Tạ Duy Anh - Một quốc gia nhỏ chỉ ăn rồi chơi

<div class="boxleft200"><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhL_88pkMGXHEj2LI2isnBQc-kooOxLdM1PUNTR4IXaOSuVYU22fypyIjxZli_PugKPlOhvbb4erO8DtslexZptkh9iSBhUqXymy1XLO1oUs9fO7Bmo5DKFcdU7oFEpv5RI4Am12WdVi0bP/s1600/t%E1%BA%A3i+xu%E1%BB%91ng+(2).jpg"
/><div class="textholder"></div></div>Có lẽ không quốc gia nào mà
cuộc sống của giới công chức chứa nhiều điều nghịch lý
như ở Việt Nam: Lương không đủ sống nhưng lại thuộc thành
phần khá giả của xã hội; đã vào biên chế là có thể nằm
lỳ cho đến hết đời, ngang nhiên đòi hỏi mọi chế độ
phúc lợi, ngay cả khi chẳng làm gì; là người làm thuê cho dân
nhưng lại hành xử như ông chủ có quyền ban ơn; năng lực
cũng như tinh thần trách nhiệm trước công việc phần lớn ở
mức trung bình và thấp, nhưng cực kỳ có khả năng trong việc
kinh doanh "quyền lực Nhà nước" để tư lợi. ..Nhưng điều
nghịch lý nhất là một nền hành chính cồng kềnh, ì ạch,
dôi dư cả triệu người như vậy lại vẫn cứ đang tiếp tục
ngày một phình to?

Không phải là do tôi bịa ra hiện thực đó. Trong một hội
nghị có đưa tin trên truyền hình và sau đó hầu như các báo
đều đưa lại, Phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói thẳng ra
rằng: "Trong bộ máy chúng ta có tới 30% số công chức không
có cũng được, bởi họ làm việc theo kiểu sáng cắp ô đi,
tối cắp về, không mang lại bất cứ thứ hiệu quả công
việc nào". Nói cách khác, cái số 30% công chức đó hoàn toàn
không cần thiết, y như cái bướu trên cổ. Với 2,8 triệu công
chức, chỉ cần làm phép tình nhẩm cũng ra ngay con số thuộc
diện có cũng như không kia khoảng trên 800.000 người. Nghĩa là
mỗi 100 người dân Việt Nam, phải nuôi không một ông (bà) vô
công rồi nghề mang danh công chức! Vậy tại sao một nền dịch
vụ công chỉ cần 2 triệu người, mà phải trả lương cho tận
những gần ba triệu? Ai phải chịu trách nhiệm về vấn đề
này? Trong khi chưa thể tìm ra câu trả lời, chúng tôi chỉ xin
làm thứ công việc đơn giản hơn là giúp mọi người hình dung
một phần cái gánh nặng vật chất và tinh thần mà cả xã
hội đang phải è lưng chịu đựng, để "cõng" gần một
triệu công chức dư thừa đó.

Trước hết, 800 ngàn người lớn đến mức nào? Đó là số
dân (hơn kém chút ít) của Cyprus, Bahrain, Bhutan, Qatar, Đông
Timor...Hay nó có quy mô gấp đôi dân số Luxemburg, Brunei, Malta,
Iceland...

Thứ hai, và đây là vấn đề chính, cần bao nhiêu tiền để
nuôi cái đám công chức thừa thãi ấy? Chắc chắn là không ai
có thể tính chính xác, vì có những công chức thuộc loại dư
thừa, nhưng lại hưởng mức thu nhập nhiều người mơ ước.
Hẵng chỉ tính đơn giản thế này: Mỗi người trong số đó,
vì họ là công chức, nên thuộc diện thu nhập trung bình khá
(so với mức 1000 USD trung bình) sẽ nhận của Nhà nước khoảng
60 triệu đồng (gần 3000 USD) một năm. Nghĩa là cần số tiền
lên tới 50.000 tỷ đồng (2,5 tỉ USD) cho việc chi lương để
ngày ngày 800.000 người ăn mặc sang trọng chỉ để "sáng vác
ô đến cơ quan, tối vác ô về nhà" mà không làm bất cứ
việc gì. Tuy nhiên, số tiền phải bỏ ra phục vụ việc ngồi
chơi xơi nước của "một quốc gia nhỏ" ấy trên thực tế
còn lớn hơn nhiều. Theo thông lệ thì số tiền lương cho công
chức chỉ bằng hai phần ba số tiền phải chi ra để họ có
thể làm việc, được tính vào khoản duy trì hoạt động của
cơ quan Nhà nước. Đó là tiền thuê nhà, tiền điện, tiền
điện thoại, tiền khấu hao tài sản, tiền phúc lợi, bảo
hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, chi phí đi lại và cơ man nào
những thứ tiền khác được gọi bằng cái tên chung là văn
phòng phí. Khiêm tốn tính gộp thì con số 50.000 tỉ đó phải
cộng thêm khoảng 20.000 tỉ đồng. Giờ ta thử xem 70.000 tỷ
đồng nhiều đến mức nào? Nó nhiều hơn toàn bộ số tiền
thu được từ xuất khẩu gạo năm 2012; nó bằng khoảng 10-12
lần số tiền phí bảo trì đường bộ mà Bộ GTVT dự kiến
thu được hằng năm từ ô tô, xe máy với giá phải trả là
hứng chịu biết bao lời chì chiết của dư luận; nó bằng già
nửa số tiền 120.000 tỉ đồng cần để nâng cấp quốc lộ 1A
lên thành đường bốn làn xe ô tô; nó giúp cho khoảng 7 triệu
dân miền núi đủ gạo ăn trong một năm để không phá rừng.
Nếu có ngần ấy số tiền, toàn bộ các xã nghèo miền núi có
trường học, có chợ, có đường trải bê tông. Nó có thể mua
được số bò giúp cho Chương trình Lục lạc vàng duy trì liên
tục 150.000 buổi, với khoảng 900.000 gia đình nông dân thuộc
dạng nghèo nhất nước có cơ hội đủ cơm ăn. Nó là con số
dài tới mức mà không một nông dân bình thường nào đọc
chính xác được.

Nhưng đấy mới chỉ tính về khoản vật chất, cho dù không
hề nhỏ nhưng chưa chắc đã là lớn nhất. Tai họa của nạn
biên chế tràn lan là nó khiến cho bộ máy hành chính công của
chúng ta thuộc loại cồng kềnh, kém hiệu quả và lạc hậu
vào loại nhất khu vực. Nhàn cư vi bất thiện. Vì không làm gì
nên những ông, bà công chức thừa thãi trên trở thành những
"con bệnh" của xã hội. Ta hãy xem họ làm gì mỗi ngày để
tiêu hết 8 giờ vàng ngọc? Nếu là đàn ông thì phần lớn
lướt web, chơi game oline, xem phim sex, tìm cách môi giới chạy
chọt dự án. Thời gian còn lại ngồi nghĩ mưu kế tư lợi
hoặc hại người khác. Còn với thành phần nữ giới thì mua
sắm tối ngày, ăn uống, khoe của tối ngày, buôn dưa lê tối
ngày... Nhiều người coi trụ sở cơ quan chẳng hơn gì cái bếp
nhà mình, tranh thủ tận dụng điện nước miễn phí để nấu
nướng. Số còn lại, nếu không làm những việc như trên, thì
làm chim bói cá, cứ thấy ở đâu có mầu mỡ là đến. Cũng
vì thừa dẫn đến lười, ích kỷ, đấu đá chèn ép nhau thay
vì thực thi công vụ. Có rất nhiều người cả một đời công
chức chỉ chuyên kiện cáo, lao vào đấu đá vì những lợi ích
cá nhân. Nhưng lương của họ thì vẫn cứ đến hẹn lại lên.
Chức của họ thì cứ thăng tiến theo tuổi tác. Kèm với
lương với chức là đủ thứ tiêu chuẩn ưu đãi khác. Những
công bộc này, về nguyên tắc là những người giúp việc cho
"ông chủ" Nhân dân, nhưng trên thực tế cũng là những
người quan liêu, cửa quyền, sách nhiễu, tham lam, làm khổ
"ông chủ" vào loại nhất thế giới. Làm bất cứ việc gì
thuộc phạm vi chức phận cũng đòi lót tay. Trong bất cứ
nhiệm vụ nào cũng lồng lợi ích của mình vào. Từ lái xe,
nhân viên đóng dấu, nhân viên gác cổng...đến những người
có tí chức, tí quyền đều là những kẻ chỉ thạo ăn tiền,
vòi vĩnh, hạch sách...biến cửa Công đường thành nơi nhếch
nhác, bất tín, đáng sợ hơn cả hang hùm. Nền đạo đức xã
hội xuống cấp, có phần đóng góp không nhỏ của những thành
phần được gọi là công chức ấy.

Nhưng thiệt hại vẫn chưa dừng lại ở đó. Nạn chạy chức
chạy quyền thì ai cũng biết. Nhưng nạn chạy chọt để
được thành công chức Nhà nước còn khốc liệt hơn và cũng
bi hài hơn rất nhiều. Vì số người tham gia luôn rất đông,
diễn ra trên một diện rộng, với sự tham gia của mọi thành
phần. Nó làm hư hỏng cả người có quyền nhận và người
được nhận. Người có quyền nhận thì một khi đã lấy
tiền, đã nhúng chàm, làm sao còn dám yêu cầu cấp dưới phải
nêu cao đạo đức, kỷ cương, nhân cách-ngoại trừ đó là
một truyện hài! Người được nhận vào làm công chức thì
cậy tiền nên không cần học, không cần trau dồi chuyên môn,
coi thường kỉ cương, phép tắc. Đó là chưa kể họ phải tìm
cách ăn chặn, ăn bẩn, vơ vét bằng mọi cách để bù lại số
vốn đã bỏ ra.

Nhưng những bệnh tật trên, dù rất trầm trọng, nếu quyết
tâm ngăn ngừa, vẫn còn nhiều hy vọng chữa chạy, dù rất
tốn kém. Song có một thứ bệnh do nạn chạy công chức gây ra
rất khó chữa, thuộc loại nan y, là bệnh ỷ lại, lười
biếng và mất khả năng tự trọng. Căn bệnh thuộc loại lây
nhiễm này có thể huỷ hoại nhân cách cả một thế hệ, góp
phần làm nghèo đất nước. Người ta cần một cái bằng đại
học với bất cứ giá nào đôi khi không phải để sau đó làm
việc, cống hiến, mà để có cơ hội gia nhập cái đội quân
công chức vốn là thừa thãi kia. Với những người này, cái
điều đáng lẽ thành nỗi xấu hổ khi chả làm gì ngoài việc
"sáng vác ô đi, tối vác ô về", thì lại là mục tiêu
phấn đấu, là sự nghiệp của đời họ.

Liệu có khác gì một thứ quốc nạn?

<i >(Rút từ cuốn <b >Làng quê đang biến mất</b>, NXB Hội nhà
văn và Công ty Văn hóa truyền thông Nhã Nam ấn hành tháng
5-2014.)</i>

<i >Tác giả gửi Quechoa với sự cho phép của Nhã Nam


***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141119/ta-duy-anh-mot-quoc-gia-nho-chi-an-roi-choi),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét