<center><img
src="http://www.danluan.org/files/u5219/3989c378-d697-4829-be25-a863da6c4c14.jpg"
width="550" height="362" alt="3989c378-d697-4829-be25-a863da6c4c14.jpg"
/></center>
<center><em>Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.</em></center>
Người xưa bảo "trời đất chẳng vô tình". Tôi cũng tin
như vậy. Cho nên không phải ngẫu nhiên mà Nguyễn Trãi hạ hai
câu trong bài thơ Nôm <i>Vịnh cúc</i>:
<i> Người đua nhan sắc thuở xuân dương,</i>
<i> Nghỉ chờ thu cực lạ nhường!<a href="#_edn1">1</a></i>
Có nghĩa là mọi loài hoa (người) đua nở từ mùa xuân ấm
áp. Còn hoa cúc phải chịu cực chờ cho đến mùa thu.
Hoa cúc chọn mùa Thu, chờ tới mùa thu mới nở. Còn Mùa thu
thì chọn hoa cúc làm biểu tượng của "nghỉ". Không phải
vô cớ mà cả mấy ngàn năm nay văn nhân, thi sĩ, nho gia, thiền
khách đều gắn mùa thu với hoa cúc. Những đóa hoa cúc của
ngày trùng dương (mồng chín, tháng chín) đã thành kinh điển,
thành ước lệ. Văn chương Việt Nam nói đến hoa cúc với ngày
trùng dương, chính thu,sớm nhất có lẽ là trong bài <i> Tham
đồ hiển quyết </i>của Thiền sư Viên Chiếu. Ngài có tên là
Mai Trực, quê ở Thanh Đàm xưa, nay là Thanh Trì, Hà Nội. Ngài
sống trọn trong thế kỷ thứ nhất của thiên niên kỷ thứ II
(999-1091). Thế là cái tứ thơ Thiền nói về hoa cúc và mùa thu
đã có tuổi cả ngàn năm:
<i> Ly hạ trùng dương cúc,</i>
<i> Chi đầu thục khí oanh</i>
Nghĩa: Trùng dương đến cúc vàng dưới giậu,
Xuân ấm về oanh náu đầu cành,<a href="#_edn2">2</a>
Điều thật thú vị, ngàn năm sau, không biết lúc Tô Hoài
viết <i>Dế Mèn phiêu lưu ký </i>đã được đọc<i> Tham đồ
hiển quyết</i> chưa mà đã viết được một câu nay cũng đã
trở thành cổ điển để nói về mùa thu:
"Mùa thu hoa cúc vàng nở lưng giậu, lối mòn đầy lá đỏ
rơi". Có thể đây là cái cảnh quan quen thuộc có thật nay
đã lùi xa, mà Tô Hoài từng quan sát được. Cũng có thể Tô
Hoài đã "nhìn" ra cái cảnh sắc thực ấy với chút tâm
thức nhớ nghĩ văn chương.
Tôi hơi rông dài một chút để nói tới cái sắc thái mùa thu
với hoa cúc, một loài hoa vì cái khí chất chịu đựng mưa
gió, tuyết sương, cành ngay thẳng nên xưa nay vẫn được coi
như là biểu tượng của phẩm chất thanh cao, khí tiết thẳng
thắn của con người. Đó là cành hoa mùa thu dành riêng tặng
cho cái giống người còn giữ được cái đức thanh cao, trong
sáng, thẳng ngay. Tôi xin đặt tên loại người đó là Homo –
Sophia (nghĩa là người minh triết).
Từ sự liên tưởng về một giống người của phẩm chất
thanh cao tôi nghĩ tới cái Mùa Thu xưa mà Dân tộc ta đã chọn
đúng cái thời, cái cơ để làm cuộc "Rũ bùn đứng dậy
chói lòa"<a href="#_edn3">3</a>.
Người người lớp lớp của Mùa Thu ấy hát vang trong mọi
cuộc mít tinh, mọi ngõ ngách của đường phố, xóm thôn:
<b><i>Tiến lên nền Dân chủ Cộng</i></b><i><u> <b>hòa</b>.</u></i>
Đó là một nguyện ước. một thiết tha hi vọng, một quyết
tâm sắt đá, một lựa chọn mới cho mọi cuộc đời cho toàn
Dân tộc. Rồi người ta sẵn sàng bỏ nhà cửa đi lập chiến
khu, vô bưng biền, sẵn sàng chịu bị bắt bớ tù đầy, bị
bắn giết... để cho Dân tộc có cuộc sống xứng đáng làm
Người.
Cùng với sự lựa chọn Dân chủ cộng hòa, Dân tộc đã lựa
chọn con đường hòa nhập với thế giới văn minh đương
đại, chọn lựa Dân quyền và Nhân quyền, chọn lựa sự
"sánh vai với cường quốc năm châu". Một chính phủ hòa
hợp dân tộc được thành lập, một Hiến pháp với Quốc hội
đại nghị, nhiều khuynh hướng chính trị hình thành, thượng
tôn dân quyền, thượng tôn pháp luật. Người ta hay nói đến
sự lựa chọn của Hồ Chí Minh. Thực ra ngay khi lên đài đọc
<i>Tuyên ngôn Độc lập, </i>Hồ Chí Minh đã chính thức bày tỏ
với nhân dân và gián tiếp thông báo cho thế giới sự lựa
chọn của mình. Độc lập Dân tộc hòa điệu với văn minh
Phương Tây Dân quyền và Nhân quyền.
Nhưng cái trớ trêu, cái nghịch lý của lịch sử, cái bi kịch
của Dân tộc là ban đầu chỉ mơ hồ cái ý định "Quốc tế
cộng sản" ủng hộ giải phóng dân tộc, dân tộc tự quyết
thì ta theo. Nhưng đến khi theo miết rồi thì không thoát ra
được để hòa nhập vào trào lưu chung, vào cộng đồng quốc
tế. Người Tàu họ nói mà đúng trong truyện ngụ ngôn "Tái
ông mất ngựa" với kết luận: <i>yên tri họa phúc, </i>họa
phúc biết đâu mà lường. Ta tưởng rằng mình có phúc khi theo
Nga Tàu cộng sản mà giành được độc lập. Ai ngờ cái tròng
"chế độ nhà nước, và kiểu xã hội Xô viết" không theo
thị trường (bây giờ thì theo nửa vời, đang cầu xin thiên
hạ thừa nhận là thị trường đầy đủ! ); không có xã hội
dân sự, không có chế độ đại nghị một kiểu dân chủ hợp
lý và tiến bộ nhất của nhân loại hiện đại... lại tròng
vào cổ ta. Vì thế từ 1959, khi xóa bỏ Hiến pháp 1946 đến
nay, Dân tộc ta không tổ chức được một công cuộc phục
hưng, không thực hiện được hiện đại hóa cũng như công
nghiệp hóa. Những mục tiêu ấy vẫn còn ở tương lai! Theo mô
hình xo viết, Đảng bị cầm tù trong những lý thuyết xơ
cứng, giáo điều, lạc hậu và kém nhân văn, nên Đảng số
lượng càng đông, quyền lực thu vén càng lớn nhưng suy đồi
cả về phẩm chất chính trị, cả hệ thống tổ chức, cả
phẩm chất con người đều đầy rẫy một "bầy sâu bọ"
(như một người lãnh đạo đương quyền nhận xét). Theo mô
hình xô viết và hiện nay chỉ cải tiến cục bộ, chắp vá
nên Dân tộc ta không có được một Nhà nước Dân chủ mà như
Hồ Chí Minh định nghĩa: <i>Dân chủ nghĩa là dân thật sự làm
chủ. </i>Nay chính quyền là của Đảng, Quốc hội cũng là của
Đảng, Hiến pháp, luật pháp trước hết phải vì Đảng chứ
không phải trước hết là vì Dân, càng không phải của Dân, do
Dân. Một xã hội dân sự lành mạnh, thật sự những quyền và
lợi và nghĩa vụ của Dân được tôn trọng khó hình thành.
Nhân dân đang được đặt ra bên lề của nền chính trị của
Đất nước, không có cách gì "bảo ban" phê bình, kiểm tra,
kiểm soát được hoạt động của Đảng, của Chính quyền.
Một vài vấn đề dân chủ từng lúc được ban phát, nhỏ
giọt. Xã hội có thu nhập vật chất nhỉnh lên chút đỉnh,
nhưng văn hóa, đạo đức, lối sống sa đọa, xuống cấp.
Đúng hệt như câu thơ của Nguyễn Du:
<i> Những điều trông thấy mà đau đớn lòng</i>
Điều chẳng may, mà cũng lại là may mắn cho dân ta là còn có
những thực chứng quốc tế để so sánh. Chỉ tính từ năm 1960
trở lại đây thôi, giữa Việt Nam và các nước Đông Nam Á,
Đông Bắc Á đã có khoảng chênh ghe gớm. Theo một nghiên cứu
của nhóm học giả của Đại học Harvard Hoa Kỳ thì vào năm
1960 tất cả các nước ấy cùng Việt Nam có chung một trình
độ phát triển, thu nhập bình quân chỉ là mấy trăm đô la
(dưới 1000 đô). Chỉ sau gần nửa thế kỷ các nước ấy đã
tiến vọt, trở nên giàu có văn minh, bỏ xa Việt Nam ta. Cùng
xếp hàng trong một vạch xuất phát mà sau nửa thế kỷ Việt
Nam ta lẽo đẽo trở thành ngọn đèn đỏ chạy sau. Các Mác có
nói một câu thật đau lòng: "Chúng ta chỉ là người cùng
thời đại về mặt triết học, không phải là người cùng
thời đại về mặt lịch sử!" Có nghĩa là ta chỉ biết
được (về triết học – tư duy) là ta sống cùng thời với
thiên hạ. Nhưng về mặt lịch sử tức là về thực thể xã
hội, kinh tế, chính trị, văn hóa... ta không thể ngang hàng
với họ, ta lạc hậu, ta chỉ là cái lịch sử của quá khứ
của họ. Đảng Cộng sản Việt Nam của chúng ta luôn lo sợ
cái nguy cơ tụt hậu, nay không là nguy cơ nữa mà là sự thực
đau khổ.
Nếu chịu khó phân tích suy nghĩ thì một quốc gia – dân tộc
hiện đại chấn hưng, phát triển, giàu sang lên là nhờ 4 nhân
tố cơ bản:
- Một là tài nguyên. Tài nguyên của chúng ta không quá nghèo,
quá ít. Nếu tính cả triệu ki lô mét vuông Biển Đông thì tài
nguyên của ta là giàu có lắm.
- Hai là truyền thống văn hóa. Truyền thống văn hóa của Dân
ta dày dặn, dù trong lịch sử vẫn để lại những tiêu cực,
nhược điểm.
- Ba là tố chất con người Việt Nam. Cứ nghĩ mà xem, khi
bước vào nền văn minh tin học, người đầu tiên sáng tạo
máy tính điện tử là một người Việt Nam định cư ở Pháp.
Nhiều nhà khoa học có tầm cỡ quốc tế hiện đại là người
Việt. Người nghệ sĩ piano tài hoa là Việt. Bàn tay vàng của
người thợ Việt Nam không thua kém ai...
- Nhưng Việt Nam không cất cánh lên được, năm mươi năm qua
vẫn tụt hậu, lạc hậu, tiếp tục thân phận gia công, bán
thân làm thê thiếp để nuôi gia đình, bán sức lao động thô,
làm và bán sản phẩm thô... <b>Thì chính là cái</b> <b> quan hệ
xã hội hiện hữu</b> thể hiện trong thiết chế chính trị xã
hội từ triết lý chính trị, triết lý kinh tế, văn hóa giáo
duc... đã là nhân tố rất kém thuận lợi đã làm cho đất
nước và xã hội liên tục rơi vào khủng hoảng, các chuẩn
mực rối loạn, khiến cho đạo đức cầm quyền không định
hình nối, các giá trị xã hội biến dạng suy đồi, lương tâm
nghề nghiệp, lương tâm lao động,kinh doanh sa sút lệch lạc.
Xã hội ta đang ở trong một tình trạng "nói dzậy mà không
phải dzậy!" Cả ba nhóm dân, công nhân, nông dân, trí thức
phải sống trong tình cảnh nhiều nghịch lý, bần cùng hóa
tương đối. Tất cả các chính sách đều không tương thích cho
sự hình thành một sức mạnh nội lực mới, một vốn xã hội
có khả năng sáng tạo, tự lập tự cường của dân tộc.
Nhiều người đã nói đến lỗi hệ thống. Thật ra phải nói
rõ đó là lỗi của hệ thống chính trị xã hội lỗi thời,
lạc hậu bảo thủ trì trệ hoàn toàn không phù hợp với quá
trình phát triển mới của dân tộc, hòa nhập trong nhịp sống
của nhân loại đương đại.
Không phải là quay lại mà là tiếp tục sự lừa chọn của
Mùa Thu. Hãy vượt lên tâm thức Quốc – Cộng, rũ bỏ mô hình
Xô viết đang vẫn còn ngự trị trên đất nước ta. Mô hình
xô viết thực chất là một thất bại của một kịch bản
giáo điều, ấu trĩ, tả khuynh và ngược với trào lưu lịch
sử của nhân loại. Hãy làm theo Hồ Chí Minh và các bậc tiền
bối sáng suốt lựa chọn đa nguyên, lựa chọn dân chủ đại
nghị, trả quyền sở hứu đất đai cho nông dân. Trả quyền
nghiệp đoàn cho công nhân để công nhân bàn với giới chủ
về lao động, tiền lương... Trả quyền tự do ngôn luận, báo
chí xuất bản cho xã hội trí tuệ để cho chân trời sáng tạo
rộng mở làm nở bừng mọi tài năng văn hóa của dân tộc
trên mọi lĩnh vực. Mỗi chính đảng đều có quyền giữ độc
nguyên. Nhưng ép dân tộc vào khuôn khổ độc nguyên là phi
đạo đức cũng không văn minh mà Hồ Chí Minh thì mong "đảng
ta là đạo đức, là văn minh"
Cùng với tơ trời giăng giăng bay trên bầu trời của mùa thu,
lòng người cũng ngổn ngang những nỗi niềm trăn trở về sự
lựa chọn của Mùa Thu../.
<i> Ô Đồng Lầm những ngày vào Thu 2012</i>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140823/nguyen-khac-mai-su-lua-chon-cua-mua-thu-0),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét