Tình trạng hỗn loạn và bạo lực nổ ra tại Việt Nam vào
đầu tháng đã chuyển hướng sự chú ý của thế giới khỏi
những nguyên nhân cơ bản của sự căng thẳng giữa Việt Trung,
thực ra là giữa Trung Quốc và khu vực. Sự việc này bắt
nguồn từ những tuyên bố không có cơ sở luật pháp của Bắc
Kinh trên 80 phần trăm Biển Đông và toan tính áp đặt những
tuyên bố ấy bằng các phương cách cưỡng chế.
Về mặt quốc tế, việc Bắc Kinh thiết lập giàn khoan dưới
sự bảo vệ của quân đội trong vùng biển tranh chấp đã
được hiểu là một cuộc vận động chính trị quân sự nhằm
mục đích làm thay đổi hiện trạng ở Đông Á. Tuy nhiên, hành
động của Bắc Kinh cũng dẫn đến việc Việt Nam phải xem xét
lại về căn bản, toàn bộ quan điểm chiến lược của mình.
Hiện nay, giới lãnh đạo Việt Nam phải đối mặt với hai
thách thức quan trọng. Thách thức đầu tiên là mối lo đến
nhu cầu phải giải quyết và vượt qua được bất kỳ nghi
ngại nào về an ninh kinh tế của đất nước. Thách thức thứ
hai quan hệ đến những câu hỏi lớn hơn nhiều về tương lai
của Việt Nam; những câu hỏi mà Bắc Kinh đã buộc chính phủ
và nhân dân Việt Nam phải đối đầu.
Những nguyên nhân chính xác của các cuộc bạo loạn tháng Năm
vẫn chưa được xác định nhưng đã cho thấy là có khác nhau
giữa các tỉnh. Rối loạn xảy ra tại 3 tỉnh, chứ không phải
21 tỉnh như đã bị rộng rãi tường thuật sai. Chắc chắn là
những hình ảnh chết chóc, bị thương, thiệt hại đã không
có lợi cho Việt Nam. Và Bắc Kinh cũng đã không có những nỗ
lực tiếp theo nhằm gia tăng áp lực thông qua các phương tiện
chính trị, kinh tế, quân sự, và một chiến dịch tuyên truyền
quy mô hơn. Để xây dựng lòng tin, Hà Nội cần phải cung cấp
những giải thích rõ ràng nhất về nguyên nhân của sự hỗn
loạn, bồi thường nhanh chóng, vượt quá mức mong đợi, cho
các bộ phận bị ảnh hưởng và chứng minh các lý do tại sao
Việt Nam là một môi trường đầu tư hấp dẫn thông qua hành
động cụ thể.
Việt Nam phải đối mặt với các nguy hiểm và cơ hội trong
tương lai. Một mặt, Hà Nội phải đối mặt với các vấn
đề chiến thuật làm sao để đối phó với cách cư xử của
Bắc Kinh trong ngắn hạn và trung hạn. Mặt khác, đất nước
phải đối mặt với các câu hỏi cấp bách về quan điểm
chiến lược rộng lớn hơn, và đặc biệt là các mối quan hệ
và điều kiện mà đất nước này cần có để sống trong hòa
bình, an ninh, thịnh vượng và độc lập.
Phản ứng tức thì của Hà Nội đối với Bắc Kinh không thể
khác hơn là phải thận trọng vì sức mạnh không đối xứng
và vì thực tế là Việt Nam hiện không có đồng minh.
Vì những lựa chọn hạn chế, giới lãnh đạo Việt Nam đã
chứng tỏ, ngày càng rõ ràng hơn, là sẽ không chấp nhận các
yêu sách của Trung Quốc và sẽ đáp trả bằng các phương
tiện ngoại giao, pháp lý, và tự vệ. Dù tất cả các nước
có quyền tự vệ, Việt Nam đã có lý khi nhấn mạnh sự cần
thiết phải tránh đối đầu quân sự.
Trừ khi có những đột phá về ngoại giao, Việt Nam nên thực
hiện ba biện pháp sau:
Thứ nhất, Hà Nội nên tìm kiếm một phán quyết từ tòa án
trọng tài theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển rằng
không có một đặc tính thiên nhiên nào trong Biển Đông được
hưởng các đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa khu vực.
Điều này có nghĩa là ngay cả giả sử rằng những hòn đảo
trong quần đảo Hoàng Sa thực sự nằm dưới sự kiểm soát
của Bắc Kinh cũng chỉ được hưởng 12 hải lý lãnh hải, và
do đó vị trí của giàn khoan là bất hợp pháp.
Thứ hai, trong khi bắt đầu cuộc khiếu kiện của riêng mình,
Việt Nam nên tìm cách tham gia với trường hợp khiếu kiện
của Philippines đối với Trung Quốc, vốn cùng các sự việc
khác sẽ thách thức đến tính hợp lệ của đường chín vạch
và sự ở được (habitability) của mỏm đá trong quần đảo
Trường Sa.
Thứ ba, Hà Nội nên ưu tiên giải quyết sớm của tất cả các
tranh chấp tồn đọng với Philippines, Malaysia và tham gia vào
những thỏa thuận với các nguyên đơn khiếu kiện khác trong
ASEAN.
Những căng thẳng ở Biển Trung Quốc cho thấy không có dấu
hiệu suy giảm. Hà Nội và Manila đã cho biết họ mong muốn
một tình hữu nghị với Trung Quốc dựa trên sự tôn trọng,
hợp tác, các hiệp định và tiêu chuẩn quốc tế. Trong khi
vươn đến Malaysia và Indonesia cùng các đối tác khác, Hà Nội
và Manila nên đi đầu làm gương để lập tức giải quyết
tranh chấp của chính mình trong quần đảo Trường Sa. Sau đó,
Trung Quốc có thể ngồi xuống thảo luận về một công thức
chia sẻ tài nguyên ở trong và dưới đáy biển với những
nước khiếu kiện chính ở Đông Nam Á.
Trong tất cả các thành phần của cuộc xung đột, Việt Nam
phải đối mặt với những quyết định kinh khủng nhất. Thật
vậy, hành động của Bắc Kinh đã kích hoạt một chuỗi tiến
triển, buộc Hà Nội phải tìm một lộ trình mới. Nhưng Việt
Nam sẽ chọn lộ trình nào?
Nhiều người ở trong nước tin rằng cách phòng vệ tốt nhất
của Việt Nam là tự tin tránh xa khỏi Trung Quốc và nắm lấy
những loại cải cách thể chế "thay đổi cuộc chơi" vốn cần
thiết để đạt được sự hỗ trợ rộng rãi trong quốc tế
và tăng cường tính hợp pháp ở trong nước. Những thay đổi
này sẽ bao gồm một cam kết rõ ràng để áp dụng các quy
định của pháp luật, theo đuổi các cải cách hiến pháp cơ
bản và nhanh chóng đưa Việt Nam vào việc tuân thủ các tiêu
chuẩn nhân quyền quốc tế mà đất nước này đã cam kết.
Bộ máy an ninh khổng lồ của nhà nước cũng sẽ cần phải
được cải tổ khẩn trương.
Trong khi phải theo đuổi một mối quan hệ thân thiện với Trung
Quốc, Việt Nam chỉ có thể đạt được sức mạnh và an ninh
thông qua sự ủng hộ và tôn trọng quốc tế vốn đạt
được qua việc mang lại cho người dân Việt Nam một trật tự
xã hội dân chủ và minh bạch. Như Myanmar từng cho thấy, thì
ủng hộ quốc tế sẽ đến ngay lập tức.
<em>Tác giả: Tiến sĩ Jonathan D. London là giáo sư, thành viên
chủ chốt của Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á tại Đại học
Thành phố Hồng Kông. Vũ Quang Việt là nhà phân tích độc
lập, cựu giám đốc Uỷ ban Thống kê Quốc gia tại Liên Hiệp
Quốc.</em>
Nguồn: <a
href="http://cogitasia.com/vietnam-should-take-three-steps-in-response-to-chinas-oil-rig/">Cotigasia</a>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140618/jonathan-d-london-va-vu-quang-viet-ba-bien-phap-viet-nam-nen-tien-hanh-de-dap-ung),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét