Dân Luận: Hà Sĩ Phu - VĂN HÓA và NHÂN QUYỀN trong trào lưu Cộng sản

<table>
<tr>
<td><h2>Đôi lời viết thêm năm 2013</h2>

Thực tiễn 18 năm qua chỉ cung cấp thêm những ví dụ ngày càng
phong phú minh chứng cho bài viết này. Dân chết trong tay công an,
sự đàn áp kèm thêm màu sắc "còn đảng còn mình", màu
sắc côn đồ và thú tính tình dục…là những biểu hiện sa
đọa mới của một hệ thống quyền lực văn hóa thấp, thiếu
tự tin, thiếu quân tử, thiếu chính danh và liêm sỉ.

Sự đàn áp, vi phạm nhân quyền luôn song
hành với sa đọa văn hóa như một cặp
bài trùng, đương nhiên làm gia tăng sự đấu tranh
của dân chúng, lập thành ba mặt tương sinh của
thực tiễn xã hội, như được đặt ra ngay từ đầu bài
viết.

Thực tiễn ấy củng cố thêm cho nhận thức sau đây:

- Gia tăng đàn áp, vi phạm nhân quyền không phải là phương
thuốc giữ ổn định xã hội, mà ngược lại, có nâng cao văn
hóa cai trị và thực sự tôn trọng nhân quyền mới có một xã
hội ổn định bền vững.

- Trên cái nền thấp về văn hóa không thể có giá trị cao về
nhân quyền. Trào lưu Cộng sản mới chỉ thỏa mãn những nhu
cầu ở tầm thấp về văn hóa không thể làm nền cho sự phát
triển cao về nhân quyền. Bởi đặt "đảng
quyền" trùm lên trên nhân quyền và dân quyền nên hệ thống
Cộng sản quốc tế tất yếu phải sụp đổ. Dẫu
cố gắng cải tổ bao nhiêu ở trên ngọn cũng không thể bù
đắp cho những khuyết tật từ trong gốc rễ.

Một nước chưa ra khỏi quỹ đạo Cộng sản (tức chế độ
Phong kiến mới, Phong kiến biến tướng) không thể có vị trí
cao trong nền Nhân quyền của thế giới văn minh. Còn nhớ trong
chế độ Phong kiến cũ ngày trước cũng đã có những chức
"lý trưởng mua", "chánh tổng mua"… nhưng đó chỉ là
những tước vị để trang trí cho những anh trọc phú mua danh
mà thôi. Song, mua danh cũng tốt, vì đã có chút danh cũng không
thể dễ dàng làm những điều ô danh như trước.

H.S.P
</td>
</tr>
</table>

<h2>1- Quan hệ giữa Tranh đấu, Nhân quyền và Văn hóa</h2>

Mọi hoạt động Tranh đấu của con người từ cổ chí kim,
không có gì ra ngoài ý nghĩa của chữ QUYỀN CON NGƯỜI.
"Quyền Con Người" ngày nay đã trở thành vấn đề toàn
cầu không nước nào có thể lẩn tránh, điều ấy đánh dấu
một bước bước trưởng thành khổng lồ của văn minh nhân
loại. Ở đâu có áp bức bất công, ở đâu con người bị
đối xử phi lý đều có thể tìm nơi "Quyền Con
Người" một điểm tựa để tranh đấu, ít nhất cũng là
điểm tựa tinh thần. Mặt khác, từ ánh sáng chung nhất về
"Quyền Con Người", con người có thể nhìn lại những
trào lưu Tranh đấu của mình một cách có cơ sở khách quan,
khoa học và sáng suốt hơn.

Đã có nhiều cách tiếp cận để phân loại Quyền Con Người,
nhưng cách tiếp cận sáng tỏ nhất cho nhận thức là tiếp
cận từ quan điểm Tiến hóa. Khi từ bầy đàn chuyển thành xã
hội, Con người cũng chuyển từ cuộc sống Sinh vật sang cuộc
sống Con người, rồi từ chưa văn minh đến văn minh hơn...Càng
văn minh, nội dung tính "Người" càng mở rộng, thì
"Quyền Con Người" cũng do đó được nâng cao dần. Càng
cao bao nhiêu thì càng có tính VĂN HÓA bấy nhiêu.

Với cách tiếp cận Tiến hóa, cũng là cách tiếp cận mang tính
Văn hóa, nội dung Nhân quyền có thể và cần phải xếp thành 3
bậc:

a) Quyền làm Người trước hết là QUYỀN ĐƯỢC SỐNG, hay
quyền sinh tồn một cách tối thiểu như một sinh vật, tức
quyền được sống và tự do về thân thể. Tạm
gọi là "NHÂN QUYỀN BẬC 1".

b) Tiếp sau đó là QUYỀN ĐƯỢC "ẤM NO", nói rộng ra là
quyền được chia sẻ những tiện nghi vật chất với
những người trong cộng đồng trong đó con người sinh sống và
làm việc. Quyền này tuy mang tính vật chất, nhưng cũng
là sản phẩm đặc hiệu của xã hội loài người.

Quyền này tuy đã có tính VĂN HÓA, nhưng còn thấp (Văn hóa theo
nghĩa rộng, là tổng thể các giá trị vật chất và tinh thần
do con người sáng tạo và tích lũy, trong sự tương tác với
tự nhiên và xã hội.). Tạm gọi là "NHÂN QUYỀN BẬC
2", phần nào tương đương với "quyền Kinh tế".

c) Cao nhất là những quyền của "Con người văn minh",
là những quyền mang giá trị "tinh thần", gồm các sinh hoạt tư
tưởng, khoa học,văn hóa, nghệ thuật...liên quan đến các nhu
cầu hưởng thụ cao, nhu cầu thẩm mỹ, nhu cầu sáng
tạo và hưởng thụ các giá trị tinh thần,và nhu cầu làm chủ
xã hội. Tạm gọi là "NHÂN QUYỀN BẬC 3" (hay
QUYỀN TỰ DO-DÂN CHỦ). Đây là những quyền có tính VĂN HÓA
cao.

(Tất cả những khái niệm vẫn được dùng trong Quyền Con
người như quyền kinh tế-xã hội, quyền chính trị, quyền dân
sự, quyền văn hóa..., rồi quyền sống, quyền tự do, quyền
mưu cầu hạnh phúc ...vân...vân...đều mang những nội dung
không thể tách biệt rành mạch, chỉ nên hiểu một cách linh
động, qui ước thôi.).

<h2>2- Vị trí của phong trào CỘNG SẢN trong tiến trình phát
triển VĂN HÓA và QUYỀN CON NGƯỜI </h2>

Ba bậc thang nói trên của Quyền Con người không hoàn toàn tách
rời nhau, song về cơ bản nếu chưa có nhân quyền bậc thấp
thì chưa thể có nhân quyền bậc cao hơn, ví dụ chưa được
sống và được ăn thì chưa thể nói đến quyền tự do ứng
cử!

Chưa có bậc thang nào thì phải đấu tranh cho bậc thang đó.
Loài người phát triển không đều, nên cả 3 cấp Văn hóa, 3
cấp Nhân quyền, và do đó 3 cấp Tranh đấu luôn cùng có mặt
trên thế giới. Trong khi người này, ở đây, đang đòi quyền
tự do tư tưởng, tự do ứng cử (nhân quyền bậc 3) thì
người kia, ở kia còn phải đòi quyền được làm việc và
trả lương công bằng (nhân quyền bậc 2), và có khi ở ngay nơi
đó, có người chỉ mong đòi cho được quyền tự do thân thể,
an toàn sinh mạng (nhân quyền bậc 1).

Trong bài <a
href="https://danluan.org/thu-vien/20090709/ho-so-ha-si-phu">"Đôi điều
suy nghĩ của một công dân"</a> trước đây, tôi đã đưa ra
khái niệm "Quan hệ dọc" và "Quan hệ ngang" trong
sự tiến hóa xã hội. Một "Hình thái Kinh tế-Xã hội"
tốt hay xấu cho thấy mối quan hệ dọc của xã hội ấy trong
dòng thời gian, là tiến hóa hay thoái hóa. Nhưng không phải
mọi thành viên trong xã hội đều được hưởng (hay bị chịu
đựng) mức độ cao hay thấp của xã hội ấy. Có sự không
đồng đều hay sự lệch pha văn minh giữa các quốc gia đương
thời, thậm chí giữa các nhóm người trong cùng một xã hội,
gây nên áp bức bất công, đó là mối quan hệ ngang trong không
gian địa cầu giữa những người đang sống. Quan hệ dọc
và ngang độc lập với nhau nhưng tác động tương hỗ tới
nhau.

Thế kỷ 18-19, con tàu Văn minh Công nghiệp bắt đầu tăng tốc,
gây sốc mạnh trên khắp thế giới, khiến cho khoảng cách Nhân
quyền tách ra rất xa. Trong "quan hệ dọc", đây là sự
tiến bộ rất lớn của xã hội, nhưng trong "quan hệ
ngang" nó tạo ra sự mất công bằng ghê gớm. Một loạt
ông chủ thành tỷ phú trong khi vô số người khác bị bần
cùng hóa. Hình thành một "giai cấp Vô sản" đông đảo,
chẳng những bị bần cùng hóa mà bị đe dọa cả sự sống
còn. Được trang bị bằng lý luận Mác xít, họ cùng với
những người lao khổ khác trở thành lực lượng trung tâm của
phong trào Cộng sản.

Từ một mức sống thấp như vậy, cả về vật chất cũng như
tinh thần, họ đứng lên đòi Quyền Con người, thực chất là
đòi Quyền sinh tồn tối thiểu và Quyền được "ấm
no", tức là tranh đấu cho bậc thang thứ nhất và thứ 2
của thang Nhân quyền, ứng với tầm Văn hóa thấp, như trên
đã trình bày.

(Có thể họ có ước mơ xây dựng một cuộc sống Cộng sản
rất cao sau này, nhưng đấy lại là chuyện khác, chuyện ấy
không thuộc phạm vi "tranh đấu" và "đòi". Ai
ước mơ gì cứ việc ước mơ, nhưng không ai có thể đòi xã
hội cái sản phẩm mà chưa ở đâu có, lại càng không có
quyền bắt người khác phải ước mơ như mình.)

Nội dung phong trào Cộng sản gồm 2 mặt:

<ul>
<li>Nhu cầu có tính chất khách quan đối với trào lưu
"Cộng sản" là một cuộc đòi "Quyền Con người
tối thiểu" cho những người cùng khổ, tức là để giải
quyết mối "quan hệ ngang" về sự công bằng, trong đó
có sự công bằng giữa các dân tộc. Ở thời điểm lịch sử
này phong trào Cộng sản đã có những đóng góp xuất sắc.</li>
</ul>
<ul>
<li>Còn việc muốn tạo ra một xã hội mới khác hẳn,văn minh
hơn, giải quyết sự nghiệp tiến hóa trong "quan hệ
dọc", thì đây là một hoang tưởng, phi khoa học. Hoang
tưởng này tuy có cung cấp thêm sức mạnh cho cuộc đấu tranh
trên kia, nhưng không được "lịch sử giao phó" nên
lịch sử cũng không cung cấp những tiền đề, do đó chẳng
những không thành sự nghiệp gì mà trái lại còn gây ra những
điều kỳ quái, mà bây giờ "lịch sử" đang đòi hỏi,
đang "giao nhiệm vụ" phải sửa chữa, xếp dọn lại
tất cả những ngổn ngang bê bối do ảo tưởng Cộng sản gây
ra.</li>
</ul>

Tóm lại Cộng sản là một trào lưu đấu tranh cho
Nhân quyền tối thiểu, lật đổ vì nhu cầu sinh
tồn, nhưng còn ở tầm Văn hóa thấp, có lý và chỉ có ích cho
những xứ sở còn chậm phát triển. Giai đoạn "phá"
thành công nhưng giai đoạn "xây" thất bại nên kết
quả cuối cùng là tác hại, gây khó cho con đường phát triển.

Muốn hiểu điều này, cần phân biệt giữa tính chính đáng hay
tính bức thiết của một phong trào tranh đấu với tầm văn
hóa của phong trào ấy. Thật dễ hiểu, cuộc tranh đấu cho
những nhu cầu càng ở tầm sinh tồn sinh vật bao nhiêu thì càng
bức thiết, càng chính đáng bấy nhiêu, bởi không có nó thì
xin đừng đòi hỏi nhu cầu Văn hóa gì hết. Tuy nhiên, tính
"chính nghĩa" không đồng nghĩa với tầm cao Văn hóa.
Nổi dậy chống bất công là chính đáng, nhưng sau đó xây
dựng thế nào là điều quan trọng hơn.

Điều thứ hai cần đề cập là quan hệ giữa Chiến thắng và
Văn hóa. Về toàn cục thì kẻ chiến thắng sau cùng là Văn
hóa, nhưng trong một trận cọ xát trưc tiếp thì thường
xảy ra điều ngược lại: càng có tầm văn hóa thấp càng dễ
chiến thắng, cái bạo tàn dễ thắng cái văn minh. Quy luật
này thấy rõ ngay trong đời sống hàng ngày. Cũng dễ hiểu vì
ở tầm văn hóa cao người ta bị hạn chế bởi rất nhiều
điều không thể làm nên tự mình trói tay mình còn kẻ văn hóa
thấp thì có thể giành chiến thắng bằng mọi giá, có thể
"phóng tay phát động quần chúng" dù có phải đốt
sạch cả dãy Trường sơn…Chủ nghĩa Cộng sản sẵn sàng hy
sinh cả 100 triệu người thì chiến thắng nhất thời là dễ
hiểu.

Tính Văn hóa thấp của "Quốc tế" Cộng sản được in
dấu ở tất cả mọi mặt của phong trào ấy. Chỉ cần dẫn ra
mấy dấu vết đã in vào bài "Quốc tế ca" cũng đủ
chứng minh:

Về lời ca để hiệu triệu và tập hợp lực lượng: "Vùng
lên, hỡi các nô lệ ở thế gian! Vùng lên, hỡi ai cực khổ
bần hàn...". Những đối tượng này là ở bậc thang đáy
của xã hội. Xã hội phải bức thiết dành hết tình cảm cho
họ, phải bức thiết đem lại ngay quyền sống cho họ, nhưng
trào lưu tranh đấu mà do họ "lãnh đạo" thì chỉ có
thể là một trào lưu ớ tầm văn hóa thấp, tương xứng với
họ, chắc chắn sẽ bị kẻ gian lợi dụng, là điều quá hiển
nhiên.

"Bao nhiêu lợi quyền ắt qua tay mình" là động cơ thật
của cuộc tranh đấu. Biện pháp giải quyết là "phá sạch
tan tành", "quyết phen này sống chết mà thôi" để
"tước đoạt lại kẻ đã tước đoạt" như Chủ nghĩa
đã chỉ rõ.

Cả đối tượng, mục tiêu lẫn biện pháp đều ở tầm văn
hóa thấp.

Bây giờ nhiều người trong đội ngũ Vô sản ấy đã thành
đại hữu sản do tước đoạt. Họ sẽ nghĩ sao nếu những
người dưới mức nghèo khổ đông đảo ở nước ta bây giờ
cũng theo chủ nghĩa Mác hô hào nhau lặp lại một phong trào
tước đoạt lại như thế? Hẳn họ phải lên án đó là cách
làm vô văn hóa chứ gì nữa?

Nếu thấy cần làm lại những bài ca, thì đáng lẽ phải làm
lại bài "Quốc tế ca" này chứ không phải làm lại
Quốc ca như đã từng chủ trương! Sản phẩm nào của phần
"Dân tộc" nói chung là lành mạnh, chỉ những sản phẩm
của phần "cách mạng" "giai cấp" mới là cái cần
được làm lại!

Nhưng nói vậy thôi. Cái đáng phải làm lại nhất là "làm
lại" toàn bộ Học thuyết, mà tính khoa học của nó đã
được ngộ nhận hoặc được châm chước, bởi khi ấy người
ta nghĩ rằng "đấu tranh đây là trận cuối cùng". Cốt
sao lợi quyền về tay cái đã. Ta đấu tranh rồi, ta tước
đoạt được rồi thì trường đấu tranh từ đây khóa sổ,
không ai được đấu tranh lộn xộn gì nữa, từ đây là hợp
lý rồi, không phải "xét lại" nữa, ai chống lại ngai
vàng mà ta cướp đoạt thì quy thành phản động hết?

Liệu như thế có phải là "qua cầu rút ván" chăng? Tầm
Văn hóa như vậy là cao hay thấp?

Ý tưởng lấy Búa và Liềm làm biểu tượng cho lực lượng
tiên tiến nhất, tiêu biểu cho Thời đại cũng là một cảm
hứng ở tầm Văn hóa ấy. Nhưng có thể nào khác được, khi
trào lưu "Tiến hóa" ấy lấy động lực ở người cùng
khổ, lấy điểm tựa ở sự bần cùng?

Ở một cuộc tranh đấu có tầm văn hóa cao, sự chọn lựa
chỉ là giữa cái đã tốt (tương đối) với cái tốt hơn,
tức là đấu tranh trong hòa bình, không có tình huống "một
mất một còn".

Cuộc đấu tranh giai cấp "một mất một còn" luôn gắn
liền với bạo lực và chiến tranh, nó sẵn sàng mua chiến
thắng bằng cách hủy diệt mội trường (như "dẫu phải
đốt sạch cả dẫy Trường sơn"!), hủy diệt những công
trình văn hóa (như chính sách tiêu thổ kháng chiến), và hủy
diệt con người ("đánh Mỹ đến người Việt nam cuối
cùng"," Tổ quốc hay là chết", và cả mấy triệu người
Việt đã thành vật hy sinh cho một cuộc chiến...) thì dẫu có
anh hùng và chính nghĩa đến đâu cũng chỉ là những trào lưu
có tính văn hóa thấp. Khi nào vươn được tới tầm văn hóa
cao hơn, người ta sẽ thấy những chiến thắng ấy thật đáng
ghê sợ. Lúc ấy hồi tưởng lại những bà mẹ đã tự hào vì
cống hiến cả chồng và 7-8 người con cho cách mạng, người ta
sẽ rùng mình hơn là kính phục.

Ở tầm văn hóa cao, người tranh đấu không bao giờ chỉ quan
tâm đến chiến thắng của mình mà quên những giá trị chung
của xã hội. Ở tầm văn hóa cao thì sự tranh giành quyền lãnh
đạo sẽ xảy ra giữa những người đã ở tầm cao, có tài
sản và sự nghiệp để bảo hành. Trong thực tế, không ai dám
chơi với những kẻ "nếu mất, nó chỉ mất cái xiềng, còn
nếu được thì lại được cả thế giới"(!). Vì trong
trường hợp ấy, con người không còn gì để đắn đo cân
nhắc, nó chỉ có một con đường là lao vào cuộc sinh tử
(quyết phen này sống chết mà thôi!), và sẵn sàng "phá sạch
tan tành" tất cả những gì cản đường.(Ta nhận rõ tính kém
văn hóa của những người ấy nhưng không quy lỗi cho họ!).
Họ sẽ tuyệt đối hóa mục tiêu "Thiện" một cách
chủ quan và sẵn sàng làm mọi việc Ác mà không hề phải cắn
dứt lương tâm. Họ sẽ quyết định những điều hệ trọng
một cách đơn giản, họ sẽ coi rẻ sinh mạng của họ cũng
như sinh mạng của cả dân tộc!

Một sức mạnh như thế rất khó cho việc chống lại, nhưng
lại rất dễ cho việc lợi dụng! Xta-lin, Mao trạch Đông ...
đã là "những nhà lợi dụng vĩ đại", và đã đào
tạo biết bao nhiêu học trò!

Nhân đây, tôi xin "mở ngoặc" để nói đôi lời về
những tác phẩm viết về chiến tranh.

Người ta thấy "Nỗi buồn chiến tranh" của Bảo Ninh là
không chấp nhận được. Quan điểm Cộng sản không cho phép
được buồn trong chiến tranh, trên đường ra trận phải vui
như trẩy hội (!). Bây giờ hãy ví dụ: gia đình ta đang sống
yên ổn thì bị cướp. Đương nhiên cả nhà phải đứng dậy
đánh cướp, bỗng dưng ta thành những kẻ phải giết người
để tự vệ. Giả sử ta đã giết sạch được cả mười tên
cướp chết nhăn răng ra, thì khi phải nhìn lại cuộc chiến
đấu ấy ta có nên kể lại một cách hứng khởi, vênh váo hay
nên coi đó là một kỷ niệm "buồn" trong đời? Tôi
nghĩ chẳng những phải biết "buồn" mà suốt đời còn
phải tự day dứt. Càng phải day dứt hơn nếu đã hy sinh mất
những người thân và những người ưu tú. Càng có văn hóa
càng thấy day dứt. Bởi mình còn tồi, còn kém nên có nhiều
cuộc chiến tranh bất đắc dĩ phải làm, nhưng không có cuộc
chiến tranh nào lại đáng tự hào cả.

<h2>3- Đâu là tương lai của nền Văn hóa Vô sản </h2>

Mỗi Thời đại có Văn hóa đặc trưng của nó. Bằng biện
pháp "Cách mạng", với bạo lực quần chúng và tận
dụng thời cơ, người Cộng sản có thể cướp chính quyền
ngay tức khắc, nhưng văn hóa thì không cướp được; có xây
dựng nổi nền Văn hóa đặc trưng của mình hay không, điều
ấy mới xác định vị trí của mình trong lịch sử là có
thật hay không. Thành bại cuối cùng là ở Văn hóa.

Hãy nhìn lại xem việc xây dựng nền Văn hóa Vô sản thành
bại ra sao?

3a- Chiến dịch xây dựng "Con người mới"

- Suốt từ những năm 60-70, khi ấy tôi dạy học nên được
chứng kiến một chiến dịch dai dẳng và vất vả để cố xây
dựng cho được hình mẫu "Con người mới Xã hội Chủ
nghĩa". (vì bác Hồ nói: Muốn xây dựng chủ nghĩa Xã hội
phải có những Con người Xã hội chủ nghĩa.)

Sách giáo khoa, tài liệu tuyên giáo, truyện ngắn, truyện dài,
sân khấu, điện ảnh, báo chí, phong trào Đoàn Thanh niên Cộng
sản, Đội Thiếu nhi Bác Hồ...xây mãi mà không mẫu nào có
thể đứng được. Nếu không bám víu vào những phẩm chất
của "con người cũ truyền thống" như lòng yêu
nước, lao động cần cù, chịu đựng gian khổ hy sinh, thương
người hoạn nạn...thì "Con người mới" không còn có
xương có thịt gì cả.

Cái chất "mới" và "xã hội chủ nghĩa", chất
"giai cấp", chất "Đảng", chất "thời
đại" tô vẽ mãi vẫn cứ mờ nhạt, khô cứng, thậm chí
(nhiều nhà văn, nhà báo kể cho tôi nghe) khối lời nói anh
hùng, nhân vật anh hùng là do ta bịa ra. Nhưng ngần ấy thứ con
người mới giả vẫn không địch nổi cái đội ngũ hùng hậu
của những "con người mới thật", tệ hại, bằng
xương bằng thịt cứ tuôn ra từ cuộc đời thật, ngày càng
đông về số lượng và chủng loại, càng điển hình và độc
đáo về phẩm chất.

Học dốt, bị cô giáo cho điểm kém, bèn lừa lúc cô một mình
trong lớp, dùng dao dọa, bắt cô đứng lên bàn, tụt quần ra,
thế thôi!... Con muốn lấy tiền của bố, bèn cắt tiết bố
hứng vào chậu hẳn hoi rồi cho lợn ăn. Chồng băm thịt vợ
cho vào chum nước rồi dùng dây may-xo để nấu. Công an bảo
vệ trên cầu Chương dương Hà nội cũng cướp của, giết
người (mà có cấp chính quyền còn định bao che)...vân
vân....Báo Công an thành phố Hồ chí Minh nổi tiếng nhiều
độc giả nhất vì chuyển tải được cái vốn "người
tốt việc tốt" rất phong phú ấy!

Xe khách đang chạy, bỗng trước mặt hiện ra hai ông Công an
mặc sắc phục, cầm "dùi cui" đàng hoàng, đưa còi lên
miệng. Người tài xế bảo phụ lái: Hôm nay làm ăn không
được, mày "thí" cho chúng nó 5 đồng thôi! rồi quay
sang cười với tôi: bây giờ đâu cũng thế cả, bác đừng
cười! Anh phụ lái giở cái giấy phép ra, khéo léo kẹp tờ 5
ngàn vào giữa, hơi thò ra một tý để ai có tình ý thì nhìn
thấy, rồi nhẩy xuống để trình…! Xe lại chạy ngay chẳng
cần kiểm tra.

Giữa giờ, một anh bạn đến thăm tôi. Tôi hỏi đùa: Đang
"giờ chính quyền" mà đi được à? Anh bạn tôi cũng
cười: "Mình không có tài ăn cắp thì ăn cắp tý thời gian
vậy. Ăn cắp thời gian bây giờ là lương thiện nhất đấy
ông ạ! Tôi bảo: Sao bây giờ cậu ăn nói "mất lập
trường" thế? Anh lại bô bô: Mình là "con người
cũ" nên cứ nói toẹt ra, chứ có phải "con người
mới" đâu mà vòng vo!

Trong một cục diện xã hội như thế, "con người mới"
lý tưởng nào có thể sống được?

Có thể nói 90 phần trăm tác phẩm văn học được giải trong
những năm gần đây là tác phẩm "phản diện"mang tính phê
phán, và những "điển hình" xây dựng thành công là
những điển hình về mặt trái của Con người và xã hội.
Người ta bảo: hãy quên chuyện "Con người mới" đi!
hãy tìm lại những "Con người cũ" tử tế. Nhiều bài báo
viết: Bao giờ cho đến Ngày xưa?

Rất nhiều cuộc "Về nguồn" được tổ chức: Nào thi
sáng tác văn thơ "Về nguồn", đua xe đạp "Về
nguồn"! Nào thi học sinh giỏi theo nghi thức thời cổ "Lôi
thôi sĩ tử vai đeo lọ!...Chưa biết trong đục thế nào, và
mỗi người "Về nguồn" với một ý đồ khác nhau,
nhưng người ta đua nhau "Về nguồn", vì ai cũng thấy
trước mắt mình nhiều cái "mới" nhăng nhít quá! Có
lời bình rằng: Trước đây bỏ "nguồn" để đi tìm
Thiên đường Cộng sản, nay lại hò nhau Về nguồn, thật như
đèn cù!

Còn đang cố tìm một mẫu người "Trung với Đảng, Hiếu
với Dân" thì đùng một cái, một ông cán bộ Cộng sản
khá cao cấp là Thân Trung Hiếu, đầy đủ cả "Trung" cả
"Hiếu", làm tiêu luôn của Dân 48 tỷ đồng! Dân bảo:
Tay này chắc là "Trung", nhưng mà bất "Hiếu"!

Truyện "Con người mới" kể cả ngày không hết. Không
gì bê bối hơn một nền Văn hóa như thế.

- Nói đến Văn hóa Vô sản không thể quên nước Cộng sản
lớn, quê hương của "Con người mới" Lôi Phong, của
cuộc Đại Cách mạng Văn hóa, với mười mấy triệu Hồng vệ
binh vô học choai choai, dám đốt hết sách vở và lôi cả
những nhà Văn hóa ra đấu tố, quét sơn đỏ khắp người rồi
lôi đi diễu trên đường phố, với hàng đoàn xe tăng đi
nghiến nát những em sinh viên nhịn đói để đòi dân chủ,
với công đào tạo ra những tên lính Pôn pốt ở tuổi chưa
ráo máu đầu đã một mình dùng cuốc đập chết cả ngàn
người trong tay!... ...

Những hiện tượng "đại văn hóa" ấy mà không phải do
bản chất thì do ngẫu nhiên chăng? Hay do Đế quốc Phong kiến
để lại? Hay chỉ có thể từ Văn hóa Vô sản, Văn hóa Đảng
mà ra?

Không phải ngẫu nhiên mà cái pháo đài Cộng sản nổi tiếng
giáo điều với quan điểm "Đế quốc Mỹ là con hổ giấy",
"gió Đông thổi bạt gió Tây"...lại cũng chính là nơi sản
sinh ra quan điểm "đổi mới" thực dụng nổi tiếng" Mèo trắng
mèo đen" không quan trọng, miễn là "bắt được chuột"!
Có thể coi hai thái độ cực tả và cực hữu ngược nhau ấy
(từ quá giáo điều sang quá thực dụng) là quan hệ bù trừ,
nhân quả, Nhưng nghĩ lại thì thấy hai thái độ ấy cũng từ
một gốc mà thôi, đều phản ánh cùng một bản chất duy lợi
của tầng lớp cầm quyền, cùng một xảo thuật tuyên truyền,
và cùng một tầm văn hóa.

Khi trước giáo điều bao nhiêu thì nay lại thực dụng bấy
nhiêu, ta với Tàu cũng "một mẹ sinh ra" cả!

Tóm lại, khi mẫu người Phong kiến đã hết thời thì phải
hướng con người theo những giá trị phổ quát của thế giới
hôm nay: con người của văn minh công nghiệp và tin học, của
kinh tế thị trường, của dân chủ pháp trị. Nếu cứ chập
chờn, nghĩ đến một thứ "con người mới xã hội chủ
nghĩa" giả định nào đấy, thì kết quả là dứt con
người ra khỏi văn minh nhân loại, nếu không ù lỳ như những
bóng ma ảo tưởng cổ lỗ lỗi thời thì lại thành những kẻ
lừa đảo, lưu manh…rất hiện đại!

3b- Thiếu Văn hóa từ gốc

Một nền văn hóa có thể bị băng hoại dần dần do những sa
sút của chính trị và kinh tế.

Nhưng nền Văn hóa Vô sản tự nó đã có những khiếm khuyết,
ngay cả lúc còn thịnh trị.

* Nền Đạo đức Vô sản thâu nạp đủ điều đạo đức của
Nho giáo, từ Trung, Hiếu, Đức, Tài, Lễ, Nghĩa, đến Cần
Kiệm Liêm Chính, đến Chính tâm tu thân, đến kế hoạch trăm
năm trồng người, đến điều lo trước thiên hạ, hưởng sau
thiên hạ, đến Dân là gốc, coi cán bộ là nô bộc của dân,
dĩ bất biến ứng vạn biến...tất cả đều đã có trong sách
vở Nho giáo.

Duy có chữ QUÂN TỬ là cái tử tế nhất của Nho giáo thì ta
tránh hẳn.

Các nhà lý luận viện cớ rằng Quân tử là tầng lớp bóc
lột nên ta không học.

Nếu những phạm trù NHÂN, THIỆN, ĐỨC còn mang tính lý
tưởng, hoặc còn chung chung, trừu tượng, thì phạm trù QUÂN
TỬ đưa thiện-ác vào tới con người cụ thể, tới tình
huống cụ thể,thái độ ứng xử cụ thể. Mỗi tình huống
ấy là một cuộc thử thách quyết liệt: anh nói anh
"thiện", anh "đạo đức" thì anh thể hiện ra
đi, quyết định lấy một thái độ ứng xử đi; hoặc là hành
động một cách "QUÂN TỬ", hoặc là hành động một
cách "TIỂU NHÂN"!

Những bài học về QUÂN TỬ thiết thực lắm. QUÂN TỬ rất
gần với TRƯỢNG PHU và THƯỢNG VÕ. Người ta thua trận,
người ta nằm trong tay anh rồi, anh làm gì người ta cũng phải
chịu, thì anh sẽ đối xử thế nào? Hoặc là anh học người
xưa, đem tất cả sổ sách thù hận đốt đi để coi nhau như
anh em, hay anh lục đống hồ sơ cũ ra, bới lông tìm vết để
phân biệt đối xử?

Anh có mọi quyền lực trong tay, anh muốn nói gì, nói cả ngày
cũng được, thì anh có nhường một tờ báo, một diễn đàn
cho những người khác trình bày tiếng nói của họ hay không?

Anh nắm hết mọi sức mạnh trong tay, muốn bày đặt cái gì
cũng được, thì anh có dành cho Nhân dân một Hội đồng thật
sự để giúp anh thu thập tiếng nói của Dân, hay anh lại tìm
cách đưa Bí thư Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy sang phụ trách
luôn "Hội đồng Nhân dân" cho nhất quán?

Anh có quyền ký một chữ thì người khác có nhà ở, vậy anh
có thắng nổi cái lòng tham của con người, dám trọng nghĩa
khinh tài mà từ chối mấy lạng vàng đút lót để dành cái
nhà ấy cho một thày giáo nghèo được không?

Người Cộng sản thích chơi trò "Đạo đức" nhưng
không dám chơi trò "Quân tử", thiệt đến quyền lợi
sát sườn ngay! Mặc dù trên đời cái gì cũng có thể làm giả
nhưng thực tế cho thấy Đạo đức giả thì dễ nhưng Quân tử
giả thì khó hơn nhiều. Chủ nghĩa Phong kiến so với ngày nay
thì vô cùng tồi tệ, nhưng thời thịnh trị nó đã cung cấp
cho loài người rất nhiều Người Lớn, là nhờ có một tinh
thần QUÂN TỬ. Dùng Đạo đức, con người vẫn có thể lừa
cả mình, nhưng khi trong lòng đã cất lên tiếng QUÂN TỬ thì
con người phải đối diện với chính lương tâm nó, khó trốn
tránh hơn.

* QUÂN TỬ thì phải CHÍNH DANH! Có người bảo "Chính
danh" là thủ đoạn của bọn thống trị nhằm phân biệt
ngôi thứ. Không đúng! Công bằng hay không là ở chỗ
"định danh", định nội hàm của Danh, chứ khi định
Danh rồi thì phải theo Danh mà làm! "Danh" một đàng
"Thực" một nẻo thì đại loạn.

Trước tình hình giáo dục lộn xộn bát nháo phải kêu gọi
"Trường ra trường, lớp ra lớp, thày ra thày, trò ra
trò" là rất đúng, là phải "chính danh"!

Nhạc trưởng cũng phải ra Nhạc trưởng! Anh muốn điều khiển
dàn nhạc thì anh đứng ra giữa sân khấu mà bắt nhịp cho mọi
người trông thấy, chứ không thể chơi trò "giật giây"
từ trong hậu trường, hay đứng lấp ló ở chỗ "cánh
gà" sân khấu, chờ xem nếu được hoan hô thì ra nhận hoa,
mà bị la ó thì chuồn thẳng, tìm mãi chẳng biết ai vừa chỉ
huy!

Anh muốn chỉ huy cũng được (cứ cho là "được" đi),
nhưng nếu chỉ "hiến định" sự chỉ huy, mà không
"luật hóa" sự chỉ huy ấy thì ai chẳng thích chỉ huy?
Mà phải là luật của Dân, chứ ĐCS tự làm luật cho mình thì
đâu cũng hoàn đó. Nếu có "luật lãnh đạo" cho nghiêm
minh (lãnh đạo kém, gây thiệt hại lớn sẽ bị đi tù!) thì
chắc Đảng sẽ tự xin rút điều 4 trong Hiến pháp. Có luật
ấy thì khối lãnh tụ Cộng sản đã đi tù lâu rồi, không tin
cứ đưa ông Lê đức Thọ ra Toà án của Nhân dân làm ví dụ
thử xem.

Trong dân mình có thói khôn vặt: nói thế mà không phải thế!
Nói "dzậy" mà không phải "dzậy" nên khi gặp
chủ nghĩa Mác Lê thì tâm đắc vô cùng, cả hai đều thích
"nhân danh" nhưng không thích CHíNH DANH.

Trong cuốn "Đề cương giới thiệu Dự thảo Cương lĩnh Xây
dựng chủ nghĩa Xã hội trong thời kỳ quá độ" (tức
Cương lĩnh của Đại hội Đảng lần thứ 7) có câu:
"Nguyên tắc thứ nhất nói về xây dựng Xã hội chủ nghĩa,
tuy không dùng chữ Chuyên chính Vô sản, nhưng nội dung của nó
vẫn quán triệt bản chất Chuyên chính Vô sản" (Sđd.trang
15). Thế thì còn đâu là chính danh?

Có lẽ do quá quen với "phương pháp luận" Mác xít nên
người viết câu ấy không cảm thấy tính TIỂU NHÂN trong đó.
Thử hỏi tại sao lại thế: nếu thấy Chuyên chính Vô sản là
hay thì phải công khai bảo vệ luận điểm ấy, nếu thấy là
dở thì phải thực tâm từ bỏ, chứ ngoài mặt nói với dân
không có Chuyên chính mà nội bộ Đảng thì lại dặn nhau: Cứ
Chuyên chính mà làm! Thì chẳng Quân tử tý nào?

Điều nói dối ấy đã làm dân mất lòng tin, đã đành, nhưng
trong Đảng thì đấy chính là sự dạy nhau nói dối, và Đảng
viên sẽ dùng cách ấy để ứng xử với Đảng: Nghị quyết
nói thì cứ để Nghị quyết nói, mình có cách "vận
dụng" của mình, Nghị quyết "dzậy" mà không phải
"dzậy"!

Người Việt nam muốn ra người Quân tử đã khó, người Cộng
sản Việt nam muốn ra người Quân tử lại càng khó hơn. Bởi
thế tôi thật kính trọng thái độ Quân tử của tướng Trần
Độ khi ông viết cho Đảng những dòng sau đây: "Cần phải
dứt khoát chọn một trong hai tư tưởng chỉ đạo: Hoặc thực
hiện Chuyên chính Vô sản, mà Đảng là đại diện và nhân danh
(liệu có dám ngang nhiên như vậy không-HSPbổ sung). Hoặc thực
hiện một Nhà nước Dân chủ pháp quyền, một Nhà nước của
Dân, do Dân, vì Dân. Không thể cứ nói nửa nọ nửa kia nhập
nhằng."

* QUÂN TỬ lại gắn với LIÊM SỈ. Liêm sỉ là biết tự xấu
hổ, trước hết là với lương tâm mình. Bậc trượng phu không
được lấy nê vì Nghĩa lớn mà bước qua những điều Sỉ
nhỏ. Hoàng Diệu, Phan thanh Giản, Nguyễn tri Phương tuy không có
tội, nhưng xấu hổ vì không làm tròn nhiệm vụ giữ thành nên
quyết tự vẫn. Càng là bậc đàn anh thiên hạ, lòng tự sỉ
càng phải lớn. Có khi đời tha cho mình mà mình không tha cho
mình được. Ở ta, người Cộng sản làm hỏng việc thì tìm
cách chuồn lên ghế cao hơn (mà lại chuồn được!). Chuyện
ấy địa phương nào cũng có, Trung ương lại càng điển hình.
Phải chăng vì bài ca "lợi quyền" kia đã ngấm vào
xương thịt?

Để riễu cái thói đạo đức giả nhưng lại vô sỉ, bám ghế
đến cùng, người dân nhại lời các quan chức "cách mạng
giả cầy" thế này: "Ông không ham chức quyền, ông chỉ
ham phục vụ, ông quyết ở lại làm đầy tớ của dân! Đứa
nào ngăn không cho ông làm đày tớ ông đánh bỏ mẹ." (!)

Nhiều lúc tôi tưởng tượng như cả dân tộc mình đang ở
trong trạng thái thôi miên.

Tôi nghĩ đến một ví dụ khác, một người đủ tư cách thay
mặt cho Đảng. Tôi không có ý định chỉ trích cá nhân ông,
nhưng trường hợp của ông lại rất điển hình. Trước đây
ông nổi tiếng là người Mác xít gang thép, chẳng những trong
việc "đánh Đế quốc Mỹ và tay sai", mà cả trong
việc đánh đồng bào mình, những nhà "công thương nghiệp
tư bản tư doanh" (họ mang tiếng là Tư sản nhưng chưa
giầu bằng các vị Tư sản đỏ bây giờ). Hiện ông cũng đang
rất gang thép trong việc kiên trì Mác-Lê và định hướng Xã
hội chủ nghĩa. Ấy thế mà đùng một cái, ông ngồi sánh vai
với " bọn tay sai Nam Hàn" (cái "bọn" mà tôi còn nhớ
trước đây chúng "giết bộ đội mình như ngóe"), ngồi
để ký kết những chương trình mà chắc chắn là phản lại
cái "chủ trương cải tạo công thương nghiệp tư bản tư
doanh" của ông trước đây (và nhận quà biếu tới 2 triệu
đô-la). Tôi tự giải thích: có thể sự quay ngoắt 180 độ này
là một sự tỉnh ngộ, đổi mới chân thành, muốn làm bạn
với tất cả mọi người.

Có thể thế lắm chứ! Nếu ông đổi mới như vậy thật thì
quá tốt.

Nhưng, người sám hối có những "triệu chứng lâm sàng" rất
dễ nhận thấy. Biểu hiện buộc phải có là "ngượng",
là "thẹn", khiến cho những người khó tính nhất cũng
phải tha thứ.

Trong trường hợp này, các "triệu chứng lâm sàng" đáng
yêu kia hoàn toàn không có. Người đã có sai lầm tội lỗi
chẳng những cứ thản nhiên cười nói, mà còn giữ tư thế
huấn thị, kiên trì chủ nghĩa, xử tội, "chém tay"
quát nạt thiên hạ, thì đây chỉ có thể là sự thiếu nhân
cách đến vô liêm sỉ.

Điều lạ nữa là tại sao tất cả những cán bộ xung quanh,
trước hết là những người hữu quan, lại không ai lấy thế
làm xấu hổ, một thứ xấu hổ mà chỉ cần là một người
có nhân cách bình thường thôi cũng không chịu nổi! Mà đâu
phải riêng việc đó, bao nhiêu điều quay quắt, lộn ngược
lộn xuôi rành rành trước mắt, mà lại có thể tươi tỉnh
như không? Mà đều nghĩ được cách giải thích, mà lại tiếp
tục làm tuyên huấn cho mọi ngưòi không hề ngượng mồm?

Tôi không muốn lên án riêng ai, bởi thế tôi thấy chỉ có
thể giải thích đây là một trạng thái thôi miên tập thể.
Bên tai mọi người hình như luôn nghe thấy lời ám thị:
"Hãy coi chừng! không được trái ý Mác Lê! Hãy coi chừng,
không được trái ý Mác Lê!" như sợ một bóng ma trong
tiềm thức, một tay cầm gậy một tay cầm củ cà rốt. Mác-Lê
thế nào mấy ai biết? Có khi Mác Lê giống mấy ông Công an,
giống bà trưởng phòng Tổ chức, giống khoản lương hưu,
giống xấp đô-la, giống những kỷ niệm kinh hoàng một thời
đói rách, giống ngôi biệt thự với chiếc xe con, giống két
bia lon với cô thư ký, hoặc có khi chỉ là một cái bóng ma
rất thiêng trên bàn thờ...Mác-Lê muôn màu muôn vẻ, nhưng đã
thành một ám thị tập thể. Trong khí quyển thôi miên ấy, con
người phải quên nhân cách riêng, đặc biệt là cấm không
được hổ thẹn! Cái gọi là "Lý tưởng Cộng sản"
(mà chưa biết một thế kỷ nữa có thực hay không) bây giờ
chỉ còn là cái bình phong tự lừa dối lương tâm để làm
điều vô liêm sỉ, phá bỏ chiếc bình phong che mặt ấy chính
là giúp người ta trở về con người có nhân cách thật, đó
là việc làm nhân ái, cứu người! Bởi Dối trá là điều
kiện cần và đủ cho cái gọi là chủ nghĩa Cộng sản tồn
tại và phá phách xã hội. Không có vị anh hùng dân tộc nào
đủ sức chống lại con Quỷ dối trá ấy, trừ phi mỗi người
công dân dám tự dấn thân một lần "Nói thật để cứu
nước"! 

Khi học môn giải phẫu cơ thể, chúng tôi nhớ mãi một dây
thần kinh chỉ huy việc khép đùi nên tên là dây "thần hinh
thẹn". Bây giờ mỗi khi cùng nhau tâm sự chuyện đời,
chúng tôi lại nhìn nhau chua chát: Bọn mình bị liệt mất dây
"thần kinh thẹn" rồi. (nhưng khi nghe những thằng bạn
thao thao bất tuyệt trên Ti-vi chúng tôi vẫn thấy thẹn thay).
Cảm ơn Tạo hóa đã cho Con người biết thẹn, nếu không, ai
giữ Văn hóa cho Người!

3c- Hiện tình "Văn học Cách mạng"

Tính cách Dân tộc ấy, hoàn cảnh lịch sử ấy, bản chất ý
thức hệ ấy đã quyện vào nhau nhào nặn nên một tổng thể
Văn hóa 'đặc sắc' không bút nào tả nổi. Nền Văn học
"hiện thực xã hội chủ nghĩa" cố kéo dài hơi thở
hào hùng thời kháng chiến một cách đuối sức, tỏ ra bất
lực và mất phương hướng trước một thực tế mà nó không
nhận thức nổi hay không dám nhận thức. Một số tác phẩm
bắt đầu bứt ra, thì tránh được sự giả tạo và đạt
được sự phê phán sâu cay, nhưng càng sâu cay càng không có
lối ra. Giải thưởng Văn học nào cũng "có chuyện".
Làm sao có thể tổ chức nổi một cuộc thi cho tử tế khi mà
bộ Từ vựng của xã hội đang đòi phải làm lại, làm lại
những từ ngữ cơ bản, viết lại những mệnh đề cơ bản:
chẳng hạn "Cách mạng" nghĩa là gì, "phản
động" nghĩa là gì, "yêu Chủ nghĩa xã hội" có phải là
"yêu nước" không ?...vân vân...Người chấm thi bị xé
về hai chiều, "con người chính trị" phải đạo không
còn chung sống nổi với "con người văn học" trong một
thể xác như ở giai đoạn trước, và mỗi "con người"
ấy trả lời những câu hỏi trên một cách trái ngược nhau.

Tất cả những giá trị văn học chân chính lâu dài mà ta đã
gặt hái được trong mấy chục năm mà ta gọi là 'Cách
mạng' thực chất không có gì khác ngoài giá trị Văn học
yêu nước và nhân bản, còn cái chất 'chuyên chính vô
sản' nếu có đóng góp thì chủ yếu là gây nên cái mặt
trái của nền văn học đó.

Làm sao có được "tác phẩm tương xứng với thời
đại" khi nhà văn không thể nhìn thẳng vào thời đại
bằng con mắt của riêng mình? Vừa phải nhìn bằng con mắt
của người khác, lại vừa nơm nớp lo không biết trong cặp
mắt kia bên nào mắt thật bên nào mắt giảû. Mắt vẫn mở,
mồm vẫn lắp bắp, tay vẫn hí hoáy viết đấy nhưng bị thôi
miên rồi.

Trong xã hội quái đản ấy đã bật ra bút pháp Nguyễn huy
Thiệp: Cái khốn nạn, lưu manh hết chỗ nói mà cứ bình
thường như không, thương nó cũng dở, giết nó không nỡ,
không lần được cái đầu mối khốn nạn nó nằm ở đâu.
Làm điều đồi bại mà cứ như vô tình...Cái Thiện, cái Mỹ
thì mong manh như mây khói. Phải chửi Trí thức! phải chửi
Đạo đức! phải tốc ngược lịch sử lên để nhìn rõ những
chân dung ngụy tạo! Cái nhạy cảm đạo đức tuyệt vời thiên
phú của anh xui anh làm thế! Trong tấn tuồng đời, các vai
đạo đức đã bị những kẻ vô đạo giành đóng hết rồi!

Nhưng anh phải nén tấm lòng xót xa ấy, xã hội không cho anh
xót xa, đất nước đang đi lên không được xuýt xoa.Vì thương
con người mà không thể thương con người (tôi thích lời bình
luận ấy của Hoàng Ngọc Hiến), vì quá xúc động nên phải
viết lời vô cảm ! Đọc những câu văn tục tĩu, vô cảm
hoặc độc ác của anh tôi cứ ứa nước mắt. Chỉ riêng cái
'vỏ' bút pháp của anh đã chứa hết cái ruột gan
của xã hội trong đó rồi. Cốt chuyện chỉ còn là cái cớ,
lúc thực lúc hư.

Xã hội quái đản ấy cũng buộc phải đẻ ra thơ "Bút
Tre" để phản ánh nó, khi văn học chính thống cứ ngồi
lù lù đó một cách vô tích sự. Tôi không nói ông Bút Tre ở
Vĩnh phú mà ông Ngô quang Nam vừa mới viết sách ca ngợi. Cái
ngớ ngẩn một cách chân thành,và chân thành một cách ngớ
ngẩn, của người cán bộ văn hóa Vĩnh phú kia chỉ là cái cớ
để dân gian tải cái ngớ ngẩn giả vờ của mình, để riễu
cợt những giá trị mà công khai họ cứ phải "hoan hô".
Thơ "Bút tre thật" không ai thuộc làm gì, đọc rồi
cũng không nhớ được, còn "Bút tre dân gian" thì mỗi
lần nghe người ta đọc, tôi lại thấy cái sức sống mới
mẻ, say sưa như thể chính người ấy đang sáng tác. Câu thơ
Bút tre chính xác và thông minh, đa nghĩa, lại núp dưới cái
vỏ ngô nghê đơn nghĩa, để nhại chính cái thứ văn học công
nông đại chúng tùy tiện giáo điều. Cười bò ra, rồi chảy
nước mắt...vì đau trong ruột. Tiếc rằng chưa tiện trích
dẫn ở đây.

Còn những "cây đa cây đề" trong nền Văn học cách
mạng thì cuộc đời văn học đều bị chia đôi:

<center>"Vị nghệ thuật" nửa cuộc đời,
Nửa đời sau lại "vị" người ngồi trên!</center>

<center>(Xuân Sách, chân dung Nhà văn)</center>

Cái còn lại của những tài năng văn học tiêu biểu ấy là
những tác phẩm thanh xuân đầu đời, của người nghệ sĩ tự
do, những Điêu tàn, Lửa thiêng..., còn nửa sau là cái nửa
"lựa ánh sáng trên đầu mà thay đổi sắc phù sa" (Xuân Sách,
chân dung Nhà văn) nên hỏng cả sự nghiệp lẫn nhân cách.
Người bị mất chung quy là Dân tộc. Những bài thơ di cảo
"Bánh vẽ", "Trừ đi", "Ai, tôi" của nhà thơ Chế Lan
Viên lỗi lạc (xem phụ lục 3) đủ để tự phủ định toàn
bộ cái nửa đời sau của cả một thế hệ văn nhân, nhưng
những ngày cuối cùng của ông lại cho thấy những nghệ sĩ
đã mất nửa đời người ấy họ đâu có thể tự do "về
nguồn" theo lương tri của mình! Bởi họ không đủ điều
kiện để thẳng thắn trả lời câu hỏi:

<center>Cuộc đời hai nửa vì đâu?
Nửa say Quỷ kế, nửa đau Nhân tình!</center>

<center>(HSP, thư gửi Xuân Sách)</center>

Dòng Văn học mới không thể không "phản tỉnh", tự
mình "lật tẩy" mình để tự vượt qua, vượt qua mình,
vượt qua một vùng Văn hóa thấp mà về với loài người văn
minh.

<center>***</center>

Tóm lại không thể xây dựng nổi một nền Văn hóa Vô sản,
vì không có một "giai cấp Vô sản tiêu biểu cho thời
đại" như Mác tưởng tượng. Những xã hội trước đây
đã lao theo con đường của Mác thì nay chẳng có con đường
nào khác ngoài con đường trở về với Dân tộc truyền thống
và mau chóng gia nhập vào Thời đại, mà nội dung hoàn toàn
khác với nội dung Thời đại mà các Đảng Cộng sản thế
giới trước đây ấn định.

Tình hình xã hội trong giai đoạn chuyển đổi tất nhiên rất
phức tạp. Muốn có lối ra tốt đẹp nhất cho Dân tộc thì
phải bắt đầu bằng cái nhìn Văn hóa và phải giải quyết
một cách Văn hóa. Nếu tiếp tục duy trì trạng thái Văn hóa
cũ đã kém sức sống thì tình trạng tranh tối tranh sáng sẽ
là cơ hội để những thứ Văn hóa không lành mạnh xâm nhập
và chiếm lĩnh. Trong điều kiện ấy xã hội sẽ có sự ổn
định bề ngoài nhưng thoái hóa bên trong, xã hội có thể đạt
những tiến bộ nhất định về Kinh tế nhưng sẽ thoái hóa
về Văn hóa nói chung.Văn hóa thấp kém sẽ phá hoại tất cả!

Hà Sĩ Phu (1995)

________________________________________

[1] Đây là một phần trong bài Chia tay Ý thức hệ, với đôi
chút chỉnh lý.

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20131119/ha-si-phu-van-hoa-va-nhan-quyen-trong-trao-luu-cong-san),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Dân Luận

Pages

Hà Sĩ Phu - VĂN HÓA và NHÂN QUYỀN trong trào lưu Cộng sản

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Copyright Text