Thùy Linh - Những nông dân mồ côi

<div class="boxleft200"><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjIjyV92gzHdHIpnpwP2zHd2TZW64RpxM_wd3Tb7SWK3NeUqUHiJ9yDMCeyXEynXBalrGYSpk6Qtdj5mVhA-1I_TyL0DH3cYIBZm06CoJDX-TWKhnof0YpWoKcVPhGgc6cgwAa_nVmKjCM/s400/149537e7-1.jpg"
/><div class="textholder"></div></div>
Quê nội mình ở Nam Định. Huyện Mỹ Lộc, xã Mỹ Tiến. Tên
làng hay bắt đầu bằng chữ La. Làng mình là La Xá. Mỹ Lộc
cùng với các huyện Vụ Bản, Ý Yên, Nam Trực, Trực Ninh, Xuân
Trường nằm trong vùng đồng bằng thấp trũng. Không hiểu sao
đến giờ mình vẫn nhớ hình ảnh lúc 3, 4 tuổi mặc váy
trắng về thăm quê vào mùa nước. Nước ngập úng làng, úng
đồng nên cả nhà phải lên thuyền nan để bơi từ quốc lộ
vào làng. Mình đang ngủ dở giấc trên ô tô thì bố đánh
thức dậy. Mình ngước nhìn ra thấy thuyền nan đã dậu sát
bên cạnh và cánh đồng nước mênh mông nên thích thú vô cùng,
tỉnh cả ngủ. Trên thuyền từ quốc lộ vào làng mình thò tay
vớt nước đồng lên chơi. Nhớ như in nước ngấp nghé mạn
thuyền…Không biết vì lẽ gì mình nhớ hình ảnh đó đến
lúc này? Cả vệt nắng nhạt hôm đó. Nước mênh mông, váy
trắng, tay té nước…Giống như phim âm bản sắc nét. Chỉ
thế thôi cũng đủ chạm khắc vào kí ức mình bức tranh đồng
chiêm trũng quê nội. Sau này thì hay đùa, mình là dân cầu tõm.
Quả thật làng mình nhiều ao vô kể. Đi đến đâu cũng gặp ao
là ao. Từ nhà này sang nhà kia men theo các bờ ao như lối nhỏ.
Niềm hạnh phúc của mình mỗi khi về quê là được cầm cần
câu ra bờ ao cạnh nhà bà mà bố mình gọi là dì ngồi bên
gốc sung. Có khi cả ngày chỉ câu được hai, ba con cá rô ron
nấu canh rau ngót hái vườn nhà mà thích như ăn đại tiệc.
Rảnh hơn thì được theo ông ra trại chăn nuôi hợp tác xã xem
lợn, bò, hái chuối, tắm ao…Sáng ngủ dậy bao giờ bên hiên
nhà cũng có mẹt khoai luộc và ấm tích chè xanh hãm sẵn. Thời
đó nghèo, ăn khoai sáng và cơm gạo mới đãi khách thủ đô
vào trưa chiều mà như thể cổ tích với đám trẻ tụi mình.
Chạy loăng quăng, hò hét với đám trẻ, cả chửi tục nữa
rồi về nhà bà được ăn thịt gà, canh rau ngót nấu rô
ron…Không thể kiếm được ngoài Hà Nội cảm xúc dạt dào
đó.

Bố mình mồ côi cha mẹ từ sớm và chả còn đất hương hoả
nên mỗi lần về chỉ ở nhà mấy ông bà, chú thím họ hàng
bên nội, ngoại của bố. Thời ấy về quê, mình vẫn còn
thấy lớp học xiêu vẹo đầu làng mà bố học lúc còn nhỏ,
dưới gốc đa. Giờ cây đa đã chết, lớp học cũng đổ nát
từ bao giờ…Cây hồng mà bố bảo hay trèo ăn khi đói cũng
đã chết già. Đình làng đã sửa sang như mới. Bố bảo cụ
kỵ gì của bố được ghi danh trên bia đá ở đình. Bố có
vẻ tự hào về chuyện đó lắm. Hỏi thêm chả biết. Nhưng
lòng tự hào thì không suy suyển. Mình cứ hay trêu bố về
chuyện này. Nhưng giờ có tuổi mình mới hiểu…
<div class="boxright200"><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEixk6LeQxkA6jY71eo57-5RTIyh04QKpy7gBUZq7SAoHkZdBLJTUj0E4A-iemRGiuMdFsChR00BgBr1kElX4cuRCMvUPHLzFzlt3wMSMy3GeuCWl8SZ0abUcHdeAuT5sap5xzApMCCDHV4/s400/IMG_1207.jpg"
/><div class="textholder">Ngôi nhà cũ người đã đi xa...
</div></div>
Bố chỉ có một người em trai. Trong một entry mình có kể
việc chú đi bộ đội và hy sinh. Chính xác là ngay trên cánh
đồng Vụ Bản năm 1947 vào mùa nước úng. Những người bà con
còn sống kể là chú cao 1,80 mét, tóc hoe, da trắng bóc, mũi lõ
nên người làng gọi chú là tây lai. Sau này mộ chú chìm trong
đất và nước nên không tìm được. Chả biết mộ chú có
nằm trong khu vực vừa bị cưỡng chế không nhỉ? Hy vọng là
không…Trong nghĩa trang xã có mộ gió của chú mà lần nào về
quê cũng ra đấy thắp hương khấn vái thành tâm lắm tuy dưới
lòng đất chả có gì. Lại nói về nghĩa trang xã, những
người hy sinh trong kháng chiến chống Pháp, Mỹ thì được ghi
rành mạch, còn hy sinh từ năm 1978 trở đi thì chỉ ghi vì
<em>"xây dựng và bảo vệ tổ quốc"…</em>

<div class="boxleft200"><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEix0sGHBO_Rye650ansEbKOGyxmBP2QJ2T40k82010bUPMhcjL0lu5Bar3phxEyJJUqxG33J8iMgIPLLUUKKApCr_OjGkqNgXz_h3jYM_CaTcZM4DPI2Y4vhRo4zVlnW2C4Ilje_Wzh_rs/s400/IMG_1243.jpg"
/><div class="textholder"></div></div>
Phía tây và nam của Mỹ Lộc đều tiếp giáp với Vụ Bản. Có
lẽ vì thế mà mình hay nghe bố nhắc đến Vụ Bản. Lúc bố
còn sống chả mấy khi để ý Vụ Bản ở đâu, thế nào? Nhưng
giờ chuyện xưa cũ của bố bỗng vọt ra khỏi kí ức: nào là
ngày trước tên huỵên là Thiên Bản. Huyện này có nhiều danh
nhân nổi tiếng như trạng nguyên Lương Thế Vinh, nhà thơ
Nguyễn Bính, nhạc sỹ Văn Cao…Kể tên những danh nhân này,
bố tự hào như thể là họ hàng của bố. Gần đây thì rộ
chuyện lễ bái nên Vụ Bản càng nổi tiếng với Phủ Dầy
(từ mùng 1 đến 10 tháng 3 âm lịch, chính hội vào tối mùng
5); chở Viềng (đêm 7 và ngày mùng 8 tết)…Giờ bố không còn
nên chả hỏi được những chuyện sống men theo trí nhớ con
người, mà anh Gúc gồ danh tiếng lừng lẫy cũng chịu thua. Hoá
ra Vụ Bản có từ thời Hùng Vương, huyện tên Bình Chương
thuộc bộ Lục Hải. Thời Hán thuộc quận Giao Chỉ. Trước
thời Lý - Trần, đất này nằm trong huyện Hiển Khánh. Thời
Lý huyện Thiên Bản nằm trong phủ Ứng Phong. Đời Trần huyện
Thiên Bản thuộc phủ Kiến Hưng. Năm Vĩnh Lạc thứ năm (1407),
nhà Minh đổi thành huyện Yên Bản thuộc phủ Kiến Bình. Đến
đời Lê Thánh Tông lại đổi thành huyện Thiên Bản. Cũng
dưới thời Lê Hồng Đức, huyện Thiên Bản thuộc phủ Nghĩa
Hưng. Đến thời Nguyễn, Tự Đắc năm thứ 14 (1861) đổi tên
thành huyện Vụ Bản và giữ cho đến ngày nay. Huyện Vụ Bản
nằm về phía bắc Nam Định, thuộc vùng đất cổ. Đất đai
tương đối ổn định.
<div class="boxright200"><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2lh8wbsDQYvoIUflSQrquppN1UjEeMiM3L1sDUwJrqe8GLmd79gX19rMB1RU9EvuKxyftYS6BY8uBal-vkyUbI65KYt6RLtrMd2lmXyoHXDb7ecrQ1eFuiZIf0fkEtG9qRFFniinw6yU/s400/IMG_1239.jpg"
/><div class="textholder">Đình làng</div></div>

Dọc phía tây có các dãy núi đất lẫn đá chạy từ bắc
xuống nam với sáu ngọn: núi Ngăm, núi Tiên Hương, núi Báng,
núi Lê, núi Gôi và núi Hổ. Dấu vết người nguyên thuỷ tìm
thấy tại các khu vực núi này minh chứng Vụ Bản là một trong
những cái nôi sinh ngụ của người Việt cổ. Vụ Bản nằm
kẹp giữa sông Đào và sông Sắt. Sông Đào một đầu nối
với Sông Hồng, đầu kia đổ ra sông Đáy. Sông Sắt nối liền
sông Châu với sông Đáy. Mảnh đất này chính là do phù sa sông
Hồng và sông Đáy bồi tụ nên. Huyện Vụ Bản là vùng đất
có truyền thống hiếu học, nhiều người đã đỗ đạt cao,
có danh vọng, đóng góp vào kho tàng văn hoá của dân tộc. Trong
suốt thời kỳ khoa cử của chế độ phong kiến Việt Nam, Vụ
Bản có 16 vị đỗ Tiến sĩ, Thám hoa, Bảng nhã, Trạng
nguyên…Lừng lẫy thế kia mà…

<center><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhJfeQtibFhBEzf5S2hwIsYpaIEURY3NiqbicgVz6SB330viMkHnSvY1EAt3iXjfWWRm8LvJRkndeWiN0FuUFX_S1tF4bRv3aUxUyKkIsy_Byb8va5JRUHHo0n_eWawZ1BJOrcMp87OS1E/s400/IMG_1295.jpg"
/></center>

<em><center>Mái tranh ơi hỡi mái tranh/Trải bao mưa nắng mà thành
quê hương (Trần Đăng Khoa) </center></em>

Giờ Vụ Bản đang nổi tiếng vì lẽ không ai muốn…

Vậy là sau sự kiện Tiên Lãng chưa lâu, đã có thêm hai nơi
cưỡng chế khiến dư luận nổi giận là Văn Giang và Vụ Bản.
Ừ, nhưng rồi tự hỏi: ai người ta quan tâm đến sự nổi
giận này? Ở Tiên Lãng khi cưỡng chế chưa có đánh hội
đồng, chỉ vì phẫn uất không biết kêu đâu cho thấu oan ức
nên anh Vươn đã nổ súng. Tiếng súng của người nông dân
dũng cảm, yêu đất đai đến mức dám hy sinh bản thân mình.
Giờ không biết ngồi trong nhà lao anh Vươn có ân hận về
việc này không? Hy vọng là không…Còn những người nông dân
Văn Giang và Vụ Bản thì đã không dám (không thể) nổ súng
thì phải ăn đòn gậy. Đây là bạo lực cách mạng? Là mâu
thuẫn giai cấp? Là cách giải quyết mối quan hệ búa-liềm,
nòng cốt của cách mạng như thế này sao?
<div class="boxright200"><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh2FEoXpNcF8tXVF40aBShZGQre8ZGo-NmPRutZuAS4RDWhOkbLhGeyboJpovKC1AvGpp_t4zbxe_aEKPVVpsu8tsRPHtcx1BtY2eaKW38TTIsfOB9OciK_g0Vuzjav0zWeFDUKcCCEiDo/s400/IMG_1214.jpg"
/><div class="textholder"></div></div>
Mình lo cho quê mình vì Mỹ Lộc rất gần thành phố Nam Định
như Vụ Bản. Vụ Bản bị lấy đất thì Mỹ Lộc có thể trong
tương lai gần? Từ thời bố mình lớn lên thì nhà mình đã
không còn đất đai ở quê, chỉ duy nhất khu mộ các cụ, ông
bà là nguyên cớ để con cháu dắt díu về quê thăm viếng
hằng năm. Những ngôi mộ sẽ bị lật tung phơi xương trắng
đồng như ở Văn Giang chăng? Không biết nữa…Đã nghe hơi kim
tiền, hơi đạn cay, mùi thuốc súng đâu đây vì những cánh
đồng ngút ngàn bên đường quốc lộ rất tiện giao thông. Nhà
đầu tư chả mất công làm đường và có ngay hạ tầng tiện
cho sản xuất, chi phí thấp nhất, lãi nhiều nhất. Và mình còn
biết một điều nông dân nơi này chỉ trông vào cánh đồng,
dù là chiêm trũng để kiếm ăn bao đời, ngoài ra không có
nghề phụ nào khác. Quê mình bao năm vẫn nghèo nhưng không
chết đói vì còn đất đai. Giờ mất đất thì thành dân đói
là không thể tránh. Sẽ vài người giàu, rất giàu. Và rất
nhiều nông dân nghèo, rất nghèo, bần cùng, khốn nạn…Sẽ
nhiều anh Pha, chị Dậu trong nay mai. Và như thế sẽ có sự
phản kháng trong tương lai gần cũng là tất yếu.

Bởi miếng ăn cũng khiến người ta có thể chối bỏ một
chính thể đã bạo ngược tước đi công cụ kiếm sống của
họ. Chính quyền đã biến rất nhiều nông dân thành mồ côi
vì với họ đất đai là Mẹ. Giờ người Mẹ đó đã bị
cưỡng chế buộc rời khỏi đứa con luôn cần sự lo toan, chăm
sóc, bú mớm của Bà nên những đứa con đó thành mồ côi đói
ăn, đói mặc, khéo hoá ra ăn mày hết cả. Hơn thế dùi cui,
súng đạn, bạo lực đã vụt tan nát và dày xéo miền kí ức
của rất nhiều người dân sống đời kiếp gắn bó với vùng
quê họ. Vết thương này mới thực sự lâu lành vì nó ở sâu
lắm trong tiềm thức. Quê hương, rộng hơn là tình yêu đất
nước có khi chỉ bắt đầu từ kỉ niệm vào cái ngày ngồi
thuyền về quê chơi mùa úng lụt như mình. Có khi chỉ từ
niềm tự hào mơ hồ nhưng sâu đậm với cái tên cũng mơ hồ
không kém đục trên bia đá đình làng như bố mình. Nay miền
kí ức bất khả xâm phạm ấy của rất nhiều người gắn bó
với ruộng đồng đã bị bắn phá tan hoang. Đã đến tới hạn
của sự chịu đựng chưa nhỉ?

<em><center>Ăn mày khổ lắm ai ơi!
Đói cơm, rách áo hoá ra ăn mày.</center></em>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/12578), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!