<em><strong>"Mọi người cứ trông chờ một ngày nào đó nước
ta sẽ đạt được tầm cao mới, vị thế mới, mà bản thân
mình cứ bé tí như thế này, thì sẽ không có đâu!" – ông
Nguyễn Cảnh Bình trả lời.</strong></em>
Không thiếu những cuốn sách quý chở tư tưởng hiện đại và
tư duy mới về Việt Nam, được dịch thuật một cách kì công.
Nhưng câu chuyện về vỏn vẹn 500 bản in cho mỗi đầu sách
quý này, tính trên số lượng 88 triệu dân – tức là chỉ có
xấp xỉ 0,00057% dân số tiếp cận - quả là một con số giật
mình.
<center><img
src="http://imgs.vietnamnet.vn/Images/2012/04/27/18/20120427181816_Ava.jpg"
/></center>
<center><em>Có cách để cùng thay đổi những hình ảnh
này?</em></center>
Sau khi thực hiện bài viết Ở Việt Nam, sách Nobel thua xa "Xin
lỗi em chỉ là…", phóng viên VietNamNet tiếp tục cuộc trò
chuyện sâu thêm với ông Nguyễn Cảnh Bình về văn hóa đọc
và người đọc Việt nam.
<h2>Để đánh giá tri thức của một quốc gia?</h2>
<em>- Cái gì đang đắt ở Việt Nam?</em>
Chắc là ô tô, bất động sản (cười). Bạn và tôi, 2 người
đều có thu nhập 10 triệu/tháng, nhưng trình độ khác nhau, giá
trị mang lại cho xã hội khác nhau. Một công ty bất động sản
doanh thu 100 tỉ, một công ty xuất bản cũng doanh thu 100 tỉ -
nhưng giá trị cốt lõi, giá trị đóng góp sẽ khác nhau.
<em>- Anh đánh giá như thế nào về "giá trị gia tăng" của
sách tạo ra được cho con người?</em>
<div class="boxright220"><img
src="http://imgs.vietnamnet.vn/Images/2012/04/27/18/20120427182000_nguyen-canh-binh.jpg"
/><div class="textholder">Ông Nguyễn Cảnh Bình - GĐ Alpha
Books</div></div>
Để đánh giá sự giàu có của một quốc gia, người ta dùng
GPD, dùng thu nhập bình quân theo đầu người; nhưng để đánh
giá tri thức của một quốc gia, thì phải bằng chính nền
xuất bản của họ và nền giáo dục của họ.
<em>- Như vậy không so GDP nữa, chỉ so về ngành xuất bản
với các nước khác, thì ta đang ở đâu?</em>
Kém xa. Kém kinh khủng. Không thể so với Nhật Bản, Hàn
Quốc…Chỉ so với Thái Lan, Indonexia, Malaysia thì chúng ta cũng
đã kém họ nhiều. Tôi không lượng hóa được chính xác,
chừng 20% - 50%.
<em>- Còn khu vực Tây Âu, Bắc Mỹ?</em>
(Cười lớn) Chẳng nên so sánh với Tây Âu. Bởi vì trình độ
dân trí và con người họ khác, không phải chỉ vì đọc sách.
Họ đã có cả một nền tảng, bề dày tri thức lâu đời.
Tôi có phân tích về lịch sử của một quốc gia. Xét về
lịch sử của một quốc gia không phải từ khi con người
được sinh ra trên mảnh đất ấy như thế nào, mà là lịch
sử tri thức của dân tộc ấy. Lịch sử tri thức Việt Nam
phải được đo lường cụ thể từ việc 90% người dân biết
chữ, hoặc bằng số sách mình xuất bản.
Nhiều quốc gia trên thế giới, lịch sử tri thức này có từ
hàng nghìn năm. Châu Âu phải có đến 2000 năm lịch sử phát
triển tri thức. Nước Mỹ - mặc dù thành lập được hơn 200
năm - nhưng lịch sử tri thức của họ là 2000 năm, vì ai cũng
biết tầng lớp trí thức của Mỹ có gốc gác từ châu Âu.
<h2>Người Việt đọc chưa đến 1 cuốn sách/năm</h2>
<em>- Ông Nguyễn Mạnh Hùng, GĐ Thaihabooks có nói chuyện với
tôi: Hiện nay trung bình 1 người Việt Nam đọc 3 cuốn sách 1
năm - trong đó có 2,3 cuốn là sách giáo khoa. Như vậy số
lượng sách tự chọn chỉ chưa đến 0,7 cuốn/1 người/1năm
(*)?</em>
Tôi cho rằng con số này tương đối đúng, có khi không được
như vậy.
<em>- Con số này ở thế giới như thế nào?</em>
Chúng ta so với nước nào? Gần gũi nhất là Thái Lan, nếu tôi
nhớ không nhầm con số này rơi vào khoảng 5 cuốn/1
người/1năm - không tính sách giáo khoa. Gấp khoảng gần 10
lần.
<div class="special_quote">"Sự lĩnh hội phải được đo lường
bằng số lượng đủ lớn trong dân số của cả một đất
nước. 200 năm trước, Mỹ phát triển vượt trội so với Châu
Âu nhờ tri thức lan tỏa trong giới bình dân... Tôi mong có
nhiều tác phẩm, sách vở tri thức đến với giới bình dân ở
VN"</div>
<em>- Như vậy thực ra chúng ta đang ở một xuất phát điểm
rất thấp về tri thức. Sách có thể cung cấp một bước nhảy
nào đó?</em>
Bạn nói đúng về phương cách. Tôi ủng hộ và khuyến khích
mọi người làm theo cách này. Việc đầu tư vào sách là một
trong những đầu tư khôn ngoan - đương nhiên, phụ thuộc vào
việc bạn chọn sách gì.
Lấy ví dụ từ chính tôi. Tôi cho rằng mình đã đầu tư khôn
ngoan. Tôi không đầu tư quá nhiều thời gian vào việc giành
điểm cao ở trường. Tôi đầu tư vào những cuốn sách có giá
trị, và đó cũng là giáo dục, đầu tư vào con người, đầu
tư cho chính mình.
<em>- Việc đầu tư này có giúp ta rút ngắn khoảng cách với
top đầu?</em>
Tôi đồng ý nên dùng khái niệm rút ngắn khoảng cách hơn là
đi tắt đón đầu. Đầu tư vào sách giúp ta trưởng thành
nhanh. Nhưng chúng ta cũng cần thẳng thắn nhìn nhận là khoảng
cách đó không dễ rút ngắn. Để mà mỗi người sẽ cố
gắng nhiều hơn nữa.
Nếu ta đã đi sau Mỹ khoảng 100 năm tri thức, thì ta sẽ cố
gắng làm thế nào đọc sách, học tập để rút ngắn dần
khoảng cách này, đừng muộn hơn, chậm hơn nữa. Ngược lại,
chúng ta sẽ ngày càng chậm, khoảng cách càng ngày càng dãn ra.
<em>- Như vậy là bên cạnh phân hóa giàu nghèo, còn có sự
phân hóa về tri thức?</em>
Đúng vậy! Và sự phân hóa tri thức mới thực là kinh khủng!
Chỉ có nước Mỹ mới sinh ra những tỉ phú như Bill Gates, Steve
Jobs... - những người sống bằng khoa học, trí tuệ. Và chỉ
ở môi trường đó mới giúp những người có phát minh, sáng
kiến có thể giàu có được. Họ chính là những người đang
làm ra sản phẩm và hàng hóa hỗ trợ con người. Ở Việt Nam
thì không thể có chuyện như vậy.
Nên cụm từ "knowledge is power", cũng như việc tri thức được
đánh giá cao, chỉ đúng ở những môi trường như thế. Càng
ngày khoảng cách của ta với họ càng lệch xa. Sự khác biệt
về tri thức vô cùng lớn.
Tôi hiện đang làm một cuốn sách về Alexander Hamilton - Bộ
trưởng Ngân khố đầu tiên của Mỹ khi ông ấy mới 32 tuổi,
cách đây đã 220 năm, sống ở thế kỉ 18. Nhưng đến giờ
đọc lại, tôi thấy tư duy mình kém xa ông ta, mặc dù bây giờ
tôi 40 tuổi, sống ở thế kỉ 21.
<h2>Thịnh vượng tri thức: Nhờ giới bình dân</h2>
<em>- Ở Việt Nam, chúng ta có những cuốn sách tốt nhất
được mua về dịch không?</em>
Tôi cho là chúng ta đã mua được những cuốn sách tốt nhất.
Chúng ta có những cuốn cực kì giá trị trong Tủ sách tinh hoa,
những cuốn kinh điển của Platon, Aristotle; về văn học có
"Trăm năm cô đơn", "Bố già"..., về cấu trúc xã hội
có "Tinh thần pháp luật", "Bàn về khế ước xã hội"
của Montesquieu, có "Bàn về tự do" của John Stuart Mill…
<em>- Chúng ta có thể lĩnh hội được bao nhiêu?</em>
Sự lĩnh hội phải được đo lường bằng số lượng đủ
lớn trong dân số của cả một đất nước. Chỉ một vài cá
nhân lĩnh hội thì không có ý nghĩa gì cả.
Cuốn sách "Khuyến học" mà ông Fukuzawa viết ở bên Nhật,
có 3 triệu người Nhật đọc. Như thế mới có giá trị.
Giả dụ trong một dòng họ có 100 người, phải có 10 người
đỗ đại học, 10 người học tiến sĩ chẳng hạn - thì mới
có giá trị nào đó; chứ không thể chỉ 1 người tốt nghiệp
cấp 3 cáng đáng cho cả một dòng họ.
Chúng ta phải đạt đủ số lượng. Nếu muốn đám đông lĩnh
hội được thì 1 cuốn sách hay phải đạt xuất bản được
100 ngàn bản chẳng hạn.
<em>- Đằng này, số lượng 500 cuốn, 1000 cuốn quả là đáng
buồn. Anh kì vọng tầng lớp nào sẽ đọc những cuốn sách
như thế?</em>
200 năm trước, sự phát triển của nước Mỹ vượt trội so
với Châu Âu là nhờ chính giới bình dân, chứ không phải
giới tinh hoa. Khi nước Mỹ lập quốc, đánh đuổi đế quốc
Anh, giới tinh hoa của Mỹ khi đó không bằng giới tinh hoa của
Châu Âu. Cái hay ở Mỹ là tri thức sách vở, kiến thức của
mọi người được lan tỏa đến số đông hơn là chỉ một
nhóm người ở Châu Âu. Đó là kết luận rút ra của J.E.
Fischer và nhiều người nữa, chứ không phải của tôi.
Giá sách ở VN sẽ rẻ đi rất nhiều nếu có thêm người đọc
sách. Tôi từng viết một bài nhan đề "Sự thiệt thòi của
một nền dân trí thấp". Nếu như nền dân trí đủ lớn -
10.000 người mua sách thay vì 1.000 người như hiện nay - giá
sách sẽ rẻ hơn rất nhiều lần.
<em>- Xin cảm ơn anh!</em>
<div class="special_quote"><h2>Tại sao người Việt ít đọc
sách?</h2>
Tôi khẳng định là lỗi của người lớn. Bao gồm nhà
trường, gia đình, lãnh đạo và giới truyền thông. Ở Việt
Nam ta chưa hề có một trường hay thậm chí một lớp nào dạy
đọc sách, mà chỉ dạy đánh vần. Tôi đang hướng dẫn mọi
người đọc sách siêu tốc. Tốc độ đọc của người Việt
là 200 - 240 từ/1phút (tức 1 phút đọc được khoảng 1 trang).
Quá chậm! Tốc độ của tôi là 1000 từ/1 phút, tương đương
với 4 trang sách. Trẻ con bây giờ chỉ đọc truyện tranh, ít
đọc truyện chữ. Người lớn cũng không thích đọc cái gì
nhiều chữ, ngại đọc những cuốn sách dày, vì đọc chậm.
Nếu cả tháng mới xong 1 cuốn sách thì nản lắm.
Tri thức là tài sản duy nhất mà khi cho đi ta không mất đi,
thậm chí lại được thêm. Bán cả đời đi tiêu không hết.
Không ai lấy của ta được! Thế mà trên 80% tri thức đến
từ mắt. Mọi người phải đọc. Nhất định phải đọc.
Không còn sự lựa chọn nào khác!
(*) Hiện nay trung bình 1 người Việt Nam đọc 3 cuốn sách 1 năm
- trong đó có 2,3 cuốn là sách giáo khoa. Như vậy số lượng
sách tự chọn chỉ chưa đến 0,7 cuốn/1 người/1năm – sách
giải trí còn đang chiếm tỉ trọng lớn trong con số 0,7 này.
- Nguyễn Mạnh Hùng, GĐ Thái Hà Books</div>
Hồ Hương Giang (thực hiện)
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/12494), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét