"bạn quốc tế hảo tâm vốn sẵn tình cảm chân thành" với
Việt Nam đã khuyên chúng ta phải tránh 3 xu hướng nguy hiểm,
đó là "Tây hóa", "tha hóa" và "thoái hóa". Tha hóa và
thoái hóa thì rõ ràng chẳng ai muốn và nhất thiết phải
chống quyết liệt, thế nhưng "Tây hóa" là thế nào đây
khiến không ít người hoài nghi, thắc mắc.
Nói thì dễ nhưng bắt tay vào làm lại thấy khó – chống thế
nào đây khi Việt Nam đã giã từ chữ tượng hình Hán Nôm với
bao bất cập, rối rắm và nhược điểm để phổ cập chữ
quốc ngữ gốc Latinh - một hệ thống ký tự của văn hóa
Phương Tây đích thực, giúp quảng đại quần chúng dễ dàng
tiếp cận kiến thức và xây dựng phong cách tư duy khoa học,
mạch lạc. Ngôn ngữ và chữ viết chính là con thuyền chở tư
tưởng đi xa và người Việt Nam cần phải cám ơn lịch sửđã
cho chúng ta một cơ hội để trang bị cho bản thân một công
cụ tiện lợi và sắc bén, đó là chữ quốc ngữ ngày nay.
Trong số rất nhiều các nước Á Châu, Việt Nam nằm trong số
ít các quốc gia đã thành công trong việc dám từ bỏ những
bất cập trong hành trang văn hóa truyền thống để tiếp thu
văn minh Phương Tây năng động, khoa học.
Chẳng phải Hồ Chí Minh trong bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh
ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa cũng đã trích dẫn các lý
tưởng về Tự do - Bác ái - Bình đẳng – Nhân quyền của các
cuộc cách mạng xã hội ở Phương Tây như những hình mẫu mà
nhân dân chúng ta hằng mơ ước đó sao?
Nhìn lại lịch sử, Phương Đông tuy có bề dày lịch sử hàng
ngàn năm nhưng lại là một đêm dài của xã hội toàn trị nơi
quyền lực chi phối hết thảy, còn mạng sống của các
"<em>thần dân bé nhỏ, bất lực và thụ động</em>" có khác
gì <a href="http://danluan.org/node/345">con ong, cái kiến</a>. Đó là
mô thức phát triển ngưng đọng, trì trệ, ngột ngạt kéo dài
triền miên mà không có thay đổi về cấu trúc và tiến bộ xã
hội. Trái lại, tuy còn có những hạn chế và bất cập nhưng
Phương Tây đã xây dựng nên những khái niệm và hình mẫu về
Dân chủ - Nhân quyền - Bình đẳng - Bác ái và tiến bộ xã
hội. Trên cơ sở đó mà hình thành nên mô hình nhà nước pháp
quyền, kinh tế thị trường và xã hội dân sự được đa số
các quốc gia thịnh vượng ngày nay áp dụng. Có thể nói
Phương Tây đã đóng góp phần lớn các giá trịvà chuẩn mực
văn minh mang tính phổ quát toàn cầu, làm nền tảng cho các sinh
hoạt cộng đồng quốc tế hiện nay.
Phương Tây với lối tư duy hệ thống, năng động, phóng khoáng
và mạch lạc đã xây dựng nên nhiều ngành khoa học mang giá
trị thực chứng và các ngành sản xuất năng suất cao mang lại
hạnh phúc cho nhân loại, trong khi đó Phương Đông mặc dù có
những nền văn minh lâu đời nhưng không thể vượt ra khỏi
những giáo điều cứng nhắc và không thể hệ thống hóa lại
những kiến thức mang nặng tính chiêm nghiệm để nâng lên
tầm khoa học.
Trung Quốc trong hơn 30 năm trở lại đây đã tiến hành "4
hiện đại hóa" trên cơ sở học tập khá kỹ và toàn diện
những kiến thức kinh doanh và quản trịxã hội của Phương
Tây. Hàng trăm ngàn sinh viên đã được gửi sang các nước
Phương Tây học tập và ngày nay không hiếm những lãnh đạo
trẻ Trung Quốc đã từng được tu luyện về quản trị cao
cấp ở các trường như MIT, Harvard, Cornell, v.v. Gần đây Trung
Quốc còn mạnh dạn thuê các CEO từ các nước Phương Tây phát
triển và áp dụng nhiều chuẩn mực quốc tế để quản trị
các tập đoàn kinh tế nhà nước và xu hướng này cũng đang
được nhiều doanh nghiệp tư nhân noi theo. Mua lại, sáp nhập
các thương hiệu nổi tiếng của Mỹ và Châu Âu với giá hời
nhân cơ hội khủng hoảng kinh tế, đồng thời đẩy mạnh
hoạt động tình báo công nghiệp tại các trung tâm kỹ nghệ
quan trọng của Phương Tây nhằm lấy cắp bí mật đang là
một chính sách dài hơi của Bắc Kinh.
Nếu như chúng ta đã tiến hành "cải tạo tư sản" sau tháng
4/1975 bằng cách quốc hữu hóa nhiều nhà máy, xí nghiệp và cơ
sở kinh doanh khiến sản xuất đình trệ, nhân lực có tay nghề
cao ly tán thì Trung Quốc đã khôn ngoan sử dụng sự trở về
với đại lục của Hồng Kông năm 1997 như một cơ hội ngàn
vàng để học cách kinh doanh hiện đại của Phương Tây một
cách rất triệt để, góp phần nâng cao năng lực hội nhập
toàn cầu của các doanh nghiệp nội địa. Chính sách thu hút
vốn và nhân tài Hoa kiều ở các quốc gia Phương Tây của Trung
Quốc có nhiều điểm khiến chúng ta phải học hỏi.
Giai đoạn hiện nay khi nền kinh tế của Trung Quốc đã vững
mạnh thì việc các nhà quản trị và học giả của họ quảng
bá những luận thuyết phát triển riêng mang màu sắc Trung Hoa
và đầy tinh thần dân tộc cũng là lẽ thường tình. Tuy vậy
Trung Quốc vẫn chưa đạt được bình đẳng xã hội khi hệ
số Gini có xu hướng tăng liên tục và đạt mức khá cao trong
những năm gần đây (khoảng 0.47 – theo Wikipedia) khiến hàng
năm có tới hơn 100.000 cuộc biểu tình, bãi công. [<em>Chỉ số
Gini bằng 0 có nghĩa là mọi người đều có thu nhập như nhau;
bằng 1 nghĩa là một người có tất cả thu nhập, còn những
người khác không có chút thu nhập nào – BVN</em>]; tham nhũng
đã trở thành con bệnh trầm kha và bức tranh an sinh – xã hội
mang nhiều gam màu u tối nếu so sánh với nhiều quốc gia
Phương Tây khác, đặc biệt là những nước Bắc Âu theo mô
hình xã hội – dân chủ.
Tham gia vào các tổ chức toàn cầu như WTO, IMF, World Bank, v.v.
vận hành chủ yếu theo các chuẩn mực Phương Tây bắt buộc
những quốc gia thành viên phải thực hiện hợp chuẩn mọi
hoạt động kinh tế - xã hội trong nước. Khó có thể tưởng
tượng liệu chúng ta lại một mình chơi theo một kiểu riêng
biệt khi mà ngay cả Trung Quốc cũng đang tích cực chơi theo
luật quốc tế để hướng tới một vai trò lãnh đạo trong
các tổ chức đó, xứng với tầm cỡ của họ hiện nay.
Nhớ lại lịch sử dân tộc đầy những biến cố đau thương,
ngay cả khi Việt Nam hoàn toàn nằm trong vùng ảnh hưởng của
văn hóa và mô thức phát triển Phương Đông kiểu Trung Hoa thì
nhà Minh vẫn cho hủy hoại, cướp đi mọi giá trị văn hóa mang
dấu ấn và hồn Việt của chúng ta. Đối với các dân tộc
lân bang, từ ngàn xưa các vua chúa Trung Hoa vẫn có chính sách
kìm hãm phát triển để dễ bề thôn tính. Ngay cả đối với
môn phong thủy, các vua chúa Trung Hoa đã chủ ý phát tán những
sách vở được gọi là "ngụy thư" nhằm đưa các quốc gia
nằm trong vòng ảnh hưởng của họ mãi mãi rơi vào cái tâm
thế "mê lú, luẩn quẩn" nên không thể tự lực,tự chủ
vươn lên thoát ra khỏi vòng cương tỏa về tư tưởng của họ
được, còn các "chính thư" thì được họ giữ kín để
dùng riêng. Điều này chỉ được tiết lộ cho thế giới bên
ngoài cung đình Trung Hoa biết khi Anh quốc xâm chiếm Trung Hoa
(1).
Dân tộc Nhật Bản rất đáng được chúng ta khâm phục và
ngưỡng mộ khi cách đây hơn 100 nămhọ đã có những đại
diện cho giới trí thức tinh hoa như FukuzawaYukichi dám dũng cảm
đương đầu với những thế lực phong kiến hủ lậu khi ông
cho công bố văn kiện có ý nghĩa canh tân toàn diện đất
nước "<a href="http://danluan.org/node/373">Thoát Á luận</a>".
Ngày nay không ai có thể nói nước Nhật không còn giữ được
những nét văn hóa và giá trị tinh thần truyền thống của
mình, quả thực người Nhật đã "Tây hóa" để trở thành
một quốc gia thịnh vượng, văn minh mà vẫn không bị "hóa
Tây". Chúng ta hẳn còn nhớ những hình ảnh sống động về
con người và tính cách Nhật Bản khi cách đây đúng một năm,
thảm họa sóng thần khủng khiếp ập đến, dân tộc Nhật đã
bình tĩnh và can đảm như thế nào đương đầu với khó khăn
để rồi lại tiến lên không ngừng. Xa hơn, cách đây hơn một
thế kỷ, trước làn sóng thôn tính thị trường thế giới
của Phương Tây mạnh mẽ và kéo dài hơn mọi con sóng thần,
người Nhật đã rất thông minh áp dụng chiến lược "học
Phương Tây để thắng Phương Tây".
Hãy tiếp thu những bài học "Tây hóa" từ lịch sử các
quốc gia Châu Á thành công. Viết tới đây, tôi bỗng nhớ tới
những lời rất tâm huyết của một nhà văn hóa Việt Nam đầu
thế kỷ XX: "<em>Lịch sử không chỉ có tác dụng giáo dục;
nó còn khích lệ. Nó làm nguôi ngoai, đem lại sự bình tâm; nó
xoa dịu những nôn nóng cũng như những lo âu và cung cấp chỗ
dựa cho niềm tin và hy vọng….</em>" và "<em>khi ta có được
cái may mắn thuộc về một dân tộc có sau lưng mình hai mươi
lăm thế kỷ lịch sử, thì trong những lúc thất vọng hay hoài
nghi, sẽ là một khích lệ tuyệt diệu nếu biết nhớ lại
thiên sử thi anh hùng dài lâu của tổ tiên và rút lấy từ
trong các bài học của quá khứ những sức mạnh cần thiết
để đối mặt với hiện tại và chuẩn bị cho tương
lai</em>".(2).
Chỉ bằng cách đó mới không bị rơi vào cái thế hoang mang
như kẻ "đẽo cày giữa đường" và có khi còn bị kẻ xấu
"xui trẻ con ăn cứt gà sáp" như dân gian vẫn thường nhắc
nhở.
Thăng Long - Hà Nội, 6/3/2012
P. G. M.
Tác giả gửi trực tiếp cho BVN.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/11934), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét