thế được cai trị bởi các thể chế phong kiến và bầu cử
là một đặc quyền hiếm có. Thậm chí ở Hoa Kỳ, cuộc bầu
cử hiện đại đầu tiên chỉ hạn chế trong số những người
đàn ông da trắng có tài sản đáng kể.
Nhà chính trị học người Pháp Alexis de Tocqueville đã từng
tiên đoán rằng một cuộc cách mạng vì công bằng, dân chủ
đang diễn ra. Ông tin rằng cuộc cách mạng này đang tiến xa
nhất ở nước Mỹ, nơi mà ông đến thăm vào năm 1830 để
thấy tương lai loài người. Nhưng cho đến hết thế kỷ 19,
quyền bầu củ phổ thông vẫn còn xa mới trở thành hiện
thực.
<div class="boxright200"><div class="quotebody"><div class="quoteopen"><img
class="quoleft" src="/misc/quoleft.png"/></div>Quyền bỏ phiếu là một
phần quan trọng của chế độ dân chủ. Nhưng để có dân chủ
thực sự thì phải cần nhiều hơn thế.<img class="quoright"
src="/misc/quoright.png"/> <br class="quoteclear"></div></div>
Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, khi các chế độ quân chủ
và các đế chế hùng mạnh sụp đổ, quyền bầu cử dành cho
phụ nữ bắt đầu phát triển mạnh mẽ, người dân trên nửa
bán cầu Bắc bắt đầu được đảm bảo quyền bỏ phiếu tự
do. Ở nửa bán cầu Nam, các thuộc địa dần dần giành độc
lập từ tay thực dân châu Âu sau chiến tranh thế giới thứ hai
và kèm theo đó là quyền bầu cử. Khi người da đen ở Nam Phi
xếp hàng bỏ phiếu lần đầu tiên vào năm 1994, quyền bỏ
phiếu phổ thông đã được đảm bảo trên toàn thế giới.
Thế nhưng, quyền bỏ phiếu là một chuyện, đảm bảo cuộc
bầu cử công bằng, tự do và cạnh tranh – những tiêu chuẩn
tối thiểu cho một nền dân chủ – là chuyện khác. Và nền
dân chủ mà các nước phương Tây đang tận hưởng còn phải
có những yêu cầu cao hơn: tự do ngôn luận, tự do báo chí và
luật pháp. Một tin tốt đẹp là mặc dù dân chủ vẫn còn đi
sau quyền bầu cử, nó đang trên đà phát triển. Các chuyên gia
cho rằng chúng ta đang ở giữa quá trình dân chủ hóa được
tiếp sức bởi tăng trưởng kinh tế, giáo dục, sự trỗi dậy
của tầng lớp trung lưu toàn cầu, sự mở rộng của thị
trường tự do và sự phát triển của công nghệ đã mang tin
tức về dân chủ cho mọi người trên khắp thế giới.
Ngày nay trên thế giới, 117 trong số 197 quốc gia trên thế
giới được coi là có bầu cử dân chủ, theo Freedom House, một
tổ chức thúc đẩy dân chủ toàn cầu. Nhưng không có một mô
hình mẫu nào cho một nền dân chủ thực sự.
Số phần trăm dân số đi bầu cử khác nhau rất nhiều giữa
các quốc gia và các nhà phân tích tranh luận về ý nghĩa của
con số này. Liệu có phải số người đi bầu thấp chứng tỏ
họ hài lòng hay bầu cử đã trở nên xa lạ đến độ lãnh
cảm? Số người đi bầu cao có chứng tỏ người dân bị cuốn
hút vào vấn đề tranh cử – hay giống như ở Belarus bắt
buộc người dân phải đi bỏ phiếu để tạo ra ấn tượng
về dân chủ? Số đại biểu nữ được trúng cử cũng là một
vấn đề gai góc. Thông thường trên thế giới con số này
thấp hơn rất nhiều tỉ lệ phụ nữ trong dân số, ngoại trừ
ở Rwanda và các nước bắc Âu nơi mà các đảng phái chính
trị và luật pháp qui định một tỉ lệ nhất định số đại
diện nữ trong quốc hội.
Khi chiến tranh lạnh kết thúc, nhà khoa học chính trị Francis
Fukuyama khẳng định rằng chúng ta đã tiến đến giai đoạn
cuối của lịch sủ, với dân chủ tự do và chủ nghĩa tư bản
là hệ thống khả thi duy nhất đối với các quốc gia muốn
tiến đến hiện đại hóa. Bây giờ, 17 năm đã trôi qua, mọi
việc có vẻ không đơn giản như vậy. Trong tương lai có thể
nhiều dạng khác nhau của dân chủ được chấp nhận tại các
nước không theo văn hóa phương Tây. Bruce Gilley, tác giả của
cuốn sách "Tương lai dân chủ của Trung Quốc", dự đoán
dân chủ sẽ thắng thế tại quốc gia này, khi mà các nhà cải
cách buộc phải đáp ứng lại áp lực từ bên dưới. Hiện nay
các nhà học giả Trung Quốc đang cân nhắc những vấn đề mà
họ nghĩ là sẽ nâng cao quyền dân chủ, ví dụ như các biện
pháp giúp người dân có nhiều tiếng nói trong việc tạo lập
chính sách của chính phủ.
Và một số quốc gia hiện nay đang trong thời kỳ chuyển giao
giữa chính thể kiểu cũ và chế độ dân chủ có thể sẽ
không bao giờ đến được đích. Trong một số trường hợp
cụ thể, các nhà chính trị thuộc phe đối lập, được
người dân coi là tham nhũng và vì lợi ích cá nhân, chỉ đơn
thuần tìm cách trao đổi sự kiểm soát chính phủ thông qua
bầu cử, mà không giải quyết các vấn đề của đất nước.
Trong một số trường hợp khác, đảng cầm quyền thao túng
cuộc bầu cử nhằm củng cố quyền lực. Mùa bầu cử năm nay
nước Nga đã tiến một bước dài khi huy động máy bay trực
thăng đưa các hòm phiếu đến vùng Siberi xa xôi để những
sống du mục có thể bỏ lá phiếu của mình. Thế nhưng họ
cũng kiểm soát chặt chẽ báo chí truyền thông, và một số
nhà phê bình cho rằng chính phủ do người Nga bầu chọn không
khác gì một "chế độ chuyên quyền".
Các chuyên gia đều đồng ý rằng chế độ dân chủ là một
hệ thống tốt nhất để thúc đẩy quyền con người. Tuy
nhiên, một bài báo có ảnh hưởng lớn trên tạp chí Foreign
Affairs, Fareed Zakaria cho hay những cuộc bầu cử vội vàng trong
những quốc gia thiếu một chính quyền mạnh, tôn trọng nhân
quyền và thiết chế luật pháp sẽ dễ dẫn đến việc chính
phủ lạm dụng quyền lực và đôi lúc gây ra phân chia sắc
tộc. Những chế độ dân chủ kiểu đó, Zakaria cảnh báo,
không những không đầy đủ mà còn nguy hiểm. Quyền bầu cử
có thể đã bao trùm khắp các quốc gia trên thế giới, nhưng
đối với một số quốc gia vẫn còn phải đối mặt với một
thử thách khó khăn hơn là làm thế nào để xây dựng một
chính phủ thực sự đại diện và vì quyền lợi của người
dân.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/12003), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét