Luận
Rất mong BBT đăng bài viết mới của tôi.
Xin chân thành cám ơn BBT.
Quảng Trị, 7/3/2012
Lê Anh Hùng</div>
<h2>SỬA HIẾN PHÁP – TRÍ THỨC PHẢI LÊN TIẾNG</h2>
<div class="rightalign">Lê Anh Hùng
lehunglpa@yahoo.com
Quảng Trị, 5/03/2012</div>
Thời gian gần đây, khi đất nước chúng ta đang đứng trước
nhiều thách thức nghiêm trọng về cả chính trị, kinh tế và
xã hội, khi tình hình trong khu vực và trên thế giới đang
biến chuyển nhanh chóng và khó lường, người ta lại bàn luận
nhiều về trí thức cũng như vai trò của trí thức trong xã
hội.
Các thế hệ trí thức hiện đại ở Việt Nam là những người
kế tục các bậc tiền bối của mình – tầng lớp nho sỹ
trong xã hội phong kiến. Bất kể "nho sỹ quan lại" (thiểu
số nho sỹ đỗ đạt và được bổ làm quan) hay "nho sỹ bình
dân" [1] (đa số nho sỹ không đỗ đạt qua các kỳ thi cùng
những người đỗ đạt nhưng không ra làm quan hoặc làm quan
chiếu lệ một thời gian rồi về), nhìn chung các nhà nho Việt
Nam vẫn luôn mang trong mình những truyền thống quý báu như
"ưu thời mẫn thế" và "yêu nước thương nòi".
Trong xã hội phong kiến, giới nho sỹ được nhân dân ngưỡng
vọng, vua chúa trọng thị, và là tầng lớp có địa vị cao
nhất trong xã hội (sỹ - nông - công - thương); không phải ai
khác mà chính họ mới là "nguyên khí quốc gia". Họ đã góp
phần quyết định để giáo hoá dân chúng, dựng nên nền văn
hiến cho dân tộc và dẫn dắt xã hội Việt Nam phát triển qua
hàng ngàn năm. Giữa thế kỷ 19, chính các nho sỹ đã chung tay
phục hưng một Hà Nội mà "ba chục năm đầu thế kỷ hỗn
loạn, suy đồi là thế, nhưng đến khoảng giữa thế kỷ, tức
mới chỉ hai chục năm sau, <a
href="http://bee.net.vn/channel/1984/201006/Dau-la-trung-tam-van-hoagiao-duc-cua-HN-the-ky-XIX-1757474/">một
ký giả báo Le Courrier de Saigon</a> đã có thể nhận xét: 'Mặc
dù nó không còn là nơi vua chúa ở nữa, tôi vẫn cho rằng đó
là thành phố đứng đầu vương quốc về nghệ thuật, kỹ
nghệ, thương nghiệp, sự giầu có, số dân đông đúc, sự
lịch duyệt và học vấn'". Đầu thế kỷ 20, trước vận
mệnh nguy nan của đất nước nô lệ và lạc hậu, nghĩ đến
cảnh khổ nhục của người dân mất nước, đến nhiệm vụ
cấp bách cứu nước và duy tân, <a
href="http://danluan.org/node/10971">chính họ đã phát động phong
trào Duy Tân</a>, đề cao dân trí, dân khí, dân sinh, dân quyền
và dân chủ.
Không chỉ ở Việt Nam mà trên thế giới cũng vậy. Trí thức
là thành phần tinh hoa của nhân loại, là động lực chính dẫn
dắt quá trình phát triển của xã hội loài người. Nhà kinh
tế học người Mỹ gốc Áo Ludwig von Mises (1881-1973) từng viết
trong tác phẩm kinh điển <em>Socialism </em>(Chủ nghĩa xã hội
[1922]) của mình:
"<em>Quả thực, đa số nhân loại không đủ khả năng theo
kịp những luồng tư tưởng khó, và không một trường lớp
nào có thể giúp cho những người không thể nắm bắt được
những định đề giản đơn nhất lại hiểu được những
định đề phức tạp. Tuy nhiên, chỉ vì quần chúng nhân dân
không thể suy nghĩ được cho bản thân nên họ mới đi theo sự
dẫn dắt của những người mà chúng ta gọi là có học thức.
Một khi thuyết phục được họ thì cuộc chơi coi như đã
được định đoạt.</em>" [2]
"<em>Các nhà xã hội chủ nghĩa đầu tiên là những trí thức;
chính họ, chứ không phải quần chúng nhân dân, mới là xương
sống của chủ nghĩa xã hội.</em>" [3]
Trong <a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Atlas_Shrugged">tác phẩm
lừng danh và đầy ảnh hưởng của mình</a>, <em>Atlas
Shrugged</em> (Khi thần Atlas [4] nhún vai), xuất bản năm 1957,
triết gia và tác gia người Mỹ Ayn Rand (1905-1982) đã nêu bật
vai trò của trí tuệ trong đời sống và xã hội. Bà lập luận
rằng, tư duy độc lập, cùng tính sáng tạo và phát minh bắt
nguồn từ đấy, chính là động lực phát triển của thế
giới. Qua tác phẩm này, bà cho thấy điều gì sẽ xẩy ra nếu
"những con người của trí tuệ" lãn công: động cơ của
thế giới sẽ ngừng hoạt động và nền văn minh sẽ tan rã.
Năm 1945, nhiều nhân sỹ, trí thức Việt Nam đã tập hợp xung
quanh lá cờ của Mặt trận Việt Minh và góp phần to lớn để
đưa đến sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà
(trong số này có phần lớn số nhân sỹ, trí thức tên tuổi <a
href="http://vietsuky.wordpress.com/2012/01/10/42-tran-trong-kim-voi-viet-nam-su-luoc/">từng
tham gia nội các của Thủ tướng Trần Trọng Kim</a> với những
thành tựu đáng kể trước đó). Bản Hiến pháp 1946 của Việt
Nam chính là do một nhóm trí thức ưu tú của dân tộc soạn
nên vào thời điểm nước sôi lửa bỏng ấy.
Tuy nhiên, đấy dường như lại là "dấu son" cuối cùng ghi
nhận đóng góp quyết định của giới trí thức Việt Nam vào
sự phát triển của đất nước. Ngay sau khi Bộ Chính trị
ĐCSVN, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã thâu tóm mọi
quyền lực vào trong tay mình, họ không còn cố tỏ ra "khách
khí" như trước nữa, các quyền con người cơ bản như quyền
tự do tư tưởng hay tự do ngôn luận bị bóp nghẹt, và giới
trí thức gần như chìm nghỉm trong mớ nghị quyết cùng quyết
sách độc đoán mà ban lãnh đạo Đảng ban hành trên mọi mặt
ngoại giao - nội trị của nước nhà, đến mức mà <a
href="http://www.bbc.co.uk/vietnamese/multimedia/2012/01/120101_vn_intellectuals_chuhao.shtml">một
trí thức tên tuổi gần đây đã phải thừa nhận</a>: "<em>Với
đúng định nghĩa về trí thức mà tôi hiểu thì thực sự
[tầng lớp trí thức] chưa hình thành ở Việt Nam từ sau năm
1954 và sau năm 1975 cho tới bây giờ… Khả năng độc lập tư
duy, khả năng dám bảo vệ chính kiến của mình, khả năng dự
báo và tạo ra dư luận lành mạnh trong xã hội chưa có nhiều.
Và tôi nghĩ đấy là điều đáng thất vọng.</em>" 'Điều đáng
thất vọng' ấy chính là lời giải thích tại sao cho đến nay
Việt Nam vẫn nằm trong nhóm thiểu số những nước <a
href="http://www.boxitvn.net/bai/32109">có trình độ phát triển thấp
kém nhất trên thế giới</a>.
Dù bị đè nén và trấn áp ngặt nghèo, song tiếng nói của
những trí thức chân chính và khảng khái vẫn không hoàn toàn
bị dập tắt, điển hình là những Lê Đạt, Trần Dần,
Nguyễn Hữu Đang, hay Nguyễn Mạnh Tường, Hoàng Minh Chính,
Nguyễn Chí Thiện, v.v. Thiết tưởng, do thiếu cơ hội để <a
href="http://www.procontra.asia/?p=372">phát biểu như luật sư Nguyễn
Mạnh Tường</a> chứ các hậu bối của giới nho sỹ ngày xưa
chắc chắn không thiếu gì những người có đủ trí tuệ và
khí phách để sẵn sàng cất lên tiếng nói của lương tri,
của lý trí trước thực trạng nhức nhối của đất nước.
Thế cuộc xoay vần, và điều gì phải đến ắt sẽ đến. Sự
ấu trĩ đến mức rồ dại của các nhà lãnh đạo Đảng CSVN
một thời đã đưa đất nước sa vào cuộc khủng hoảng kinh
tế trầm trọng kéo dài từ cuối những năm 1970 cho đến hết
thập niên 1980. Đảng CSVN buộc phải tiến hành cái gọi là
"đổi mới" và nới lỏng sự kiểm soát đối với xã hội.
Điều này đã tạo điều kiện cho sự xuất hiện của một
loạt trí thức "bất đồng chính kiến", những người nhận
ra cơ hội và dám cất lên tiếng nói đòi tự do - dân chủ cho
nhân dân và đất nước, như Trần Độ, Hà Sỹ Phu, Dương Thu
Hương, Nguyễn Thanh Giang, Vũ Thư Hiên, Phạm Hồng Sơn, Lê Công
Định, v.v.
Sau cuộc "đổi mới" lần đầu tiên năm 1986, đời sống
kinh tế nước nhà dần dần khởi sắc và đã đạt được
một số thành quả nhất định. Tuy nhiên, do hệ thống chính
trị vẫn cố khư khư đội cái "vòng kim cô" Marx-Lenin trên
đầu nên cái giá phải trả cho những "thành tựu" đó là
rất đắt, đặc biệt là về xã hội (quốc nạn tham nhũng
tràn lan, đạo đức xã hội xuống cấp trầm trọng, pháp luật
bị lũng đoạn, tội phạm nhan nhản, v.v.) và môi trường
(rừng bị tàn phá hàng ngày, sông ngòi ngày càng bị ô nhiễm
trầm trọng, v.v.), trong khi vẫn không bắt kịp đà phát triển
của các nước trong khu vực và trên thế giới. Thực trạng
đó khiến cho việc sửa đổi bản Hiến pháp hiện hành trở
nên hết sức cấp thiết, trước sự níu kéo với đủ mọi lý
do của các nhà lãnh đạo Đảng suốt bao năm qua.
Hiện nay, sửa đổi Hiến pháp 1992 là chủ đề đang được
rất nhiều người quan tâm, với vô số bài viết trên các trang
báo trong và ngoài nước, cùng nhiều cuộc hội thảo do các cơ
quan hữu trách tổ chức, từ đó đã xuất hiện nhiều tiếng
nói mạnh mẽ về yêu cầu bức thiết đối với một cuộc
"đổi mới" lần thứ 2. Ngay trong Ban Biên tập của Uỷ ban
Dự thảo sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 1992 cũng <a
href="http://phapluattp.vn/20120228111522610p0c1013/sua-hien-phap-quy-dinh-nguyen-tac-kiem-soat-quyen-luc.htm">tồn
tại một (trong hai) quan điểm chủ đạo là sửa cơ bản, toàn
diện để ban hành một bản hiến pháp mới</a> (Hiến pháp
2013). Với sự bùng nổ của các phương tiện truyền thông
đại chúng nói chung và Internet nói riêng, đây chính là cơ hội
để giới trí thức Việt Nam bày tỏ chính kiến của mình
trước một sự kiện vô cùng hệ trọng của đất nước. Thế
hệ hậu sinh của luật sư Nguyễn Mạnh Tường ngày nay có lợi
thế hơn hẳn bậc tiền bối của mình là tiếng nói của họ
sẽ được truyền bá nhanh chóng và rộng khắp nhờ sức mạnh
của kỷ nguyên Internet. Điều mà dường như chúng ta còn thiếu
ở đây là quyết tâm và sự đồng lòng của hàng triệu
người có học thức trong xã hội Việt Nam hiện nay, với hàng
ngàn trí thức tầm cỡ khu vực và thế giới, cùng hàng trăm
ngàn trí thức Việt Kiều ở hải ngoại; tất cả họ đều may
mắn được dòng giống tổ tiên và hồn thiêng sông núi phú cho
một năng lực trí tuệ hơn người, và dĩ nhiên, nhân dân cũng
có quyền đòi hỏi họ phải thể hiện trách nhiệm lớn lao
của mình trước non sông đất nước. Một khi số người lên
tiếng lên tới hàng ngàn, hàng vạn người thì những người
cầm quyền không thể cứ tiếp tục nhắm mắt làm ngơ, và
những người có tư tưởng cấp tiến trong bộ máy quyền lực
cũng cảm nhận được sự hậu thuẫn to lớn của nhân dân
để mạnh dạn thúc đẩy cải cách thể chế.
Vụ việc ở Tiên Lãng chưa hoàn toàn lắng xuống nhưng dường
như nó đã đọng lại trong chúng ta nhiều điều đáng suy
ngẫm. Khi mà những người nông dân như anh Vươn phải dùng
tiếng súng hoa cải để "phản biện" lại những chính sách
và luật lệ tréo ngoe của Nhà nước, trên nền móng của bản
Hiếp pháp lỗi thời và rối rắm hiện hành, những người có
học ở nước Nam này hẳn phải tự vấn lương tâm về trách
nhiệm xã hội của mình. Khi mà vụ việc ở Tiên Lãng cho thấy
sự tha hoá của cả hệ thống chính trị ở Hải Phòng, sự
bất lực của cả bộ máy quản lý ở Trung ương, sự im lặng
đáng sợ của những người có trách nhiệm trước dư luận
sục sôi và kỳ vọng của dân chúng, chúng ta càng thêm thấm
thía <a
href="http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/story/2006/03/printable/060327_nguyenhuutho_speech.shtml">lời
của cố luật sư Nguyễn Hữu Thọ</a>, một quan chức cao cấp
trong bộ máy quyền lực nhưng vẫn giữ được phẩm cách cao
quý của một nhà trí thức chân chính: "<em>Đừng có ảo
tưởng rằng những người quan liêu, bảo thủ sẽ tự
giác trao cho nhân dân quyền dân chủ…</em>" Hay nói như TS
Hồ Bá Thâm, nguyên Trưởng ban Triết học và Chính trị, Viện
Nghiên cứu Phát triển Tp HCM, <a
href="http://phapluattp.vn/20111224010410576p0c1013/khong-the-song-chung-voi-dan-chu-hinh-thuc.htm">khi
bàn về tư tưởng của cố Chủ tịch QH Nguyễn Hữu Thọ trong
bối cảnh sửa đổi Hiến pháp 1992</a>, qua một cuộc phỏng
vấn gần đây: "<em>Cần bỏ tâm lý thụ động chờ đợi sự
mở rộng hay ban ơn dân chủ từ trên.</em>" Lịch sử dường
như lại một lần nữa trao cho lớp con cháu của các bậc tiền
bối "ưu thời mẫn thế" và "yêu nước thương nòi" năm
xưa một cơ hội lớn lao kèm theo một sứ mệnh vô cùng cao cả
và trọng đại.
Tác giả bài viết thiển nghĩ và mạo muội đề xuất một ý
tưởng là các bậc trí thức đức cao vọng trọng, đại diện
cho tầng lớp tinh hoa của dân tộc, sẽ khởi xướng một hình
thức nào đó, chẳng hạn như một trang web riêng để bàn luận
và thu thập ý kiến của nhân dân về việc sửa đổi Hiến
pháp 1992 hay chí ít là một bức thỉnh nguyện thư [5] phổ
biến rộng khắp, để những người tâm huyết nhưng thấp cổ
bé họng có cơ hội bày tỏ chính kiến và nguyện vọng của
mình trước một sự kiện trọng đại của đất nước. Rõ
ràng, đây vừa là quyền lợi vừa là trách nhiệm của tất
cả những ai mang trong mình dòng máu con Lạc cháu Hồng, không
phân biệt già trẻ, trai gái, giai cấp, tín ngưỡng, quốc tịch
hay trình độ học vấn. Vì vậy, nhà chức trách sẽ không thể
viện bất cứ lý do gì để gây khó dễ cho những người tham
gia cả. Trí thức Việt Nam, "to be or not to be" chính là lúc
này đây!./.
____________________________
[1] Chữ của nhà văn hoá Nguyễn Khắc Viện.
[2] Ludwig von Mises, <em>Socialism</em>, NXB Liberty Classics,
Indianapolis, 1981, trang 13.
[3] Ludwig von Mises, <em>Socialism </em>NXB Liberty Classics, Indianapolis,
1981, trang 461.
[4] Vị thần bị thần Zues trừng phạt, phải đỡ thiên
đường trên đôi vai của mình.
[5] Đề đạt những yêu cầu về một bản Hiến pháp xứng
tầm dân tộc và thời đại: đảm bảo sự cân bằng và chế
ước giữa các nhánh lập pháp, hành pháp và tư pháp; đảm
bảo các quyền tự do - dân chủ của nhân dân; đảm bảo
nguyên tắc quyền lập hiến thuộc về nhân dân thông qua hình
thức phúc quyết Hiến pháp; nếu Đảng CSVN muốn độc tôn
lãnh đạo Nhà nước và xã hội thì quyền lãnh đạo đó phải
được nhân dân trực tiếp giao phó thông qua một cuộc trưng
cầu dân ý, và ngay cả khi được nhân dân chuẩn thuận thì
quyền lãnh đạo đó cũng phải được thể chế hoá thành
luật và chịu sự giám sát của một quốc hội dân chủ, một
bộ máy tư pháp độc lập, phi đảng phái và một nền báo chí
tự do nhằm tránh cho nó khỏi <a
href="http://www.boxitvn.net/bai/32395">bị tha hoá hay trở nên độc
đoán</a>; v.v.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/11912), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét