Từ hơn năm chục năm nay, tức là ngay trong và sau các cuộc
chiến tranh, khách quan mà nói, nhà nước XHCN Việt nam đã luôn
có những cố gắng tìm cách phát triển nền kinh tế mà họ
định hướng là sẽ phải mang tính XHCN. Thế nhưng tại sao
kết quả thì "Việt Nam vẫn là nước nghèo", như TTg NTD
mới vừa "hùng hồn" tuyên bố? Thực tế, kinh tế nước
Việt ta đang còn lùi xa sau các nước lân cận mà trước đó,
ngay cả khi trong những cuộc chiến tranh tàn khốc, nước ta
vẫn có Hòn ngọc Viễn đông để vẫy gọi họ.
Hơn ba chục năm hoà bình ổn định là thời gian đủ dài để
hai nước Á Đông lớn trở thành cường quốc kinh tế thế
giới là Nhật (số 3 thế giới) và Trung quốc (số 2 thế
giới), hoặc để đa số các nước Đông Nam Á hoá rồng, như
Hàn Quốc (thứ 13 thế giới) hay Đài loan, Hongkong hay Singapore
(tốp Rồng con), Malaysia hay Thái Lan (tốp đầu Đông Nam Á),
chỉ riêng trừ Việt Nam XHCN là cứ tự mình "ưu việt" từ
tốp đầu ĐNA lùi lại chót!
Hiện nay, rõ ràng ngay cả Philippine, Miamma, Lào hay Cămpuchia cũng
đã, đang và sẽ có khả năng bứt phá, vượt qua Việt Nam trong
3-5 năm tới, làm câu hỏi trên càng thêm vô cùng nhức nhối
lòng mỗi người Việt có tự trọng và tư duy.
Vậy, các nước đã và sẽ hoá rồng bứt phá bằng những
điều kiện ưu việt hơn ta? Không, họ chỉ bứt phá bằng tư
duy kinh tế khác. Đó không còn là vấn đề đúng sai của các
chiến lược, mô hình hay đường lối kinh tế của đảng và
chính phủ nữa, bởi vì vấn đề chiến lược các nước đều
có thể học nhau và tự điều chỉnh… Vấn đề là tư duy kinh
tế nào của đảng và chính phủ đang là cơ sở cho việc áp
dụng các chiến lược kinh tế đó suốt mấy chục năm nay mà
không thay đổi?
Tư duy kinh tế đó đã và đang trói chân buộc cánh nền kinh
tế Việt Nam vốn "hứa hẹn cất cánh" từ 1975, rồi lại
được kỳ vọng "sẽ cất cánh" sau đổi mới 1986, rồi
lại "đang trên đường rồng bay" từ 2000, suốt cả hơn
chục năm nay? Để rồi sắp hạ cánh xưống vực thẳm trong
2012-2013?!
Vậy, cái gọi là Tư duy kinh tế của Việt Nam là gì? Đó là
tư duy kinh tế XHCN mang tính thị trường hay Tư duy kinh tế Thị
trường định hướng XHCN, duy nhất chỉ VN có trên thế giới
và na ná giống một hệ tư duy kinh tế cũng duy nhất khác: kinh
tế Thị trường mang bản sắc TQ…(thực ra thì ta copy cái tên
và chế biến đồ cũ dùng lại).
<h2>Thực trạng kinh tế Việt Nam 2011: một câu hỏi lớn</h2>
Cuộc "cất cánh" của nền kinh tế Việt Nam từ 1986 đến
2011 nghe chừng vẫn đang trục trặc chưa tìm thấy "đường
băng" đâu, mà chỉ thấy bản thân nó đang bị rụng rơi
từng "cánh" một…
Rụng đầu tiên là "cánh" "quả đấm thép" đóng tàu
Vinashin. Nó cũng đã làm tan nát chiến lược kinh tế biển
quốc gia đến 2030 mà Vinashin đã được thủ tướng và đảng
đặt ở trọng tâm, ảnh hưởng tồi tệ đến không chỉ các
ngành kinh tế biển khác (như hàng hải, thuỷ sản, du lịch,
dầu khí, năng lượng…) mà cả khoa học biển và an ninh quốc
phòng, cả vẹn toàn lãnh thổ quốc gia trên biển.
Tiếp theo là "cánh" "giấc mơ bốn bánh ô tô" dần tan
vỡ âm thầm trước khí lên tiếng chào đời, để cho La
Đalạt của CVCH từ trước 1975 vẫn là đỉnh cao ngất ngưởng
không thể vượt qua. "Giấc mơ bốn bánh" kết thúc bằng
thế giới đệ nhất thị trường xe hai bánh (thị trường lớn
nhất) cho 95% dân lao động và thế giới đệ nhất xe sang
(nhập ngoại) của quan chức và các đại gia "cùng nhóm"
thân hữu. Tóm lại là Việt Nam chắc chắn và mãi mãi sẽ
không bao giờ có một mác xe nào của mình ngoài La Đà lạt
thân yêu!
"Cánh" đường sắt thì mới bị gãy trên "giấy" và
"mồm" sau cơn cuồng ngộ ĐSCT của chính phủ, nay cũng chưa
thể nâng cấp đường 1m thành 1,45m…, điều thế giới cơ
bản đã làm xong trong thế kỷ trước rồi. Dù vậy, đảng ta
vẫn còn đang âm mưu trở lại ước mơ ĐSCT mang màu sắc TQ
trong tương lai gần để đưa dân tộc "đi tắt vào tương
lai"…
Còn "cánh" ngành vật liệu cơ bản (thép, xi măng…), vốn
chỉ biết bán nhân công độc quyền kiếm lời trên sân nhà và
xin chế độ bảo hộ thì luôn thua trắng nước ngoài và chỉ
biết đổ lỗ cho thị trường nội địa.
"Cánh" công nghiệp nặng và cơ khí chế tạo "là then
chốt" của nên kinh tế đất nước nửa thế kỷ nay thì đã
gãy chốt từ trước 1986 mà chưa gắn chốt lại được, và có
lẽ kinh tế nước ta sẽ mãi mãi không có then chốt nữa, vì…
"Cánh" cơ khí-luyện kim-chế tạo máy với hàng trăm hàng
ngàn tiến sĩ giáo sư vẫn chưa làm nổi các con bùlong đinh ốc
cho chiếc xe máy, chứ chưa nói đến cho các ngành công nghiệp
nội địa, và còn phải đi học các bác nông dân đang tự chế
tạo máy móc nông cụ cho đến cả trực thăng… vài trăm năm
nữa?
Các "cánh" điện tử, hoá chất, nhựa cũng sẽ sắp tan
chảy hay bốc khói … vì chỉ chuyên dùng máy móc và công nghệ
cũ của TQ, Đài loan…thải ra, không chế được 1 con chip, lắp
đước một cái handphone…
"Cánh" điện, nước, xăng, dầu, than khoáng sản… thì luôn
là hiểm hoạ tăng giá sản xuất và sinh hoạt của xã hội lên
không ngừng vì …kinh doanh lỗ! Lạ thế, có tiền vốn, có
độc quyền thị trường, có mọi chính sách hỗ trợ và chỉ
việc đào tài nguyên đất nước của Tổ tiên để lại lên
mà bán mà cứ lỗ triền miên trên "mỏ vàng vô tận" của
dân tộc…
Tôi xin nói riêng về "cánh" dầu khí trong dịp khác, vì khi
nó gẫy là thảm hoạ kinh tế sẽ bao trùm tất cả, nền kinh
tế quốc gia sẽ sụp đổ, quốc gia sẽ sụp đổ…
Chỉ có "cánh" buôn bán nông sản, hải sản, và nhân công
may mặc, giày da… là có lãi và có nhiều đóng góp tích cực
cho nền kinh tế, nhưng người lao động thì ngày càng vô sản
và tương lai ngành cũng hoàn toàn phụ thuộc thị trường "tư
bản bóc lột" quốc tế mà thôi.
Các cánh là nông nghiệp và kinh tế dân doanh thì không thể
rụng được, vì các nhân dân vẫn luôn còn đó, nhân dân vẫn
luôn phải tự nuôi mình, chỉ có điều họ không thể nuôi cả
đảng và chính phủ, quân đội chỉ bằng sức lao động của
họ mà thôi. Nhung nông dân vẫn thiếu đói, cụ thể là Thanh
hoá đang đói rộng (trên 240,000 dân đang thiếu đói 2011!).
Chỉ có hai điểm sáng le lói cuối đường hầm kinh tế Việt
Nam: kinh tế tư nhân và đầu tư nước ngoài.
Có mẫu số chung nào trong tình trạng đó của nền kinh tế
nước ta hiện nay? Đó là tư duy kinh tế định hướng XHCN!
<h2>Thử lý giải hiện trạng và gọi tên nguyên nhân "gẫy
cánh"</h2>
Thẳng thắn mà nói, bản thân cách chúng ta phải liệt kê thất
bại của các ngành kinh tế VN như trên cũng đã nói nên nguyên
nhân thất bại của nó trong tư duy kinh tế, đó là cách tư duy
cục bộ, tư duy chiến tranh và tư duy chuyên ngành của lý
thuyết kinh tế XHCN, bắt nguồn từ khái niệm XHCN ảo tưởng,
đã quá lỗi thời vì sai lầm và đã bị cha sinh mẹ để của
nó bỏ đi, mà VN ta đã "xin giống về trồng" đến nay vẫn
quyết một lòng chăm bón.
Tư duy kinh tế cục bộ là cách tư duy tách biệt theo đơn vị
địa phương nhỏ cấp tỉnh, tách khỏi cả nền kinh tế, không
gắn liền và có quan hệ phụ thuộc hữu cơ với các bộ phận
khác, như chiến lược chiến tranh du kích vậy. Nó rất tiện
cho quan địa phương xâu xé, vì ngân sách quan trọng của nó là
quĩ đất địa phương…
Tư duy kinh tế chiến tranh là cách tư duy xin-cho theo mệnh lệnh,
nhiệm vụ cụ thể, riêng biệt của mỗi ngành kinh tế, không
cần biết đến mối quan hệ của nhiệm vụ đó với các hoạt
động kinh tế khác, giống như trong chiến tranh chỉ đơn vị
nào tập trung biết nhiệm vụ của mình giao từ cấp trên…
Tư duy kinh tế vĩ mô chuyên ngành, tức là từ cấp nhà nước
người ta đã chia nhỏ mục tiêu và nhiệm vụ cụ thể rất
vật chất và chuyên sâu cho từng bộ ngành, được đo bằng
nhiệm vụ chính trị trước rồi mới đến hiệu quả kinh tế
sau, rồi phân chia ngân sách (thuế và đi vay) cho từng ngành,
để mỗi ngành từ đó tự mà lo hoàn thành nhiệm vụ.
Tất cả các ngành như một bầy bê con tranh nhau bú từ một
bầu sữa bò mẹ, giữa chúng không hề có quan hệ tương tác
chung nào khác ngoài cùng bò mẹ, hoặc quan hệ không được
điều tiết bằng chính sách, mà chỉ bằng mệnh lệnh của…
bò mẹ.
Đây là cách nhìn kinh tế của Mác, giống như Mác đã chia xã
hội thành các giai cấp vậy. Nếu xã hội là một rừng cây,
thì theo Mác, các "giai cấp" Lá, Cành, Thân, Rễ, Quả, Hoa…
phải đấu tranh sinh tồn với nhau để tồn tại. Và để phát
triển, một giai cấp (Lá chả hạn) phải tiêu diệt hết các
giai cấp khác, biến họ thành mình… Rừng XHCN sẽ toàn lá?!
Như vậy, mục tiêu của đảng: "mỗi địa phương phải là
một "pháo đài kinh tế" XHCN" (xưa là cấp huyện- hơn 500
pháo đài, nay là cấp tỉnh -hơn 60), "môĩ bộ ngành là một
"đầu máy kinh tế" XHCN độc lập" (nay: hơn 20 bộ và gần
20 tập đoàn, tổng cty).
Từ tư duy đó, mỗi trong hơn sáu chục tỉnh thành đều phải
có đủ các ngành "thế mạnh": công nghiệp địa phương,
các khu công nghiệp, các khu tiểu thủ công nghiệp, khu thương
mại, du lịch phải có cả trường đại học của tỉnh, có y
tế, giao thông riêng…bất chấp chất lượng và hiệu quả kinh
tế. Tư duy của bộ máy hành chính tỉnh, thành phố giống như
tư duy của nguyên thủ quốc gia thu nhỏ, thành các ông vua con
địa phương;
Từ tư duy đó, mỗi trong hơn ba chục bộ ngành nghề đều
phải có đủ các các khu công nghiệp chuyên các khắp các vùng,
các tỉnh từ bắc chí nam (Vinashin từng có trên 20 khu công
nghiệp đóng tàu!), có các trường đại học chuyên ngành, các
viện nghiên cứu khoa học chuyên sâu, các trung tâm tài chính
riêng, các ngành công nghiệp phụ trợ riêng, các trường và
trung tâm đào tạo lạo động chuyên ngành riêng, hậu cần du
lịch, y tế riêng, bảo hiểm riêng…cũng bất chấp chất
lượng và hiệu quả kinh tế. Tư duy của bộ máy hành chính
các bộ ngành giống y như tư duy của văn phòng chính phủ thu
nhỏ, phải có đủ mọi lĩnh vực kinh doanh để "độc
lập"(vơ vét): các chính phủ con;
Tổng cộng, (không tính các lực lượng kinh tế của quân
đội, công an, đảng, công đoàn, phụ nữ, thanh niên… rất
đông đảo và hùng hậu), trong nhà nước VN XHCN ta có khoảng
trên một trăm "quốc gia và chính phủ con" như thế (khoảng
trên 120) để thực hiện một mục tiêu kinh tế xã hội bằng
trên dưới một trăm cách, một trăm hướng độc lập và cạnh
tranh nhau khốc liệt khác nhau, tất cả có đầy đủ các hệ
thống cung cấp dịch vụ riêng nội bộ giống như nhau: dịch
vụ giao thông, đào tạo, nghiên cứu, nhà ở, tài chính ngân
hàng, bảo hiểm, chứng khoán, …như loạn "120 xứ quân"
vậy.
Tôi đã từng nghe các vị chủ tịch nhiều tỉnh thao thao tư duy
kinh tế của mình như một vị nguyên thủ quốc gia cao nhất,
hay các vị chủ tich TGĐ các tập đoàn thao thao các kế hoạch
phát triển biết bao ngành nghề trọn gói chỉ tự cho tập
đoàn minh, cứ như một vị đững đầu chính phủ lo cơm áo cho
cả quốc gia. Tư duy của họ 120 kẻ đứng đầu "120 xứ
quân" như vậy, đáng mừng hay đáng lo? Đảng thì mừng. Tôi
thì lo, rất lo, cho dân.
Ví dụ "thủ tướng con": Cựu TGĐ tập đoàn Vinashin Trần
Quang Vũ từng chiêu đãi chúng tôi một bữa trưa thịnh soạn
có món tôm sú hấp và ông giới thiệu đó là tôm tập đoàn
Vinashin nuôi trên mấy chục hecta chỉ để cung cấp cho cán bộ
công nhân viên các nhà máy đóng tầu ăn cũng không đủ. Tôi
xuống nhà bếp nói chuyện hỏi anh em thì họ nói bị tập
đoàn ép mua tôm đắt hơn ngoài chợ và họ phảỉ ăn mãi một
món tôm đắt cả tuần, hàng ngàn công nhân đều ớn mà không
ai kêu đến tai ông tổng được. Cũng ông Vũ bữa khác còn khoe
rằng tập đoàn ông đang đầu tư mấy trăm hecta rừng trồng
thông để cung cấp…cây thông Noel cho công nhân tập đoàn cả
nước! Kết quả của tư duy kinh tế Vinashin đó thế nào ta đã
rõ…
Ví dụ "vua con": Bí thư một tỉnh trung du duyên hải tầm
trung bình như Quảng Ninh nhưng có khá lắm đất nhiều đồi,
rất ít ruộng lại quyết tâm mong muốn để mỗi huyện thị
phải có ít nhất 2-3 khu công nghiệp, tỉnh có 13 huyện thị
vị chi sẽ phải có trên hai chục khu công nghiệp (sẽ lấy đi
số lớn đất ruộng nông nghiệp vốn rất ít ỏi của tỉnh)
để hy vọng thu hút đầu tư. Với tư duy của các "vua con"
như vậy, cả nước đang có trên 300 KCN và con số này sẽ
tiến đến 500 trong vài năm tới (đã qui hoạch xong). Trong khi
đó, Singapore là quốc gia chỉ có 5 khu công nghiệp nhưng có
tổng thu nhập năm 2010 trên 182 tỷ USD, gấp đội VN – 86 tỷ
USD). Tư duy tỉnh nào cũng phải có nhiều KCN để thu hút đầu
tư làm nước ta có số khu công nghiệp đã quy hoạch gấp 60
lần Singapore nhưng GDP bằng một nửa của họ khi dân số gấp
hơn 20 lần, tức hiệu quả kinh tế kém gấp khoảng… hơn hai
nghìn bốn trăm lần!
Cơ sở của tư duy theo ngành và địa phương và rồi của hệ
thống tổ chức quân đôiu, chính trị, xã hội trong cả nền
kinh tế quốc gia như thế là do lý thuyết kinh tế Mác-Lênin
vốn chỉ coi trọng các ngành sản xuất ra sản phẩm vật
chất, không coi dịch vụ là ngành cũng làm ra giá trị đóng
góp vào tổng thu nhập quốc dân. Nay dù thu nhập quốc dân đã
được tính gồm cả giá trị dịch vụ (đến trên 40%) thì cơ
cấu tổ chức nhà nước với các bộ ngành của ta, các sở ban
ngành của các tỉnh thành vẫn gần nguyên như cũ.
Hiện trạng của tư duy kinh tế XHCN và kèm theo nó là các tổ
chức kinh tế như trên làm:
- Tổ chức kinh tế nặng nề, bùng nhùng, không có chỉ huy, kém
linh hoạt và không hiệu quả: không thực sự đủ sức làm
tốt việc gì;
- Khó hạch toán minh bạch gây nhiều thất thoát, khó kiểm soát
gây tham nhũng bùng phát bên trong các tổ chức;
- Chia quá nhỏ và dàn trải tiềm lực kinh tế, không tập trung
được vốn cho các khu vực trọng điểm; không thể chuyên sâu
để có trình độ cao, chất lượng tốt để cạnh tranh quốc
tế;
- Nhiều vấn đề các ngành hay các địa phương không thể tự
giải quyết được mà phải là liên ngành và cấp trung ương
cùng giải quyết như: đào tạo và cung cấp nhân lực lao động
phổ thông chất lượng cao, phát triển các ngành công nghiệp
phụ trợ chung, đầu tư phát triển các trung tâm nghiên cứu
thí nghiệm ững dụng liên ngành, các đơn vị cung cấp dịch
vụ chuyên, chung, và độc lập như bảo hiểm, tài chính, y tế,
hay nghĩ dưỡng, du lịch…
- Các vấn đề không được giải quyết vì không được nhìn
ra lại càng tự lây lan hay thấm sâu và gây cản trở cho phát
triển chung…
Tư duy kinh tế như vậy có thể gọi là tư duy kinh tế tự sát
hay tư duy bị ung thư, mà cái gen ung thư chính là hạt giống
XHCN. Muốn khỏi chết, chỉ có cắt bỏ khối ung thư.
Kinh tế Việt Nam muốn phát triển thành Rồng, chỉ có một con
đường: bỏ tư duy định hướng XHCN. Thay nó bằng gì? Chả
cần thay gì cả, Tư duy kinh tế thị trường – hạt giống đã
có trong khối kinh tế tư nhân và nước ngoài, tự nó sẽ phát
triển thay thế và phát huy tác dụng tốt cho cả nền kinh tế
và cả xã hội.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/11252), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét