Dân Luận: Hà Sĩ Phu - Năm RỒNG và Triết lý của RỒNG

Trong 12 con giáp thì 11 con là Thực, chỉ có Rồng là Mộng, do
con người tưởng tượng mà ra. Rồng được lấy gốc từ một
loài bò sát như rắn nhưng lại có chân, na ná như thằn lằn,
như con kỳ nhông, lại phảng phất một chú khủng long
Dinosauria tiền sử.

Có lẽ lấy một thân hình như vậy làm "cốt"
(armature draft) người ta dễ chế tác, dễ chắp thêm những cấu
tạo, những chi tiết, những chức năng…tuỳ theo trí tưởng
tượng của mình để tạc nên một hình tượng biểu
trưng cho sức mạnh phi thường.

Con người thuở xưa mơ ước một hình tượng của sức mạnh
là điều dễ hiểu, khi thấy mình quá nhõ bé và yếu ớt
trước những sức mạnh của thiên nhiên và những trói buộc
của xã hội. Những sức mạnh của mãnh thú như hổ báo, như
voi ngà, như tê giác, cá voi, như chim ưng…quả là đáng quý
nhưng tất cả những sức mạnh có thật ấy không đủ để
chế ngự những tai hoạ mà con người phải đương đầu, con
vật mạnh mặt này thì yếu mặt khác. Con người hằng ước
mơ có một "đấng sinh vật" hoàn thiện như thần
thánh, tổng hợp được mọi sức mạnh của muôn loài gộp
lại. Những thần dân lao động thấp cổ bé họng cần một
sức mạnh như thế đã đành, nhưng giới vua chúa cũng cần
một uy vũ tuyệt đối như vậy để bảo chứng, bảo kê cho
cái ghế oai phong tột đỉnh của mình khỏi bị xâm phạm.

Được thúc đẩy bởi khát vọng ấy, con người từ thế hệ
nọ sang thế hệ kia cứ mặc sức đem trí tưởng tượng mà tô
vẽ, mà điểm xuyết vào cơ thể một con vật tưởng tượng,
từ đó mà thành Con Rồng với những mẫu mã thiên biến vạn
hóa.

Rồng trở thành một lối thoát tâm linh. Thật vậy, chỉ trong
tưởng tượng con người mới có thể hoàn toàn tự do, không
bị ràng buộc vào bất cứ quy luật thực tế nào, con người
được bay lên khỏi mặt đất, thấy mình hoàn toàn sung
sướng, thấy mình như có sức mạnh vô biên, như được làm
chủ hết cả thế giới.

Chẳng thế mà Rồng vừa biết trườn như rắn, lại thêm chân,
thêm móng, vừa có cánh bay trên trời, vừa bơi trong nước,
vừa chạy băng băng trên bộ như khủng long…Rồng có thể hút
nước, phun mưa, lại khạc ra lửa, làm chủ trên mọi môi
trường, trên mọi địa hình địa vật. Một mình Rồng kiêm
cả Thuỷ Lục Không quân. Rồng vừa mềm mại nhu thuận như
đấng quân vương chở che dân lành, lại vừa trừng mắt, nhe
nanh, múa vuốt để sẵn sàng xé xác bất cứ kẻ nào chống
lại.

Về hình thể có lúc như rắn, biến màu như kỳ nhông, như
khủng long bay Pterosaurus, có lúc như chim, như bướm, có khi như
cá, có khi như hổ báo, có khi như ngựa, như người…Chỉ trong
tưởng tượng, trong khát vọng, người ta mới có quyền, và có
thể vô lý đến như thế, nghĩ ra một thứ không thể có thực
trên đời.

Rồng là bản ghi chép thật đầy đủ, nó cho biết con người
đang thiếu thốn những gì, đang yếu ở những điểm nào, đang
ở trình độ ra sao và đang ước muốn những gì. Khát vọng
đương nhiên là chân chính, nhưng chỉ có sự PHI LÝ đến tận
cùng, mâu thuẫn đến tận cùng, mới thoả mãn được sự
"tổng hoà" những ước vọng vô cùng vô tận ấy.
Ví dụ một con vật có cấu trúc chắc nịch và hùng dũng để
làm chúa trên mặt đất làm sao có thể nhẹ nhàng bay trên
trời, làm sao một con vật chuyên hút nước tưới cho mùa màng
như Rồng nhưng ở nơi khác lại phun ra lửa…Rồng cũng có
đôi, sóng đôi như âm với dương, nhưng hài hoà đến mức con
người phải ghen tỵ: "Thế gian được vợ hỏng chồng,
đâu có như Rồng mà được cả đôi?". Ra thế, Rồng là
tượng trưng của sự hoàn thiện.

Cho nên nhìn bộ sưu tập Rồng con người sẽ nhận ra hình bóng
mình trong đó, rất gần gũi trong tâm tưởng, nhưng lại cao xa
như ở chốn Bồng lai, vừa hữu lý lại vừa vô lý (mời
xem thêm ở phần phụ bản).

Mười một con giáp có thật chính là thế giới thật,
nhưng thế giới thật không đủ thỏa mãn cho con người. Con
người cần một thế giới giả, một thế giới tưởng tượng
không bị ràng buộc để được tha hồ bơi trong đó, để bay
trong đó, tung tăng chạy nhảy trong đó, để thư giãn, để
hồi tỉnh, để phục hồi năng lượng trước khi trở về
thực tế với những con Chuột tiểu nhân, con Hổ bạo lực, con
Khỉ tinh ranh, con Dê tự do, con Trâu hiền lành, con Lợn ụt
ịt…

Trong lịch sử của mình, con người đã nhiều lần muốn
hiện thực hóa cái thế giới siêu hình lý tưởng ấy, tìm
cách đem cái thế giới tưởng tượng, đem "THẾ GIỚI
RỒNG" về giữa thế gian. Đã từng có những nhà khoa
học viễn tưởng vĩ đại như Saint - Simon, Fourier, Owen, và
cuối cùng là Karl Marx…đưa ra những đề án đẹp như Rồng
nhưng cuối cùng cũng theo Rồng giã từ hạ giới mà lên tiên,
vì những mô hình ấy cũng phi lý như Rồng vậy.

Người dân Việt có thể kể lại sự tích Lý Công Uẩn
nhìn thấy "Rồng lên" như một huyền thoại đẹp, nhưng xin
chớ ba hoa rằng sáng nay ra ngõ gặp Rồng, rằng Rồng trên toàn
thế giới đang liên hiệp lại để cứu rỗi cái nhân loại
chưa biết cách làm người.

Những ảo tưởng muốn đưa loài người bay lên ấy
bề ngoài là lạc quan (lạc quan tếu) kỳ thực là những tiếng
kêu thương bế tắc của con người trước những vấn nạn
của thiên nhiên và xã hội, mà trình độ nhận thức xã hội
và khoa học kỹ thuật lúc ấy chưa đủ sức để gỡ
ra. Ước mơ chân thành, dù là viễn vọng hay ảo
vọng cũng đáng ghi nhận và thấu hiểu, nhưng giữa ước mơ
và 'ma tuý' phải có một khoảng cách!

Rồng gắn bó với con Người vì đó chính là ước muốn,
là tư duy của Người, nên Rồng chẳng những được thêu lên
Long bào, Long cổn, thêu lên tà áo dài phụ nữ thướt tha,
được tạc vào đồ thờ, được xăm lên ngực lên tay…mà con
Người còn muốn chính mình biến thành Rồng, một thứ Rồng
có nhân hình, nhân diện nữa mới thỏa. Có Rồng hình Người,
lại có Người hình Rồng. Diễn viên huyền thoại của sức
mạnh và võ nghệ Trung quốc Lý Chấn Phiên 李振藩 lấy hiệu
là Lý Tiểu Long 李小龍(tức con Rồng nhỏ) đủ
biết vai trò thần tượng lôi cuốn của Rồng như thế nào.
Người với Rồng gắn bó tuy hai mà một vậy.

Rồng là Người, chẳng thế mà con Rồng châu Âu cũng rành
mạch như tính tình của người phương Tây, Rồng ở Tây hiện
hình đầy đủ chứ không khuất trong mây. Khác với Rồng châu
Á nghiêng về Thiện, Rồng châu Âu lại là nghiêng về Ác, vì
nó có quyền lực phi thường, có lẽ vì hiểu như thế nên
người châu Âu đã đi đầu trong phương án "phân chia
quyền lực" để các quyền lực kiềm chế lẫn nhau và
cái Ác không thể lộng hành chăng?

Tại sao cũng con Rồng mà phân ly hai ngả: Rồng Âu phần lớn
tượng trưng cho Ác, Rồng Á thì phần lớn tượng trưng cho
Thiện. Đây cũng là một triết lý, quyền lực dù được tập
trung để làm điều Thiện thì chính nó cũng dễ dàng biến
thành sức mạnh để làm điều Ác, đó là nguyên lý "lạm
quyền" cố hữu của quyền lực. Đối với quyền lực
như Rồng thì ranh giới giữa Thiện hay Ác cũng chỉ mong manh
như sợi tóc, Thiện đấy mà Ác đấy nên Rồng châu Á không
chỉ có Thiện, Rồng châu Âu không chỉ có Ác.

Tại sao châu Âu coi Rồng là Ác thì chính nơi đây lại đi
đầu trong quá trình Dân chủ hoá, tức là sớm đạt đến cái
Thiện (thân thiện) với con người và với thiên nhiên, trong khi
Rồng châu Á khuyến thiện thì cái Thiện trong Dân chủ ở châu
Á lại đến quá muộn? Triết lý là: Đặt cái Ác lên bàn để
mổ xẻ thì tránh được cái Ác, đấy là nguyên lý của Pháp
trị. Trái lại cứ bầy cái Thiện lên bàn để ngợi ca và
phủ dụ thì sớm muộn Thiện cũng bị biến thành cái vỏ rất
đẹp để Ác chui vào và chiếm lĩnh, đấy là nguy cơ của
Đức trị trong xã hội tinh khôn ngày nay. Cái Thiện được
kết tinh vào Luật pháp đáng giá hơn mọi điều Thiện trên
môi.

Con Rồng châu Á đã dài lại uốn khúc hình "Sin",
uốn lượn nhiều khúc nhưng vẫn luân hồi, luân hồi nhưng
thường ẩn hiện trong mây, khó lòng nhìn thấy trọn vẹn khuôn
hình của nó. Giấu mình giữa những làn mây, Rồng châu Á vừa
mềm mại, nhu thuận như ôm lấy để chở che ta, vừa muốn
cuốn tất cả thiên hạ vào trong nanh vuốt…

Các cụ nhà ta có câu "Người làm sao, của Chiêm bao
làm vậy". Hiểu theo nghĩa "Chiêm bao" là sức
tưởng tượng, là nằm mơ, là ước vọng trong giấc ngủ nửa
vời thì đem câu ngạn ngữ ấy chiếu vào con Rồng châu Á châu
Âu sao mà nghiệm vậy! Dân ta "vốn không rành mạch bao giờ"
(lời thơ Nguyễn Duy) nên con Rồng Thiện với con Rồng Ác cứ
lồng vào nhau như một "cặp đôi hoàn hảo" cứ
nhùng nhằng ổn định, khiến cuộc canh tân bị bùng nhùng mãi
chỉ vì "cái dân tộc mình nó thế" (Hoàng Ngọc
Hiến).

Con đường cứu nước của thiên tài Phan Chu Trinh không vội vã
đuổi ngay kẻ thù tàn bạo phương Tây, tất nhiên sẽ phải
"đánh cho Pháp cút" nhưng trước khi "cút"
hãy tận dụng phần văn minh của nó, để tiếng kèn văn minh
châu Âu ấy góp phần đánh thức "giấc chiêm bao"
chìm đắm của dân mình, một thứ "chiêm bao" chỉ
được đánh thức bởi những giá trị của văn minh, chứ không
thể bằng gươm giáo. Cụ Phan phải viết <a
href="http://vietsciences.free.fr/vietnam/bienkhao-binhluan/tinhquochonca-phanchutrinh.htm">"Tỉnh
quốc hồn ca"</a> cũng nhằm việc đánh thức ấy, vì dẫu cho
đã đuổi được một kẻ thù này mà hồn Dân chưa thật tỉnh
(hoặc lại chuyển sang mê một cái gì đó) thì biết đâu lại
chẳng sa vào tay một kẻ thù khác còn nguy hại gấp vạn lần,
như bài học nhỡn tiến đó thôi!.

Năm Rồng, lục lại gia phả nhà Rồng mà quên mất anh Rồng
bằng gốc tre thì e sai sót. Tháng 6 năm 1922, vào dịp vua Khải
Định sang Pháp dự Hội chợ Thuộc địa, nhóm mang tên chung
Nguyễn Ái Quốc đã sáng tác vở kịch <a
href="http://vietnamtheky20.vn/index.php/dnews/97/Viet-Nam-nhung-su-kien-lich-su-1919-1945.html">Con
Rồng tre</a> với nội dung đả kích bọn phong kiến bù nhìn bán
nước, tóm tắt như sau: "Có những cây tre thân hình quằn
quẹo, những người chơi đồ cổ lấy về đẽo gọt thành con
Rồng. Nó là một đồ chơi. Là con Rồng nhưng thật ra chỉ là
khúc tre. Là khúc tre nhưng lại hãnh diện có tên và hình dáng
con Rồng. Tuy vậy chỉ là một quái vật vô dụng". Câu
chuyện "con quái vật" này đã qua tròn một thế kỷ
mà nghe chừng vẫn như viết cho hôm nay.

Kỷ nguyên Internet đang soi rọi vào từng centimet của cuộc
sống nhân loại, những huyền thoại còn được lưu lại chăng
cũng chỉ bởi cốt lõi là cái hồn Ái quốc và Nhân văn trong
đó. Chứ dựng huyền thoại như cha con "Ủn-Ỉn" bên
nước Triều Tiên Cộng sản thì cũng chỉ là một trò con nít
lố lăng. Tích "Rồng lên" giữa đất Thăng Long còn
sức sống là bởi người dân Thăng Long vẫn giữ được cái
hồn Lý Thái Tổ yêu nước thương dân nên soi rọi vào <a
href="http://boxitvn.blogspot.com/2011/12/viet-nam-ky-luat-can-bo-vu-co-sau-sao.html">"Lá
cờ Trung quốc thừa sao"</a> là thấy hiện ngay ra hình bóng
một Lê Chiêu Thống đang chui vào ống tay áo của Đại Hán tham
tàn.

Kẻ sĩ Thăng Long đã nhiều phen vạch trần tính mị dân và
phản quốc trong "16 chữ vàng" và "láng giềng 4
tốt" đầy tính giả mạo, nhưng vải thưa ấy không che
được "mắt thánh" của một Dân tộc đã giành kỷ
lục Guiness 1000 năm…Bắc thuộc. Ngôi "tiểu tinh"
xuất hiện trên lá cờ Trung quốc thừa sao lập tức bị tóm
quả tang còn ví như tóm một tên Việt gian đặc công đang chơi
trò ú tim "lộng giả thành chân" đùa giỡn, toan chơi
những "sự đã rồi" cho quen dần đi. Dân đã nhìn
rất rõ, nhưng Dân chưa đủ sức lôi cổ những trò sàm ngôn -
ngụy thuyết ấy ra trị tội mà thôi.

Tết con Rồng đã đến gần. Cũng nghĩ ngày Xuân chỉ nên nói
chuyện vui, chẳng nỡ làm mọi người bận tâm những điều
nợ…nước. Vì thế mà đắn đo, viết xong lại bỏ. Nhưng
lại nghĩ, nếu cứ sợ chuyện lo buồn làm "sái"
ngày vui thì làm gì có chiến thắng Đống Đa hiển hách, đánh
tan 20 vạn quân Thanh giữa ngày Tết Kỷ Dậu 1789, cùng lúc sánh
vai với cuộc Cách mạng Pháp 1789 và bản "Tuyên ngôn nhân
quyền và dân quyền" vang dội (26.8.1789), mà Hồ Chí Minh
đã tôn vinh nhân ngày Quốc Khánh sau này? Thôi thì "Ngày
Xuân bàn chuyện nước non, nhớ ngày Giỗ Trận Tây sơn thì
về".

Lại cũng chính Hồ Chí Minh năm 1948 (khi cuộc đánh Pháp mới
bắt đầu và chưa nối liền với Trung Quốc) đã nói <a
href="http://bee.net.vn/channel/3921/201005/Mot-nguoi-yeu-nuoc-thi-khong-so-gi-het-1754912/">"Một
người yêu nước thì không sợ gì hết, và nhất thiết không
được sợ gì"</a>. Câu này các biểu tình viên yêu nước nên
biết, anh em công an đang phải ngăn cấm biểu tình lại càng
nên biết và nên nhớ. Thử hỏi yêu nước là cái
"quái" gì mà oai thế? Vì người có tấm lòng thiết
tha yêu nước thì có sức mạnh phi thường như thần Ăng Tê
dẫm chân lên đất Mẹ. Nơi ấy cũng có những con RỒNG huyền
thoại sẵn sàng nâng cánh ta lên.

Đà Lạt ngày 1/1/2012

Hà Sĩ Phu

___________________________

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/11124), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Dân Luận

Pages

Hà Sĩ Phu - Năm RỒNG và Triết lý của RỒNG

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Copyright Text