Nguyễn Phú Trọng đã có buổi làm việc tại Phòng Thương mại
và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), nội dung chủ yếu liên quan
đến Nghị quyết 09-NQ/TW ngày 9/12/2011 của Bộ Chính trị về
việc xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân
Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa và hội nhập quốc tế. Tại đây, Tổng Bí thư đã phát
biểu: "<em>Trước đây, ở Đại hội 9, doanh nhân còn bị
xếp sau cả công nhân, nông dân, trí thức, hội người cao
tuổi. Nhưng đến nay chỉ xếp sau công nhân, nông dân, trí
thức, cho thấy Đảng coi trọng đội ngũ doanh nhân như thế
nào.</em>"[1]
Giới doanh nhân Việt Nam hẳn không ít người "hể hả"
trước sự ra đời của Nghị quyết cũng như trước lời phát
biểu "mát lòng mát dạ" của Tổng Bí thư. Tuy nhiên, theo
sự "xếp hạng" nói trên thì doanh nhân chỉ mới là "công
dân" hạng 4 trong xã hội thôi. Vì vậy, để biết rồi đây
Đảng sẽ coi trọng đội ngũ doanh nhân như thế nào, thiết
nghĩ chúng ta cũng cần phải điểm lại xem Đảng đã "coi
trọng" tiếng nói của công nhân, nông dân và trí thức,
những "công dân" hạng 1-2-3 của xã hội "xã hội chủ
nghĩa" ở Việt Nam hiện nay, đến đâu đã.
<h2>1. Công nhân</h2>
Xin dẫn ra đây câu nói của bà Nguyễn Thị Dân, Trưởng phòng
Lao động - Tiền lương - Tiền công (Sở Lao động - Thương binh
và Xã hội TP HCM) về hình ảnh của giai cấp công nhân Việt
Nam hiện nay: "Tôi vào các khu công nghiệp, khu chế xuất thấy
công nhân gầy gò, xanh xao quá. Đó là hậu quả của việc làm
thêm quá nhiều giờ trong khi mức sống không được cải
thiện. Nhiều em không muốn nhưng công ty vẫn bắt các em làm
thêm."[2]
Trong khi đó, mặc dù đình công xưa nay vẫn được xem là thứ
vũ khí hữu hiệu nhất của người công nhân trong việc gây
sức ép với giới chủ để đòi quyền lợi cho mình song cho
đến nay hầu hết các cuộc đình công ở Việt Nam đều là
bất hợp pháp, tất cả là do quy định của pháp luật: "Quy
định về trình tự bắt buộc của một cuộc đình công hợp
pháp trong Bộ luật Lao động, trước tiên phải thông qua hội
đồng hòa giải (DN thành lập) hoặc hòa giải viên cấp quận,
huyện (do Phòng Lao động Thương binh & Xã hội cử ra); tiếp
đó mới đưa ra hội đồng trọng tài cấp tỉnh. Tại hội
đồng trọng tài, nếu các bên vẫn không đồng ý với nhau thì
tổ chức công đoàn mới tổ chức đình công. Nhưng hiện nay,
hàng ngàn cuộc đình công đều không qua khâu đầu tiên vì
người lao động không tin vào hội đồng hòa giải cũng như
hòa giải viên. Theo quy định của Luật, không qua được khâu
này thì không lên được hội đồng trọng tài (hiện nay, 63
tỉnh thành đều có hội đồng trọng tài). Nhìn vào đây,
chúng ta dễ dàng nhận thấy, con đường của một cuộc đình
công hợp pháp phải đi qua 3 'cây cầu' là hội đồng hòa
giải hoặc hòa giải viên, hội đồng trọng tài, rồi mới
đến sự tham gia của tổ chức công đoàn. Vì vậy, nếu cây
cầu thứ nhất mà bị sập sẽ không còn đường để đi đến
cầu thứ 2, cầu thứ 3."[3]
Bên cạnh đó, mặc dù nguyên nhân chủ yếu của các cuộc
đình công là do mức lương quá thấp, song: "Giữa lúc đang
xảy ra hàng loạt các cuộc đình công đòi tăng lương, giảm
giờ làm, đòi cải thiện bữa ăn, đòi trợ cấp thâm niên...
khắp Nam chí Bắc thì Bộ LĐ-TB&XH đề xuất với Chính phủ
tăng lương tối thiểu vùng. Mức lương tối thiểu đang được
Bộ LĐ-TB&XH đề xuất, là 1,9 triệu đồng/tháng vùng 1 (cao hơn
mức hiện nay 350.000 - 550.000 đồng/tháng). Tuy nhiên, theo ông
Trần Văn Tư - Ban chính sách pháp luật, Tổng LĐLĐ Việt Nam,
đề xuất của Bộ LĐ-TB&XH rất lạc hậu so với mức chi trả
của doanh nghiệp hiện nay. Với mức lương tối thiểu mà Bộ
LĐ-TB&XH đề xuất, lao động chưa tiếp cận được mức sống
tối thiểu chứ chưa nói đến chuyện sẽ khấm khá hơn."[4]
<h2>2. Nông dân</h2>
Hiện tượng nhức nhối nhất ở nông thôn Việt Nam hiện nay
chính là tình trạng tịch thu đất đai một cách tuỳ tiện
rồi đền bù với giá rẻ mạt, khiến người nông dân không
còn cách nào khác mà thường phải khiếu kiện vượt cấp.
Đây là vấn nạn phổ biến đã kéo dài suốt mấy chục năm
qua, kể từ khi đất nước tiến hành "đổi mới" về kinh
tế, mà mấu chốt là do chế độ sở hữu mù mờ đối với
đất đai.[5] Song mới đây, tại cuộc làm việc với Trung ương
Hội Nông dân Việt Nam ngày 13/9/2011, Tổng Bí thư Nguyễn Phú
Trọng vẫn phát biểu là "vấn đề sửa Luật Đất đai sẽ
cần phải được nghiên cứu thận trọng. Nhiều vấn đề đang
còn tranh luận, chẳng hạn, khái niệm về sở hữu toàn dân...
Cho dù Quốc hội đã nhiều lần đề xuất đưa vào chương
trình xây dựng luật, pháp lệnh nhưng thảo luận mãi vẫn chưa
chốt lại được" (?!).[6]
Ngày 27/11/2011 vừa qua, một nông dân đã gửi thư ngỏ tới
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, trong đó ông nêu lên những
thực trạng đáng báo động của nông dân như: Chính phủ bỏ
rơi nông dân; nông dân đang tự bơi; nền nông nghiệp Việt Nam
đang phát triển tự phát; các hiệp hội ngành hàng tước
đoạt hết lợi nhuận của nông dân; Hội Nông dân là của Nhà
nước nên chẳng quan tâm gì đến nông dân. Rồi ông đề nghị
Tổng Bí thư thay đổi tư duy của Chính phủ; thay đổi cơ chế
mua bán gạo bất nhân, bất trí và bất lương hiện nay; trả
lại Hội Nông dân cho nông dân; xoá bỏ độc quyền của các
hiệp hội ngành hàng đối với lúa gạo và nông sản; yêu cầu
Chính phủ đưa ra các chính sách phát triển nông nghiệp và
xuất khẩu nông sản hiệu quả; cho phép nông dân sở hữu
ruộng đất của mình.[7] Tiếng kêu này, như bao tiếng kêu
khác, rồi cũng sẽ rơi tõm vào trong im lặng, bởi cho đến nay
vẫn chưa thấy ai lên tiếng trả lời cả.
<h2>3. Trí thức</h2>
Tại buổi tổng kết đánh giá hoạt động tư vấn, phản biện
và giám định xã hội của Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ
thuật Việt Nam (VUSTA) sáng 10/12/2011 ở Hà Nội, ông Nguyễn An
Lương, Chủ tịch Hội Khoa học Kỹ thuật An toàn và Vệ sinh
Lao động Việt Nam, ví von là việc góp ý kiến nhiều khi trở
thành kiểu "đánh vào chỗ không", chưa được trân trọng
và ghi nhận. Còn Giáo sư Chu Hảo cho biết là từ năm 2004 đến
nay, các tổ chức đã gửi ít nhất 4 bản kiến nghị về giáo
dục nhưng tuyệt nhiên không nhận được câu trả lời nào.[8]
Rồi bản Kiến nghị về quy hoạch và các dự án khai thác
Bauxite ở Việt Nam ngày 12/4/2009, Kiến nghị về dự án khai
thác bauxite ở Tây Nguyên, với tấm gương về thảm họa vỡ
hồ bùn đỏ ở nhà máy Ajka Timfoldgyar, Hungary ngày 9/10/2010,
Kiến nghị về việc bảo vệ và phát triển đất nước trong
tình hình hiện nay ngày 10/7/2011 của các nhân sĩ, trí thức
Việt Nam, v.v., tất cả những gì mà giới trí thức nhận
được là sự im lặng đáng sợ, là sự thờ ơ vô cảm đặc
trưng, là thái độ bất chấp tất cả của những người có
trách nhiệm.
Xem thế đủ hiểu là tại sao tiếng nói của bà Phạm Thị
Loan, đại diện cho giới doanh nhân ở Quốc hội, "cơ quan
quyền lực Nhà nước cao nhất của nước CHXHCN Việt Nam", khi
góp ý cho Dự thảo Văn kiện Đại hội XI của Đảng CSVN, lại
bị gỡ ra khỏi mặt báo:
… Cương lĩnh viết "Đảng phải nắm vững, vận dụng sáng
suốt, góp phần phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng
Hồ Chí Minh". Tư tưởng Hồ Chí Minh thì đương nhiên rồi,
nhưng chủ nghĩa Marx-Lênin liệu có còn là kim chỉ nam, là lý
tưởng pháp lý mà chúng ta đi theo không? Cần phải xem lại lý
luận này, nên chăng xuất phát từ thực tiễn, tôn trọng
những quy luật phát triển khách quan của xã hội, kinh tế phù
hợp với thực tiễn của Việt Nam.
Các văn kiện cũng chưa giải thích rõ khái niệm "nền kinh
tế thị trường định hướng XHCN", có mâu thuẫn gì với
nhau không, phát triển nó bằng cách nào. "Nền kinh tế thị
trường" cũng mâu thuẫn với "kinh tế nhà nước là chủ
đạo". Chúng ta nên xác định kinh tế toàn dân, trong đó có
kinh tế tập thể và kinh tế tư nhân, mới là chủ đạo, kinh
tế nhà nước là định hướng. Nhà nước đóng vai trò quản
lý, kiểm soát tất cả nền kinh tế, các DNNN chỉ đóng vai trò
dẫn đường. Thử hỏi các công ty NN hiện đóng góp bao nhiêu
phần trăm GDP, giải quyết bao nhiêu công ăn việc làm mà gọi
là chủ đạo?
… Những gì mà kinh tế toàn dân không làm được thì DNNN mới
đứng lên gánh vác, hỗ trợ, bù đắp. Phải xác định vai trò
của họ, giao nhiệm vụ và có kiểm soát, xác định trách
nhiệm là họ phải đóng góp thế nào cho xã hội, nền kinh
tế, ngân sách với những phương tiện họ có trong tay.[9]
Vì vậy, trước khi gửi gắm hy vọng vào bất cứ lời "đề
đạt" và "kiến nghị" nào tới các nhà lãnh đạo Đảng
và Nhà nước, thiết tưởng giới doanh nhân Việt Nam cũng nên
"chiêm nghiệm" số phận hẩm hiu của bản kiến nghị 10
điểm mà Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội khoá XII và Viện Khoa
học Xã hội Việt Nam gửi đến Quốc hội khoá XIII cuối tháng
7 vừa qua trong bối cảnh bất ổn kinh tế vĩ mô đã trở thành
thách thức lớn nhất đối với nền kinh tế Việt Nam năm 2011,
đáng chú ý là Kiến nghị thứ 7: "Tái cấu trúc khu vực doanh
nghiệp Nhà nước để bảo đảm nhiệm vụ cơ bản là khắc
phục những khiếm khuyết của thị trường và cung cấp hàng
hóa, dịch vụ công cộng thay vì đóng vai trò chủ đạo bằng
cách đầu tư dàn trải và kém hiệu quả như hiện nay… Trên
thực tế hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước về kinh
tế còn nhiều bất cập do sự can thiệp của Nhà nước chưa
phù hợp với sự vận động của thị trường."[10] Còn đây
là câu trả lời dứt khoát từ phía người đứng đầu Chính
phủ dành cho bản kiến nghị đầy tâm huyết và trách nhiệm
đó:
… Mục tiêu thời gian tới được Thủ tướng nhấn mạnh:
Sắp xếp DNNN phải bảo đảm nâng cao hiệu quả hoạt động,
giữ được vai trò chủ đạo đối với nền kinh tế. "Phải
kiên định điều này, không thể tư nhân hóa hết mọi
thứ."[11]
"Việc tổng kết nhằm có cơ sở hoàn thiện đề án tái cơ
cấu DNNN trong 5-10 năm tới phải bảo đảm 2 mục tiêu: Thứ
nhất, DNNN là công cụ vật chất để Nhà nước can thiệp vào
thị trường, đảm bảo phúc lợi và an sinh xã hội…"[12]
Rõ ràng, lợi ích là động cơ đằng sau mọi hành động.
"Ngoài lợi ích của dân tộc, của Tổ quốc, Đảng không có
lợi ích gì khác"[13] – câu nói ấy dường như chỉ còn
"vang vọng" đâu đó trong núi rừng Việt Bắc thôi. Và nếu
như mỗi người Việt Nam chân chính đều cảm thấy là "không
thể bỏ mặc đất nước này cho những kẻ mà ta khinh
bỉ"[14] thì chúng ta chỉ còn một lựa chọn ở đây: Hãy lên
tiếng và lên tiếng nhiều hơn nữa, hãy hành động và hành
động nhiều hơn nữa./.
Quảng Trị, 20/12/2011
L. A. H.
Tác giả gửi trực tiếp cho BVN.
[1] Báo Sài Gòn Tiếp Thị ngày 17/12/2011: Tổng Bí thư Nguyễn
Phú Trọng: Đảng coi trọng đội ngũ doanh nhân (<a
href="http://sgtt.vn/Thoi-su/157092/Tong-bi-thu-Nguyen-Phu-Trong-Dang-coi-trong-doi-ngu-doanh-nhan.html">sgtt.vn</a>).
[2] Báo VnExpress ngày 30/8/2011: "Đình công tăng vọt là do
lương quá thấp" (<a
href="http://vnexpress.net/gl/xa-hoi/2011/08/dinh-cong-tang-vot-la-do-luong-qua-thap/">vnexpress.net</a>).
[3] Báo Đời sống & Pháp luật ngày 13/10/2011: Nhiều cuộc đình
công bất hợp pháp… vì luật bất cập (<a
href="http://doisongphapluat.com.vn/Story.aspx?lang=vn&zoneparent=0&zone=50&ID=9691">doisongphapluat.com.vn</a>).
[4] Báo Tiền Phong ngày 11/7/2011: Lương & đình công (<a
href="http://www.tienphong.vn/Kinh-Te/544620/Luong--Dinh-cong-tpp.html">tienphong.vn</a>).
[5] Báo Công An Tp HCM ngày 7/7/2011: Tình trạng khiếu kiện vượt
cấp vẫn còn phổ biến (<a
href="http://www.congan.com.vn/?mod=detnews&catid=942&p=&id=344496">congan.com.vn</a>).
[6] Báo Vietnamnet ngày 13/9/2011: Tổng Bí thư: Sửa Luật Đất
đai cần thận trọng (<a
href="http://www.vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/39323/tong-bi-thu--sua-luat-dat-dai-can-than-trong.html">vietnamnet.vn</a>).
[7] Bauxite Việt Nam ngày 27/11/2011: Thư của một nông dân gửi
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (<a
href="http://www.boxitvn.net/bai/31125">boxitvn.net</a>).
[8] Báo Vietnamnet ngày 11/12/2011: Phản biện giống như "đánh
vào chỗ không" (<a
href="http://www.vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/52146/phan-bien-giong-nhu--danh-vao-cho-khong-.html">vietnamnet.vn</a>).
[9] Báo Vietnamnet ngày 29/10/2010: "Đảng không nên quyết tất
cả" (<a
href="http://www.vietnamnet.vn/chinhtri/201010/dang-khong-nen-quyet-tat-ca-944907/">vietnamnet.vn</a>).
Bài báo sau đó đã bị gỡ xuống.
[10] Thời báo Kinh tế Việt Nam ngày 27/7/2011: 10 kiến nghị ổn
định kinh tế vĩ mô (<a
href="http://vneconomy.vn/20110727041925573p0c9920/10-kien-nghi-on-dinh-kinh-te-vi-mo.htm">vneconomy.vn</a>).
[11] Báo Vietnamnet ngày 9/12/2011: Thủ tướng: Vụ Vinashin, tôi
không ra quyết định nào sai (<a
href="http://vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/51894/thu-tuong--vu-vinashin--toi-khong-ra-quyet-dinh-nao-sai.html">vietnamnet.vn</a>).
[12] Chương trình thời sự VTV 19h ngày 8/12/2011.
[13] Trích tác phẩm Sửa đổi lề lối làm việc của Chủ
tịch Hồ Chí Minh năm 1947.
[14] Bauxite Việt Nam ngày 17/12/2011: Giọt nước mắt của lề
phải (<a href="http://www.boxitvn.net/bai/31777">boxitvn.net</a>).
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/11000), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét