phải do tôi xem thường tầm quan trọng của nó trong mối các
quan hệ nhân sinh mà bởi tôi cho rằng một chuẩn mực chỉ có
thể được giữ gìn khi đi kèm theo nó là những biện pháp
thúc ước hữu hiệu. Chúng ta thấy rõ luật pháp có được
điều kiện tích cực đó - cái mà đạo đức không có được
hoặc có nhưng kém hiệu quả hơn.
Thế nhưng cuộc đấu tranh hiện nay của chúng ta là vì một
thể chế dân chủ tự do - một chế độ chính trị mà đặc
trưng của nó là đạo đức, trong khi sự sợ hãi là đặc
trưng của chế độ độc tài, như <em>Montesquieu </em>đã nói.
Tuy nhắc đến những giá trị dân chủ tự do, chúng ta không
trực tiếp đưa ra những tuyên ngôn cho tinh thần đạo đức
nhưng kỳ thực chúng ta đang cổ vũ cho một xã hội nơi đạo
đức được trọng vọng. Thật lạ đời rằng trong một chế
độ dân chủ tự do, nơi người ta không chính thức đưa đạo
đức lên như một giá trị của thể chế, nơi người ta chỉ
dành nhiều thời gian và công sức để đề cao và bảo vệ
nền pháp trị thì đạo đức lại được phát huy. Bởi xét cho
cùng những giá trị như công bằng, tự do, tự thân chúng lại
là một vấn đề đạo đức. Không có kẻ vô đạo đức nào
yêu chuộng công bằng, tự do. Bởi vậy, không ngoa chút nào khi
ta nói xã hội dân chủ được đặc trưng bởi đạo đức.
Trong xã hội hiện đại, con người vướng mắc vào khá nhiều
vấn đề khó tháo gỡ dù đã cố gắng không mệt mỏi theo
đuổi việc hoàn thiện những định chế chính trị và xã hội
hiện có của mình. Và khi các chuẩn mực luật pháp chẳng thể
phát huy vai trò của mình trong nhiều lĩnh vực, chuẩn mực
đạo đức sẽ làm tiếp phần việc ấy.
Trong các chế độ độc tài, như một điều rất tự nhiên, con
người thường sống, suy nghĩ và hành động trong nỗi sợ hãi;
tất cả mọi tình cảm, ý chí và nguyện vọng hầu như chỉ
để xoa dịu, khỏa lấp và thậm chí là để tự phù hợp với
nỗi sợ hãi từ tâm thức đó. Nơi đó, đạo đức chỉ là
thứ yếu, là thứ để ca ngợi chứ không phải để thực
hiện. Vì thế sự băng hoại đạo đức là hậu quả trực
tiếp của nền độc tài; đến lượt mình sự suy đồi đó
lại củng cố cho sự vững mạnh của nền chuyên chính. Sự
xói mòn nền tảng đạo đức là vấn đề đáng lo nhất trong
tất cả những vấn đề đáng lo ở Việt Nam ta ngày nay. Đồng
ý là thiện ác luôn song hành trong bất cứ xã hội nào. Nhưng
nếu một xã hội dung túng cái ác và không có những biện pháp
tích cực để chế tài cái ác và bảo vệ cái thiện, thì ắt
xã hội đó có vấn đề từ gốc rễ. Trong những xã hội
được vận hành bằng sự sợ hãi, đạo đức trở nên điều
thứ yếu, và khi đạo đức đóng vai phụ trong nền văn hóa,
cái ác sẽ lên ngôi. Bởi vậy, dù với một lực lượng công
an hùng hậu, chính quyền Việt Nam chỉ có thể trấn áp những
người dân lương thiện mà không thể ngăn cản nổi tội phạm
tung hoành khắp nơi, cũng bởi chính nó là hiện thân vĩ đại
của cái ác. Tư tưởng Hồ Chí Minh, những giáo trình giáo dục
công dân... không thể ngăn nổi những vụ giết người man rợ,
hàng ngàn vụ phá thai mỗi năm, những vụ tài xế xe tải đâm
xe cho tới khi nạn nhân chết mới thôi để khỏi tốn phí tổn
y tế, cùng những vụ bê bối học đường...
Không nói những tưởng tất cả chúng ta đều nhận thức rõ
đạo đức là nguồn mạch của nhân văn, là thứ thể hiện
bản chất một xã hội. Nếu đạo đức là nhân tố chính hình
thành nên cốt cách một con người thì cũng chính đạo đức
tạo nên thần thái của một dân tộc. Theo tôi, một con người
đáng tôn kính không phải vì tiền bạc và danh vọng mà chính
vì đức hạnh của họ. Không khó hiểu khi Đức Đạt Lai Lạt
Ma được ca ngợi là vị Thánh sống, một biểu tượng cho tình
yêu và đạo hạnh dù Ngài chỉ là một Quốc vương vong quốc.
Cũng như thế, một dân tộc mạnh không phải vì nó có vũ khí
hạt nhân. Sức mạnh tinh thần và tiềm lực nội tại của nó
phần chính đến từ đạo đức. Xây dựng kinh tế, thủ đắc
vũ khí hạt nhân đã khó khăn, bảo vệ nền văn hóa, xây dựng
một xã hội văn mình còn khó hơn gấp nhiều lần. Thật khó
tưởng tượng một dân tộc có thể hội nhập nhân loại văn
minh với nền đạo đức suy hoại của mình. Bạn sẽ coi quốc
gia nào mạnh hơn, đáng kính phục hơn: Đan Mạch hay Bắc Triều
Tiên? Nơi mà một người viết truyện cổ tích nhân văn được
suy tôn là người Anh hùng dân tộc hay một quốc gia bất hảo
thủ đắc vũ khí hạt nhân, được lãnh đạo bởi một tên
độc tài bệnh hoạn? Thật vậy, giá trị tinh thần và nền
văn minh của một dân tộc bắt nguồn từ những giá trị đạo
đức.
Trong cuộc đấu tranh cho dân chủ hiện nay, đạo đức phải
được đề cao hơn nữa. Bởi trong những yếu tố cần thiết
đóng vai trò động lực cho cuộc đấu tranh, nâng cao tinh thần
người dân hướng về dân chủ tự do và đoàn kết người
Việt khắp nơi, đạo đức đóng vài trò lớn. Bởi thứ nhất,
không một người Việt nào có thể được gọi là người tốt
mà cảm thấy an lòng, cảm thấy không phẫn nộ khi sống trong
xã hội Việt Nam hôm nay; không một người có đầy đủ tư
cách đạo đức nào ủng hộ những kẻ chà đạp con người.
Không cần trí tuệ cao xa, bất cứ ai có lòng nhân ái, lòng yêu
nước đều không sớm thì muộn sẽ nhận rằng rằng chế độ
độc tài là vật chướng ngại cho an sinh và sự phồn thịnh
của chúng ta. Chính đạo đức chứ không gì khác sẽ góp phần
chính vạch ra chiến tuyến giữa một bên là những người yêu
nước, yêu chuộng tự do dân chủ và bên kia là chế độ độc
tài. Thứ nữa, đối với những người đang đấu tranh trong
và ngoài nước, tinh thần đạo đức sẽ là chất keo kết
dính họ với nhau dưới ngọn cờ dân chủ tự do bất chấp
những khác biệt về quan điểm. Vì khi tinh thần dân chủ kết
hợp với đạo đức, mọi toan tính chính trị, mọi đố kỵ
ghen ghét, mọi mưu đồ trục lợi cá nhân sẽ nhường chỗ cho
tình tự dân tộc, cho sự yêu chuộng công lý và tự do. Tôi
thiết nghĩa rằng, không thể dễ dàng để có một chính thể
tốt đẹp khi lãnh đạo nó là những kẻ vô đạo đức, mưu
mô trục lợi. Vì thế, đạo đức là vũ khí của chúng ta
chống độc tài và cũng chính nó mở ra khả năng xây dựng
thành công nền dân chủ tự do sau này.
Lâu nay với công việc dạy học ở nhà, tôi đã không ít lần
nghĩ ngợi và thấy buồn khi từng lớp học sinh đi qua mỗi
năm, tôi nhận thấy lòng nhân ái và tinh thần trách nhiệm của
những em lớp mới chẳng bằng lớp cũ- một sự tụt hậu về
đạo đức. Trong những câu chuyện của các em, các em nói về
những việc đau lòng như thể nó là việc bình thường, với
một thái độ rất thờ ơ. Các em đối xử với một người
bạn nghèo như kẻ ngoài lề. Các em không giữ được sự lễ
phép thường có của trẻ em thời tôi còn bé. Thật lòng, trong
góc nhà bé nhỏ của mình, tôi lo lắng cho con đường đi lên
của dân tộc.
Nhưng những sự việc đã xảy ra với gia đình tôi hai tháng
vừa qua cho tôi cơ hội có một cái nhìn khác. Hôm nay xin kể ra
đây một vài câu chuyện mà chúng ngày càng trở nên thưa thớt
trong xã hội này. Có một bác buôn bán ở chợ cóc, dành dụm
những đồng tiền vất vả, lăn lộn cả ngày ngoài chợ để
gởi cho tôi dù bác chỉ biết tôi qua mấy bài viết được in
chui ra giấy. Những đồng tiền cũ, nhàu nát, nhưng được gấp
phẳng phiu như mảnh đời khó nhọc của bác, như tấm lòng yêu
thương chất phác mà bác dành cho tôi. Lại có một bạn gọi
điện thoại cho bạn trai tôi phân trần vì hoàn cảnh kinh tế
khó khăn không thể giúp nhiều cho tôi và hỏi xem có thể tặng
tôi ba chục ngàn bằng cách nạp tiền vào tài khoản di động
của tôi được không? Một cụ già sống tận Houston, Mỹ quốc
dành tặng tôi 30 đô la. Rồi một tăng sĩ ở Sài Gòn đã tám
mươi tuổi, dành tặng tôi hơn một triệu. Rồi những em sinh
viên, những nhà giáo nghèo, những cô chú bác tôi chưa từng
gặp mặt khác.... Và còn nhiều tấm lòng Người Việt khác ưu
ái dành cho gia đình tôi trên khắp thế giới.
Mọi người thấy không? Đó chính là Đạo đức - Đạo đức
dũng mãnh vạch ra lập trường đối lập với Nhà cầm quyền
bằng hành động ủng hộ Dân chủ, Đạo đức lên án kẻ ác
vì chứng kiến sự chà đạp nhân phẩm của họ, Đạo đức
yêu thương chia sẻ vì nhìn thấy khổ đau của đồng loại.
Tổ quốc sẽ vì có những con người này mà có thể vượt qua
mọi kiềm tỏa để vươn lên. Đó là tình yêu thương mà
những kẻ thấp cổ bé miệng dành cho nhau lúc hoạn nạn. Đó
là hành động minh chứng dân tộc đứng về phía của lẽ
phải và đỡ đầu cho Công lý. Đó chính là sức mạnh của
chúng ta, là tia lửa hy vọng đang nhen nhóm một ngày nào đó
sẽ thắp bừng lên ngọn đuốc canh tân. Đó là những lá
phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý ủng hộ xây dựng thể chế
Dân chủ tự do. Tôi tin vào chiến thắng cuối cùng của chúng
ta khi chúng ta là những kẻ biết thương yêu nhau, những kẻ có
chính nghĩa! Chế độ độc tài! Các người sẽ thua không chỉ
vì hoàn cảnh thế giới bất lợi cho các người, mà còn bởi
đạo đức đang ở phía chúng tôi, những người dân có lương
tri và trí tuệ của đất nước này ủng hộ chúng tôi.
Trong những ngày mùa đông lạnh lẽo này, những ngày chờ đợi
lệnh cưỡng chế từ Nhà Cầm quyền, gia đình tôi đã có
được sự ấm áp trong tình yêu thương và ơn nghĩa của đồng
bào. Tôi mừng vui nhưng không kém phần lo lắng vì nghĩ mình
chưa làm được gì xứng đáng với tình yêu thương đó. Mùa
Giáng sinh đã đến gần. Giáng sinh là mùa của yêu thương, là
dịp để gởi đi thông điệp của tình yêu không kể tôn giáo,
văn hóa; bởi vì cũng như đạo đức, tình yêu mang tính phổ
quát. Xin nhân dịp này, kính chúc quý đồng bào trong nước
cũng như hải ngoại một mùa Giáng sinh ấm áp và an lành. Xin
cầu nguyện cho một Việt Nam sớm có dân chủ tự do, cho dân
tộc Việt Nam thăng tiến cùng thế giới.
Tôi biết rằng khi nói đến đạo đức là nói đến thứ khó
nắm bắt và thúc ước. Thế nhưng không phải vì thế mà chúng
ta không nhận thức được vai trò to lớn của nó. Nếu chúng
ta có thể tốn giấy mực để lý luận về dân chủ, pháp
trị, thì không lý nào không thể có những nỗ lực cần thiết
để đề cao Đạo đức trong tình hình xã hội Việt Nam ngày
nay. Vì thế xin mượn bài biết này như một thông điệp của
tinh thần Đạo đức và Tình yêu trong mùa Giáng sinh. Đạo
đức và Tình yêu sẽ xóa nhòa bao cuộc chia rẽ, ly tán và tổn
thương của dân tộc, sẽ giúp những người yêu nòi giống
Việt đoàn kết bên nhau trong cuộc đấu tranh cam go này.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/11006), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét