linh kiện; sản xuất trong nước chỉ có vỏ carton, xốp chèn,
sách hướng dẫn... Còn dệt may có kim ngạch xuất khẩu 6 tháng
đầu 2011 đạt 6,16 tỷ USD nhưng đã phải nhập tới 5,76 tỷ
USD nguyên phụ liệu. Hậu quả là nền kinh tế xuất khẩu sản
phẩm thô, hoặc sử dụng nhân công giá rẻ, giá trị gia tăng
thấp.
<div class="special_quote"><strong>LTS:</strong> Những năm qua, các sản
phẩm điện tử lắp ráp tại Việt Nam phải nhập khẩu gần
100% linh kiện; sản xuất tại Việt Nam chỉ có vỏ carton, xốp
chèn, vỏ nhựa, sách hướng dẫn... Còn với ngành xuất khẩu
chủ lực là dệt may, kim ngạch xuất khẩu 6 tháng đầu năm
2011 đạt 6,16 tỷ USD nhưng đã phải nhập tới 5,76 tỷ USD
nguyên phụ liệu.
Sự thiếu vắng các sản phẩm công nghiệp phụ trợ dẫn tới
hậu quả là nền kinh tế chủ yếu là xuất khẩu sản phẩm
thô, hoặc sử dụng nhân công giá rẻ giá trị gia tăng thấp.
Xác định công nghiệp phụ trợ là một khâu đột phá của
nền kinh tế, mới đây Thủ tướng vừa quyết định ban hành
danh mục sản phẩm công nghiệp hỗ trợ trong ngành ngành dệt
may, da giầy, điện tử - tin học, sản xuất lắp ráp ôtô, cơ
khí chế tạo và các sản phẩm hỗ trợ cho công nghiệp công
nghệ cao.
Từ hôm nay, Diễn đàn Kinh tế Việt Nam, báo VietNamNet sẽ khởi
đăng loạt bài về công nghiệp phụ trợ Việt Nam để cùng
các doanh nghiệp, chuyên gia nhà quản lý nhìn thẳng vào thực
trạng, đi tìm nguyên nhân và đề xuất các giải pháp để
phát triển. Mời quý độc giả theo dõi và gửi phản hồi về
vef@vietnamnet.vn.</div>
"Từ năm 2001 đến nay, chưa có một nhà cung cấp Việt Nam nào
chủ động đến đặt quan hệ làm ăn với chúng tôi. Chúng tôi
phải lật đi lật lại từng trang danh bạ điện thoại để
tìm các nhà cung cấp", ông Sachio Kageyama, GĐ Canon Việt Nam chia
sẻ tại một hội thảo về phát triển công nghiệp phụ trợ
gần đây.
Chuyện thật như đùa này tưởng chừng như chỉ có mình Canon
vướng phải, nhưng theo một báo cáo của Diễn đàn phát triển
Việt Nam, thì việc nhà đầu tư Nhật Bản phải sử dụng danh
bạ điện thoại, mối quan hệ nhân của các nhân viên để tìm
nhà cung cấp linh kiện cho họ tại Việt Nam lại khá phổ
biến.
Câu chuyện của các DN Nhật bản nói lên một điều rằng
việc tìm kiếm các nhà cung cấp linh phụ kiện tại Việt Nam
khó không khác gì "mò kim đáy biển".
Trong 20 năm qua, công nghiệp Việt Nam phát triển khá nhanh, do
đó, tỷ trọng của công nghiệp trong GDP đã tăng từ 23,5% năm
1990 lên trên 40% hiện nay, lượng vốn đầu tư nước ngoài
(FDI) vào Việt Nam lên đến hàng trăm tỷ USD. Các DN trong nước
như dệt may, da giày, cơ khí, điện tử... cũng xuất khẩu hàng
trăm tỷ USD hàng hoá ra nước ngoài.
Với sự phát triển như vậy, đáng ra phải có một ngành công
nghiệp phụ trợ phát triển tương xứng để thúc đẩy quá
trình công nghiệp hoá, nhưng công nghiệp phụ trợ của Việt
Nam lại quá yếu kém, có ngành gần như không có gì.
<h2>Chỉ sản xuất vỏ carton, xốp chèn, vỏ nhựa...</h2>
Có lẽ cho đến nay chỉ có công nghiệp phụ trợ trong lĩnh
vực sản xuất xe máy là phát triển mạnh nhất, với khả năng
đáp ứng tới 75% các linh phụ kiện tại chỗ cho các DN lắp
ráp, còn lại các ngành khác rất yếu kém.
Lỗ hổng lớn nhất phải kể đến là ngành điện tử. Theo
số liệu của Hiệp hội DN điện tử Việt Nam, năm 2010 ngành
điện tử Việt Nam xuất khẩu đạt 3,4 tỷ USD, nhưng nhập
khẩu trên 4,6 tỷ USD. Trong số đó, nhập linh kiện về lắp
ráp các sản phẩm chiếm trên 3 tỷ USD.
Như vậy, tất cả các sản phẩm điện tử lắp ráp tại Việt
Nam (dùng để xuất khẩu và tiêu thụ trong nước) phải nhập
khẩu gần 100% linh kiện; các linh kiện sản xuất tại Việt Nam
chỉ là vỏ carton, xốp chèn, vỏ nhựa, sách hướng dẫn...
Trao đổi với báo VietNamNet, ông Trần Quang Hùng, Hiệp hội DN
điện tử VN, thừa nhận hậu quả của việc không có ngành
công nghiệp phụ trợ đã được phơi bày khá "ê chề" kể từ
khi sự kiện Sony ngưng hoạt động sản xuất tại VN. Mất hơn
10 năm nhưng chúng ta chẳng có gì ngoài một công nghệ liên
doanh lắp ráp giản đơn.
Công ty cổ phần Hanel xốp nhựa (Hà Nội) là một trong những
nhà sản xuất ít ỏi trở thành vệ tinh của các tập đoàn
điện tử hàng đầu thế giới có mặt tại Việt Nam như Canon,
Fujitsu... với doanh thu hàng năm khoảng 10 - 15 triệu USD. Tuy
nhiên, công ty này cũng chỉ là cung cấp hộp carton và xốp chèn
cho các sản phẩm điện tử, không tham gia được vào chuỗi
giá trị toàn cầu của các tập đoàn lớn.
<h2>Sản xuất nửa chừng</h2>
Các ngành cơ khí như đóng tàu, ô tô cũng gặp khó khăn khi
công nghiệp phụ trợ yếu kém. Một chiếc tàu biển đóng cho
khách hàng nước ngoài có giá trị 360 triệu USD, thì chiếm
tới 330 triệu USD là chi phí nhập khẩu linh kiện thiết bị.
Với công nghiệp ôtô, tỷ lệ nội địa hoá cũng rất thấp,
nhất là trong lĩnh vực sản xuất lắp ráp xe cá nhân. Hơn 10
năm qua, tỷ lệ nội địa hoá của các DN ô tô FDI chỉ từ
5%-10%. Nhiều DN chỉ tìm được các sản phẩm nội địa như
dây điện, khung ghế ngồi, bàn đạp chân ga, chân phanh và ăng
ten (dùng cho radio trong xe), còn lại tất cả phải nhập khẩu
từ bạt, da, mút để làm ghế...
Một kỹ sư tại công ty Vidamco (nay là GM Việt Nam) cho biết, DN
này trước đây đã cố gắng đi tìm nhà cung cấp ốc vít tại
Việt Nam, với mong muốn lắp ráp xe thương hiệu Daewoo tại
Việt Nam và làm tốt sẽ dùng cho cả các xe bán ra trên toàn
thế giới, nhưng tìm đến hàng chục công ty đề nghị sản
xuất thử, mang về Hàn Quốc kiểm định thì tất cả đều
không đạt tiêu chuẩn, nên không thể sử dụng.
Ngành dệt may, một ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam
cũng không khá hơn. Hiệp hội Dệt may cho biết, kim ngạch xuất
khẩu trong 6 tháng đầu năm 2011 đạt 6,16 tỷ USD nhưng đã
phải nhập tới 5,76 tỷ USD nguyên phụ liệu, do đó, giá trị
gia tăng tạo được chưa đầy 500 triệu USD.
Năng lực của ngành công nghiệp phụ trợ hiện chưa phát
triển tương xứng với ngành dệt may. Sản xuất bông xơ trong
nước mới chỉ đạt 7.000 tấn, năm 2010 Việt Nam đã nhập
357.300 tấn bông. Là một quốc gia có thế mạnh trong nông
nghiệp, nhưng đã bao nhiêu năm nay nguồn nguyên liệu cho dệt
may gần như vẫn lệ thuộc vào nước ngoài.
Chính vì vậy mà các DN may mặc chủ yếu vẫn phải làm gia
công cho nước ngoài. Ngay cả những sản phẩm phụ trợ cũng
chỉ làm ở mức nửa chừng. Sản xuất chỉ may chất lượng
không đạt yêu cầu, còn sản xuất cúc áo thì chỉ là gia công
và mài thành phôi, sau đó phải chuyển sang Nhật bản khoan lỗ.
Các DN ngành giày da cũng ở tình trạng tương tự, hầu hết
mới chỉ là gia công giai đoạn cuối cùng của sản phẩm. DN
Việt Nam chỉ làm được đế giày, nhưng nguyên liệu để làm
đế lại phải nhập khẩu. Các DN vẫn phải nhập các phụ
kiện từ nước ngoài, sau đó gia công, tạo thành sản phẩm
rồi xuất khẩu.
Trong lĩnh vực sản xuất nhựa thì ngay cả nguyên liệu nhựa
để sản xuất thùng nhựa đựng nông sản, nhiều DN cũng phải
đi nhập từ Thái Lan, Trung Quốc... Trong nước không có DN nào
cung ứng được, ngay nguyên liệu nhựa PV của Công ty nhựa
Tiền Phong tự sản xuất cũng không đáp ứng được tiêu
chuẩn.
<h2>Khó phát triển công nghiệp phụ trợ</h2>
Công nghiệp phụ trợ nhìn vào ngành nào cũng chỉ thấy toàn
yếu và kém, rõ ràng là mảnh đất trống để doanh nghiệp
nhảy vào. Nhưng để phát triển công nghiệp phụ trợ lại
rất khó khăn nên nhiều DN thờ ơ và nản lòng.
Sản phẩm công nghiệp phụ trợ thường được sản xuất với
quy mô nhỏ, thực hiện bởi các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Để
phát triển, doanh nghiệp cần vốn trung và dài hạn, cần mặt
bằng sản xuất, nhưng các DN vừa và nhỏ rất khó tiếp cận
được nguồn vốn và mặt bằng.
Các DN vừa và nhỏ cho biết do không có tài sản thế chấp nên
tiếp cận vốn vay với họ rất khó khăn, giá đất thì ngày
càng cao dẫn đến chi phí thuê mặt bằng sản xuất lớn, đấy
là chưa kể đến chi phí nhập công nghệ, đào tạo nhân công
cũng khá tốn kém vì vậy không dám mạo hiểm đầu tư vào
sản xuất các sản phẩm công nghiệp phụ trợ.
Theo Hiệp hội Dệt may, các DN sản xuất nguyên phụ liệu cho
ngành may mặc tại Việt Nam nói chung hiện nay đều gặp những
khó khăn giống nhau như: quy mô sản xuất nhỏ, công nghệ lạc
hậu, khả năng quản trị yếu, khó tiếp cận vốn và mặt
bằng vì lãi suất cao và các ngân hàng đang thắt chặt tín
dụng...
Nguồn nhân lực công nghiệp chất lượng cao cũng thiếu trầm
trọng. Việc tìm kiếm nguồn nhân lực chất lượng từ các
trường học, trung tâm đào tạo tại Việt Nam gần như không
thể bởi không có. Tự đào tạo thì nhiều DN thiếu kinh phí,
thiết bị... Ngay cả khi DN muốn đào tạo thì cũng ít thành
công bởi người lao động hay vì lợi ích thiển cận mà cản
trở việc nâng cao tay nghề.
DN Nhật Bản thường phàn nàn rằng nhiều lao động Việt Nam
sau khi được đào tạo, nắm bắt được một ít kỹ thuật
đã vội rời bỏ công ty để tìm kiếm việc làm mới với
mức lương cao hơn. Chính điều này đã cản trở việc nâng cao
tay nghề của họ và làm giảm động lực của các công ty trong
đào tạo lao động.
Các DN cho biết muốn phát triển công nghiệp phụ trợ, cần có
chính sách đột phá thu hút, khuyến khích họ tham gia, nhưng
điều đó đến nay vẫn còn phải chờ đợi.
Mặc dù xác định công nghiệp phụ trợ là một mắt xích quan
trọng trong phát triển kinh tế, gia tăng giá trị sản xuất và
thúc đẩy công nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn
cầu nhưng các chính sách dành cho công nghiệp phụ trợ của
nước ta hiện vừa thiếu lại vừa yếu. Mời độc giả đón
đọc bài viết về chính sách phát triển công nghiệp phụ trợ
vào ngày mai.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/9824), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét