thông minh và sáng tạo. Cứ nhìn qua những sáng chế của giới
"Hai Lúa" cũng thấy sức sáng tạo của người mình không
đến nổi tệ. Thế nhưng đo lường bằng những chỉ số
khách quan thì chúng ta còn thua xa so với các nước trong vùng.
Năng suất khoa học của một quốc gia có thể đo bằng 2 chỉ
số chính: <em>số lượng bài báo khoa học</em> và <em>số bằng
sáng chế</em>. Số lượng bài báo khoa học công bố trên các
tập san khoa học trong danh mục của Viện thông tin khoa học
(ISI) có lẽ là chỉ số quan trọng nhất để đánh giá năng
suất của nghiên cứu khoa học. Trong quá khứ và hiện nay, các
trung tâm nghiên cứu khoa học vẫn dùng chỉ tiêu đó để
định vị một nước trong bản đồ khoa học quốc tế. Chỉ
tiêu thứ hai cũng rất quan trọng là số bằng sáng chế
(patent). Bằng sáng chế cũng chính là một hình thức chuyển
giao công nghệ. Bằng sáng chế có thể đăng kí trong và ngoài
nước. Ở nước ngoài, rất nhiều (có lẽ đa số) bằng sáng
chế được đăng kí ở Mĩ. Do đó, người ta thường dùng số
bằng sáng chế đăng kí ở Mĩ như là một thước đo thứ hai
để đánh giá năng suất khoa học của một nước.
Trong thời gian qua, tôi và một số bạn khác đã phân tích số
lượng và chất lượng bài báo khoa học. Kết quả cho thấy
năng suất khoa học nước ta còn rất thấp so với các nước
trong vùng, nhưng có xu hướng tăng đáng kể trong thời gian gần
đây. Trong thời gian 1998-2008, Việt Nam công bố được 5070 bài
báo khoa học trên các tập san khoa học quốc tế. Trong cùng
thời gian, Thái Lan công bố được 23163 bài, cao hơn VN 4.5 lần.
Số bài báo khoa học của nước ta chỉ bằng 2% của Úc
(238,076), 10% so với Singapore (51762), 34% Malaysia (14731), nhưng cao
hơn Philippines (4558) và tương đương với Indonesia (5212). Tính
chung, năng suất khoa học nước ta thuộc vào nhóm thấp nhất
trong vùng.
Nhưng chưa ai phân tích số bằng sáng chế từ Việt Nam trong
thời gian qua. Nhân đọc báo cáo của UNESCO, tôi có trích ra
một số dữ liệu thú vị dưới đây (Biểu đồ). Số liệu
của UNESCO cho thấy trong thời gian 2000-2007, các nhà khoa học
Việt Nam chỉ đăng kí được 19 bằng sáng chế. Có năm (như
2007) chẳng có bằng sáng chế nào. Trong cùng thời gian, Thái
Lan đăng kí được 310 bằng sáng chế, Singapore 3644, cao hơn
Việt Nam đến 192 lần! Thật ra, số bằng sáng chế từ Việt
Nam cũng thấp hơn Indonesia (85), Philippines (256), và Malaysia (901).
<center><img src="http://danluan.org/files/u1/sub01/bang%20sang%20che.jpg"
width="600" height="450" alt="bang sang che.jpg" /></center>
Số bằng sáng chế đăng kí trong thời gian 2000 - 2007 từ các
nước trong khối ASEAN. Biểu đồ bên phải là phóng đại biểu
độ bên trái cho những nước có tần số quá thấp
Một chỉ tiêu khác cũng đáng chú ý là số kim ngạch xuất
hàng hóa kĩ thuật cao (hi-tech). Theo báo cáo của UNESCO, trong năm
2008, Việt Nam xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ "hi tech" trị
giá 48.6 tỉ USD. Con số này tuy "ấn tượng", nhưng thật ra
chưa bằng 1/3 của Thái Lan (153.6 tỉ USD) và chỉ 16% của
Singapore (399.3 tỉ USD). Thật ra, xuất khẩu hàng hi-tech của
Việt Nam thấp nhất so với các nước trong vùng.
<img src="http://danluan.org/files/u1/sub01/Nvt02.jpg" width="600"
height="292" alt="Nvt02.jpg" />
Nhìn qua những con số thống kê trên đây, chúng ta thấy gần
hơn 1/5 tổng trị giá xuất khẩu của Việt Nam là khoáng sản,
và 41% là hàng công nghiệp (chủ yếu là gia công, dệt may).
Trong khi đó, ngành xuất khẩu chủ đạo của Thái Lan là máy
móc và thiết bị (chiếm 45% tổng giá trị xuất khẩu) và hàng
công nghiệp (24%). Singapore cũng có xu hướng giống với Thái
Lan.
Những dữ liệu trên đây một lần nữa xác định năng suất
khoa học của nước ta còn quá thấp so với các nước trong
vùng. Năng lực sáng tạo và chuyển giao công nghệ phản ảnh
qua số bằng sáng chế cũng còn quá thấp, thấp đến độ
không đáng kể. Ngoài ra, hàng xuất khẩu hi-tech cũng chẳng là
bao (dù phần lớn là do liên doanh với nước ngoài). Năm 2020
được xem là năm nước ta hoàn thành sự nghiệp công nghiệp
hóa. Nhưng những dữ liệu thực tế trên đây cho thấy mục
tiêu đó vẫn còn rất xa vời. Người Việt có lẽ rất thông
minh và sáng tạo ở mức độ cá nhân, nhưng ở mức độ tập
thể khả năng sáng tạo của ta thì cực kì thấp lè tè.
Bây giờ thì chúng ta chẳng những phải phấn đấu không chỉ
nâng cao số và chất lượng công trình nghiên cứu khoa học, mà
còn phải tích cực nâng cao việc đăng kí bằng sáng chế.
Để đăng kí bằng sáng chế, Việt Nam chẳng những cần phải
có đầu tư từ chính phủ (để giúp các nhà khoa học đăng
kí) mà còn cần đến những tổ hợp luật sư chuyên nghiệp có
thể giúp cho giới khoa học nâng cao sự hiện diện của mình
trên trường quốc tế.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/8660), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét