đất nước trong quá trình phát triển với một nước Nhật
Bản đã hiện đại từ hơn nữa thế kỷ trước và một Việt
Nam vừa mới thoát khỏi danh sách nước nghèo dù việc canh tân
nước Việt đã được đặt ra từ hơn một thế kỷ
trước?</strong></em>
<div class="special_quote"><strong>Lời Tòa Soạn VEF:</strong> Đầu
Xuân Tân Mão, ông Nguyễn Thiện, tác giả của chương trình
"Dân ta biết sử ta", đã gửi tới Diễn đàn Kinh tế Việt Nam
những suy ngẫm từ công cuộc cải cách "nâng dân trí, chấn
dân khí" đã tạo nên thần kỳ Nhật Bản và liên hệ tới khao
khát canh tân nước Việt đã có từ hơn một thế kỷ trước.
Tác giả cũng mong muốn sẽ nhận được nhiều ý kiến tranh
luận từ bạn đọc.
Mọi ý kiến chia sẻ xin nhập vào hộp phản hồi phía dưới
hoặc gửi về vef@vietnamnet.vn</div>
Mới đây, từ cảm xúc sâu sắc về câu "<em>Quốc dân không có
chí độc lập, không có tinh thần tự do thì lòng yêu nước
cũng hàm hồ, nông cạn, vô trách nhiệm</em>" của Fukuzawa Yukichi
(1835 - 1901) được trích đăng trên một tờ báo, tôi đã đọc
lại cuốn Khuyến học do ông viết trong khoảng thời gian 1872 -
1876 và từng được Nhà Xuất bản Trẻ ấn hành. Theo tôi, sẽ
rất thú vị và đầy bổ ích nếu chúng ta có dịp mổ xẻ,
phân tích các tư tưởng của Fukuzawa Yukichi - bậc khai quốc
công thần của nước Nhật Bản hiện đại mà hình ảnh của
ông được in trên tờ bạc có mệnh giá cao nhất 10.000 yên, dù
ông không phải là một đấng quân vương hay danh tướng lỗi
lạc của đất nước Mặt Trời mọc.
Tuy nhiên, bài viết này tôi chỉ xin nêu lên một thông tin:
"<em>Khi mới được in lần đầu, cuốn sách này có một số
lượng ấn bản kỉ lục là 3,4 triệu bản, trong khi dân số
Nhật Bản thời đó chỉ khoảng 35 triệu người... Và kể từ
đó đến nay, cuốn sách này đã được tái bản liện tục,
chỉ tính từ năm 1942 đến năm 2000, riêng Nhà Xuất bản Iwanami
Bunko cũng đã tái bản đến 76 lần</em>" (*) để chúng ta cùng
suy ngẫm về mối liên quan của con số này với việc nâng cao
dân trí, chấn dân khí ở Nhật Bản và một số cuộc vân
động xã hội - văn hóa từng được tiến hành tại nước ta.
<div class="boxright200"><div class="simplequote"><div class="quotebody">Đó
là một dân tộc vô cùng khát khao "nâng dân trí, chấn dân
khí", và nỗi khao khát này đã lên đến tột độ! Tôi cho
rằng đó chính là sức mạnh vô địch đủ sức quét sạch
những kềm tỏa của các tập quán, suy nghĩ lỗi thời mà thực
chất là xóa bỏ triệt để sự nô lệ tư tưởng, tinh thần
để vươn lên làm người tự do, độc lập, và thực tế đã
làm nên nước Nhật Bản hiện đại đầy kỳ tích. </div><br
class="quoteclear"><div class="quoteauthor">» Nguyễn
Thiện</div></div></div>
Nhìn lại lịch sử cải cách Minh Trị Duy Tân, tôi cho rằng
Nhật Bản là một dân tộc khát khao đến cháy bỏng trong việc
nâng cao dân trí, chấn dân khí - vì đây mới là <em><strong>nền
tảng thật sự vững chắc</strong></em> cho một nước Nhật
hiện đại, văn minh. Mọi người vô cùng tha thiết muốn tìm
động lực tinh thần mạnh mẽ trong công cuộc canh tân đất
nước, quyết lòng tìm chỗ đứng xứng đáng cho quốc gia mình
trên trường quốc tế. Có lẽ, sẽ có người nói : dân tộc
nào mà chẳng thế ! Đúng, dân tộc nào cũng mong hướng đến
các giá trị tốt đẹp vì đó là nhu cầu của con người,
nhưng mỗi dân tộc đều có khác nhau về mức độ khát vọng.
Với dân số 35 triệu người mà Khuyến học - cuốn sách về
khai sáng tinh thần quốc dân - được in lần đầu tới 3,4
triệu bản, trong điều kiện thế giới cách đây gần 150 năm
(và cho cả hiện nay nữa) là một tỷ lệ đầy huyền thoại:
chiếm gần 10% dân số!
Điều này chỉ có thể giải thích rằng đó là một dân tộc
vô cùng khát khao "nâng dân trí, chấn dân khí", và nỗi khao
khát này đã lên đến tột độ! Tôi cho rằng đó chính là
sức mạnh vô địch đủ sức quét sạch những kềm tỏa của
các tập quán, suy nghĩ lỗi thời mà thực chất là xóa bỏ
triệt để sự nô lệ tư tưởng, tinh thần để vươn lên làm
người tự do, độc lập, và thực tế đã làm nên nước Nhật
Bản hiện đại đầy kỳ tích sau này mà mọi người đã
biết. Một dân tộc khát khao "nâng dân trí, chấn dân khí"
đến tột bực như thế, tất yếu tự thân dân tộc đó đòi
hỏi sự xuất hiện của các bậc khai sáng đúng tầm để tụ
hội và dẫn dắt tinh thần quốc dân.
Khuyến học của Fukuzawa Yukichi ra đời thực sự kết tinh biết
bao tình tự, khát vọng từ trong sâu thẳm của mọi trái tim
Nhật Bản nên mới tạo được sức lan tỏa phi thường như
vậy. Sự thống nhất "cầu - cung" này đã tạo thành sức mạnh
cộng hưởng to lớn, phát huy hiệu quả nhanh chóng, làm nên
sức mạnh vô địch trong sự nghiệp canh tân đất nước.
Lịch sử các nước cho thấy không ít trường hợp, nhà tư
tưởng tiên phong của dân tộc xuất hiện, họ khởi xướng
được con đường tiến lên của đất nước, đưa ra được
giải pháp cho những vấn đề mang hơi thở của thời đại họ
sống nhưng một bộ phận không nhỏ của dân tộc đó thì thờ
ơ, có khi lại đang chìm đắm trong vòng mê muội nên không cùng
làm nên sức mạnh đủ sức tạo ra các sự thay đổi cần
thiết. Vì thế, hiệu quả và tác động xã hội bị rất
nhiều hạn chế. Phải chăng các cuộc vân động xã hội như
Phong trào Duy Tân, Phong trào Đông Du của các cụ Phan Chu Trinh,
Phan Bội Châu, nhóm Đông Kinh Nghĩa Thục... vào đầu thế kỷ
20 chưa thành công như các cụ mong muốn cũng vì lý do này? Và
sẽ là bi kịch cho các bậc tiên phong, các nhà khởi xướng tư
tưởng nếu bên cạnh một bộ phận dân tộc u mê mà họ phải
lo thức tỉnh, họ lại còn bị cản trở bởi giới cầm quyền
thủ cựu, ươn hèn, xa lại với những đòi hỏi mới của
cuộc sống! Nguyễn Trường Tộ là một minh chứng cho việc sinh
nhầm thời đại!
<div class="boxright200"><div class="simplequote"><div
class="quotebody">Lịch sử các nước cho thấy không ít trường
hợp, nhà tư tưởng tiên phong của dân tộc xuất hiện, họ
khởi xướng được con đường tiến lên của đất nước,
đưa ra được giải pháp cho những vấn đề mang hơi thở của
thời đại họ sống nhưng một bộ phận không nhỏ của dân
tộc đó thì thờ ơ, có khi lại đang chìm đắm trong vòng mê
muội nên không cùng làm nên sức mạnh đủ sức tạo ra các
sự thay đổi cần thiết.</div><br class="quoteclear"><div
class="quoteauthor">» Nguyễn Thiện</div></div></div>
Viết đến đây, tôi xem lại số lượng xuất bản trong tủ
sách mà người ta hay gọi là "tinh hoa tri thức", là "khai trí"
của mình trong ba chục năm qua thì thấy thường là 2000 - 3000
bản, cao lắm là 5000 bản, kể cả mấy cuốn được xem là best
seller hay gối đầu giường đã được báo chí rùm beng về
ảnh hưởng, tác động xã hội! Ngay với tiểu thuyết, tính
đến năm ngoái, Cánh đồng bất tận của nhà văn Nguyễn Ngọc
Tư đã in 24 lần với 108.000 bản và nhiều người trong giới
làm xuất bản đã cho rằng đây là cuốn sách được xem là
kỷ lục xuất bản ở Việt Nam! Phải chăng Việt Nam ít có tác
phẩm thật sự có giá trị như Khuyến Học?
Hoặc mấy năm gần đây, một số cuộc vân động văn hóa - xã
hội được tiến hành như ký tên bình chọn để Hạ Long là
kỳ quan thiên nhiên thế giới, thu thập chữ ký ủng hộ nạn
nhân chất độc da cam, vận động đổi tên biển Nam Trung Hoa
(Biển Đông) thành biển Đông Nam Á... đã cho thấy số lượng
chữ ký hưởng ứng chiếm một tỷ trọng rất nhỏ. Chưa có
cuộc vận động nào chiếm được tỷ lệ 0,1% so với dân số
86 triệu người, dù rằng chúng ta đang sống trong thời đại
Internet. Và phải chăng, do dân tộc ta chưa thật sự có khát
vọng tột bực, khao khát tột độ, thậm chí còn một bộ
phận không nhỏ trong chúng ta theo chủ nghĩa "mackeno" (mặc kệ
nó) nên rất nhiều cuộc vận động khác như: xây dựng nếp
sống văn minh đô thị, xây dựng con người văn minh - thanh
lịch, trật tự an toàn giao thông, chống quan liêu tham nhũng...
đều chuyển biến chậm?
Vậy, có mối liên quan nào giữa mức độ khát khao canh tân
đất nước trong quá trình phát triển với một nước Nhật
Bản đã hiện đại từ hơn nữa thế kỷ trước và một Việt
Nam đang vừa mới thoát khỏi danh sách nước nghèo dù việc canh
tân nước Việt đã được đặt ra từ hơn một thế kỷ
trước? Thiết nghĩ, đây là điều mà chúng ta nên nhìn lại
để đánh giá đúng mức về ưu nhược điểm của dân tộc
mình, qua đó để tìm ra phương thức nuôi dưỡng, nâng tầm
khát vọng vươn lên của dân tộc Việt Nam!
<em>Mọi ý kiến thảo luận xin mời nhập vào hộp phản hồi
phía dưới hoặc gửi về vef@vietnamnet.vn</em>
(*) Khuyến Học, Fukuzawa Yukichi, NXB Trẻ ấn hành năm 2004, trang
12
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/7747), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét