Ngày 6/1, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã gửi kháng thư tới Bộ
Ngoại giao Việt Nam, đồng thời cũng đã triệu tập Đại sứ
Việt Nam tại Washington Lê Công Phụng để phản đối việc
công an thành phố Huế hành hung ông Christian Marchant, tùy viên
chính trị của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội.
<strong>Im lặng và giả thiết</strong>
Trong cuộc họp báo chiều 6/1 tại Hà Nội, bà Nguyễn Phương
Nga, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Việt Nam nói sẽ
"<em>xem xét sự việc</em>" và "<em>Việt Nam sẵn sàng tạo
điều kiện cho ngoại giao đoàn hoạt động, nhưng các viên
chức ngoại giao nước ngoài cũng cần phải tuân thủ pháp
luật nước sở tại</em>".
Đã hơn hai tuần trôi qua, với một sự vụ không có gì phức
tạp, xảy ra giữa thanh niên bạch nhật, trước mắt nhiều
nhân chứng, sự "<em>xem xét</em>" của Bộ Ngoại giao Việt
Nam có lẽ đã kết thúc.
Có thể đặt ra hai giả thiết.
Một. Tôi ngờ rằng, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã có những nỗ
lực dàn xếp hậu trường với phía Hoa Kỳ, xin lỗi và lấy
làm tiếc về sự việc xảy ra, hứa hẹn kỷ luật những nhân
viên an ninh thừa hành công vụ sai và muốn phía Hoa kỳ không
làm ầm ĩ gì thêm nữa. Một sự thoả thuận kiểu này không
phải đã không có tiền lệ trong sinh hoạt ngoại giao giữa các
nước.
Nhưng nếu hai bên đã thoả thuận ngầm mà không thông báo gì
cho công luận, chứng tỏ Hà Nội cảm thấy bẽ bàng vì đã
chót phản ứng làm như vô can, thông qua phát biểu của bà
Nguyễn Phương Nga và cách đưa tin của báo chí lề phải.
Hai. Bộ Công an và Bộ Ngoại giao Việt Nam vẫn còn suy tính.
Tạo ra nhân chứng để đổ lỗi cho ông Christian Marchant? Thế
còn các nhân chứng khác không chịu áp lực thì sao? Những
người công an xúm lại, xô đẩy, lôi ông Christian Marchant ra xe,
khó có thể dựng kịch bản biến thành thường dân và giải
thích rằng họ đã mạnh tay vì còn căm thù "đế quốc
Mỹ"! Hơn nữa, bối cảnh xung đột có khả năng đã được
quay phim, ví dụ bằng điện thoại di động, và không nằm ở
trong tay công an, nếu bị tung ra phản bác lại mưu toan đổi
trắng thay đen, hậu quả sẽ còn bi kịch hơn cả chuyện đã
xảy ra!
Cần phải tìm ra lỗi hợp lý, dù nhỏ nhất, chứng minh ông
Christian Marchant sai phạm thì mới tạo được thế đối thoại
với phía Hoa Kỳ, cho nên tôi đồ rằng, phía Việt Nam sử
dụng biện pháp câu giờ, vừa để sự việc nguôi ngoai, vừa
nghĩ mưu và chọn thời điểm thích ứng, ví dụ, trong buổi
tiếp xã giao tân đại sứ Hoa Kỳ David Shear qua Việt Nam thay
ông Michael Michalak. Những buổi tiếp "tống cựu nghinh tân"
thường là cơ hội có thể chia sẻ dễ dàng hơn.
Cần lưu ý rằng, vào thời gian trước khi đại sứ Micheal
Marine mãn nhiệm, cũng đã xảy ra việc đụng độ giữa công an
và vợ nhà bất đồng chính kiến Phạm Hồng Sơn trong sự
chứng kiến của bà dân biểu Loretta Sanchez. Vì thế, có thể
hoài nghi vụ này với vụ công an Huế không trùng hợp ngẫu
nhiên mà có chủ ý: Hà Nội muốn gửi thông điệp cứng rắn
về sự hợp tác trong tương lai tới tân đại sứ David Shear!
Nhưng bất luận từ góc độ quan sát nào, các giả thiết trên
đây đúng hay sai, gộp luôn cả trường hợp ông Christian
Marchant đã làm gì đó thất thố mà phía Việt Nam cho là
"không tuân thủ luật của nước sở tại" đi nữa, lực
lượng công an Huế - được xem là những người đại diện cho
pháp luật - sử dụng bạo lực, gây chấn thương cho người
mang Thẻ ngoại giao đang làm việc tại Việt Nam, là điều
không thể chấp nhận được.
Dân biểu Ed Royce của Hạ viện Hoa Kỳ đã tố cáo Việt Nam
"<em>vi phạm các quy định của công ước quốc tế trong việc
bảo vệ an ninh cho các nhân viên ngoại giao</em>". [1]
<strong>Đưa tin theo lề phải?</strong>
Nhiều hãng tin quốc tế như AP, AFP, BBC, RFI, RFA, VOA và các
nhật báo lớn như "New York Times", "Wall Street Journal",
"Washington Post", và ngay cả Tân Hoa Xã của Trung Quốc, đều
nhất loại đưa tin nhà ngoại giao Hoa Kỳ bị công an cộng sản
Viêt Nam tấn công. [2]
Riêng tờ "Thanh Niên", một mình một ngựa, múa gậy vườn
hoang, đăng tin ngược 180 độ với tất cả các cơ quan thông
tấn, báo chí thế giới và nội dung công hàm phản đối chính
thức của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.
Bài "<em>Một nhân viên Đại sứ quán Mỹ gây rối trật
tự</em>" đăng trên Thanh Niên Online, ngày 07/01/2011 viết như
sau:
"… <em>Có một người đàn ông ngoại quốc, tay xách cặp
tự xưng là nhân viên ngoại giao tòa Đại sứ Mỹ tại Hà Nội
quát tháo ầm ĩ bằng cả tiếng Mỹ và tiếng Việt với một
số người VN bằng những ngôn từ rất tục tĩu.</em> (…)
<em>Tiếp đó, ông này còn gạt người nhân viên (Sở Ngoại vụ
Huế) ngã dúi dụi, sau đó đấm vào mặt một người dân
đứng gần đó, xô đẩy cả một số người đang đứng xem,
khiến nhiều người dân phẫn nộ và nghi ngờ đây hẳn là
mạo danh chứ một viên chức ngoại giao không thể hành xử như
vậy"(…) "Theo nguồn tin Thanh Niên, tại Sở Ngoại vụ Thừa
Thiên - Huế, người đàn ông ngoại quốc xuất trình thẻ
chứng nhận nhân viên ngoại giao là Christian Marchant, viên chức
chính trị Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội. Các cán bộ ngoại
vụ giải thích các quy định pháp luật VN nhưng ông Marchant
vẫn tỏ thái độ bất hợp tác, sau đó tự ý bỏ
về</em>…". [3]
Nhiều bạn đọc trên Facebook hài hước nói rằng, con người
mà tờ "Thanh Niên" mô tả ắt hẳn phải là một gã điên
thì mới hành xử như vậy. Và, có lẽ Hoa Kỳ thiếu nhân sự
nên mới chọn người điên làm nhà ngoại giao!
Thế nhưng, "người điên" này, ông Christian Marchant, là
người trong năm nay được Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton
trao giải thưởng "<em>Human Rights and Democracy Award</em>" về
hoạt động bảo vệ nhân quyền. Ông Christian Marchant đã có
lần từng lấy thân mình che chắn công an Việt Nam cho những
phụ nữ khiếu kiện bị đàn áp, theo tờ "Richmond Register"
của tiểu bang Kentucky.
Ngoài cách hành văn rất "lá cải", còn một số điểm khác
rất đáng phê phán từ bài báo của tờ "Thanh Niên".
Thứ nhất. Các nguồn nhân chứng khác, đặc biệt của Linh
mục Nguyễn Văn Lý [4], cho thấy tờ "Thanh Niên" đã tường
thuật sai với sự thật.
Một nhà báo không có mặt tại hiện trường, hấp tấp đưa
tin chưa được xác minh kỹ lưỡng, không cho biết nguồn tin hay
nhân chứng cung cấp, là đồng nghĩa với sự vu khống, bịa
đặt. Điều này không gì khác hơn là thái độ vô trách
nhiệm, ngớ ngẩn về kiến thức nghiệp vụ, vi phạm đạo
đức nghề nghiệp.
Thứ hai. Có gì đó khuất tất, thiếu lương thiện ở chỗ,
trong một bài viết đụng đến sinh hoạt ngoại giao giữa hai
nước, đăng trên một tờ báo chính thống, mà tác giả lại
sử dụng bút danh viết tắt "N.T.".
Trao đổi với tôi, ký giả Trần Đông Đức thấy cần khám
phá cho ra lẽ, nên đã tìm hầu hết các tên tuổi phóng viên
của báo "Thanh Niên" theo phương pháp dò đề mục và kết
quả cho thấy "N.T." chỉ có thể rơi vào ông Trần Ngọc
Thọ, người phụ trách phần Chính Trị - Xã Hội, chuyên viết
các mảng tin về công an, ký tên Ngọc Thọ.
Anh Trần Đông Đức lưu ý rằng, báo "Thanh Niên" còn có các
đề mục khác như Du Lịch, Giáo Dục, với các tên Như Thảo,
Nguyễn Thắng… cũng có thể viết tắt thành "N.T." Thế
nhưng, thông thường, ký giả "Thanh Niên' phụ trách theo
chuyên mục và mỗi chuyên mục thường có đến vài chục bút
hiệu khác nhau và các bút hiệu đều chuyên trách và không đi
ngoài chuyên mục.
Tìm hiểu sâu thêm về nhân vật Ngọc Thọ, mới hay ông Trần
Ngọc Thọ đã từng bị côn đồ doạ giết, đã 5 lần đuổi
bắt cướp. Với nghiệp vụ bổ sung này, phải chăng ông Ngọc
Thọ là công an–nhà báo hoặc là đặc phái viên của công an
trong toà soạn? [4]
Ở đây tôi muốn cắt nghĩa thái độ của tờ "Thanh Niên".
Nếu đưa thông tin sai, thì vì sao cho tới nay vẫn bài viết
của "N.T" vẫn truy cập được và chưa thấy có cải chính
nào? Phải chăng bài báo phản ánh quan điểm của nhà nước
Việt Nam? Nhưng chả lẽ nhà nước Việt Nam lại thể hiện quan
điểm qua một bài viết tệ hại như thế? Nếu đúng vậy,
nhận định của luật sư Lê Thị Công Nhân rằng, "nhà nước
này quả thực rất mờ ám và hành xử rất côn đồ" [5] có
thêm bằng chứng!
Song song, sự im lặng của Bộ Ngoại giao Việt Nam trước công
luận sẽ tiếp tục góp thêm vào chuỗi các sự kiện dối trá,
thiếu lương thiện, mà báo chí trong nước đã phạm phải liên
tục trong thời gian mới đây:
- Loan tải như một tin nóng về "<em>hai bao cao su</em>" và
"<em>gái mại dâm</em>" trong vụ bắt giữ tiến sĩ luật Cù
Huy Hà Vũ, nhiều tờ báo lề phải đã ác độc tấn công anh
Cù Huy Hà Vũ với những lời miệt thị và bôi nhọ. Còn báo
"An ninh Thế Giới" khi viết về gia thế anh Cù Huy Hà Vũ cho
thông tin không đúng với thực tế, xúc phạm đến "<em>nhân
phẩm, danh dự, tình cảm của anh Cù Huy Hà Vũ và gia
đình</em>" (theo kháng thư gửi Tổng biên tập Nguyễn Hữu
Ước ngày 12/12/2010 của bà Cù Thị Xuân Bích).
- Dẫn nguồn từ "<em>nhật báo Đức Firmenpress</em>", báo
"Pháp Luật Việt Nam" đã bóp méo thông tin, làm bạn đọc
ngộ nhận qua bài "<em>Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng xuất sắc
nhất châu Á</em>", bởi vì "Firmenpress" không phải là nhật
báo mà chỉ là trang web đăng quảng cáo dịch vụ của Công ty
xử lý rác của Đức RES-Resources, Ecology, Services GmbH.
- Trong khi đó Vietnamplus của Thông tấn xã Việt Nam với bài
"<em>Tác giả Đức ca ngợi Thủ tướng Nguyễn Tấn
Dũng</em>" lấy cùng nguồn trên, nhưng lại nhào nặn tác giả
Olaf Jüttner "<em>thuộc tổ chức RES (Resources, Ecology, Services
GmbH)</em>"! và không hề biết ngượng khi viết rằng,
"<em>các website như business-presse.de, onlinepresse.info… đăng
nguyên văn bài viết trong đó nhấn mạnh rằng Thủ tướng Dũng
đã thành công trong nhiệm kỳ 5 năm vừa qua, khi đưa ra những
chính sách "nhìn xa trông rộng" không chỉ giúp Việt Nam
đạt được những thành quả to lớn mà bản thân ông cũng
được đánh giá cao trên trường quốc tế</em>". [6]
Khi bị tố giác đăng tin sai sự thật, tự gỡ bài xuống,
không hề đính chính, không một lời xin lỗi – một việc
làm bình thường được dư luận ghi nhận và thông cảm - các
tờ báo lề phải đã thể hiện thái độ trịch thượng, coi
thường bạn đọc, chà đạp lên nguyên tắc và tập quán
lương thiện của báo chí, truyền thông.
<strong>Giấy rách hãy giữ lấy lề!</strong>
Có lẽ bức xúc về những vấn đề đã nêu, trong một bài
phân tích sâu sắc với tựa đề "<em>Truyền thông Việt Nam năm
2010: Tấm gương phản ánh xã hội</em>", nhà báo Đoan Trang
viết:
"<em>Một trong các nguyên tắc mà bất kỳ nhà báo nào cũng
phải thấu triệt và thực hiện nghiêm ngặt là: trung thực,
công bằng, khách quan</em>".
"<em>Trung thực" có nghĩa là viết đúng sự thật. "Công
bằng, khách quan" nghĩa là phản ánh đầy đủ ý kiến các
bên (nhà báo thực hiện "đúng sự thật" bằng cách sử
dụng nguyên vẹn, chính xác thông tin từ một bên nào đó, là
chưa đủ, vì như thế vẫn là đưa tin một chiều, không khách
quan")".</em>
"<em>Trung thực, công bằng, khách quan còn đòi hỏi nhà báo
tuân thủ luật pháp: chừng nào chưa có phán quyết cuối cùng
của một tòa án hợp lệ, chừng đó không thể coi ai đó là
có tội. Mọi thông tin do cơ quan điều tra cung cấp theo hướng
bất lợi, hay nhằm chống lại "đối tượng" đều chỉ có
tính tham khảo</em>". [7]
Tôi thông cảm và hiểu tường tận điều kiện tác nghiệp khó
khăn của các đồng nghiệp và bạn hữu của làng báo trong
nước, được bộc bạch qua tâm sự của nhà báo Trương Duy
Nhất:
"<em>Trong nhiều năm liền, với chức phận là một nhà báo ăn
lương, tôi luôn phải viết cả những điều không muốn viết.
Ừ thì cũng như muôn vàn nhà báo khác thế thôi. Đó là những
bài báo viết không cần suy nghĩ, không động não, không tư duy,
viết khoán cho đủ chỉ tiêu bài vở nhận lương hàng tháng.
Những bài báo vô thưởng vô phạt mà tự thân mình phải xấu
hổ khi núp dưới bút danh khác</em>". [8]
Nhưng, chia sẻ nhận định trên không có nghĩa vơ đũa cả
nắm, đánh giá thấp những việc làm của báo chí trong nước
trên bình diện đấu tranh chống các hiện tượng tiêu cực
của xã hội Việt Nam hiện nay. Đã có rất nhiều nhà báo can
đảm, chấp nhận mạo hiểm, tiên phong trên mặt trận này.
Tuy nhiên, kể cả khi phải làm việc với chức phận-thân phận
lệ thuộc của người làm công ăn lương, chịu sự quản lý
của nhà nước, một người cầm bút chân chính phải cương
quyết nói <strong>"không!"</strong> với dối trá, vu khống và
không cho phép mình quyền xúc phạm người khác! Phải giữ lấy
lương tri, nhân cách và lòng tự trọng tối thiểu của kẻ
cầm bút, những con người mà trong xã hội hay thể chế nào
cũng được dân chúng quý mến và gửi gắm lòng tin. Giấy
rách, xin hãy giữ lấy lề!
<strong>Lời nhắn</strong>
Nghị định của Chính phủ do Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ký
ngày 6/1/2011, có hiệu lực kể từ ngày 25/2/2011, quy định xử
phạt các nhà báo và blogger, trong đó các hành vi như không
viện dẫn nguồn tin, không ghi rõ tên họ thật hay bút danh
tác giả; hoặc sử dụng tin bài nhưng không biết rõ tên
thật, địa chỉ của tác giả... có thể bị phạt từ 1
triệu đến 3 triệu đồng.
Tôi không nghĩ Thủ tướng Dũng ký nghị định chỉ để nhắm
riêng vào báo chí lề trái!
Khi dư luận đòi được biết quan điểm của ban biên tập và
đề nghị công khai tên tác giả của bài viết nói về sự
một việc nghiêm trọng, xúc phạm tới tư cách đạo đức của
một nhà ngoại giao cụ thể, thiết nghĩ một tờ báo tử tế
không thể khước từ.
Tôi tin rằng, đã từng được bạn đọc yêu mến qua nhiều
bài chống tiêu cực xuất sắc, qua người phóng viên đầy
bản lĩnh Nguyễn Việt Chiến trong vụ án PMU18, và cũng đúng
với tinh thần của nghị định của Chính phủ, tờ "Thanh
Niên" sẽ có động thái thích ứng nhằm giải toả thắc mắc
của bạn đọc, bảo vệ uy tín của mình.■
----------------------------------------
- [1]: Phát biểu của dân biểu Ed Royce, RFA 6/01/2011:
http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/congressman-ed-royce-introduce-new-human-right-sanction-act-on-vietnam-vha-01062011195208.html
- [2] : "Báo chí đưa tin gì về vụ ông Christian Marchant",
BBC 7/01/2011:
http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2011/01/110107_press_review_marchant.shtm
- [3]: "Một nhân viên Đại sứ quán Mỹ gây rối trật
tự", "N.T.":
http://www.thanhnien.com.vn/News/Pages/201102/20110107013824.aspx
- [4]: "Phóng viên báo Thanh Niên bắt cướp":
http://www.tin247.com/phong_vien_bao_thanh_nien_bat_cuop-6-40713.html và
Ký giả Ngọc Thọ từng bị côn đồ doạ giết:
http://www.xaluan.com/modules.php?name=News&file=article&sid=136205&fb_xd_fragment#?=&cb=f2425e79697d0d6&relation=parent&transport=fragment&frame=ffa7f11ba522de
- [5]: "Công an đối xử thô bạo với luật sư Lê Thị Công
Nhân", RFA, 20/01/2011:
http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/police-crackdowns-on-lawyer-le-thi-cong-nhan-again-tq-01202011194549.html
- [6]: "Tác giả Đức ca ngợi Thủ tướng Nguyễn Tấn
Dũng", Vietnamplus:
http://www.vietnamplus.vn/Home/Tac-gia-Duc-ca-ngoi-Thu-tuong-Nguyen-Tan-Dung/20111/74848.vnplus
- [7]: "Truyền thông Việt Nam năm 2010: Tấm gương phản ánh xã
hội", Đoan Trang: http://trangridiculous.blogspot.com
- [8]: "Trương Duy Nhất: Nghỉ báo viết Blog":
http://www.truongduynhat.vn/2011/01/nghi-bao-viet-blog.html
© 2011 Radio Free Asia
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/7590), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét