Từ khi biết quan tâm đến các vấn đề xã hội tới giờ trong
lòng tôi luôn cảm thấy hết sức khâm phục và ngưỡng mộ
về khả năng phi thường trong việc giữ liêm sỉ của những
người cộng sản thời 30, 40 thế kỷ trước trong những câu
chuyện (tôi tin là thật) đã được nghe kể lại hay được
đọc ở đâu đó. Ví như chuyện về Chính phủ Việt nam Dân
chủ Cộng hòa đã giao toàn bộ số vàng thu được trong tuần
lễ vàng cho một mình ông Nguyễn Lương Bằng cất giữ, mà
không hề bị xuy xuyển một phân. Chắc chắn những người
cộng sản lúc đó đã mang trong mình dòng máu anh hùng của dân
tộc Việt – một dân tộc đã nhiều lần tự phá bỏ nhà
cửa để chỉ mong đổi lấy hai chữ "độc lập". Sự anh
hùng ở đây không chỉ là dám đương đầu với nhà tù, máy
chém của bạo quyền mà còn là lòng khát khao những lý tưởng
cao đẹp đến mức khó chịu, coi khinh những nằn nì, hối thúc
của dục vọng.
Thế mà chỉ vài chục năm sau, nếu ai nhắc đến sự liêm sỉ
của người cộng sản thì chả khác nào giễu cợt cay đắng
hoặc có hơn là một nuối tiếc đầy xót xa. Nói theo kiểu dân
dã đương thời thì những người cộng sản có quyền ngày nay
họ có thể "ăn" mọi thứ của dân từ thóc giống, bờ xôi
ruộng mật, thuốc trừ sâu, nhà máy điện, tàu biển, đường
xá, cầu cống, trường học, bệnh viện, mộ liệt sỹ, đồ
cứu tế cho đến cả rừng núi, biển đảo, biên giới, điểm
yếu chiến lược quốc gia và danh dự dân tộc. Thế mà có
rất ít người cộng sản thời 30, 40 lên tiếng chống lại
tình trạng vô liêm sỉ khủng khiếp đó. Có thể tuổi già đã
ảnh hưởng đến chí khí? Dòng máu anh hùng của người cộng
sản thời xưa có thật không? Nếu có sao không truyền lại
được cho các thế hệ sau? Quá trình di truyền đã bị biến
đổi, nhưng chả nhẽ tất cả các gien anh hùng đó đều cùng
bị biến dị hết sao? Một sự trùng hợp tự nhiên kỳ lạ?
Nhưng, đúng như tôi nghi ngờ, hiện tượng Cù Huy Hà Vũ đã
chứng minh dòng máu anh hùng của dân tộc Việt trong tim những
người cộng sản thời kỳ 30, 40 vẫn được bảo tồn và
truyền được lại cho thế hệ kế tiếp.
<h2>Thách thức</h2>
<div class="boxright300"><img src="http://danluan.org/files/u1/80735806.jpg"
width="400" height="244" alt="80735806.jpg" /><div class="textholder">Những
người phản đối Obama so sánh ông với Hitler...</div></div>
Cách thể hiện của Cù Huy Hà Vũ có thể làm nhiều người
không thích nhưng nếu nhìn ra thế giới chúng ta sẽ thấy
người ta còn phản đối kẻ cầm quyền bằng cả cách kéo
một con chó đeo mặt nạ là gương mặt của tổng thống chạy
nhông nhông trên đường hay "dí" hình khuôn mặt của tổng
thống vào chỗ kín của quí bà. Có thể văn hóa phương Đông
chưa quen với những cách phản đối đó (cũng như người Việt
đã từng thiếu thiện cảm với cả "áo cài khuy bấm").
Nhưng trong một xã hội đã gọi người dân là "công dân"
thì việc người dân bày tỏ công khai sự bất bình đối với
chính sách của nhà nước, với người cầm quyền (kẻ làm
thuê cho dân) phải được coi là chuyện bình thường, và rất
quí nếu vẫn còn ít người bày tỏ. Ý nghĩa hơn nữa là
những điều Cù Huy Hà Vũ lên tiếng về các vấn đề xã hội
đều thể hiện một tinh thần tôn trọng pháp luật, yêu mến
công lý, quyết liệt với cái ác ở mọi cấp độ và tình yêu
Tổ quốc nóng bỏng.
Thật là không khôn ngoan khi thách thức bạo quyền với hai bàn
tay trắng. Nhưng về bản chất, sự vạch trần các bất công
hay cổ động cho các giá trị tiến bộ trong một chế độ
độc tài không thể nào tránh được sự suy diễn, có tính
bản chất, của những người cầm quyền là "thách thức",
nếu không lảng tránh truy đến tận gốc của bất công và
chỉ rõ những điều trọng yếu cần thay đổi để có tiến
bộ. Vì nếu người cầm quyền không suy diễn như thế thì họ
đã không còn là độc tài nữa và nếu chúng ta không nhận
thức được điều đó thì có nghĩa chúng ta đã không hiểu gì
về độc tài. Nêu bật gốc rễ của bất công và lật ra
những nền tảng cần thay đổi của chế độ chính trị để
cho toàn dân biết chính là cái khác giữa những kẻ cầm quyền
độc tài, những người còn đắn đo và những người thúc
đẩy tiến bộ thực sự. Có nhà độc tài nào lại nói là
không muốn mang lại dân chủ, công bằng, văn minh, giàu mạnh
cho dân chúng? Có kẻ cầm quyền độc đoán nào mà lại không
lớn tiếng kêu gọi chống tham nhũng, bất công, đói nghèo?
<h2>Chấp nhận</h2>
Nhưng đúng như qui luật muôn đời. Ở đâu mà sự dối trá
lên ngôi thì kẻ nói thẳng sẽ phải là tội đồ. Do đó việc
Cù Huy Hà Vũ bị truy bức (bôi nhọ, tống vào ngục) không
phải là việc kỳ lạ hay khó hiểu. Vấn đề chỉ là ở việc
điều đó đã đến sớm hay muộn và mức độ, hình thức của
sự truy bức sẽ như thế nào mà thôi. Truy bức người khác ý
luôn là bản chất của mọi chế độ độc tài, bất kể
người đó là ân nhân, công thần hay thư ký riêng của lãnh
tụ. Dù từ tốn hay ý nhị nhưng nếu chạm đến những vấn
đề có tính sống còn của quyền lực độc đoán thì khó có
thể tránh được sự truy bức của kẻ cầm quyền. Khúc
chiết, lịch lãm như Nguyễn Mạnh Tường, mạnh mẽ, cương
quyết như Hoàng Minh Chính, chân tình, bộc trực như Nguyễn Hộ
hay cẩn trọng, tha thiết như Trần Độ đều không tránh
được truy bức, thù ghét cho đến chết (dĩ nhiên chỉ của
kẻ cầm quyền độc đoán thôi). Đó là những sự thật khắc
nghiệt, xót xa mà những người bị áp bức, muốn tiến bộ
cần phải nhận thức rõ. Nói cách khác, muốn có tiến bộ xã
hội, con người không có cách nào khác là phải dám đối mặt
với cái ác, phải tự dấn thân và trả giá. Nếu tôi không
trả giá thì anh sẽ phải trả giá hoặc con cháu chúng ta sẽ
phải trả hoặc tất cả sẽ mãi cùng sống kiếp nô lệ-tăm
tối về tinh thần, tủi nhục về nhân phẩm.
Để tiến tới một đồng thuận xã hội trong việc chấp nhận
cùng trả giá – điều kiện đủ-cho một tiến bộ xã hội bao
giờ cũng cần phải có những trả giá (hy sinh) có tính tự
phát, đơn lẻ và cô đơn. Xã hội, và thậm chí ngay cả những
cá nhân dám trả giá, thường cũng chưa nhìn thấy hết tầm
quan trọng của hành động dám trả giá (dường như vô vọng)
đó. Nhưng kẻ cầm quyền độc đoán thì không. Đó chính là
lý do tại sao những kẻ cầm quyền độc đoán sẵn sàng tìm
mọi cách để bôi xấu, cô lập, vùi dập những cá nhân vô
cùng bé nhỏ (so với quyền lực khổng lồ) nhưng dám đương
đầu vì những khao khát tiến bộ đang thôi thúc trong nội tâm
của họ. Nhưng, một khi truy bức của bạo quyền khổng lồ
vẫn không lung lạc được ý chí của cá nhân bé nhỏ thì sức
mạnh không còn hoàn toàn thuộc về kẻ nắm quyền nữa. Xác
định chấp nhận mọi gian khổ của một cá nhân không chỉ
giúp cho niềm tin của xã hội vào tiến bộ thêm vững vàng,
sự tin tưởng của xã hội trong việc chống cái ác thêm mạnh
mẽ mà còn có tác dụng lay động chính tâm can của kẻ truy
bức. Một lý tưởng đúng và cao đẹp càng có sức lan tỏa và
chỉ đủ sức thuyết phục toàn xã hội nếu lý tưởng đó
vượt được qua trấn áp của bạo quyền. Chính vì vậy, một
khi có thêm những người đang chịu sự truy bức và trong quần
chúng có thêm người cùng ý thức được rằng chịu đựng gian
khó, hy sinh cho tiến bộ là tất yếu và đầy giá trị thì có
nghĩa là khoảng cách đến với tiến bộ đã được rút ngắn
thêm một bước.
<h2>Lạc quan</h2>
Chỉ hơn một tháng, vụ án Cù Huy Hà Vũ đã hoàn tất hồ sơ
(điều tra, cáo trạng) để chuyển sang "tòa án". Các luật
sư được tiếp xúc nhiều lần với bị cáo (sau khi có kết
luận điều tra) và các trao đổi dường như không bị hạn
chế. Đó là một tiến bộ rất lớn so với những vụ án
chính trị chỉ cách đây không lâu. Có thể trong vụ án này có
nhiều điểm ngoại lệ và tiến bộ đó chưa thành phổ biến
nhưng đó là một tín hiệu cho thấy những tiến bộ của nhân
loại vẫn có thể ngấm được vào những cấu trúc xã hội ù
lì nhất, bảo thủ nhất. Điều quan trọng hơn nữa là lần
đầu tiên những ủng hộ, chia sẻ có âm vang nhất dành cho kẻ
bị cáo buộc là "phản động", "chống đối nhà nước"
– vẫn kiên cường sau song sắt nhà tù- đã đến từ nhiều
người rất gần về địa lý, đa dạng về tuổi tác, nghề
nghiệp và địa vị xã hội.
Có lẽ nhiều người đã nhận thấy cái giá mà Cù Huy Hà Vũ,
gia đình và người thân của ông phải chịu đựng đang góp
vào cái giá chung mà trào lưu tiến bộ của Việt Nam bắt buộc
phải trả để Tổ quốc có thể thoát được một hiểm họa
Bắc thuộc mới đang đến rất gần và toàn xã hội mới có
thể được hưởng những điều thật về dân chủ, công bằng,
văn minh. Vì suy cho cùng chả có con người nào có lý trí và
nhân phẩm lại không ủng hộ việc bảo vệ Tổ quốc và
những tiến bộ mà nhiều xã hội khác đã được hưởng từ
rất lâu.
Dĩ nhiên khi một đảng chính trị (duy nhất) của một đất
nước vẫn khăng khăng tuyên bố tiếp tục đưa đất nước đi
theo một chủ nghĩa đã bị nhân loại tiến bộ lên án là tội
ác, thì lạc quan là một sai lầm ngờ nghệch. Nhưng nếu xác
định mọi tiến bộ xã hội chỉ thực sự và bền vững khi
là kết quả của ý thức tự đòi hỏi, tự đấu tranh của
người dân, chứ không phải từ sự ban ơn, từ sự thay đổi,
"đổi mới" của kẻ cầm quyền, thì nhìn vào vụ Cù Huy Hà
Vũ, chúng ta có quyền lạc quan. Vui và tin vào những cải thiện
nhỏ nhưng cơ bản của dân trí, dân khí trong một ý thức rõ
ràng về những khó khăn, thách thức to lớn trong hiện tại và
cả tương lai. Đó có thể tạm gọi thuộc về chủ nghĩa lạc
quan không tếu hay chủ nghĩa lạc quan cẩn trọng (cautious
optimism, optimisme prudent).
Phạm Hồng Sơn
24/01/2011
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/7618), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét