tắc, trên các phương tiện truyền thông đại chúng, đây đó,
một số người lại đề nghị nên mở một cuộc hội nghị
Diên Hồng mới theo mô thức cuộc hội nghị mang tính chất dân
chủ đầu tiên thời nhà Trần vào năm 1284.
Theo Đại Việt sử ký toàn thư, "<em>Tháng 12, Trần Phủ từ
Nguyên trở về, tâu rằng vua Nguyên sai bọn thái tử Trấn Nam
Vương Thoát Hoan, Bình chương A Lạt và A Lý Hải Nha đem quân
lấy cớ mượn đường đi đánh Chiêm Thành, chia đường vào
cướp nước ta. Thượng hoàng triệu phụ lão trong nước họp
ở thềm điện Diên Hồng, ban yến và hỏi kế sách đánh
giặc. Các phụ lão đều nói 'đánh', muôn người cùng hô
một tiếng, như bật ra từ một cửa miệng.</em>" (1)
Bình luận về sự kiện ấy, sử gia Ngô Sĩ Liên viết:
"<em>Giặc Hồ vào cướp nước là nạn lớn của đất nước.
Hai vua hiệp mưu, bầy tôi họp bàn há lại không có kế sách
gì chống giặc mà phải đợi ban yến hỏi kế ở các phụ lão
hay sao? Là vì Thánh Tông muốn làm thế để xét lòng thành ủng
hộ của dân chúng, để dân chúng nghe theo lời dụ hỏi mà
cảm kích hăng hái lên thôi. Đó là giữ được cái nghĩa
người xưa nuôi người già để xin lời hay vậy.</em>"(2)
Nhận xét của Ngô Sĩ Liên rất tinh tế. Ông hiểu được
những dụng ý chính trị đằng sau cuộc họp mặt với các
phụ lão trước nguy cơ xâm lược của nhà Nguyên. Trước đó,
Trần Thánh Tông đã tổ chức một cuộc hội nghị khác ở
Bình Than, chủ yếu với các vương thân và tướng lãnh để
bàn về chiến lược và chiến thuật chống giặc. Mọi phương
sách đã được hoạch định. Cuộc hội nghị Diên Hồng chỉ
có tính chất chính trị. Như một cách vận động quần chúng.
Từ đó, với người Việt Nam, hình ảnh hội nghị Diên Hồng
đã trở thành biểu tượng của sự đoàn kết nhất trí,
quyết tâm đánh giặc để bảo vệ độc lập, và đặc biệt,
tinh thần dân chủ. Chính vì vậy, lâu lâu, nhiều người lại
mơ ước có một cuộc vận động chính trị tương tự để
mọi người dân có cơ hội lên tiếng bày tỏ không những
nhiệt tâm và quyết tâm mà còn cả tư tưởng của mình trước
những biến chuyển quan trọng và lớn lao của đất nước.
Không chừng chính Hồ Chí Minh cũng nghĩ như vậy nên, trước
cuộc tổng khởi nghĩa giành độc lập vào đầu tháng 8 năm
1945, ông đã ra lệnh cấp tốc tổ chức cuộc hội nghị toàn
quốc của đảng và Quốc dân đại hội đại biểu ở Việt
Bắc. Họp để thống nhất kế sách giành chính quyền, đã
đành. Nhưng họp còn để biểu dương một thứ tinh thần Diên
Hồng của thời kỳ tiền - khởi nghĩa nữa.
Có điều, một thứ hội nghị Diên Hồng mang tính biểu tượng
như vậy, thật ra, chỉ là một hình thức mị dân. Lý do đơn
giản là không có cuộc hội nghị nào có thể quy tụ được
đầy đủ dân chúng, hoặc ít nhất, những đại biểu chân
chính của dân chúng. Một trăm người ư? Dĩ nhiên là quá ít!
Một ngàn người ư? Vẫn ít! Một chục ngàn người ư? Vẫn
ít! Trình độ dân trí càng cao, xã hội càng phân hóa, quan
điểm chính trị cũng sẽ càng đa dạng. Bởi vậy, một thứ
hội nghị Diên Hồng theo tinh thần nhà Trần sẽ không bao giờ
có thể xảy ra được nữa. Không bao giờ.
Nhưng không nên bi quan. Trên thế giới, đặc biệt ở Tây
phương, người ta vẫn thường xuyên tổ chức các cuộc hội
nghị Diên Hồng đó thôi. Xin nhấn mạnh: họ không những tổ
chức mà còn tổ chức thường xuyên.
Thì chứ còn gì nữa? Các cuộc bầu cử dân chủ không phải
là một thứ hội nghị Diên Hồng đó sao? Bằng lá phiếu của
mình, mọi người dân ở lứa tuổi trưởng thành đều được
quyền lên tiếng. Cách lên tiếng ấy thầm lặng hơn nhưng rõ
ràng, về bản chất, tuyệt đối không có gì khác với những
tiếng hô "Quyết chiến!" dõng dạc trước điện Diên Hồng
ngày xưa. Không khác gì cả: tất cả đều là những tiếng nói
của dân chúng.
Chỉ có vấn đề là: bầu cử thật hay không? Nếu là bầu cử
thật thì đó sẽ là một thứ hội nghị Diên Hồng. Mà còn vĩ
đại hơn cả hội nghị Diên Hồng: Đó là tiếng nói của mọi
người chứ không phải chỉ là một số bậc phụ lão.
Hình thức thứ hai của hội nghị Diên Hồng là các cuộc trưng
cầu dân ý. Cách đây mấy tuần, trên một blog nào đó ở trong
nước, có người thách thức chính quyền Việt Nam: Lúc nào họ
cũng nói nhân dân tin cậy và ủng hộ sự lãnh đạo của họ,
và tuyệt đối tin tưởng vào chủ nghĩa xã hội, vậy thì họ
thử tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý thực sự dân chủ
xem sao. Lúc nào họ cũng nói các chính sách của họ là đúng
đắn và hợp lòng dân; vậy thì cứ tổ chức trưng cầu dân ý
đi!
Một cuộc trưng cầu dân ý như thế chắc chắn sẽ là một
cuộc hội nghị Diên Hồng thời hiện đại.
Nhưng tổ chức trưng cầu dân ý là một việc làm khó khăn và
tốn kém.
Thôi thì chúng ta thử tổ chức hội nghị Diên Hồng dưới
hình thức khác. Bằng cách thăm dò dư luận nhé? Ừ, tại sao
không? Đó cũng là cơ hội để dân chúng lên tiếng và bày tỏ
thái độ chứ?
Ở các quốc gia Tây phương, các cuộc thăm dò dư luận như
vậy đã có từ lâu và được tổ chức một cách rất đều
đặn. Khi có vấn đề gì quan trọng, người ta cũng đều tổ
chức các cuộc thăm dò dư luận. Ngay cả khi không có vấn đề
gì quan trọng thì vài ba tháng, người ta cũng tổ chức các
cuộc thăm dò như thế để biết dân chúng nghĩ gì về chính
phủ, về đảng cầm quyền và về lãnh tụ. Đã đành số
người được hỏi ý kiến trong các cuộc thăm dò ấy rất
giới hạn, nhưng với tính chuyên nghiệp cao như hiện nay, mức
độ chính xác của các cuộc thăm dò ấy rất lớn. Lớn đến
độ không có chính phủ nào không quan tâm đến nó, không xem
đó như một thứ hàn thử biểu chính trị trong dư luận.
Tại sao chính quyền Việt Nam lại không cho phép các tổ chức
độc lập tiến hành thăm dò dư luận như vậy về các vấn
đề quan trọng của đất nước? Như về vai trò của đảng,
về tư cách của đảng viên, về tài năng của giới lãnh
đạo, hay về mức độ tham nhũng? Như về dự án khai thác
bauxite ở Tây nguyên, về việc cho thuê đất thuê rừng hay về
cái gọi là đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội vừa rồi?
Kết quả của một cuộc thăm dò dư luận độc lập và khách
quan như thế chính là một cuộc hội nghị Diên Hồng đấy!
Có điều cả ba hình thức "Diên Hồng" vừa kể đều khó
được thực thi ở Việt Nam. Hai hình thức đầu, bầu cử tự
do và trưng cầu dân ý tự do, hoàn toàn nằm trong tay nhà
nước. Nhưng nhà nước Việt Nam thì chắc chắn không hề thích
cái gọi là "tự do" đứng sau chuyện bầu cử và trưng cầu
dân ý ấy. Hình thức thứ ba do các tổ chức tư nhân thực
hiện, nhưng họ chỉ có thể thực hiện được với một
điều kiện tiên quyết: họ phải được phép của chính phủ
để làm việc một cách độc lập và khách quan. Mà cả sự
độc lập và khách quan cũng lại đều là kẻ thù của chế
độ.
Nhưng không nên tuyệt vọng. Vẫn còn một hình thức Diên Hồng
khác để dân chúng lên tiếng bày tỏ thái độ và trình bày
các suy nghĩ của mình, một hình thức tự do nhất và cũng khả
thi nhất: trên blog!
Khi người dân không được tự do bỏ phiếu thì mỗi phát
biểu trên blog đây đó đều có thể xem là một lá phiếu. Khi
người dân không được phép phát biểu một cách dõng dạc như
các bậc phụ lão trước điện Diên Hồng ngày xưa thì họ
cũng có thể lên tiếng trong thế giới ảo của internet.
Có thể xem các blog và phần Ý kiến trên các blog là những
cuộc hội nghị Diên Hồng của thời đại mới.
Tôi không biết các bạn có đồng ý với nhận định ấy hay
không, nhưng tôi biết chắc chắn một điều: chính phủ Việt
Nam cũng nghĩ vậy. Vì cũng nghĩ như vậy, họ mới ghét phần Ý
kiến trên các blog như đã trình bày trong bài "Khi các 'còm
sĩ' trở thành một lực lượng đáng sợ" vừa rồi.
<h2>Chú thích:</h2>
1. Đại Việt sử ký toàn thư, tập 2, Hoàng Văn Lâu dịch và
chú thích, nxb Khoa Học Xã Hội, Hà Nội, 2004, tr. 53.
2. Như trên.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/6989), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét