Quốc hội, trong đó ba vấn đề gây tranh cãi nhiều nhất là
quy mô, tính an toàn, và tài trợ nợ công.
Về quy mô, Bộ Tài chính ước tính đến cuối năm 2010, nợ
công của Việt Nam vào khoảng 56,7% GDP, tăng nhanh từ mức 52,6%
GDP của năm 2009. Tuy nhiên, định nghĩa nợ công của Bộ Tài
chính chỉ bao gồm nợ của Chính phủ và được Chính phủ
bảo lãnh chứ không bao gồm nghĩa vụ nợ của ngân hàng trung
ương, các đơn vị trực thuộc Chính phủ, trong đó có các
doanh nghiệp nhà nước như định nghĩa của UNCTAD. Theo định
nghĩa này, nợ công của Việt Nam hiện nay <span
class="underlined-text">không dưới 70% GDP</span> vì theo Báo cáo
của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tính đến 31-12-2008, riêng
tổng dư nợ nội địa của các tập đoàn, tổng công ty nhà
nước đã lên tới 287.000 tỉ đồng (hay 20% GDP năm 2008), mà
tổng dư nợ này lại tăng lên đáng kể trong năm 2009 do chính
sách kích cầu của Chính phủ. Không những thế, thống kê nợ
của doanh nghiệp nhà nước thường rất không đầy đủ,
được minh chứng qua trường hợp của Vinashin với tổng dư
nợ thực tế, theo một đại biểu Quốc hội, có thể lên tới
120.000 tỉ chứ không phải 86.000 tỉ như báo cáo của Chính
phủ.
<span class="underlined-text">Cần nhấn mạnh là tỷ lệ nợ
công/GDP chỉ phản ảnh một cách hết sức phiến diện mức
độ an toàn hay rủi ro của nợ công</span>. Nợ công khoảng 100%
đủ để một nước như Hy Lạp rơi vào tình trạng phá sản,
trong khi đó nợ công lên tới hơn 200% như Nhật Bản vẫn
được coi là an toàn. Như vậy, mức độ "an toàn" hay "nguy
hiểm" của nợ công không chỉ phụ thuộc vào tỷ lệ
nợ/GDP, mà quan trọng hơn, phụ thuộc vào tình trạng sức
khỏe của nền kinh tế.
Nợ công của Việt Nam tăng nhanh trong bối cảnh thâm hụt ngân
sách (cả trong và ngoài dự toán) tăng từ 2,8% GDP năm 2001 lên
tới 9,6% GDP năm 2009 (theo EIU). Điều này vi phạm một nguyên
tắc cơ bản của quản lý nợ công bền vững, đó là nợ công
ngày hôm nay phải được tài trợ bằng thặng dư ngân sách
ngày mai. Đây là nguyên nhân chính khiến Fitch giảm xếp hạng
tín dụng dài hạn của Việt Nam từ BB- xuống B+ (tức là thấp
hơn "mức đầu tư" (investment grade) bốn bậc) vào cuối
tháng 7-2010.
Với nhu cầu tiếp tục đầu tư để phát triển, chắc chắn
nợ công của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trong nhiều năm tới.
Cụ thể là với tỷ lệ tiết kiệm nội địa/GDP ngày một
giảm (hiện khoảng 27%) trong khi mức đầu tư toàn xã hội ngày
một tăng (hiện khoảng 42% GDP) thì bên cạnh việc thu hút đầu
tư nước ngoài, Chính phủ sẽ phải tiếp tục đi vay rất
nhiều để bù đắp khoản chênh lệch giữa tiết kiệm và
đầu tư.
Tốc độ tăng GDP cao là điều kiện cần để tăng nguồn thu
và đạt thặng dư ngân sách. Tuy nhiên, ở Việt Nam tăng
trưởng GDP chủ yếu do tăng lượng đầu tư mà không đi kèm
với tăng hiệu quả, bằng chứng là hệ số ICOR không ngừng
tăng lên. Vì đầu tư không thể tăng mãi nên đến một lúc
nào đó, tốc độ tăng trưởng sẽ phải giảm. Đáng lo ngại
là chính vào lúc tốc độ tăng trưởng GDP giảm cũng là lúc
nhiều khoản nợ nước ngoài của Chính phủ đáo hạn.
Ở Việt Nam lạm phát đã trở thành cái bóng đi sau tăng
trưởng GDP. Bằng chứng là khi nền kinh tế vừa chớm phục
hồi thì CPI và lãi suất đã tăng nhanh trở lại. Hệ quả là
trong năm 2010, lợi suất trái phiếu trong nước lên tới trên
11%, đồng thời lợi suất trái phiếu quốc tế cũng cao hơn so
với các đối thủ cạnh tranh.
Nợ công ở Việt Nam tăng nhanh trong khi thâm hụt ngân sách đã
trở thành kinh niên, đầu tư lại không ngừng mở rộng kéo
theo lạm phát và lãi suất cao khiến cho việc tài trợ nợ công
ngày càng trở nên đắt đỏ. Trong khi đó, Bộ Tài chính vẫn
chưa có một chiến lược quản lý nợ công thuyết phục. Mức
độ nợ công theo định nghĩa quốc tế hiện nay là bao nhiêu?
Tính an toàn của nợ công trong 5-10 năm tới như thế nào? Nợ
công sẽ được tài trợ ra sao? Đây là những câu hỏi chờ
đợi câu trả lời của Chính phủ trong kỳ họp Quốc hội
lần này.
____________________________
(*) Chương trình Giảng dạy kinh tế Fulbright
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/6872), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét