thích chữ nghĩa, có lẽ vì vậy, với tôi niềm đam mê văn
chương như ngấm vào máu, dẫu đã thấm câu nói của cổ nhân:
"<em>Lập thân tối hạ thị văn chương</em>" (lập thân, kỵ
nhất là nghề văn chương).
Tâm niệm là vậy nhưng tôi vẫn coi văn chương như là một
người bạn luôn song hành cùng đời sống, chiếm một phần
rất lớn trong quỹ thời gian của cuộc đời. Văn chương là
niềm vui, là nỗi buồn, thậm chí là họa và cả nỗi kinh
hoàng.
Cũng vì cái duyên, cái nợ ấy, nên tôi chơi với khá nhiều
nhà văn, đủ các chủng loại, cao sang thì những ông được
giải này giải nọ, sách in ra bày kín khắp các sạp, uy danh
vang khắp bốn bể, rồi những nhà văn làng nhàng nhưng vẫn có
số má hẳn hoi, bình dân hơn là các nhà văn… cỏ, thậm chí
văn bựa, sặc mùi ngôn ngữ xe ôm nhưng rất nhân văn, có chính
kiến đến ngỡ ngàng.
Trong số hàng trăm tác phẩm được xuất bản theo con đường
quốc doanh, đều có cái gì đó na ná nhau, khó nói. Đặc biệt
là đều không thể thiếu được bóng dáng của sự lãnh đạo
này, lãnh đạo nọ, đường lối của nghị quyết này, nghị
quyết kia… và kiên định Thiên đường.
Trước thềm đại hội, trên các mặt báo có hàng chục bài
viết về ý kiến của nhà văn Y, nhà thơ X, nhà phê bình Z về
chuyện nhân sự, chuyện định hướng, chuyện tác phẩm,
chuyện sáng tác. Buồn hơn thế là chuyện choành chọe nhau về
ông nào sẽ vào chấp hành, ai sẽ nắm chức chủ tịch. Chủ
tịch là người thế nào, giỏi nghiệp vụ hay giỏi tổ chức,
đức độ hay không…. Có người lại còn đặt tiêu chí chạy
kinh phí, chạy dự án lên hàng đầu.
Rằng, ông này có quan hệ tốt với bộ nọ, ngành kia, ngay
thềm đại hội đã xin được tưng đây, tưng đây tiền, rồi
các dự án đầu tư sáng tác, các hội nghị chuyên đề, giao
lưu quốc tế, quảng bá văn học Việt Nam ra nước ngoài… xin
được tưng đây. Nói đến đây, tôi chợt nhớ đến câu nói
khá nổi tiếng của người Anh: "Money talk" có thể tạm
dịch là "tiền nói" vậy là đồng tiền sẽ nói hộ nhà
văn, hay nói cách khác, Nhà văn sẽ nói thay tiền, hay trần tục
hơn: Nói theo cái thìa đổ cơm vào miệng.
Có người bảo rằng, Hội nhà văn là cánh tay nối dài của
Tiệc (Party). Hoạt động của Hội nhà văn phải đúng với
đường lối của lãnh đạo của Tiệc. Không ai lại đi ủng
hộ hay bỏ tiền ra cho những hoạt động không vâng lời với
đường lối ấy cả. Nhà văn Nguyễn Duy có ý kiến khá hay
đại lý là: chính sự ủng hộ bằng tiền của Nhà nước lại
gây nên sự cản trở của chính Hội nhà văn. Vô tình, các nhà
văn được "Họa my hóa". Nhà văn được nuôi trong những
chiếc lồng có sẵn và hót theo nguyện vọng của những người
bỏ tiền ra mua thức ăn công nghiệp cho nó.
Giữa hiện tượng này và sự còi cọc của văn chương Việt
Nam phải chăng có sự liên hệ với nhau?
Mỗi lần ra nước ngoài, tôi đều giành thời gian tha thẩn đi
vào các hiệu sách lớn, rồi tranh thủ hỏi một vài người ở
xứ đó xem họ biết gì về văn chương Việt. Hỏi mãi rồi
cũng có kết quả, hầu hết người ta nhắc đến một vài tên
tuổi, trẻ thì có Nguyễn Ngọc Tư với "Cánh đồng Bất
tận" rồi Đỗ Hoàng Diệu với "Bóng đè". Già hơn thì có
Nguyễn Huy Thiệp với "Tướng về hưu" Dương Thu Hương với
"Thiên đường mù"…
Hầu hết những tác phẩm này đều không phải được sáng tác
ở các trại do kinh phí của nhà nước tài trợ.
Ai đó đã với tôi: Nhà văn cần không gian rộng lớn để thả
cảm xúc và tự do sáng tác. Cái đó, người ta vẫn gọi là
quyền tự do ngôn luận. Đó là sự tự do phát biểu, tự do
viết, tự do sáng tác mà không bị kiểm duyệt hoặc hạn chế
(freedom of expression). Đó còn là sự tự do tìm kiếm, tiếp
nhận, và chia sẻ thông tin hoặc quan niệm, bất kể bằng cách
sử dụng phương tiện truyền thông nào.
Quyền tự do ngôn luận được thừa nhận như là một quyền
con người trong Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền và được
thừa nhận trong luật nhân quyền quốc tế tại Điều 19 Công
ước Quốc tế về các "Quyền dân sự và chính trị".
Những thứ này, với những người dân Việt vẫn là những
điều xa xỉ, trong đó, Nhà văn vẫn không phải là một ngoại
lệ.
Phải chăng đó vẫn là khát vọng của nhà văn ở xứ Thiên
đường!
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/5939), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét