nhiệm vụ phát triển văn học nhiệm kỳ 2010-2015 của Ban chấp
hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa VII)
<div class="boxright300"><img src="/files/u1/suPhuXeOm.jpg" width="300"
height="245" alt="suPhuXeOm.jpg" /><div class="textholder">Ngâm cứu Báo
cáo kiểm điểm nhiệm kỳ của Ban Chấp Hành Hội Nhà
Văn...</div></div>
<h2>Lời bình của Hai Xe Ôm:</h2>
Hai Xe Ôm vốn là dân ít chữ và ít thời gian, tóm lại thuộc
diện "lùn" về văn hóa đọc; thành ra nghe tin Hội Nhà văn
VN tổ chức đại hội vào các ngày 4,5,6 tháng 8 này; Hai Xe Ôm
tôi cũng đã lọ mọ cất công tìm mượn bản Báo cáo kiểm
điểm của BCHHNVVN… để xem văn học nước mình hiện nó
"đầu cua tai nheo" ra làm sao??!
Vì ít thời gian nên Hai Xe Ôm cố tìm đọc trong cái báo cáo xem
cái giai đoạn vừa qua văn học Việt Nam có cuốn sách sáng
tác, lý luận phê bình nào hay, đang được dân làm nghề đánh
giá cao để mua, mượn đọc chơi vài quyển, vừa để có
chuyện mà "buôn" khi chờ khách, vừa để không bị chế là
"lùn"... kiến thức về cái khoản văn chương chữ nghĩa, và
còn để lấy le với cánh xe ôm, với vợ con…
Đọc Báo cáo… thấy đánh giá phần thơ: "<em>sự cộng
hưởng và khái năng khái quát cuộc sống vốn là phẩm chất
ưu việt của thể loại này</em>"; còn về truyện ngắn thì:
"<em>Đây là thể loại tạo nên niềm tự hào của văn học
ta…</em>"; Tiểu thuyết thì: "<em>Đó là cả một thế
giới…</em>"; Còn thể loại bút ký được đánh giá là loại
có khả năng: "<em>Làm cho văn học càng cập nhật hơn với
đời sống, đem đến hơi ấm và niềm tin cho bạn
đọc…</em>"; Còn lý luận phê bình thì: "<em>Một số công
trình đã được công bố, được dư luận đánh giá
tốt…</em>"
Hai Xe Ôm đọc mỏi cả lưng thấy thể loai văn học Việt Nam
nào cũng được đánh giá cao, "hết sẩy", có điều lại
không thấy trong báo cáo nêu tên quyển sách nào, tác giả nào
mà chỉ nêu chung chung. Thành ra có khi muốn biết sách văn học
Việt Nam quyển nào hay, quyển nào giở thì những người ít
chữ, ít thời gian, ít tiền như đám xe ôm thôi đành phải tự
bỏ tiền ra đi mua sách về đọc mà đánh giá lấy. Có khi cánh
xe ômg cũng phải thành lập cho mình một tổ chức phê bình văn
học riêng: Tổ chức phê bình xe ôm để mà tìm sách văn học
cho mình. Thôi trước mắt đành phải thưởng thức, cập nhật
thông tin các kiến thức văn học theo kiểu qua báo cáo...
He..he… Đọc xong báo cáo, nếu ai kiểm tra kiến thức của Hai
Xe Ôm về văn chương nước nhà, Hai tôi sẽ xin dõng dác báo
cáo: Nền văn học nước ta hiện nay là một nền văn học hay
và đẹp như một khu rừng có nhiều cây đẹp, tốt! Chấm
hết! Do đó mà ai muốn tận mục sở thị thì: <em>Ai coi vô đó
mà coi; Coi Bà Triệu Ẩu cưỡi voi, đánh đề...</em>
Xin copy một đoàn trong báo cáo, trước hết là để phục vụ
hội đoàn xe ôm và những ai ít thời gian như cánh xe ôm những
vẫn thích thưởng thức văn học qua báo cáo. Đầu đề của
bản bản báo cáo do Hai Xe Ôm tùy tiện đặt, nếu có gì không
phải mong các bác nhà văn bỏ quá cho dân ít chữ…
<center>* * *</center>
<div class="special_quote"><h2>1. Thơ là tâm hồn của dân tộc</h2>
Một thể loại cổ nhất nhưng luôn đi tiên phong về đổi mới
cách cảm, cách nghĩ và những vận động nội tại nhằm mở
rộng sự cộng hưởng và khái năng khái quát cuộc sống vốn
là phẩm chất ưu việt của thể loại này. Tình hình phát
triển thơ trong những năm qua giải đáp câu hỏi thơ có thể
đi vào đời sống như thế nào. Để làm được việc đó, có
nhiều xu hướng tìm tòi, hoặc là sự bứt phá về mặt hình
thức, thơ không vần, thơ văn xuôi đồng thời phát triển với
thơ thiền, thơ lục bát, thơ luật Đường hoặc là trở lại
một cách ấn tượng với thể loại trường ca-một thể loại
đang có sự vận động mới mẻ, một bước tiến trong bước
tiến mới trong cách thể hiện về nội phản ánh…tất cả
tạo nên hình ảnh một nền thơ đang vận động. Sau vụ gặt
trường ca chống Mỹ, những năm gần đây lại nở rộ một
loạt trường ca mới của các tác giả trẻ hơn với sự mở
rộng về dung lượng sử thi và trữ tình. Thái độ của chúng
ta là dung nạp tất cả miễn là hay. Quy luật sáng tạo là
hướng tới những giá trị chưa từng có, mọi tìm tòi, không
dễ tới đích ngay từ đầu. Ngay cả những thiên tài cũng cần
nhiều bản nháp. Trên một tinh thần dân chủ tự do cả trong
sáng tác và thưởng thức như vậy,việc tổ chức thành công
các Ngày thơ Việt Nam trong nhiều năm qua là một sinh hoạt mới
mẻ, thu hút đông đảo công chúng tham gia, dần dẫn trở thành
một mỹ tuch mơi. Việc nâng cấp tờ phụ trương Thơ của báo
Văn nghệ thành Tạp chí Thơ đầu tiên và duy trì về thể
loại này của nước ta là một cố gắng rất lớn và tiến
bộ đáng kể về hoạt động nghề nghiệp. Những cuộc thi thơ
được phát động sôi nổi trong cả nước, các tuyển tập thơ
lớn được xuất bản, có tác dung kích thích tiềm năng sáng
tạo và tổn kết những giá trị thơ ca của đất nước.
<h2>2. Truyện ngắn</h2>
Truyện ngắn vốn là thể loại có nhiều thành tựu nhất,
hiện nay vẫn tiếp tục phát triển. Các cuộc thi truyện ngắn
được tổ chức liên tục rộng khắp trong cả nước tạo môi
trường xuất hiện nhiều truyện ngắn hay. Cái hay của truyện
ngắn hiện nay là sự kết hợp những giá trị cao cả với vẻ
đẹp bình dị, thường ngày, thân gần với cuộc sống của con
người. Cái mới của nó là sự kết hợp giữa tính tự
truyện và thẫm mỹ thường ngày, là khả năng tiếp cận thế
giới phức hợp, sâu thẳm và trần thế của con người, tăng
thêm mỗi giao cảm với người đọc. Về dung lượng, nó có
thể co lại với một trang chữ ít nhất được gọi là truyện
ngắn mini, hoặc mở rộng kích cỡ, không phải là một lát
cắt mà là cả một đời người với một không gian và một
lịch trình rộng thoáng hơn trước. Bút pháp cũng rất linh
hoạt, mới mẻ. Đây là thể loại tạo nên niềm tự hào của
văn học ta.
<h2>3. Tiểu thuyết</h2>
Đó là cả một thế giới. Trong những năm qua Ban chấp hành
vừa có sự quan tâm đến sự phát triển toàn diện của các
thể loại vừa chú ý tới trọng điểm tiểu thuyết. Các cuộc
thi tiểu thuyết liên tục được tổ chức trong mười lăm năm
tạo nên mùa gặt về thể loại này. Sau khi tổng kết cuộc thi
tiểu thuyết lần thứ nhất và lần thứ hai, Ban chấp hành đã
phát động tiếp cuộc thi tiểu thuyết lần thứ ba 2006-2009
với 277 tác phẩm dự thi và 51 tác phẩm vào chung khảo. Tiểu
thuyết sử thi, tiểu thuyết tư liệu, tiểu thuyết hài hước,
tiểu thuyết tâm lý, tiểu thuyết dã sử, tiểu thuyết viễn
tưởng…cùng xuất hiện nói lên một cách sống động về sự
phát triển của thể loại này. Xuất hiện những bộ tiểu
thuyết nhiều tập với dày công sáng tạo hàng chục năm của
tác giả. Các cuộc thi tiểu thuyết do Hội Nhà văn và Bộ Công
an phát động trong nhiều năm qua đã nâng cao nghệ thuật tiểu
thuyết trinh thám, tiểu thuyết hình sự, tạo cho nó vị trí
xứng đáng trong nền văn học hiện đại. Nhiều tác giả tiểu
thuyết là nhà văn nữ và tác giả chưa phải hội viên.Đó có
lẽ là một trong những bước tiến về đời sống văn học
hiện nay.
<h2>
4. Về thể loại bút ký văn học</h2>
Thể loại bút ký văn học tỏ ra có nhiều lợi thế đi vào
các vấn đề hôm nay. Các cuộc thi bút ký của của Văn nghệ,
Tạp chí Nhà văn và nhiều cơ quan khác gây được sự chú ý
của bạn đọc và những phát hiện mới về đời sống công
nghiệp, những vấn đề nông nghiệp, nông thôn, nông dân,
những thay đổi của các dân tộc thiểu số. Những cô gái bám
lớp bám bản trên những vùng núi cao, những nhà doanh nghiệp,
các nhà khoa học, những người lính trên tuyến đảo, biên
giới gây xúc động cho người đọc về vẻ đẹp bình
thường, giản dị, với đức hy sinh và lẽ sống cao đẹp.
Đóng góp quan trọng nhất thể loại này là, làm cho văn học
càng cập nhật hơn với đời sống, đem đến hơi ấm và niềm
tin cho bạn đọc.
<h2>
5. Về Lý luận phê bình</h2>
Đây là lĩnh vực trí tuệ, được xem ý thức của văn học.
Khắc phục tâm lý coi lý luận phê bình đối lập với sáng
tác, không khí sinh hoạt và mối quan hệ giữa lý luận phê
bình và sáng tác vừa qua trở nên gẫn gũi và thân mật hơn.
Nhà sáng tác thực sự cần có nhà phê bình, trông đợi ở các
nhà phê bình. Không khí này chúng ta đã được thấy ở Hội
nghị lý luận phê bình ở Đồ Sơn, tháng 10/2006. So với Hội
nghị lần đầu tổ chức ở Tam Đảo, Hội nghị ở Đồ Sơn
có bước tiến rõ rệt về nội dung và phương thức tổ chức
hội thảo. Cái được đó là sự đối thoại dân chủ, thẳng
thắn, cùng thảo luận, cùng lắng nghe, trả lại sự công
bằng, khách quan cho sự nhìn nhận đánh giá các sự kiện, các
giá trị trong quá khứ, đồng thời giải tỏa một số ẩn ức
do thiếu thông tin. Cái chưa được là tính lý luận, trình độ
lý luận chưa cao. Nhiệm kỳ vừa qua, việc tổ chức các hoạt
dộng lý luận phê bình sôi nổi và có nề nếp hơn trước.
Đáng nhớ là các cuộc hội thảo chuyên đề triển khai Nghị
quyết 23 của Bộ Chính trị được tổ chức rộng khắp cả
nước. Đó là cuộc hổi thảo ở Kon Tum: Văn học với đề
tài dân tộc thiểu số và miền núi; ở Quảng Nam với chủ
đề: Văn học với đời sống; ở Ninh Bình với chủ đề:
Nâng cao tính chuyên nghiệp của nhà văn; ở Vĩnh Phúc với chủ
đề: Văn học và doanh nhân; ở Thanh Hóa với chủ đề: Văn
học với hội nhập quốc tế; ở Đồng Nai với chủ đề: Văn
học với sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa; ở An
Giang với chủ đề: Văn học với đề tài nông nghiệp, nông
thôn, nông dân…
Đó là những cuộc hổi thảo có tầm cả nước nhằm đi sâu
tìm lời đáp cho những vấn đề đặt ra cho sự phát triển
văn học hiện nay. Nắm bắt những yêu cầu mới, Ban chấp hành
đã có những cải tiến quan trọng trong việc đầu tư cho lý
luận, phê bình. Hội đã ký hợp đồng với các tác giả thực
hiện 34 công trình lý luận, phê bình, tổng kết thực tiễn
văn học trong nước và giới thiệu một số trào lưu lý luận
nước ngoài. Một số công trình đã được công bố, được
dư luận đánh giá tốt.
Việc kết nạp hội viên ngành lý luận phê bình được chú ý
hơn trước. Nhiều nhà lý luận, phê bình đã được mời tham
gia các Hội đồng giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam,
của Nhà nước, của khu vực và các hoạt động thẩm định
của Hội đồng khoa học Bảo tàng văn học Việt Nam. Chúng ta
cũng đã chủ động phối hợp với Hội đồng lý luận, Phê
bình văn học nghệ thuật Trung ương và Viện Văn học tiến
hành khảo sát và hội thảo về một số vấn đề ly luận quan
trọng. Nhiều nhà lý luận phê bình là hội viên của Hội đã
được mời tham gia Hội đồng Lý luận, Phê bình Văn học
nghẹ thuật Trung ương và đã có những đóng góp quý báu có
tính nòng cốt.
Tuy vậy, đây là lĩnh vực không đơn giản. No vừa khoa học
vừa là nghệ thuật, vừa trí tuệ vừa là tình cảm, càng ngày
càng thấy rõ ra là cần phải có một đội ngũ chuyên gia hàng
đầu, có tiếng nói thẩm quyền về các vấn đề nghề
nghiệp. Điều đó đặt ra nhiệm vụ rất nặng nề cho công
tác đào tạo, bỗi dưỡng sắp tới.
<h2>Hạn chế thiếu sót:</h2>
Tuy vậy, bên cạnh thành tựu, chúng ta thấy tình hình văn học
còn có những hạn chế sau đây:
<h2>1. Về sáng tác:</h2>
Dễ nhận thấy là khả năng xông xáo vào những vấn đề trung
tâm của công nghiệp hóa, hiện đại hóa chưa mạnh. Những tác
phẩm độc đáo, đột xuất, làm chấn động dư luận chưa
nhiều. Tầm tư tưởng còn chưa cao. Sức khái quát nghệ thuật
còn thấp. Còn ít những tác phẩm có sự bứt phá mạnh mẽ,
có tính chất ghi dấu của từng tác giả. Vì nhiều nguyên
nhân, tình trạng chạy theo số lượng là nguyên nhân chính dẫn
đến dẫn đến tình trạng trung bình của không ít tác phẩm.
Cần chú ý lắng nghe phản ứng của bạn đọc về một số
tác phẩm chưa phân biệt rạch ròi bản chất của chiến tranh
chính nghĩa và phi nghĩa. Hoặc là câu chuyện muôn thưở về
mối quan giữa nội dung và hính thức, cho rằng viết khó hiểu
thì văn mới sang. Thực ra rút lui về hình thức, tuyệt đối
hóa về hính thức là sự chạy trốn xã hội, làm tổn thương
tới thiên chức nhà văn. Và sau nữa, là miêu tả tình dục.
Đây không phải là vấn đề cấm kỵ, nhưng cũng chưa ở đâu
đòi hỏi sự tinh tế như ở đây, vì chưa ở đâu biên giới
giữa cái cao quý và cái tầm thường lại mong manh như thế,
thử thách bản lĩnh nhà văn cao đến như thế.
<h2>2. Về lý luận phê bình:</h2>
Nhược điểm chung dễ thấy là không báo quát được tình hình
sáng tác. Những giá trị cần làm nối bật thì lại bị chìm
đi, những cái nhất thời, chạy theo "mốt" lại được
cường điệu quá đáng. Phê bình trên báo nặng về điểm
sách. Tư tưởng phủ nhận quá khứ, giải thiêng các giá trị
dân tộc có những biến tướng tinh vi, nhưng không khó nhận ra,
và đã bị dư luận phê phán. Một số trào lưu văn học của
phương tây được cố súy ồn ào, quên mất rằng nó đã bị
vượt qua tại chính quốc. Lực lượng lý luận phê bình tuy có
được bổ sung nhưng bị phân tán. Công tác kết nạp hội viên
ngành lý luận phê bình không theo kịp sự phát triển của tình
hình…</div>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/5934), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét