thấy hai bài <a
href="http://boxitvn.blogspot.com/2010/07/hoi-chung-can-bo.html">Hội
chứng "ghét cán bộ"</a>... và <a
href="http://boxitvn.blogspot.com/2010/07/van-hoa-mat-day.html"> Văn hóa
"Mặt dày"</a> liên quan với nhau mật thiết, bài nọ cắt
nghĩa cho bài kia.
- Tại sao ghét cán bộ?
- Vì đến nay số đông cán bộ đã bị chứng... mặt dày!
(không dám vơ đũa cả nắm, nhưng có là số đông mới hình
thành nên một thứ "văn hóa mặt dày" chứ?). Tự nhiên một
câu hỏi cứ bật ra: Tại sao "cán bộ" của ta lại gắn
với "mặt dày" đến nỗi dân cứ thấy cán bộ là ghét? Sao
lại có điều vô lý thế, sao lại có thể ăn nói với nhau khó
nghe thế?
Xin hãy bình tâm, không vô lý chút nào. Vì đằng sau những
cán bộ ấy là một chữ QUYỀN to tướng để dựa lưng. Tôi
dám chắc khi chưa dính đến chữ Quyền thì những người này
cũng có bộ mặt nếu không mảnh mai dễ thương, thì ít ra cũng
biết xấu hổ như mọi người.
Có quyền thì sướng lắm, trong bầu không khí độc quyền thì
"có quyền mua tiên cũng được" chứ mua dâm đã ăn nhằm
gì? Vì thế muốn mua được cả "tiên" thì trước hết
phải mua được chức quyền đã! (bây giờ nhiều chức phải
mua tiền tỷ, nhiều tỷ nữa). Mua Quyền còn lãi hơn mua đất,
một vốn bốn...mươi lời. Kinh doanh Quyền mới là bọn lái
buôn thượng thặng. Vì đất không biết tự đẻ chứ Quyền
thì "tự đẻ" mãnh liệt: xu hướng tự nhiên của quyền
lực là lạm quyền, nó cứ bành trướng đến khi nào gặp một
trở ngại không thể vượt qua. Montesquieu đã có phát hiện
rất quý báu này.
Vì thế một xã hội văn minh khi tạo lập quyền lực bao giờ
cũng phải có ngay một "cơ chế hãm quyền lực" đi kèm theo.
Cách tự hãm của hệ quyền lực là tạo ra nhiều trung tâm
quyền lực độc lập với nhau, đến mức đủ để kiềm chế
nhau (chứ không vào hùa với nhau) và người trọng tài phán
quyết cuối cùng là Nhân dân, trọng tài thật chứ không phải
trọng tài danh nghĩa.
Sàng lọc mãi, xã hội đã thấy cần ba trung tâm quyền lực là
đủ: phải tam quyền phân lập. Công thức tổng quát đó có
thể cải biến ít nhiều tùy từng nước, nhưng điều cấm kỵ
là 3 quyền đó không được nhập vào một nơi, không được
sinh từ cùng một chỗ. Ta thay chữ "phân lập" bằng "phân
công" là cách đánh tráo ngôn từ nguy hiểm. Phân công thì
phải có một chủ thể phân công, như <strong>ba đứa con cùng
một MẸ sinh ra</strong> lại được Mẹ phân công để thâu tóm
toàn bộ quyền lực thì đấy chẳng phải một kiểu "gia
đình trị" là gì? Tấm gương gia đình trị họ Ngô ngày
trước còn đó.
Tính chất tự sinh của quyền lực, ngoài bản tính lạm
quyền, còn nằm ở quan hệ tương sinh giữa Quyền và Tiền,
còn nằm ở nạn ô dù, cái dù che cho cái cán, dù mẹ đẻ dù
con, công ty mẹ đẻ công ty con..., còn nằm ở tính chất mafia:
đã sa vào đường dây này thì không dễ tỉnh ngộ mà rút ra
được nữa, cuối cùng tội phạm nào cũng đồng thời là nạn
nhân.
Vì thế, một hệ quyền lực đã có gốc độc quyền thì
quyền lực cứ tự sinh sôi, tự kích thích, tự gia tăng...Sự
thoái hóa, là đặc điểm đính kèm của quyền lực, cũng theo
đó mà gia tăng không thể kìm hãm.
Làm bậy thì sướng, sướng bậy mà không ai làm gì được thì
tội gì mà không làm tới? Điều này giải thích tại sao cũng
con người ấy, cũng bộ máy ấy, lúc đầu có thể tốt mà
càng về sau càng xấu đi, uy tín hao mòn đến mức chỉ còn
cách "ăn mày quá khứ", suốt ngày phải nhấm nháp từng
mẩu quá khứ , có khi đã mốc, để sinh tồn. Muốn nêu cao
những gương tốt của quá khứ để học tập nhưng số gương
tốt mới xuất hiện không kịp với số gương xấu thoái hóa
cứ mọc ra như nấm sau mưa, không thể "chặt chém" cách nào
cho xuể!. (Cảm ơn PTT Nguyễn Sinh Hùng đã diễn đạt sự bất
cập này rất tuyệt). Nếu đã biết và có trách nhiệm với
cái nền xã hội như thế thì phải thương, rất thương các
cháu gái nhỏ đang thành những nạn nhân khốn khổ do "lũ"
người "lớn" tạo ra, và thả các cháu Hằng cháu Thúy ra
ngay mới phải, thưa ông Phó Thủ tướng! <strong><em>Nhẹ tay
với thủ phạm nhưng nặng tay với nạn nhân là nghĩa làm
sao?</em></strong>
Kẻ cần danh để dựa vào lòng tin phải sống bằng uy tín,
nhưng uy tín là loại thực phẩm rất mau hết hạn sử dụng,
đòi hỏi phải được chính chủ nhân làm mới hàng năm, hàng
tháng, hàng ngày.
Tóm lại Quyền lực làm phát sinh thoái hóa, quyền lực tuyệt
đối thì thoái hóa tuyệt đối, vực thẳm này loài người đã
trông thấy từ lâu mà việc tránh xa nó thực không phải dễ
vì nó thơm ngon hơn mọi thứ trên đời.
<strong><center> *</center></strong>
Câu chuyện lại dẫn ta bàn về hai chữ TỰ DO.
Khi nói trong chế độ Hiter hay chế độ Stalinist xã hội không
có tự do thì chưa chính xác. Bởi chính Hitler , chính Stalin và
bộ máy khổng lồ của họ được tự do hết cỡ, chỉ phần
còn lại của xã hội là không có tự do. Tổng số Tự do như
một hằng số, chia hết cho cực Thống trị thì cực Bị trị
còn số không, nên phải có tỷ lệ thích hợp. chế độ Tam
quyền phân lập giúp xác định và vận hành tỷ lệ thích hợp
ấy, khi ấy ta bảo trạng thái của xã hội là có dân chủ.
Khi tỷ lệ Tự do được phân phối thích hợp, xã hội sẽ
vận hành trơn tru, linh hoạt và bền vững. Trong sinh giới (trong
đó có loài người) sự bền vững không bao giờ là sự ổn
định chết cứng, trái lại là sự sống thường xuyên biến
động, linh hoạt để đạt đến một giá trị cân bằng, mà
chính giá trị cân bằng này cũng giao động linh hoạt nên gọi
là "cân bằng động". Chỉ có sự cân bằng chính trị (tức
là có dân chủ) mới đem lại sự cân bằng tâm lý, cân bằng
đạo đức và văn hóa. Kẻ quá thừa Tự do sẽ sinh hư, kẻ
quá thiếu Tự do cũng rất dễ sinh hư theo một nghĩa nào đó,
khi ấy xã hội chẳng những không yên mà còn dần dần sa
đọa.
Con người thoát thai từ "con"(qua hàng triệu năm thời cổ
sơ) nên sự Tự do của con người cũng có hai loại: Tự do của
NGƯỜI là yếu tố thuộc về Nhân tính (gắn liền với dân
chủ), và Tự do của CON là yếu tố thuộc về thú tính (gắn
liền với vô chính phủ). Hai yếu tố của Tự do này chi phối
lẫn nhau. Khi quyền <strong><em>Tự do nhân tính</em></strong> bị co
lại thì <strong><em>Tự do thú tính</em></strong> sẽ phình ra.
Tất cả những chế độ Chính trị độc tài tuy đề cao quyền
lực chính phủ, nhưng là chính phủ của riêng họ áp đặt lên
nhân dân, nên bản chất lại là "phi chính phủ/anarchist", di
chứng của Tự do thú tính, cùng loại với những Tự do thú
tính khác, như bạo lực, dâm loạn..., nên nó khó chống những
tệ nạn này, trái lại nó rất xung khắc với Tự do nhân tính
là nền Tự do hướng thượng đã được thuần hóa, dân chủ
hóa, xã hội hóa, trong đó "sự tự do của mỗi cá nhân là
điều kiện cho tự do của toàn xã hội" như Mác mong muốn,
nhưng muốn vậy thì quyền lực lại không được tập trung vào
một nguồn duy nhất như ở các nước Xã hội chủ nghĩa hiện
thực!. Sai lầm cơ bản đáng tiếc của chủ nghĩa Mác-Lê là
đã dùng phương tiện chống lại mục đích.
Những hiện tượng Nguyễn Trường Tô, Hoàng Thùy Linh, hiện
tượng bạo lực học đường, bạo lực xã hội, nữ sinh lõa
lồ đánh nhau đưa clip lên mạng...mà các tác giả trên đề
cập chì là những ví dụ nhỏ trong hệ thống thiếu Tự do
nhân tinh của một nền dân chủ, dẫn đến phát triển Tự do
thú tính hoang dã. Một cách tự nhiên, con "thú" lớn vạch
đường cho những con "thú" nhỏ, noi gương nhau cả thôi.
Họ phạm tội lỗi nhưng cũng là nạn nhân, bởi trong thực
tiễn xã hội và trong hệ nghe - nhìn (của lề phải đấy!)
hàng ngày đầy dẫy những yếu tố khuyếch trương và nuôi
dưỡng cái gọi là sự "tự khẳng định mình" một cách
hình thức, của thứ Tự do sống sượng, của kẻ thừa QUYỀN
thừa TIỀN, của thứ văn hóa hiện đại phù phiếm lai căng,
đang chiếm lĩnh quyền làm chủ đất nước. Thứ "Văn hóa
mặt dày" sở dĩ vênh váo được vì có một hệ thống công
khai nuôi dưỡng nó, (lúc chịu đòn cũng chỉ là đòn giơ cao
đánh khẽ), trong khi "đối thủ" của nó là một nền Văn
hóa biết xấu hổ, biết đau khổ về tình trạng thua kém, về
tình trạng lệ thuộc, đáng tủi nhục của nhân dân mình, của
đất nước mình...lại đang ở vào thế bị bị lép vế, bị
áp chế, càng yêu nước càng bị người đại diện cho nước
đánh đòn.
Trong "Văn hóa mặt dày" có vô số kiểu mặt dày khác nhau,
chẳng dâm thì gian, chẳng gian thì nịnh, chẳng nịnh thì lẳng
lặng tòng phạm bằng cách quay lưng trước những vấn nạn
của xã hội, ngậm miệng ăn tiền và ra vẻ đạo đức ung
dung... Có hội chứng "ghét cán bộ" là vì thế.
Trên đời chẳng ai dại gì tuyên bố ủng hộ cái Ác, nhưng
cái Ác vốn là yếu tố thường trực, đã phục sẵn trong bản
thể sâu xa thầm kín của con người, có mặc cảm bị văn minh
kiềm chế nên nó nhạy lắm. Chỉ cần nghe ngóng thấy yếu tố
Tự do nhân tính trong xã hội bị lép vế là cái Tự do thú
tính lập tức vùng lên chiếm thế thượng phong, và coi chừng,
chính nó lại nhân danh cái Thiện (khôn thế)!. Vì thế, tôi
cảm ơn hai tác giả Nguyễn Thế Thịnh và Nguyễn Trung đã
đánh tín hiệu lật tẩy sự nhân danh đánh tráo ấy.
Những tiếng nói Văn hóa bao giờ cũng đáng trân trọng, nhưng
Văn hóa và Chính trị là cặp bài trùng. Tạo hóa hóm hỉnh bày
ra cuộc chơi Game rất trí tuệ giữa Văn hóa và Chính trị :
trong trường kỳ thì Văn hóa quyết định Chính trị, trong
đoản kỳ thì Chính trị lại quyết định Văn hóa, nên tránh
Chính trị thì cũng khó lòng chấn hưng Văn hóa. Hai thứ ấy có
lúc tôn nhau lên, có lúc lại dìm nhau xuống, có anh thắng keo
đầu nhưng keo cuối lại thua... Bực mình quá, "Con người"
bèn gọi Trời là "Con Tạo" , một thứ "Con" đa đoan như
mình cũng phải.
Hà Sĩ Phu
(Trưa
27-7-2010)
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/5829), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét