nhiều điều đọng lại trong lòng cử tri cả nước. Lần đầu
tiên đại bộ phận cử tri cảm nhận ý nguyện của mình
được lắng nghe khi các đại biểu bấm nút nói không với dự
án đường sắt cao tốc. Thế nhưng, nghe chất vấn và trả
lời chất vấn ở nghị trường, cử tri lại cảm thấy còn
thiếu vắng một điều gì đó...</strong>
<strong>Bỏ phiếu tín nhiệm chưa trở thành chuyện bình
thường</strong>
<div class="boxleft200"><img
src="http://img823.imageshack.us/img823/2426/danluanorg001.jpg" /><div
class="textholder">Tại phiên chất vấn các thành viên Chính phủ,
đại biểu Nguyễn Đình Xuân đề nghị Quốc hội xem xét chỉ
số tín nhiệm của bộ trưởng Nông nghiệp và phát triển nông
thôn Cao Đức Phát. Ảnh: T.L</div></div>
Tại phiên chất vấn các thành viên Chính phủ, đại biểu
Nguyễn Đình Xuân đề nghị Quốc hội xem xét chỉ số tín
nhiệm của bộ trưởng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Cao
Đức Phát. Vấn đề bỏ phiếu tín nhiệm đã được luật
pháp quy định nhưng đến nay vẫn chưa trở thành chuyện bình
thường trong hoạt động nghị trường. Một lý do đơn giản
là chúng ta chưa xây dựng được văn hoá nghị trường. Đã
vậy lại còn quy định phải có đủ 20% đại biểu Quốc hội
đề nghị mới tiến hành bỏ phiếu tín nhiệm.
Chuyện từ chức ở các nước được xem là bình thường. Cầu
bị sập, xe lửa đụng nhau: bộ trưởng Giao thông từ chức
(Hàn Quốc, Ấn Độ); phát ngôn không chuẩn: một bộ trưởng
của nội các mới hai ngày tuổi ở Nhật cũng từ chức. Sữa
bị phát hiện có melamine: cục trưởng cục Chất lượng Trung
Quốc từ chức. Gần đây Thủ tướng Nhật Yukio Hatoyama từ
chức vì không thực hiện được cam kết với cử tri giải
quyết căn cứ quân sự Mỹ trên đảo Okinawa....
Trách nhiệm thì có trách nhiệm về đạo lý, trách nhiệm về
pháp lý và trách nhiệm về chính trị. Và những thứ trách
nhiệm này chỉ có nghĩa khi các chế tài tương ứng có thể áp
đặt được. Bằng không, chúng chỉ là những lời giáo huấn.
Trách nhiệm pháp lý là trách nhiệm trước pháp luật. Trách
nhiệm chính trị là trách nhiệm trước cử tri. Tất cả công
dân ai cũng đều phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Tuy
nhiên, không phải ai cũng phải chịu trách nhiệm trước cử
tri.
Trách nhiệm chính trị được xác lập dựa trên sự tín nhiệm
và sự bất tín nhiệm. Trách nhiệm chính trị được đảm
bảo bằng hai cách: thông qua bầu cử và thông qua hoạt động
của cơ quan đại diện cho cử tri.
Chế tài về trách nhiệm chính trị là sự bất tín nhiệm
thông qua cơ quan đại diện của dân (Quốc hội và Hội đồng
nhân dân), và cao nhất là sự bất tín nhiệm của người dân
thông qua bầu cử hoặc trưng cầu dân ý. Do đó phải coi
chuyện bỏ phiếu tín nhiệm là chuyện bình thường.
<strong>Cản trở đối với văn hoá từ chức</strong>
Từng có ý kiến giải thích việc ở ta khó xây dựng văn hoá
từ chức vì, khác với ở các nước, chính khách làm chính
trị như một sự thôi thúc chứ không phải để kiếm sống, do
đó chuyện từ chức với họ dễ dàng hơn rất nhiều, còn ở
Việt Nam, không khéo người ta trở thành quan chức vì mục
đích kinh tế, do đó dễ dẫn tới tệ tham nhũng. Một nguyên
nhân nữa là dư luận xã hội: thấy mình chưa tròn trách
nhiệm, lương tâm cắn rứt, anh từ chức, nhưng đi đâu bà con,
anh em cũng dị nghị là "ông đó thế nọ thế kia nên phải
từ chức". Dư luận xã hội nhiều khi không đánh giá là anh
có liêm sỉ mà coi là anh có vấn đề.
Quan trọng hơn, lâu nay chúng ta vẫn quan niệm rằng chức vụ
của một ai đó là do nhân dân uỷ thác và do Đảng chịu trách
nhiệm trước nhân dân bố trí hoặc giới thiệu ra ứng cử…
Với quan niệm như vậy, cán bộ, công chức, quan chức các cấp
xem việc bố trí, bổ nhiệm, lên xuống, ra vào là chuyện của
tổ chức, còn bản thân chỉ biết tuân thủ.
Mấy năm trước có nhiều chuyện bê bối xảy ra ở một sở
nọ, có báo phỏng vấn vị giám đốc: có ý định từ chức
không? Vị giám đốc trả lời rất thành thật: trong "từ
điển" của mình không có hai chữ từ chức. Đảng phân
nhiệm vụ gì thì phải làm, nếu Đảng thấy làm không được,
Đảng bảo nghỉ mới nghỉ, mình không có quyền từ chức!
<div class="boxright200"><div class="simplequote"><div
class="quotebody">Những vị trí lãnh đạo, quản lý trong các cơ
quan nhà nước không phải là một đặc quyền, đó là một vị
trí đầy thách thức dành cho những cá nhân có hoài bão phục
vụ lợi ích công cộng, có khát vọng và có nhân cách mạnh
mẽ.</div><br class="quoteclear"></div></div>
Công bằng mà nói, theo cơ chế thực thi công vụ của Nhà
nước ta hiện nay, quả thật là khó lòng quy trách nhiệm cho cá
nhân để xử lý. Mối quan hệ giữa trách nhiệm cá nhân và
tập thể không phải bao giờ cũng được xử lý một cách phân
minh.
Quyền lực công phải được sử dụng một cách hiệu quả và
tương thích với xu hướng xây dựng nền kinh tế thị trường
ở Việt Nam: quyền lực và trách nhiệm phải minh bạch, rõ
ràng. Những vị trí lãnh đạo, quản lý trong các cơ quan nhà
nước không phải là một đặc quyền, đó là một vị trí
đầy thách thức dành cho những cá nhân có hoài bão phục vụ
lợi ích công cộng, có khát vọng và có nhân cách mạnh mẽ:
dám hành động, dám chịu trách nhiệm và luôn ý thức rõ ràng
rằng, họ có đối tượng phục vụ là nhân dân. Lợi ích của
công chức gắn với chất lượng dịch vụ công mà họ cung
ứng cho xã hội. Đó là điểm cốt lõi của một xã hội dân
chủ.
Hiện nay, người đứng đầu cơ quan công quyền vẫn chưa
được toàn quyền quyết định tuyển dụng, sử dụng cán bộ,
công chức dưới quyền trong cơ quan. Ngoài ra, trong bộ máy hành
chính hiện nay vẫn có tình trạng một số cán bộ, công chức
do cơ quan này sử dụng (như giao trách nhiệm, quyền hạn, nội
dung công tác chuyên môn…) nhưng do một cơ quan khác quản lý
(như đánh giá, đề nghị đề bạt, cách chức, xử lý…).
Tại diễn văn từ nhiệm đọc trước kỳ họp thứ 9 Quốc
hội khoá XI, nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải nói lên điều
trăn trở của mình sau nhiều năm giữ cương vị người đứng
đầu bộ máy hành chính là "công tác cán bộ nhiều khi vượt
khỏi tầm tay". Ông cho rằng, cần phải gắn quyền hạn của
người sử dụng công chức với việc quản lý cán bộ công
chức. Quả thật, khi có liên quan đến việc xử lý cán bộ cao
cấp, nhiều bộ trưởng khi giải trình trước Quốc hội đều
viện dẫn văn bản của Đảng, ý kiến kết luận của uỷ ban
Kiểm tra Trung ương. Thậm chí có trường hợp bị chất vấn
về những bê bối có liên quan đến cá nhân thì viện lý do
<em>"đã trả lời với uỷ ban Kiểm tra Trung ương nên không
trả lời trước Quốc hội"</em>!
Đừng lo lắng thái quá rằng <a
href="http://danluan.org/node/5389">cách chức nhiều thì không còn ai
làm việc!</a> Mỗi giai đoạn lịch sử sẽ sản sinh ra một
thế hệ đủ sức gánh vác trọng trách lịch sử giao phó. Vấn
đề là phải có một hệ thống tiến cử, tuyển chọn hiền
tài công tâm, dân chủ và khoa học.
Diệp Văn Sơn
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/5547), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét