Xã hội Thailand từ năm 2006 trở lại đây dường như được
chia thành hai phần đối kháng nhau, vàng và đỏ [1]. Những
người mặc áo vàng và áo đỏ liên tiếp tổ chức các cuộc
biểu tình khổng lồ chống lại chính phủ cầm quyền thuộc
phe kia. Tính chất bạo loạn và con số thương vong đang có xu
hướng gia tăng. Mặc dù, biểu tình là một phản ứng tích
cực của một xã hội văn minh (ít nhất biểu tình cũng cảnh
báo cho ta biết sớm những bất ổn trong đời sống chính trị,
kinh tế, văn hoá của quốc gia) nhưng xu hướng gia tăng những
hành vi bạo lực trong biểu tình là một xu hướng kém văn minh,
cần phải loại bỏ. Tuy nhiên, biểu tình hay sự gia tăng các
hành vi bạo lực trong các cuộc biểu tình chỉ là thể hiện
bên ngoài của những nguyên nhân phức tạp ở phía sau.
Phía sau những cuộc biểu tình khổng lồ kèm theo những rối
loạn, thương vong đang diễn ra tại Thailand từ năm 2006 đến
nay không thể không xét đến 06 yếu tố sau đây: Vua Bhumibol
Adulyadej; Hội đồng cơ mật (Privy Council); giới tướng lĩnh
quân đội; Hiến pháp 1997; cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra
cùng phe đối lập; cuộc đảo chính quân sự 2006.
<b>1. <i>Vua Bhumibol Adulyadej</i></b>
Kể từ năm 1932, sau áp lực ôn hoà của một nhóm quân nhân và
dân sự, Thailand bắt đầu thực thi chế độ chính trị Dân
chủ theo thể thức Quân chủ Lập hiến [2]. Nhưng Vua Bhumibol
Adulyadej của Thailand hiện nay luôn có ảnh hưởng quyết định
đối với chính trường Thailand.
Vua Bhumibol Adulyadej, hiện nay 84 tuổi, ông sinh tại Boston (Mỹ),
khi 18 tuổi (năm 1946) ông kế thừa ngôi vua từ người anh trai.
Vua Bhumibol Adulyadej được người dân Thailand hết sức tôn
kính, nhiều người còn coi ông là một vị Phật sống.
Việc xúc phạm Vua là một tội hình sự trong hệ thống pháp
luật của Thailand.
Hầu hết tất cả các cuộc đảo chính từ năm 1946 đến nay
của giới quân đội và các chính trị gia muốn giữ chức thủ
tướng đều cần phải có sự hậu thuẫn của Vua Bhumibol
Adulyadej. Vua Bhumibol Adulyadej đã từng nhiều lần phải can
thiệp để giải quyết các tranh cãi, bế tắc giữa các phe
phái chính trị [3]. Trong bế tắc chính trị hiện nay, phe đối
lập, từ rất sớm, đã kêu gọi sự can thiệp của Vua Bhumibol
Adulyadej.
<b>2. <i>Hội đồng cơ mật (Privy Council)</i></b>
Đây là một cơ cấu theo mô hình của các chế độ quân chủ
châu Âu thế kỷ XIX. Hội đồng cơ mật gồm các thành viên do
vua tự tuyển chọn, có chức năng cố vấn trực tiếp cho vua.
Sau nhiều lần thay đổi và có lúc bị bãi bỏ, Hội đồng cơ
mật của Hoàng gia Thailand từ năm 1998 đến nay đều do Tướng
quân đội Prem Tinsulanonda lãnh đạo (ông cũng là thủ tướng
Thailand thời kỳ những năm 1980). Tướng Prem Tinsulanonda mặc
dù tuổi cao (90t) và đã về hưu từ lâu nhưng vẫn là một
nhân vật có ảnh hưởng trong quân đội Thailand. Prem Tinsulanonda
phủ nhận tất cả những cáo buộc cho rằng ông đứng đằng
sau cuộc đảo chính 2006, nhưng nhiều người thân cận của ông
trong Hội đồng cơ mật đã trở thành thành viên của chính
phủ lâm thời (kể cả vị trí thủ tướng) sau đảo chính.
Bản Hiến pháp 2007 (sau vụ đảo chính quân sự 2006) đã trao
thêm nhiều thẩm quyền cho Hội đồng cơ mật Thailand.
<b>2. <i>Giới tướng lĩnh quân đội</i></b>
Quân đội Thailand, đặc biệt là các vị tổng chỉ huy quân
đội, từ năm 1932 tới nay luôn có truyền thống đứng ra thực
hiện các cuộc đảo chính nhằm thay đổi chính phủ. Trước
năm 2001 các chính phủ Thailand đều do các tướng lĩnh điều
hành hoặc chỉ là kết quả của các cuộc đảo chính quân
sự.
Giữa các đảng phái và Hoàng gia, giới tướng lĩnh quân đội
thường gắn bó và trung thành với Hoàng gia hơn bất kỳ một
đảng phái chính trị nào.
<b>4. <i>Hiến pháp 1997 và Toà án hiến pháp </i></b>
Trước bản Hiến pháp năm 1997, Thailand đã phải trải qua 10
bản hiến pháp khác nhau (kể cả các bản tạm thời) nhưng
tất cả 10 bản hiến pháp đó đều do giới quân đội đảo
chính kiểm soát từ lúc soạn thảo cho đến khi được quốc
hội thông qua. Bản Hiến pháp năm 1991 cũng cùng chung một số
phận như thế sau cuộc đảo chính quân sự của tướng tổng
chỉ huy quân đội Suchinda Kraprayoon. Bản Hiến pháp 1991 đã
đưa tướng Suchinda Kraprayoon lên nắm quyền thủ tướng và
dẫn đến các cuộc nổi dậy rầm rộ của dân chúng sau đó,
đỉnh điểm là "tháng Năm Đen tối" năm 1992 làm nhiều
người thiệt mạng. Tướng Suchinda Kraprayoon chỉ nắm quyền
được hơn 01 năm.
Kể từ "tháng Năm đen tối", xã hội Thailand bắt đầu
nhận ra một nhu cầu phải tìm cách để buộc được chính
phủ có trách nhiệm hơn. Rõ hơn nữa là từ năm 1994, chính
trường Thailand xuất hiện các đòi hỏi phải sửa đổi (tu
chính) Hiến pháp năm 1991. Một sự kiện đặc biệt xảy ra năm
1994 đã thúc đẩy việc cải cách Hiến pháp 1991 thêm một
bước là nhà hoạt động dân chủ Chalard Vorachat tiến hành
tuyệt thực gây phẫn nộ trong dân chúng, đẩy chính phủ của
Thủ tướng Chuan Leekpai phải thành lập Uỷ ban phát triển Dân
chủ thuộc Hạ viện (Committee of Democracy Development). Uỷ ban
phát triển Dân chủ, được lãnh đạo bởi nhà khoa học Prawes
Wasi, đã tu chính được một số điểm không lớn nhưng có
tính chất tạo cơ sở cho các tu chính sau đó của Hiến pháp
1991. Các nỗ lực trong nhiều năm tiếp theo của các chính trị
gia và giới trí thức cùng với sự ủng hộ của dân chúng đã
đưa đến một tu chính quan trọng cho Hiến pháp 1991 vào năm
1996: cho phép thành lập một Hội đồng dự thảo Hiến pháp
(CDA) nằm ngoài Quốc hội để đảm trách việc xây dựng một
hiến pháp hoàn toàn mới. CDA bao gồm 99 thành viên, trong đó 76
người được bầu trực tiếp từ mỗi tỉnh và 23 thành viên
còn lại được Quốc hội chọn ra từ các trung tâm khoa học
và các nguồn khác trong xã hội.
Quá trình soạn thảo hiến pháp mới đã tạo ra những cuộc
tranh luận sâu rộng và đôi khi gay gắt trong xã hội Thailand
lúc đó. Việc lấy ý kiến của dân chúng được thực hiện
trên khắp các vùng trong cả nước với sự hỗ trợ tối đa
của các phương tiện truyền thông tự do.
Dự thảo Hiến pháp được Quốc hội thông qua và trở thành
có hiệu lực từ ngày 11 Tháng Mười năm 1997. Hiến pháp 1997
của Thailand là hiến pháp có rất nhiều điểm khác so với các
hiến pháp trước đó:
<blockquote>1. Lần đầu tiên được soạn thảo bởi một Hội
đồng được dân bầu ra. Vì vậy Hiến pháp 1997 còn được
gọi là Hiến pháp Nhân dân. Hiến pháp 1997 còn được đánh
giá là "một cuộc cách mạng chính trị của Thailand, là nỗ
lực táo bạo nhằm đem lại nhiều quyền lực cho dân chúng
Thailand hơn bao giờ hết".
2. Cải cách thiết chế bầu cử: Tham gia bầu cử là bắt buộc
đối với người dân để chống lại sự thờ ơ với chính
trị và giảm khả năng mua phiếu bầu. Áp dụng hệ thống bầu
cử Hạ viện (500 thành viên) theo cách hỗn hợp dựa theo mô
hình Đức [4] nhằm giảm khả năng mua phiếu bầu, tăng phẩm
chất cho ứng cử viên. Thành lập Uỷ ban bầu cử Độc lập
để tăng cường sự minh bạch, công bằng cho các ứng cử
viên.
3. Cải cách hệ thống hành pháp: Cần phải có 2/5 tổng số
đại biểu hạ viện đồng ý để quyết định việc bỏ
phiếu bất tín nhiệm đối với thủ tướng và cần phải
chuẩn bị được người thay thế thủ tướng đương nhiệm.
Quyết định bất tín nhiệm thủ tướng phải có ít nhất một
nửa số đại biểu hạ viện bỏ phiếu thuận. Đối với bộ
trưởng thì chỉ cần 1/5 số đại biểu hạ viện đồng ý
để tiến hành bỏ phiếu bất tín nhiệm. Các cải cách này
nhằm tăng khả năng ổn định cho chính phủ.
4. Cải cách hệ thống lập pháp: Lần đầu tiên, Thượng viện
(200 thành viên) của Quốc hội Thailand được bầu trực tiếp.
Các thượng nghị sĩ không được tham gia đảng chính trị.
Thượng viện có quyền thay đổi, phê chuẩn một phần của
dự luật nhưng không có quyền bác bỏ. Thượng viện không
thể bị thủ tướng giải tán như Hạ viện. Để bác phủ
quyết của Hoàng gia, cần phải có ít nhất 2/3 tổng số đại
biểu của cả hai viện Quốc hội tán thành.
5. Tăng sự độc lập giữa hành pháp và lập pháp: Các dân
biểu (hạ hoặc thượng nghị sĩ) phải rút khỏi Quốc hội khi
muốn trở thành bộ trưởng hay bất kỳ thành viên của chính
phủ. Nguyên tắc này đảm bảo cho các bộ trưởng phải chịu
trách nhiệm cá nhân và chính phủ phải chịu trách nhiệm tập
thể.
6. Tăng cường cơ chế Kiểm soát-Đối trọng (Checks and Balances)
cho hệ thống quyền lực công: Thành lập các thiết chế độc
lập với chính phủ như Toà án Hiến pháp, Toà án Hành chính,
Cơ quan Tổng kiểm toán, Uỷ ban Quốc gia chống Tham nhũng, Uỷ
ban Nhân quyền Quốc gia, Cơ quan bảo vệ Người tiêu dùng,
Tổng thanh tra…
7. Cải cách hệ thống Tố tụng hình sự: Đòi hỏi phải có
lệnh của toà án trong vòng 48 giờ khi ra lệnh bắt giữ, quyền
được tham vấn luật sư trong khi xét hỏi…
8. Các quyền con người được liệt kê chi tiết tới 40 quyền
cần được tôn trọng và bảo vệ, trong đó có các quyền lần
đầu được ghi như: quyền của trẻ em, người già, người
khuyết tật, quyền tự do thông tin, quyền hưởng giáo dục tự
do, quyền người tiêu dùng, đặc biệt là thêm quyền biểu
tình để chống đảo chính và các hành động vi hiến (được
tiến hành việc phong toả, gây tắc ngẽn giao thông). Đồng
thời vẫn duy trì các quyền đã được thừa nhận trước đây
như: tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do hội họp, tự do
lập hội, tự do lập đảng, quyền sở hữu tài sản, sở hữu
đất đai, biểu tình…</blockquote>
<b><i>Toà án Hiến pháp </i></b>(Constitutional Court) của Thailand
mới được thiết lập và hoàn tất nhân sự vào năm 1998
chiểu theo qui định của bản Hiến pháp năm 1997. Toà án Hiến
pháp Thailand dựa theo mô hình Toà án Hiến pháp của Italy, gồm
09 thẩm phán được Quốc hội (hai viện) chọn ra từ danh sách
đề cử gồm 18 người. Trong số 09 thẩm phán phải có 06
người là chuyên gia luật, 03 người còn lại thuộc ngành khoa
học chính trị. Toà án Hiến pháp Thailand có thẩm quyền phán
xử các vấn đề thuộc sáu lĩnh vực: 1. Tính hợp hiến trong
các quyết định của Quốc hội; 2. Tính hợp hiến trong các
chỉ dụ của Hoàng gia; 3. Thẩm quyền của các định chế do
hiến pháp qui định; 4. Bổ nhiệm và phế truất quan chức
chính phủ; 5. Các vấn đề của các đảng phái chính trị; 6.
Tính hợp hiến của các dự luật.
Trong quá trình tồn tại ngắn ngủi (1998-09/2006) Toà án Hiến
pháp Thailand 1997 đã có ảnh hưởng quan trọng đối với nền
chính trị Thailand, bước đầu đã tạo được tập quán đưa
các bất đồng chính trị ra toà án giải quyết và nâng cao ý
thức tôn trọng hiến pháp cho cơ quan hành pháp (chính phủ) [5].
<b>5. <i>Cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra và phe đối
lập</i></b>
Nhiều nhà phân tích đánh giá cựu thủ tướng Thaksin Shinawatra
là một trong những nhân vật ảnh hưởng và gây nhiều tranh
cãi nhất hiện nay trong lịch sử chính trị hiện đại của
Thailand.
Quá trình nắm quyền của ông Thaksin và sự đối đầu của
ông với phe đối lập có thể tóm lược như sau:
Ông Thaksin là một trong số doanh nhân thành đạt nhất Thailand
vào năm 2000 (với số tài sản có lúc lên tới trên 2 tỷ USD),
khi tiến hành chiến dịch tranh cử năm 2001 ông có quan điểm
"dân tuý" [6] và đã lên nắm quyền một cách hợp pháp vào
năm 2001 sau khi được đa số dân nghèo ủng hộ đảng TRT của
ông trong cuộc bầu cử đầu tiên theo Hiến pháp 1997. Trong bốn
năm của nhiệm kỳ đầu tiên, chính phủ Thaksin đã mang lại
nhiều thành quả về kinh tế, xã hội cho Thailand, nhưng đồng
thời quan điểm "dân tuý" và cách ứng xử (đôi khi không
khéo) của ông đã biến tầng lớp trung lưu và giới thân Hoàng
gia thành phe đối lập gay gắt [7]. Tháng 02/ 2005 ông Thaksin và
đảng của ông lại thắng cử vang dội hơn lần đầu tiên
mặc dù bị phe đối lập gia tăng phản đối. Hai cuộc bầu
cử (nhất là cuộc bầu cử 2001) đều được đánh giá là tự
do và công bằng nhất trong lịch sử Thailand.
Sau khi ông Thaksin đắc cử lần hai, đặc biệt là sau khi một
chương trình truyền hình chuyên chỉ trích chính phủ của ông
Sondhi Limthongkul (một ông chủ ngành truyền thông giải trí,
cựu ủng hộ viên của Thaksin và là thủ lĩnh của phe đối
lập) bị đóng cửa, phe đối lập gia tăng các hoạt động
phản đối và thể hiện quyết tâm bằng mọi cách phế truất
ông Thaksin khỏi ghế thủ tướng, kể cả nhờ đến áp lực
từ Vua Bhumibol. Phe đối lập đã vận dụng cả chiến thuật
biển người (hàng chục nghìn) ôn hoà bao vây toà nhà chính
phủ và cáo buộc pháp lý đối với ông Thaksin. Nhưng tất cả
các phương cách của phe đối lập đều không có kết quả (ví
dụ: cáo buộc của phe đối lập trong việc chuyển nhượng cổ
phần của công ty Shin Corporation bị toà án bác) hoặc bị ông
Thaksin làm cho vô hiệu bằng những cách thức và kỹ thuật
chính trị hợp pháp (ví dụ: ông Thaksin giải tán Quốc hội
nhưng kêu gọi bầu cử với thời hạn ngắn để phe đối lập
không đủ thời gian chuẩn bị nhân sự).
Cho đến trước ngày 19/09/2006, các hành động của cả hai bên
(chính phủ Thaksin và phe đối lập) đều được giữ trong
khuôn khổ luật pháp hoặc chịu sự điều chỉnh của pháp
luật. Hai bên đang trong tình trạng chờ thực hiện cuộc bầu
cử vào ngày 15/10/2006 do Toà án Hiến pháp quyết định sau khi
có khiếu nại. Nói một cách khác, hai bên đối kháng chính
trị của Thailand lúc đó đều tuân thủ luật chơi dân chủ,
đang chờ đợi sự phân giải bằng một cuộc bầu cử hợp
hiến.
<b>6. <i>Cuộc đảo chính quân sự ngày 19/09/2006</i></b>
Ngày 19/09/2006, trong lúc Thủ tướng Thaksin Shinawatra ở New York
để tham dự một cuộc họp của Liên hợp quốc, tướng Sonthi
Boonyaratglin - Tổng tư lệnh quân đội đã tiến hành một cuộc
đảo chính êm thấm, phế truất chính phủ của Thủ tướng
Thaksin Shinawatra và tự tuyên bố thành lập Hội đồng cải
cách Dân chủ. Hội đồng lãnh đạo quân sự được thành lập
và chính thức được Vua Bhumibol chấp thuận. Hội đồng quân
sự ngay sau khi thành lập đã tuyên bố bãi bỏ bản Hiến pháp
1997 cùng với các định chế liên quan khác (kể cả Toà án
Hiến pháp).
Hội đồng lãnh đạo quân sự vội vã thiết lập một bản
Hiến pháp lâm thời và tiếp theo là một bản Hiến pháp chính
thức với cách thức độc đoán (hội đồng soạn thảo hiến
pháp và nội dung dự thảo hiến pháp đều bị Hội đồng quân
sự kiểm soát, Hội đồng quân sự còn ra chỉ luật cấm phê
phán dự thảo hiến pháp và Hội đồng quân sự tự cho quyền
lựa chọn hiến pháp nếu trưng cầu dân ý không chấp nhận).
Dự thảo Hiến pháp sau đảo chính 2006 đã được một cuộc
trưng cầu dân ý thông qua ngày 19/08/2007 với tỷ lệ 59,3% cử
tri đồng ý trong số 55,6% cử tri hợp pháp đi bỏ phiếu. Bản
Hiến pháp 2007 đã xoá đi phần lớn các tiến bộ trong bản
Hiến pháp 1997 nhưng lại thêm nhiều điều khoản có tính ủng
hộ quan điểm của Hoàng gia và đảm bảo an toàn cho những
người đảo chính [8].
<h2>Một số suy nghĩ và liên hệ với Việt Nam</h2>
<b>1. <i>Về cuộc đảo chính quân sự 2006</i></b>
Cuộc đảo chính này đã phá ngang tiến trình dân chủ đang
trên quá trình hoàn thiện bằng thực hành sau cuộc cải cách
công phu về lý thuyết bằng bản Hiến pháp 1997 [9].
Cuộc đảo chính quân sự 2006 cùng với Hiến pháp 2007 không
chỉ là sự bức tử một định chế trụ cột (Hiến pháp 1997)
của nền dân chủ mà còn đẩy lùi nền chính trị Thailand về
phía sau. Hệ luỵ chính là sự bất ưng phe đối lập cầm
quyền và bất tuân pháp luật của cả hai phe áo vàng và áo
đỏ trong suốt thời gian sau đảo chính. Đó chính là nguyên
nhân sâu xa của thế giằng co hiện nay trên chính trường
Thailand. Các hỗn loạn, thương vong hay âm mưu ám sát chỉ là
hệ quả của những ẩn ức bị chà đạp hay thái độ bất
chấp pháp luật. Đúng như Thomas More đã nói: "<em>khi ta bị
gạt bỏ pháp luật đi thì chả còn cái gì để bảo vệ ta khi
lâm sự</em>".
<b><i>Với Việt Nam:</i></b> Kể từ năm 1975 đến nay Việt Nam
không có đảo chính quân sự.
<b>2. <i>Về cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra và phe đối
lập</i></b>
Chính sách "dân tuý" của cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra
về lâu dài có thể không phải là một chính sách tốt nhưng
trong bối cảnh hiện nay nó có ý nghĩa lớn trong việc cân
bằng lại các chính sách trong quá khứ (chưa quan tâm đủ tới
giới cần lao và nông dân các vùng khó khăn của Thailand). Việc
phê phán, chỉ trích của phe đối lập (gồm tầng lớp trung
lưu và hoàng gia) cũng là cần thiết cho lợi ích chung và lâu
dài của đất nước Thailand nhưng chỉ tiếc phe đối lập của
cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra đã không kiên quyết theo
đuổi và bảo vệ luật chơi dân chủ đến cùng. Phe đối lập
đã ủng hộ biện pháp vi hiến là đảo chính – một khuyết
tật lớn của nền chính trị Thailand, mới được Hiến pháp
1997 ngăn chặn [10]. Như một hệ luỵ tất yếu, các hành động
phi dân chủ của mỗi bên đã kéo theo các hành vi phi dân chủ
khác của bên kia với tính chất đặc thù liên quan tới các
lợi thế (hay đặc điểm) của mỗi bên. Nếu như bên áo vàng
chủ yếu dựa vào giới quân đội, ủng hộ của Hoàng gia và
những điều luật mới do Hiến pháp 2007 tạo ra để giành và
giữ quyền lực thì bên áo đỏ dựa vào số lượng vượt
trội, sự liều lĩnh, thiên bạo động của những người biểu
tình có gốc từ vùng Đông Bắc Thailand [11]. Những diễn biến
gần đây trong cuộc biểu tình của phe áo đỏ cho thấy những
hành động phi dân chủ của cả hai bên càng bộc lộ rõ (phe
áo đỏ kiên quyết kháng cự và thể hiện đối đầu kiểu du
kích chiến, bên áo vàng (chính phủ hiện thời) đã sử dụng
quân đội với súng đạn để trấn áp biểu tình).
Trong cuộc xung đột hiện nay cũng cần phải nhắc lại việc
cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra đã dùng ảnh hưởng để
đóng cửa một chương trình TV của phe đối lập vào năm 2005.
Đây là một sai lầm nhỏ về sự kiện nhưng rất lớn về dân
chủ là ông Thaksin đã phạm phải một nguyên tắc cơ bản của
dân chủ: "phương thuốc cho mọi vấn đề của tự do ngôn
luận là ngôn luận cần tự do hơn". Lẽ ra khi bị chỉ trích
mạnh, ông Thaksin phải mở rộng thêm kênh đối thoại, nhưng
đáng tiếc ông Thaksin lại làm ngược lại. Bên cạnh đó,
việc ông Thaksin có những động thái quá thân thiện với chính
quyền quân sự độc tài của Miến Điện (Burma) khi ông đương
quyền hoặc quan hệ thân thiết với Thủ tướng Hunxen của
Cambodia sau khi ông Thaksin đã bị lật đổ cũng có thể làm cho
phe đối lập của ông Thaksin càng nghi ngờ hơn về ý định
"độc tài" của ông Thaksin. Về lý thuyết dân chủ, mối
nghi ngờ đó của phe đối lập là cần thiết vì một nền dân
chủ chỉ được bảo vệ tốt nhất khi các ý định tích tụ
quyền lực sớm bị phát hiện. Chỉ đáng tiếc phe đối lập
của ông đã hành động quá giới hạn dân chủ.
Lịch sử về chính trị đã cho thấy khi một bên xung đột có
những hành động phản dân chủ như ngăn chặn khả năng phản
hồi ôn hoà của bên đối lập thì cũng đồng nghĩa với việc
đẩy phe đối lập tiến tới những hành động phản dân chủ
kém ôn hoà hơn (cực đoan hơn). Rất tiếc, những diễn biến
của cuộc xung đột hiện nay trên chính trường Thailand lại
đang đi theo xu hướng phản dân chủ này [12].
Về qui luật chung, không một đảng cầm quyền nào có thể
tránh được sai sót và yếu kém, chưa nói đến những lãnh
đạo có những tư tưởng phi nhân, vì vậy việc phê phán, chỉ
trích lẫn nhau giữa bên đối lập và bên cầm quyền là một
việc tự nhiên và cần thiết trong các thể chế chính trị văn
minh. Cạnh tranh là một động lực của tiến hoá tự nhiên và
cạnh tranh chính trị là động lực để có những chính quyền
tiến hoá theo xu hướng hiệu quả và trong sạch. Có lẽ người
dân Thailand đã hiểu rõ những qui luật tiến hoá này nên mặc
dù Thailand đã trải qua nhiều xung đột chính trị và nhiều
thương vong do biểu tình nhưng, đến nay, không hề thấy bất
kỳ người dân Thailand nào (kể cả Vua Bhumibol Adulyadej) tỏ ra
phản đối việc cạnh tranh giữa các đảng chính trị, cấm
người dân biểu tình hay đóng cửa toàn bộ hệ thống báo chí
tư nhân. Điều đó cho thấy xã hội Thailand đã xây dựng
được một số nền tảng chắc chắn cho dân chủ. Những gì
đang thể hiện chứng tỏ rằng những nền tảng đó đã
được thấm nhuyễn vào từng người dân, từ giới trí thức
tinh hoa đến những người nông dân nghèo khổ của Thailand. Do
đó, vấn đề quan trọng hiện nay của Thailand là phải tiếp
tục hoàn thiện nền dân chủ, trong đó có một nhiệm vụ
phải đảm bảo sao cho sự cạnh tranh chính trị và thực hiện
quyền biểu tình, phản kháng diễn ra trong ôn hoà, trật tự và
tuân thủ pháp luật như những nền dân chủ trưởng thành khác
đang vận hành.
Những căng thẳng và hành động phản dân chủ của cả hai bên
trên chính trường Thailand hiện nay đã đi quá xa so với thời
điểm trước khi xảy ra đảo chính (ngày 19/09/2006) và nếu xu
hướng này tiếp tục thì chắc chắn "thắng lợi" sẽ không
thuộc về bất cứ bên nào. Đặc biệt, nếu lực lượng áo
vàng sẽ xuống đường để "giải tán" những người áo
đỏ (như họ đã tuyên bố) thì tình hình sẽ trở nên trầm
trọng khôn lường. Hy vọng các bên trong cuộc xung đột hiện
nay và nhân dân Thailand sẽ sớm nhận ra được cạnh tranh giữa
các đảng phái chính trị là một tiến bộ của nhân loại
nhưng phải được đảm bảo diễn ra trong hoà bình, kiềm chế
và thoả hiệp.
<b><i>Với Việt Nam</i>:</b> Ở Việt Nam (từ năm 1975 đến nay)
Thủ tướng (hay Chủ tịch hội đồng Bộ trưởng) là người
điều hành chính phủ, luôn luôn là thành viên của Bộ Chính
trị Đảng Cộng sản Việt Nam. Thủ tướng Việt Nam không cần
phải tiến hành chiến dịch tranh cử. Không có các cuộc tranh
luận công khai giữa các ứng cử viên thủ tướng. Việt Nam
không có các chương trình TV hay Radio chuyên chỉ trích thủ
tướng. Ở Việt Nam không có đảng đối lập nên mọi chính
sách của Thủ tướng Việt Nam luôn luôn được thực hiện
một cách dễ dàng kể cả các chính sách mang lại những hậu
quả xấu cho xã hội. Việt Nam không có hệ thống báo chí, TV,
đài phát thanh tư nhân. Muốn biết những thông tin khác biệt
với quan điểm của nhà nước (do Đảng Cộng sản Việt Nam
lãnh đạo), người dân phải vượt "tường lửa" hoặc nghe
các đài phát thanh từ nước ngoài hoặc đọc sách, báo
"chui". Chưa bao giờ người dân được phép biểu tình để
thể hiện sự bức xúc, sự không hài lòng đối với những
yếu kém, sai sót của chính phủ (từ những việc an ninh lãnh
thổ, biển đảo quốc gia bị xâm phạm cho đến những việc
có đến 30 người chết vì tai nạn giao thông mỗi ngày) [13].
<b>3. <i>Về Hiến pháp 1997 và Toà án hiến pháp 1997</i></b>
Theo lý thuyết dân chủ hiện đại và thực tế của các nền
dân chủ trưởng thành, một chế độ Dân chủ Tự do cần
nhiều hơn thiết chế bầu cử tự do (phổ thông đầu phiếu).
Bên cạnh thiết chế bầu cử tự do, chế độ Dân chủ Tự do
còn cần đến một tinh thần Hiến định (tuân thủ Hiến
pháp), một cơ quan tư pháp độc lập và chính trực, một cơ
quan lập pháp thận trọng và khôn ngoan do dân đề cử và lựa
chọn, một cơ quan hành pháp đủ quyền lực để thực thi pháp
luật và điều hành đất nước, cùng với sự thừa nhận và
bảo vệ các quyền cơ bản của con người như tự do ngôn
luận, tự do báo chí, tự do hội họp và tự do lập hội, lập
đảng, v.v.
Hiến pháp 1997 của Thailand đã tạo được cơ sở khá vững
chắc cho việc thực thi được đầy đủ các tiêu chí cơ bản
trên đây. Điểm quan trọng hơn cần nhấn mạnh là cách làm ra
Hiến pháp 1997 đã được thực hiện đúng theo tinh thần dân
chủ. Hiến pháp 1997 là kết quả của sự thảo luận, nghiềm
ngẫm tự do trong một thời gian khá dài (1994-1997) của giới
trí thức tinh hoa và được trưng cầu ý kiến của mọi tầng
lớp dân chúng Thailand. Hiến pháp 1997 của Thailand vẫn còn
những điều cần hoàn thiện, nhưng tất cả các qui định của
nó đều là kết quả của sự thuyết phục chứ không phải
sự cưỡng ép hay bất chấp ý kiến của dân.
Hiến pháp 1997 là một thành quả lớn và đã là một hy vọng
lớn cho sự hoàn thiện nền dân chủ tại Thailand. Song, rất
đáng tiếc, bản Hiến pháp 1997 (cùng với Toà án Hiến pháp
1997) đã sớm bị bức tử sau 10 năm tồn tại và đảm bảo
được cho một chính phủ lần đầu tiên đảm nhiệm trọn
vẹn một nhiệm kỳ.
Tinh thần tiến bộ và sức hấp dẫn của bản Hiến pháp 1997
chắc chắn vẫn còn sống và đủ tiến bộ để nhắc nhở
người dân Thailand một ngày nào đó sẽ làm cho nó sống lại.
Một trong những yêu sách của phe áo đỏ hiện nay là phải tu
chính bản Hiến pháp 1997. Đó là một yêu sách đúng đắn,
khiêm nhường và dân chủ.
<b><i>Với Việt Nam</i>:</b> Nếu chưa xét đến chính thể Việt
Nam Cộng hoà (1954-1975), Việt Nam cũng có một bản Hiến pháp
(Hiến pháp 1946) được các học giả đánh giá là tiến bộ
nhất, nhưng sự bức tử của bản Hiến pháp 1946 của Việt Nam
đã diễn ra không ầm ĩ như bản Hiến pháp 1997 của Thailand.
Tuy nhiên so với bản Hiến pháp hiện nay của Việt Nam, bản
Hiến pháp 2007 phi dân chủ của Thailand vẫn có nhiều điểm
tiến bộ hơn hẳn: Hiến pháp 2007 của Thailand qui định rõ
người dân có quyền sở hữu đất đai, có quyền thành lập
đảng chính trị, có quyền đệ trình dự luật cho Quốc hội
thông qua, có quyền đệ trình yêu cầu phế truất các quan
chức chính phủ, có toà án hiến pháp, Hiến pháp 2007 của
Thailand không qui định cho bất cứ đảng nào là "đội tiên
phong" hay là "lực lượng lãnh đạo nhà nước và xã
hội"…
<b>4. <i>Về giới tướng lĩnh quân đội</i></b>
Nếu như giới tướng lĩnh quân đội Thailand xứng đáng được
ghi công vào lịch sử Thailand vì đã góp phần diễn biến hoà
bình để chuyển chế độ quân chủ tuyệt đối sang chế độ
quân chủ lập hiến vào năm 1932 thì họ cũng đáng phải ghi
nhận lỗi lầm đã phá ngang một giai đoạn có những bước
trưởng thành của nền dân chủ Thailand.
Sự can thiệp của quân đội Thailand năm 2006 và những diễn
biến từ đó cho đến nay đã củng cố thêm nhận định: Các
quân nhân hợp với súng ống hơn là chính quyền.
Giới quân đội Thailand cần phải thay đổi quan niệm triệt
để về vai trò đóng góp vào sự phát triển đất nước. Nếu
những tướng lĩnh Thailand đã dùng đảo chính với ý muốn
giúp cho đất nước phát triển tốt hơn thì đến nay họ cần
phải ủng hộ để có bản hiến pháp mới theo tinh thần dân
chủ như hoặc tốt hơn bản Hiến pháp 1997 và giới quân đội
phải xác định chỉ hành động trong nhiệm vụ chính mà quân
đội Thailand đã hoàn thành xuất sắc là hành động để bảo
vệ sự toàn vẹn lãnh thổ, chủ quyền đất nước. Nếu
được như thế, giới quân đội Thailand sẽ tiếp tục được
ghi công trong lịch sử Thailand với ý nghĩa lớn hơn rất nhiều
như họ đã từng làm vào năm 1932.
<b><i>Với Việt Nam</i>:</b> Kể từ năm 1975 đến nay, quân đội
Việt Nam vẫn luôn được mệnh danh là "Quân đội Nhân
dân". Quân đội Nhân dân Việt Nam không có truyền thống
đảo chính. Quân đội Nhân dân Việt Nam hiện nay phải tuyên
thệ "Trung với Đảng". Gần đây lãnh thổ của Việt Nam
bị mất, bị xâm lấn nhưng vẫn chưa thấy các tướng lĩnh cao
cấp nhất của Quân đội Nhân dân Việt Nam lên tiếng hay hành
động (!?).
<b>5. <i>Về Hội đồng cơ mật (Privy Council)</i></b>
Khi tiếng nói của vua vẫn có ảnh hưởng quyết định tới
chính trị thì Hội đồng cơ mật không thể tránh được việc
trở thành hay bị thao túng bởi các lực lượng chính trị phi
dân chủ. Ngay tên gọi của Hội đồng này (cơ mật, private,
secret) đã cho thấy hoạt động của Hội đồng cơ mật không
phù hợp với đòi hỏi minh bạch, công khai của cách quản trị
quốc gia theo kiểu dân chủ. Nhất là khi lãnh đạo của Hội
đồng là một nhân vật thân cận với lực lượng có truyền
thống bất chấp nguyên tắc dân chủ (hay làm đảo chính) thì
rủi ro của việc phá vỡ nguyên tắc dân chủ càng lớn. Thực
tế năm 2006 đã cho thấy kể cả khi đã có một bản hiến
pháp tốt như Hiến pháp 1997, nhưng nếu lực lượng yêu mến
dân chủ không đủ mạnh và sáng suốt hoặc quyền lực của
các lực lượng phản dân chủ không được kiểm soát thì sự
quay trở lại của quyền lực độc đoán chỉ là vấn đề
thời gian.
<b><i>Với Việt Nam</i>:</b> Ở Việt Nam hiện nay không có Hội
đồng cơ mật, nhưng tất cả các cuộc họp, bàn luận của
Bộ chính trị hay của Ban chấp hành Trung ương Đảng cộng
sản Việt Nam (đảng đang lãnh đạo toàn diện Việt Nam) là
những phiên họp kín đối với nhân dân Việt Nam.
<b>6. <i>Về Vua Bhumibol Adulyadej</i></b>
Vua Bhumibo Adulyadej của Thailand là một trong số ít vị vua của
thể chế quân chủ lập hiến còn có ảnh hưởng quyết định
đối với chính trị [14]. Tuy nhiên, công việc quản trị quốc
gia theo thể thức dân chủ là một công việc đòi hỏi kỹ
thuật hơn là uy tín hay tình cảm. Sự vận hành các định chế
dân chủ đòi hỏi sự hiểu biết kỹ thuật và một tinh thần
khách quan, công tâm, không thiên vị. Khi cỗ máy dân chủ bị
trục trặc thì phải giao cho người có chuyên môn hơn là cho
người ta yêu mến. Một nền dân chủ và sự trưởng thành
của nền dân chủ đều đòi hỏi tinh thần tự lập và ý
thức tự quản của các công dân.
Năm 1995, khi vận động cho cải tổ hiến pháp, chuyên gia xã
hội học uy tín của Thailand là Tiến sĩ Prawase Wasi đã nhận
định: "Nhu cầu cấp thiết có một bản hiến pháp mới (dân
chủ) là để tránh những rối loạn chính trị có thể biến
thành bạo lực sau khi Vua Bhumibo Adulyadej băng hà". Nhưng không
một cơ quan báo chí nào của Thailand dám đăng tải nhận định
sâu sắc đầy ngụ ý này, vì sợ phạm tội khi quân. Cho đến
nay, thực tế dường như đang minh chứng cho nhận định đó.
Yêu mến, tôn ngưỡng vua hay lãnh tụ là quyền của mỗi
người. Nhưng dựa dẫm hoặc uỷ thác số phận bản thân hay
vận mệnh đất nước cho vua hay lãnh tụ là một sai lầm và
là điều không có lợi nếu muốn có một xã hội dân chủ tự
do. Số phận của cá nhân và đất nước chỉ được an toàn
khi có một hệ thống pháp luật công minh và được tuyệt
đối tuân thủ. Bởi mỗi người dân đều có thể biết
trước mỗi khi ý chí pháp luật thay đổi còn thì không thể
đối với vua hay lãnh tụ mến yêu.
<b><i>Với Việt Nam</i>:</b> Ở Việt Nam hiện nay không có ai
chính thức được gọi là vua và Hiến pháp Việt Nam cũng không
có qui định dành cho ai sự tôn kính tuyệt đối như Vua Bhumibol
Adulyadej của Thailand. Nhưng các cán bộ công chức của Việt Nam
phải "học tập và làm việc theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh". Thực tế hiện nay cho thấy tại Việt Nam không ai
có thể phản đối công khai hay bác bỏ được một quan điểm
chính sách của chính phủ khi nó đã là "chủ trương lớn"
của Đảng Cộng sản Việt Nam. Như vậy, ngay cả Vua Bhumibol
Adulyadej hết sức tôn kính của nhân dân Thailand cũng không có
được quyền lực như Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay [15].
<h2>Hi vọng cho Thailand và Việt Nam</h2>
Thailand là một trong những quốc gia lập nên Hiệp hội các
Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), là quốc gia không có những cuộc
chiến tranh lớn và là quốc gia duy nhất không chịu sự đô
hộ của chủ nghĩa thực dân thế kỷ XIX. Thailand hiện là
quốc gia có nền kinh tế đứng thứ 4 trong ASEAN [16]. Sự chia
rẽ xã hội hoặc những bạo loạn gây thương vong đang xảy ra
trên chính trường Thailand giữa áo vàng, áo đỏ (hoặc có thể
là một màu khác) chỉ là hậu quả của việc thiếu, vi phạm
hoặc phá vỡ các nguyên tắc dân chủ. Các diễn biến tiếp
theo có thể còn nhiều bất ngờ và có thể không sớm chấm
dứt. Nhưng để ngăn chặn bạo lực, giải quyết tình trạng
bế tắc hiện nay sẽ chỉ có một giải pháp duy nhất là chính
trường Thailand phải phục hồi lại được và thiết lập thêm
các nguyên tắc dân chủ đã bị phá vỡ hoặc còn thiếu. Việc
phục hồi và thiết lập dân chủ đều là những việc cần có
thời gian và cần những kỹ thuật khác nhau. Nhưng đó là con
đường duy nhất để Thailand có thể tiếp tục phát triển lên
những tầm cao hơn hiện nay. Với những gì mà lịch sử Thailand
đã cho thấy, và đặc biệt vì người dân Thailand đã thấm
nhuần một số nền tảng cơ bản của dân chủ, chúng ta có
thể tin rằng nhân dân Thailand sẽ vượt qua được những trục
trặc nguy hiểm hiện nay trên con đường tiến tới một thể
chế dân chủ tự do (trưởng thành), đất nước Thailand sẽ
rực rỡ hơn với nụ cười Siam truyền thống [17].
Việt Nam là một quốc gia cùng trong vùng địa lý quan trọng
với Thailand, cùng là thành viên của ASEAN. Chúng ta cũng hy vọng
Việt Nam sẽ học hỏi được nhiều từ những bất ổn hiện
nay của Thailand. Những gì đang thể hiện ở Thailand có thể cho
người dân Việt Nam biết được những gì cần học hỏi và
những gì cần tránh nếu người dân Việt Nam không chỉ dừng
lại ở những biểu hiện bề mặt hoặc e sợ vì những biểu
hiện không đẹp mắt.
Chúng ta hãy cầu mong cho Thailand và Việt Nam sẽ cùng thăng
tiến trên con đường tiến bộ. Sự tiến bộ hay phản tiến
bộ trong nền chính trị của một quốc gia cũng đều là thành
quả hay thất bại chung của nhân loại.
<i>Phạm Hồng Sơn</i><br />
23/04/2010
_____________________________
[1] <i>Những người mặc áo vàng</i>:
- Thành phần chính thuộc tổ chức chính trị có tên Liên minh
nhân dân vì dân chủ (tên đầy đủ theo Anh ngữ là the Peoples'
Alliance for Democracy, viết tắt: PAD).
- Phần lớn thuộc tầng lớp buôn bán thành thị và những
người có tư tưởng bảo hoàng (muốn duy trì ảnh hưởng của
hoàng gia đối với chính trị).
- Những người này phản đối cựu thủ tướng Thaksin Shinawatra
năm 2006, ủng hộ chính phủ đương nhiệm của Thủ tướng
Abishit Vejjajiva, muốn duy trì bản Hiến pháp hiện thời (đang
tạo điều kiện cho việc kết tội, thu giữ tài sản của ông
Thaksin và cô lập các chính trị gia ủng hộ ông).
- Những người này đã tổ chức nhiều cuộc biểu tình lớn
(các năm 2006, 2007, 2008), đặc biệt cuộc biểu tình từ giữa
đến cuối năm 2008, chiếm giữ hai sân bay quốc tế (Suvarnabhumi
và Don Muang ) làm gián đoạn hàng không trong hơn một tuần,
dẫn đến việc Thủ tướng Abhisit Vejjajiva lên cầm quyền vào
cuối năm 2009. Số người thương vong: 2007: 2 chết, hàng chục
bị thương; 2008: 3 chết, gần 400 bị thương.
- Màu vàng là màu được trang trí trên các xe tăng tham gia vào
cuộc đảo chính năm 2006. Màu vàng cũng là màu tượng trưng cho
vua và hoàng gia Thailand.
<i>Những người mặc áo đỏ</i>:
- Thành phần chính thuộc tổ chức chính trị có tên Mặt
trận Dân tộc Đoàn kết Dân chủ chống Độc tài (tên đầy
đủ theo Anh ngữ là the National United Front for Democracy Against
Dictatorship, viết tắt: UDD).
- Phần lớn thuộc những người nghèo ở vùng nông thôn và
những người muốn chính trị độc lập hơn với hoàng gia.
- Những người này đang phản đối Thủ tướng đương nhiệm
Abhisit Vejjajiva, đòi Abhisit Vejjajiva từ chức, yêu cầu cải
cách Hiến pháp, bãi bỏ bản Hiến pháp 2007, muốn xoá những
phán quyết pháp lý bất lợi cho Thaksin và những chính trị gia
ủng hộ ông.
- Những người này đã tổ chức biểu tình lớn (100.000
người) vào tháng 04/2009 gây huỷ bỏ Thượng đỉnh Đông Á
lần IV tại Pattaya. Hiện đang tổ chức các cuộc biểu tình
phản đối rầm rộ tại Bangkok và một số thành phố từ
đầu tháng 03/2010 đến nay. Số thương vong: 2009: 2 người
chết, nhiều người bị thương (có cả thư ký của thủ
tướng); 2010: 25 người chết (trong đó 19 người chết khi quân
đội tấn công người biểu tình vào ngày thứ Bảy "đen"
10/04/2010), hơn 800 người bị thương (tính tới ngày 19/04/2010).
- Màu đỏ được những người này cho là biểu tượng của
dân chủ. Màu đỏ là một trong ba màu của quốc kỳ Thailand.
[2] Quân chủ lập hiến (constitutional monarchy) nhằm phân biệt
với Quân chủ tuyệt đối (absolute monarchy). Trong nền Quân chủ
lập hiến, vua hay nữ hoàng là người đứng đầu nhà nước
nhưng chỉ có tính nghi lễ thuần tuý, quyền lực của Vua hay
Nữ hoàng thường được định rõ trong Hiến pháp và thường
phải chia sẻ một phần quyền lực (của nhà nước) với chính
phủ, phần quyền lực nhà nước còn lại được chia cho hai
nhánh độc lập khác của nhà nước là lập pháp (legislature)
và tư pháp (judiciary).
[3] Một can thiệp rõ rệt gần đây nhất là vào năm 1992, Vua
Bhumibol đã triệu hai đối thủ chính trị (thủ tướng và thủ
lĩnh phe đối lập) tới một cuộc gặp (được truyền hình
trực tiếp) để tìm cách tháo gỡ nguy cơ nội chiến. Kết
quả là tướng Suchinda (thủ tướng đương nhiệm) chấp nhận
từ chức.
[4] 100 thành viên Hạ viện bầu theo nguyên tắc tỷ lệ đại
diện của đảng (proportional rule from the party list) theo công
thức d'Hondt (d'Hondt formula). 400 thành viên còn lại được bầu
theo nguyên tắc số phiếu cao nhất (first-past-the-post) tại các
khu vực ứng cử.
[5] Một số vụ việc giải quyết quan trọng của Toà án Hiến
pháp Thailand theo Hiến pháp 1997: 1998 – 2000: xác định tính
hợp hiến của việc ban bố Tình trạng Khẩn cấp và thoả
thuận nhận trợ giúp tài chính từ IMF của chính phủ Chuan
Leekpai (đều do đảng đối lập NAP lúc đó khiếu nại.); 2001:
xem xét việc cáo buộc của Uỷ ban chống Tham nhũng đối với
vấn đề tài sản riêng của cựu Thủ tướng Thaksin; 2003: xác
định tính vi hiến trong việc bổ nhiệm Tổng Kiểm toán Jaruvan
Maintaka; 2006: xem xét khiếu nại của một nhóm Thượng nghị sĩ
về việc bán các cổ phần trong công ty Shin Corp. của Thủ
tướng Thaksin; xác định tính vi hiến của kết quả bầu cử
sớm 04/2006.
[6] <i>Populist</i>: Các chính trị gia chú tâm lấy lòng tầng lớp
dân thường, nghèo, ít hiểu biết. Cựu Thủ tướng Thaksin
Shinawatra được các nhà chính trị học và giới báo chí đánh
giá là một nhà dân tuý.
[7] Một số thành quả chính của chính phủ Thaksin: Giảm tỷ
lệ người nghèo xuống một nửa, trả nợ trước kỳ hạn cho
IMF, đưa Thailand trở thành quốc gia không cần ODA, triển khai
chương trình chăm sóc y tế phổ cập, giảm nạn buôn bán ma
tuý. Các chỉ trích chính của phe đối lập với Thaksin: Tham
nhũng (mờ ám về tài sản riêng), có thái độ thù địch với
báo chí tự do, bất chấp quyền con người (trong chính sách làm
giảm nạn buôn bán ma tuý và giải quyết vấn đề xung đột
Hồi giáo ở miền Nam), thiên hướng lạm quyền (khống chế
Quốc hội), xúc phạm Hoàng gia.
[8] Tuy nhiên bản Hiến pháp 2007 có một tiến bộ hơn bản
Hiến pháp 1997 là Điều 171 chỉ cho phép một Thủ tướng cầm
quyền liên tục tối đa hai nhiệm kỳ liên tiếp (8 năm). Có
lẽ phe đối lập của Thaksin đã nhận ra một thiếu sót của
thiết chế bầu cử tự do là những chính trị gia "dân tuý"
như Thaksin vẫn có thể thắng cử dễ dàng khi lấy được lòng
những người dân nghèo, những người thường chỉ quan tâm
đến những lợi ích ngắn hạn.
[9] Hồi cứu trở lại, ngày 23/06/2006, Thủ tướng Thaksin
Shinawatra đã thổ lộ với Tổng thống Hoa kỳ George W. Bush trong
một bức thư riêng: "<i>Đang có một mối đe doạ đối với
nền dân chủ Thailand từ đầu năm nay. Các định chế dân chủ
cơ bản như bầu cử và sự tuân thủ qui định của Hiến pháp
về chính quyền đang liên tục bị gây tổn hại bởi những
người muốn gây rối loạn và làm tăng các cuộc biểu tình ở
Bangkok nhằm giành lấy quyền lực mà họ đã không thể có
được bằng bầu cử. Không thể gây ra bạo loạn, các đối
thủ của tôi nay đang cố tìm các thủ đoạn vi hiến để ràng
buộc ý chí của dân chúng</i>".
[10] Hiến pháp 1997 đặt đảo chính ra ngoài vòng pháp luật và
qui định người dân có quyền biểu tình ôn hoà để chống
đảo chính và các hành động vi hiến.
[11] Đông bắc Thailand là vùng tập trung khoảng 1/3 dân số
Thailand, chủ yếu là dân có thu nhập thấp và từng là căn cứ
của lực lượng du kích cộng sản Thailand những năm 1970.
[12] Sau khi chương trình chỉ trích Thaksin bị cấm năm 2005, ông
Sondhi đã triển khai ngay chiến dịch "chống Thaksin" và bắt
đầu những cuộc biểu tình đông người hơn và sau này chính
phủ thuộc phe áo vàng còn có những hành động phi dân chủ
(trấn áp mạnh hơn) đối với báo chí, truyền thông của phe
áo đỏ; Sau khi phe đối lập của ông Thaksin lên cầm quyền
với những hạn chế khắc nghiệt hơn về ngôn luận (kiểm
soát báo chí, radio, internet...), phe áo đỏ của ông Thaksin càng
có những thái độ manh động và bạo động hơn; Sau khi bị
đàn áp chết nhiều người ngày 10/04/2010, phe áo đỏ đã tăng
cường lực lượng và tuyên bố cứng rắn "không đối thoại
với chính phủ", đang lập chiến lũy với hàng rào tre vót
nhọn và nhiều vũ khí tự tạo tại trung tâm Bangkok, tuyên bố
sẵn sàng đối đầu với các cuộc tấn công mới của chính
phủ.
[13] Ngày 17/06/2008 ba người Phạm Thanh Nghiên, Nguyễn Xuân Nghĩa
và Vũ Cao Quận làm đơn xin phép biểu tình (theo đúng qui định
của pháp luật) gửi cơ quan chức năng ở Hà nội, nhưng yêu
cầu không được chấp nhận. Hiện tại Phạm Thanh Nghiên và
Nguyễn Xuân Nghĩa đang ngồi tù.
[14] Trong Vương quốc Anh hay Vương quốc Thuỵ Điển (theo Quân
chủ lập hiến) Nữ hoàng hay Vua được pháp luật qui định rõ
là không có quyền lực chính trị và trên thực tế Nữ hoàng
hay Vua cũng không có tiếng nói quyết định về vấn đề chính
trị.
[15] Điều 151 của Hiến pháp 2007 Thailand qui định: Nếu Vua
không chấp thuận một dự luật do Quốc hội đã thông qua
hoặc không trả lời cho Quốc hội biết trong thời hạn 90
ngày, Quốc hội phải thảo luận lại dự luật đó và nếu có
tối thiểu 2/3 tổng số đại biểu của cả hai viện của
Quốc hội bỏ phiếu tán thành dự luật thì Thủ tướng sẽ
trình dự luật đó cho Vua một lần nữa. Nếu Vua vẫn không
chấp thuận và trả lại Quốc hội trong vòng 30 ngày, Thủ
tướng sẽ có quyền công bố dự luật đó thành luật chính
thức trên Công báo, coi như Vua đã phê chuẩn.
[16] Thailand có GDP bình quân đầu người khoảng 8.000 USD (tính
theo sức mua ngang giá) hoặc gần 4.000 USD (tính theo chỉ số thu
nhập danh nghĩa), Việt Nam có chỉ số tương ứng là 2.700 USD
và 1.000 USD. Bản báo cáo trong tháng 04/2010 của Ngân hàng Thế
giới vẫn dự đoán năm nay tăng trưởng kinh tế của Thailand
đạt khoảng 6%. Chỉ số tăng trưởng GDP của Thailand trong vài
năm gần đây : 2006: 5.1%; 2007: 4 .9%; 2008: 2.5% ; 2009: -2.3%.
[17] Theo tin cập nhật vào 13:23 GMT, 23/04/ 2010: phe áo đỏ đã
phát ra những nhượng bộ về yêu sách với chính phủ, (Áo
đỏ đưa ra điều kiện để đối thoại là: Giải tán Quốc
hội trong vòng 30 ngày và 60 ngày tiếp theo phải tổ chức bầu
cử, chấm dứt mọi đe dọa và gây hấn đối với phe áo đỏ,
chính phủ phải chịu trách nhiệm về các thương vong). Trong khi
đó Tướng tổng chỉ huy quân đội Anupong Paojinda đã thể
hiện quan điểm không dùng vũ lực để giải tán biểu tình,
phó phát ngôn viên của quân đội đã trích lời Tướng Anupong
Paojinda: «Quan trọng nhất là phải làm cho mọi người dân
thông cảm lẫn nhau. Nhiệm vụ của quân đội hiện nay là bảo
vệ người dân, không cho phép người Thailand tấn công lẫn
nhau».
______________________
<h2>Tài liệu tham khảo chính</h2>
1. <a href="http://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Thailand"
target=""_blank""><i>Wikipedia</i>: History of Thailand</a>.
2. <a href="http://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Thailand_since_1973"
target=""_blank""><i>Wikipedia</i>: History of Thailand since 1973</a>.
3. <a
href="http://en.wikipedia.org/wiki/2008%E2%80%932010_Thai_political_crisis"
target=""_blank""><i>Wikipedia</i>: 2008–2010 Thai political
crisis</a>.
4. <a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Constitution_of_Thailand"
target=""_blank""><i>Wikipedia</i>: Constitution of Thailand</a>.
5. <a href="http://en.wikipedia.org/wiki/1997_Constitution_of_Thailand"
target=""_blank""><i>Wikipedia</i>: 1997 Constitution of Thailand</a>.
6. <a href="http://en.wikipedia.org/wiki/2007_Constitution_of_Thailand"
target=""_blank""><i>Wikipedia</i>: 2007 Constitution of Thailand</a>.
7. <a href="http://www.asianlii.org/th/legis/const/2007/"
target=""_blank""> Thailand Constitution 2007</a>
8. <a href="http://www.asianlii.org/th/legis/const/1997/index.html"
target=""_blank"">Constitution of the Kingdom of Thailand 1997</a>.
9. <a href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8624218.stm"
target=""_blank""> "Thai police action at red-shirt protest hotel
fails". <i>BBC News</i>, 16/04/2010</a>.
10. <a href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8612783.stm"
target=""_blank"">
11. </a><a href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8607267.stm"
target=""_blank""> "Bangkok clashes death toll climbs to 21, with 800
hurt". <i>BBC News</i>, 11/04/2010</a>.
12. <a href="http://www.thestar.com/news/world/article/489518"
target=""_blank""> "Thailand PM declares state of emergency in
Bangkok". <i>BBC News</i>, 07/04/2010</a>.
13. Bertil Lintner, <a
href="http://www.foreignaffairs.com/articles/65157/bertil-lintner/the-battle-for-thailand"
target=""_blank""> "The Battle for Thailand". <i>Foreign Affairs</i>,
July/August, 2009</a>.
14. Phongthep Thepkanjana, <a
href="http://www.foreignaffairs.com/articles/65891/phongthep-thepkanjana/thaksin-on-trial"
target=""_blank""> "Thaksin on trial". <i>Foreign Affairs</i>,
Jan/Feb.2010</a>.
15. Erik Martinez Kuhonta, <a
href="http://www.foreignaffairs.com/features/readinglists/what-to-read-on-thai-politics"
target=""_blank""> "What to read on Thai politics". <i>Foreign
Affairs</i>, 07 July 2009</a>.
16. Paul M. Handley, <a
href="http://www.foreignaffairs.com/articles/62068/lucian-w-pye/the-king-never-smiles-a-biography-of-thailands-bhumibol-adulyade"
target=""_blank""> "The King never smiles...". <i>Foreign
Affairs</i>, Nov/Dec. 2006</a>.
17. Duncan McCargo, <a
href="http://www.foreignaffairs.com/articles/61939/duncan-mccargo/toxic-thaksin"
target=""_blank""> "Toxic Thaksin". <i>Foreign Affairs</i>, 27 Sept.
2006</a>.
18. Maynard Parker, <a
href="http://www.foreignaffairs.com/articles/24401/maynard-parker/untying-thailand"
target=""_blank""> "Untying Thailand". <i>Foreign Affairs</i>,
January 1973</a>.
19. J. L. S. Girling, <a
href="http://www.foreignaffairs.com/articles/23959/j-l-s-girling/northeast-thailand-tomorrows-viet-nam"
target=""_blank""> "Northeast Thailand, tomorrow Vietnam?".
<i>Foreign Affairs</i>, January 1968</a>.
20. David Morrell & Chaianan Samudavanija, <a
href="http://www.foreignaffairs.com/articles/36151/donald-s-zagoria/political-conflict-in-thailand"
target=""_blank""> "Political conflict in Thailand". <i>Foreign
Affairs</i>, January 1982</a>.
21. Moshe Lissak, <a
href="http://www.foreignaffairs.com/articles/30859/lewis-c-austin/military-roles-in-modernization-civil-military-relations-in-thai"
target=""_blank""> "Military roles in modernization: civil-military
relations in Thailand and Burma; military and state in modern Asia".
<i>Foreign Affairs</i>, October 1976</a>.
22. World Bank, <a
href="http://siteresources.worldbank.org/INTEAPHALFYEARLYUPDATE/Resources/550192-1270538603148/eap_april2010_keyindicators.pdf"
target=""_blank""> "Countries & Key indicators". <i>East Asia and
pacific Economic Update</i> 2010, vol. I</a>.
23. Hà Sĩ Phu, <a
href="http://www.thongluan.org/vn/modules.php?name=News&file=article&sid=3806"
target=""_blank""> "Sự khác nhau giữa dân chủ và tự do".
<i>Thông Luận</i>, ngày 29/05/2009</a>.
24. Fareed Zakaria, <a
href="http://www.thongluan.org/vn/modules.php?name=News&file=article&sid=3822"
target=""_blank""> "Sự trỗi dậy của các chế độ dân chủ
phi tự do"</a>. Bản dịch của Phạm Hồng Sơn. <i>Thông
Luận</i>, ngày 04/06/2009.
25. <a href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8639956.stm"
target=""_blank""> "Thai red-shirts offer conditional talks with
government". <i>BBC News</i>, 23/04/2010</a>.
© <i>Thông Luận</i> 2010
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4729), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét