xộn đang diễn ra tại Thái Lan như cơ hội để nghi ngờ hiệu
quả của thể chế tự do bầu cử đa đảng đối với nền
dân chủ thực sự, cũng như từng không giấu sự khoái chí khi
thấy những nhà "cách mạng da cam", "cách mạng nhung" lại bị
chính người dân hạ bệ sau khi đã đưa họ lên cầm quyền.
Bài viết sau đây của một người am hiểu nội tình Thái cho
thấy rõ: Lộn xộn chẳng phải do đa đảng, do tự do biểu
tình, mà do chính sự suy thoái của thể chế dân chủ, mà sự
suy thoái này lại do sức ỳ của truyền thống độc tài, tham
nhũng, gia đình trị, phe nhóm trị vốn bám rễ rất sâu trong
những nước đang phát triển.
Con đường đi đến nền dân chủ pháp trị trưởng thành
không đơn giản dễ dàng, những vấp ngã, cản trở nhất là
trong bước đầu của nó là không tránh khỏi. Nhưng cứ lấy
cớ này nọ để trì hoãn (không biết đến bao giờ?) việc
dấn thân lên con đường ấy, thì hậu quả có thể không chỉ
là những cuộc xuống đường 10.000 người như thế đâu! Nhân
đây tưởng cũng nên tạt sang một nước Đông Nam Á khác là
Indonesia, một nước độc tài vào 10 năm trước, nghe Tổng
thống hiện nay nói sao về "dân chủ".
Trong bài phát biểu tại Đại hội Phong trào Dân chủ Thế
giới lần thứ 6 tổ chức tại thủ đô Jakarta, từ ngày 11
đến ngày 14-04-2010, ông đã nói (đại ý): 1. Nhiều năm trước
người ta nghĩ rằng Indonesia chưa sẵn sàng cho đời sống dân
chủ, nhưng giới lãnh đạo sáng suốt cùng với ý chí của
quần chúng có thể làm nên cuộc chuyển hóa này. 2. Ông chẳng
sợ hãi chút nào khi để cho các đảng chính trị cuồng tín
tham gia tranh cử, vì ông biết rõ các đảng này không thể
đắc cử. Cho nên khi ta tin vào nhân dân, nhân dân biết cách
chọn lựa và đạt những thành tựu lớn (dẫn theo "Tìm hiểu
về Phong trào Dân chủ Thế giới" của Ỷ Lan, thông tín viên
RFA, 20/4/2010).
Hoàng Hưng</div>
<em><strong>Những diễn biến căng thẳng mới đây ở Thái Lan cho
thấy tình hình dân chủ ở Thái Lan đã suy thoái. Trên tạp chí
Newsweek, nhà nghiên cứu Joshua Kurlantzick (*) giải thích một
phần là lỗi của giới trung lưu.</strong></em>
<div class="boxright300"><img src="/files/u1/sub01/image002_0.jpg"
width="300" height="225" alt="image002_0.jpg" /><div
class="textholder">Những người áo đỏ cầm hình Thủ tướng
Thái Lan Abhisit Vejjajiva, tập trung ngoài tòa nhà LHQ ở Bangkok
để phản đối Chính phủ. Đây là tầng lớp nghèo nổi loạn
vì cảm thấy bị tầng lớp trung lưu khinh miệt. Ảnh:
Reuters</div></div>
Hôm qua (22.4), quân đội Thái Lan yêu cầu những người biểu
tình áo đỏ giải tán, nếu không quân đội phải dùng sức
mạnh để trấn áp. Trong khi đó, những người biểu tình áo
đỏ bao vây tòa nhà Liên hiệp quốc (LHQ), kêu gọi LHQ cử lực
lượng gìn giữ hòa bình đến Bangkok để ngăn chặn sự trấn
áp của quân đội. Những người áo đỏ còn chặn một
đường tàu chở 300 binh lính lên tiếp cứu Bangkok.
Biện pháp trấn áp cho thấy tầng lớp trung lưu đang cầm
quyền từng thúc đẩy thực thi dân chủ thông qua quyền tự do
chính trị hiện nay cũng đang viện đến các chiến thuật ngoài
luật pháp và không dân chủ, được cho là để cứu rỗi chế
độ dân chủ.
<h2>Phi dân chủ để cứu dân chủ</h2>
Tầng lớp trung lưu sống ở thành thị của Thái Lan, vốn đã
bị sự lạm dụng quyền hành của ông Thaksin làm thất vọng
một cách cay đắng và lo lắng ông này trao quyền cho người
nghèo, đã nổi loạn. Thay vì thách thức Thaksin thông qua tiến
trình dân chủ, chẳng hạn như bằng việc ủng hộ các đảng
đối lập hay bắt đầu những tờ báo của riêng họ, họ đã
lật đổ chế độ dân chủ bằng hành động chấm dứt các
thể chế của Chính phủ và kêu gọi một cuộc đảo chính
quân sự thậm chí trong khi tuyên bố ủng hộ chế độ dân
chủ.
Một nhà ngoại giao Thái Lan cũng đồng tình với những người
phản kháng nói: "Chúng tôi phải cứu chế độ dân chủ, cho
dù điều đó có nghĩa là bỏ qua các cuộc bầu cử". Giới
tinh hoa của Thái Lan đã đạt được những gì mà họ mong
chờ: Thaksin phải sống lưu vong, các đối thủ của ông lên
nắm quyền, còn chế độ dân chủ của Thái Lan đã bị phá
hủy hoàn toàn.
Việc tầng lớp trung lưu buộc chế độ dân chủ phải lùi
bước, bằng cách đảo chính và các biện pháp chống dân chủ
khác, đã tước đi quyền bầu cử của người nghèo, gây ra
nhiều cuộc phản kháng hơn cho đến nay. Ở Thái Lan, các đám
đông phản kháng, hầu hết là những người nghèo, đã tiến
hành các cuộc biểu tình bạo lực nhằm vào tầng lớp trung
lưu.
Trước đó, ông Thaksin cũng phạm sai lầm y như vậy. Vào những
năm 1990, Thái Lan thông qua một trong những hiến pháp tiên tiến
nhất trong thế giới đang phát triển, xây dựng một nền văn
hóa sôi nổi đầy khí lực của các tổ chức phi chính phủ
(NGO) có thể so sánh được với bất cứ nền văn hoá NGO nào
ở phương Tây, và đỡ đầu cho giới truyền thông không bị
kiểm soát, đào bới hết vụ bê bối này đến vụ bê bối
khác.
Năm 2001, ông Thaksin Shinawatra, một trùm tư bản trong lĩnh vực
truyền thông, giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc gia
nhờ vào lời hứa chỉnh đốn lại nền kinh tế và đem lại
các chương trình trợ cấp xã hội cho người nghèo, những
người chiếm đại đa số dân trên cả nước nhưng trong lịch
sử đã bị các nhà chính trị trong giới tinh hoa của Thái Lan
đối xử với thái độ khinh thị.
Ông Thaksin thực hiện được một số lời hứa hẹn trước
công chúng: chính quyền của ông đã phát động kế hoạch chăm
sóc sức khỏe cho tất cả mọi người và cung cấp các khoản
tiền cho vay cho mọi ngôi làng để khởi động sự tăng
trưởng kinh tế. Vị Thủ tướng này lắng nghe người nghèo,
đi từ ngôi làng này sang ngôi làng khác để nghe ngay cả những
lời phàn nàn nhỏ nhất.
Nhưng sau đó, ông bắt đầu phá hoại ngầm nhiều thể chế
dân chủ non trẻ của Thái Lan. Ông phá hủy bên trong ngành dân
chính và bộ máy tư pháp, thay thế các nhà tư tưởng độc
lập bằng những người thân cận, và buộc các phương tiện
thông tin đại chúng phải im lặng bằng việc để các đồng
minh mua các tập đoàn truyền thông và sau đó không phát thông
tin chỉ trích.
Tuyên bố "cuộc chiến chống ma túy", Thaksin bị các tổ
chức nhân quyền trong nước và quốc tế buộc tội đã bỏ qua
các vụ giết người không xét xử và các vụ mất tích do lực
lượng an ninh gây ra. Các nhà hoạt động nhân quyền nổi
tiếng như Luật sư Somchai Neelapaichit đơn giản là đã mất
tích với hơn 2.500 người khác.
<h2>Dân chủ không chỉ là bầu cử bán chuyên nghiệp</h2>
Không chỉ có Thái Lan rơi vào tình cảnh như vậy. Năm 2005, tổ
chức Freedom House báo cáo chỉ có chín nước trải qua các cuộc
thoái trào của chế độ dân chủ, đến năm 2009 Freedom House ghi
nhận sự suy giảm dân chủ tại 40 nước ở châu Phi, Mỹ
Latinh, Trung Đông, và Liên Xô trước đây. Tổ chức này phát
hiện số lượng chế độ dân chủ được bầu ra đã giảm
xuống còn 116, con số thấp nhất kể từ năm 1995.
Thủ phạm chính gây ra sự suy giảm của chế độ dân chủ theo
Kurlantzick là tầng lớp trung lưu. Tầng lớp trung lưu đẩy
những kẻ độc tài ra khỏi chiếc ghế quyền lực nay lại mong
nhớ những ngày của chế độ chuyên quyền vì quá trình thiết
lập chế độ dân chủ quá khó.
Các nhà lãnh đạo ban đầu của các chế độ dân chủ còn non
trẻ nổi lên vào những năm 1990 không nhận ra rằng xã hội
tự do đòi hỏi phải có các thể chế mạnh mẽ, sự phản
đối có tính xây dựng đối với đảng cầm quyền, và sự
sẵn sàng thỏa hiệp. Thay vào đó, họ nhìn nhận chế độ dân
chủ chỉ như các cuộc bầu cử bán chuyên nghiệp. Sau khi giành
chiến thắng, họ sử dụng mọi công cụ quyền lực để
thống trị đất nước của họ và phân phát lợi ích cho các
đồng minh hoặc những người cùng bộ tộc với họ.
Kurlantzick cho rằng cách diễn giải về chế độ dân chủ theo
nghĩa hẹp này không chỉ bóp méo ý nghĩa thực sự của từ
này mà còn làm cho dân chúng ở nhiều nước xa lánh, họ trở
nên phẫn nộ khi những người dân chủ này có vẻ như không
tận tuỵ với lợi ích của cộng đồng hơn các chế độ
độc đoán trước đây.
<em>P.V lược thuật</em>
(*) Joshua Kurlantzick, học giả hòa bình quốc tế của Học viện
Di sản Carnegie, chuyên nghiên cứu Đông Nam Á.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4795), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét