sử qua những bài viết từ góc độ của mình. Góc độ của
một đứa con liệt sĩ bị mồ côi vào năm 10 tuổi, 14 tuổi
vào bưng kháng chiến theo cái lý thù nhà nợ nước và sau đó
là tất cả những năm tháng xây xước không thể nào quên.
Một con người như vậy mà sống sót thì tâm trạng vào tháng
Tư năm Bảy Lăm sẽ thế nào? Ngây ngất như thể tái sinh từ
một cuộc đại phẩu, nhìn quanh thấy bên thắng và bên thua
đều khóc ròng vì một nỗi mừng duy nhất: vậy là thôi súng
ống bom đạn rồi, hòa bình rồi, không gì thiêng liêng hơn
điều đó!
Mỗi năm kỷ niệm ngày đại thắng tôi lại chăm chú hơn với
những thước phim tài liệu phát trên các kênh truyền hình.
Càng lùi xa thời điểm ấy thì nhu cầu khám phá lại càng
lớn. Cũng phải thôi, cái gì đã thành lịch sử đều trở nên
hấp dẫn hơn với hậu thế và nó lớn vụt lên về kích cỡ
cũng như những điều nó chưa được mở ra trong lòng nó. Tôi
thấy rõ hơn từng giai đoạn tâm trạng của mình. Sau vui tràn
thì phải là phơi phới chứ. Đáng lẽ phải là như vậy chứ.
Tôi quá mẫn cảm hay dễ lạc quan hay quá "non nớt về chính
trị" mà đinh ninh như vậy? Nhưng hình như đã có những sự
thật khiến thời gian trăng mật với hòa bình ở trong tôi
thật ngắn. Cuộc hôn nhân này có vấn đề gì sao?
Đầu tiên là những giọt nước mắt bàng hoàng của những
người vợ lính cộng hòa trong gia tộc mình. Ở miền Nam gia
tộc nào cũng có rất nhiều người của bên này và bên kia.
Thì ra tiếng những đoàn xe GMC rung chuyển đường phố và
những tiếng la ó thảng thốt tôi có nghe thấy trong nhiều đêm
liền là tiếng của những người lính thất trận đang bị
đưa đi đâu đó một cách bất thần, chính tôi cũng không thể
biết. Tôi bắt đầu thấy vị thế hạt bụi của mình từ
đó, khi mà mọi thứ với thân phận người đều do ở đâu
đó rất cao rất xa làm nên chứ chúng tôi thì can dự được
mấy. Trong chiến tranh sống và chết, chúng tôi được bình
đẳng hơn nhiều. Sao không có thu xếp khác để có hòa giải
thực sự và để dân tộc có sức mạnh mới hơn, thực sự?
Kế đến là những ngày muốn mua một mét vải cũng phải lén
lút lách vào một cửa hàng vừa bị cải tạo đang phải bán
chui bán nhủi những thứ đã giấu được. Lý thuyết hòa bình
rồi cái gì chẳng có rơi từ ngọn cây thiên đường xuống,
không còn manh giáp tươi hồng nào. Cứ thế, cải tạo công
thương đợt hai rồi đợt ba và những đoàn ghe xuồng nông dân
giong buồm lá dừa nước đi dài từ Long An, Tiền Giang, Bến Tre
xuống mạn dưới trong cơn tháo chạy địa chấn tập đoàn hóa
hợp tác hóa. Một lần nữa từng gia tộc lại cưu mang và vá
víu nhau, hạt gạo củ khoai cùng những nỗi niềm có tên là
hậu chiến. Hòa bình thật sự được tính bằng năm hay tính
bằng tháng mà lòng người loạn ly quá đỗi?
Chưa chi đã lại nghe thấy chiến tranh ở cả hai đầu đất
nước. Giang sơn đã toàn vẹn chứ đâu phải năm 1946 mà không
khí có vẻ "ngàn cân treo sợi tóc"? Lần này những người
"non nớt chính trị" chúng tôi đã vỡ lẽ: thế giới giống
như một cái xóm vậy thôi, những nhà giàu bao giờ cũng tìm
cách ngồi lại với nhau để định đoạt và những kẻ thấp
cổ bé họng luôn bị họ thu xếp theo kiểu nào đó. Thế thôi.
Chuyện kẻ giàu sẵn và người chưa giàu, chuyện lòng tham và
lòng nhân, chuyện thói đời và bi kịch của khát vọng tiến
bộ…Vân vân và vân vân, một nhà văn trẻ ngộ ra, vừa ngỡ
ngàng vừa choáng váng.
1982 có lẽ là thời điểm quan trọng nhất trong nhận thức
của tôi về cuộc chiến đã qua, về hậu chiến đang bao trùm
và về những cụm từ như chủ thuyết, quốc gia và dân tộc.
Thật không thể nào quên Trại sáng tác văn học của Hội nhà
văn Việt Nam bên một vũng biển vào loại đẹp nhất Việt Nam
nhưng vừa có mấy chục cái xác thuyền nhân dạt vô. Rất
nhiều xác của đàn bà úp sấp. Chắc các bạn đã hình dung
được tâm trạng của lũ nhà văn nhạy cảm chúng tôi trong
không khí đó. Thê lương hết cỡ. Xác một bé trai chừng
mười tuổi được kéo lên ngay dưới nhà Trại, trên một gộp
đá trong lúc chờ Công an tới đem đi. Có bao nhiêu người đang
ở các trại cải tạo khắp trong Nam ngoài Bắc? có bao nhiêu con
em các doanh nghiệp thành danh phải đi Kinh tế mới? có biết bao
phụ nữ và trẻ em sợ nước đã bước xuống thuyền ra biển
để rồi làm mồi cho cá? có bao nhiêu mạng người đã ngã
xuống nữa ở hai đầu biên cương? Một dân tộc vừa bất
hạnh và vừa cố chấp với nhau, có lẽ chính vì vậy mà nỗi
bất hạnh mới dai dẳng đến thế.
Từ tháng Tư ấy tới lúc nông dân bỏ xứ chạy nạn tập
đoàn là 5 năm, từ hiện tượng thuyền nhân đến khi chúng tôi
được Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh hô hào cỡi trói là 10 năm.
Từng chặng 5 và 10 năm, đến giờ là 35 năm, chừng ấy thời
gian là đã đủ cho nước Nhật thành cường quốc bên cạnh
nước Mỹ, thời gian cũng đã đủ cho các em bé sinh ra vào
thời khắc hòa bình ấy thành một người đàn ông trang lứa
với nhà toán học Ngô Bảo Châu. Số người Việt Nam ra đi và
không muốn quay về ngày mỗi tăng lên, kiều hối cũng tăng lên
và lòng người vẫn chưa thôi ly tán.
Có cách kỷ niệm nào khác hơn không? Sao cho bên thắng không
kiêu mà bên bại cũng không buồn đau mãi. Sao cho người Việt
ở khắp nơi hướng con tim vào nhau và nhủ rằng: thôi thì
lịch sử, hãy để mọi chuyện phán xét cho đời sau còn chúng
ta, hãy cùng cầu siêu cho mọi vong linh trong thời chiến và cả
trong thời bình sau ngần ấy năm qua.
Chỉ dám mong có vậy.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4793), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét