src="http://img710.imageshack.us/img710/2180/39691139.jpg" /><div
class="textholder"> Binh sỹ liên bang tại Appomattox Courthouse, tháng
Tư 1865</div></div>
Mùa hè năm 2005, tôi có dịp thăm thị xã Appomattox, bang Virginia,
gần thủ đô Hoa Kỳ Washington DC. Đây là một địa điểm
lịch sử, quanh năm đông khách du lịch. Sân bay, ga xe lửa ở
gần. Bãi xe bus rộng. Khắp các bang nước Mỹ đổ về đây.
Và mỗi ngày, hàng trăm khách quốc tế, đổ đến, từ Nhật
Bản, châu Âu, Mỹ la tinh, Úc …
Nơi đây, hơn 140 năm trước, vào năm 1865, Bắc – Nam, cuộc
nội chiến bi thảm Bắc - Nam Hoa Kỳ, sau 4 năm diễn ra quyết
liệt, đã kết thúc với cuộc đầu hàng của quân phía Nam
trước đại diện quân phía Bắc. Từ đó, thị trấn nhỏ
Appomattox trở thành di tích lịch sử lớn, đánh dấu thời
điểm chấm dứt nội chiến, mở ra thời kỳ thống nhất đất
nước, để từ đó Hoa Kỳ gắn bó dân tộc và mở rộng bờ
cõi, trở nên cường quốc số 1, hùng mạnh nhất thế giới
cả về chính trị, quân sự, kinh tế - tài chính lẫn văn hóa,
giáo dục.
Cả thị trấn Appomattox trở thành bảo tàng sống, mang tên Công
viên Quốc gia Lịch sử - National Historical Park.
Trung tâm là ngôi nhà Courthouse, nơi đại diện 2 bên gặp nhau,
được giữ nguyên như cũ, nằm ngay giữa thị trấn, cạnh là
nhà lưu niệm, giữ lại vô vàn kỷ vật: quân phục, giày mũ,
vũ khí, huân chương, quân hàm, quân hiệu, cờ từng đơn vị,
bản đồ, tranh vẽ các trận chiến, chân dung, đồ họa,
ảnh… về cuộc nội chiến. Cạnh đó là cửa hàng lưu niệm
luôn đông khách, bán sách, tranh, tượng, đĩa DVD, băng ghi âm,
áo thể thao, đĩa, cốc in hình lịch sử, bưu ảnh. Còn có
phòng chiếu phim và một sân khấu ngoài trời để xem kịch,
nghe hòa nhạc…
Cuộc đi thăm Appomattox để lại trong tôi một ấn tượng rất
sâu, rất đậm. Anh bạn đại tá hải quân Mỹ Collins và anh
bạn nhà báo Mỹ Andrew say sưa kể cho tôi những chuyện xúc
động về cuộc nội chiến, về tác dụng lịch sử của việc
chấm dứt nội chiến, xóa bỏ nguy cơ chia thành 2 quốc gia,
tạo nên sự thống nhất và củng cố quốc gia Hoa Kỳ một
cách vững chắc và mạnh mẽ liên tục cho đến ngày nay.
Từ sau khi thăm bảo tàng sống này, đã 5 năm nay, cứ đến
tháng 4, nhớ đến ngày 30 tháng 4 ở nước ta, tôi lại nhớ
đến tháng 4 năm 1865 ở Hoa Kỳ, cách nhau đúng 110 năm. Cùng
vào tháng 4, cùng vào cuối mùa xuân, tiếng súng nội chiến bi
thảm, quân miền Bắc và quân miền Nam bắn giết nhau chấm
dứt, quân miền Nam đầu hàng quân miền Bắc. Nhiều điểm
giống nhau. Nhưng cũng nhiều điều khác hẳn nhau. So sánh, đối
chiếu thấy có khá nhiều điều bổ ích.
Hoa Kỳ lập quốc từ ngày 4 tháng 7 năm 1776 với bản Tuyên
Ngôn Độc Lập lịch sử, kết thúc cuộc chiến chống đế
quốc Anh, giải thoát 13 vùng đất thuộc địa của nước Anh.
George Washington là Tổng thống đầu tiên của Hợp Chúng Quốc
Mỹ (United States of America). Hiến pháp Hoa Kỳ do Thomas Jefferson
khởi thảo được thông qua ngày 17-9-1787.
Hoa Kỳ được tạo nên bởi nhiều vùng khác biệt, do dân tứ
xứ nhập cư, chủ yếu là từ hơn gần chục nước châu Âu:
Anh, Ireland, Pháp, Bồ Ðào Nha, Tây Ban Nha, Hà Lan, Đức, Ba Lan,
Hy Lạp… cùng với hàng chục thổ dân bản địa tạo thành,
với nhiều tiếng nói khác nhau…
Do đất rộng, lại tốt, chăn nuôi, trồng trọt phát triển
nhanh, các chủ trại đưa đông đảo dân nghèo châu Phi sang khai
khẩn, mở ra những nông trại lớn ở phìa Nam, tạo nên cuộc
buôn bán nô lệ quy mô lớn với những công ty chuyên tuyển
mộ, vận chuyển, mua, nhượng, thuê, bán nhân lực lao động,
gồm hàng trăm, hàng nghìn rồi hàng vạn, chục vạn người da
đen từ châu Phi...
Dẩn dần 2 vùng Bắc và Nam có những đặc điểm khác nhau.
Miền Bắc phát triển mạnh công nghiệp, điện lực, cơ khí,
đường xá, giao thông, vận tải, đường bộ, đường sắt,
hải cảng, thu hút hầu hết dân di cư từ châu Âu.
Miền Nam đất rộng, phì nhiêu, mở nhiều nông trại lớn dùng
hơn 85% dân nô lệ nhập cư, trồng lúa mì, trồng bông, chăn
nuôi quy mô lớn ngựa, cừu, bò. Tôn giáo, dân tộc giữa Bắc
Nam cũng có những khác biệt.
Vào những năm 1850, quốc hội Mỹ thảo luận vấn đề thực
hiện giải phóng nô lệ, nghiêm cấm việc buôn bán con người.
Thế là có sự phân hóa. Các đại biểu các bang miền Bắc
muốn nghiêm cấm ngay, triệt để. Các đại biểu miền Nam
không phản đối, nhưng muốn trì hoãn để kéo dài, vin cớ
nạn buôn bán nô lệ tuy không hợp đạo lý nhưng là động
lực quan trọng cho phát triển kinh tế, có lợi cho mọi người,
cứu cả người nô lệ khỏi chết đói; cho nên chỉ cần làm
ngay là đối xử nhân đạo, không đánh đập chửi bới nô
lệ, sau này sẽ hay.
Cuộc tranh luận gay gắt, đến hồi bế tắc khi Abraham Lincoln
trúng cử Tổng thống Liên bang. Ông là người đề xướng dứt
khoát việc hủy bỏ ngay nạn phi nhân này. Thế là đại diện
11 bang phía Nam tuyên bố ly khai thành các Cộng đồng phía Nam
– Confederations - tách khỏi 23 bang phía Bắc vẫn ở trong Union -
Hợp Chúng quốc.
Trận chiến diễn ra suốt 4 năm, trên những chiến tuyến di
động, nằm khoảng giữa và ở về phía Đông Hoa Kỳ. Có hồi
miền Nam thắng thế, kéo theo 7 bang về phía mình là: Bắc
Carolina, Alabama, Florida, Georgia, Louisana, Mississipi và Texas. Từ
đầu năm 1865 thắng lợi nghiêng hẳn về phía Bắc đông
người hơn, lại do công nghiệp cung cấp nhiều vũ khí trang bị
tốt, xe lửa, tầu chiến, pháo binh mạnh hơn.
Mùa Xuân 1865, quân miền Bắc do tướng Ulysses S. Grant là tổng
chỉ huy, lúc ấy ông 43 tuổi, đánh chiếm thành phố Richmond,
thủ phủ bang Virginia, cũng là thủ phủ của Miền Nam, (gần
cuối tháng 3), và 2 tuần lễ sau vây chặt đội quân lớn của
đại tướng Robert F. Lee, tổng chỉ huy quân miền Nam, giáng
đòn quyết định ở hẻm núi gần Appomattox, khiến quân miền
Nam bị cạn lương thực, không thể chờ quân tiếp viện còn
ở xa, buộc phải đầu hàng ngày 9-4-1865.
Trong 4 năm nội chiến, số quân của 2 bên lúc cao nhất lên
đến 2 triệu 800 ngàn quân, quân miền Bắc chừng 1 triệu 6,
quân miền Nam chừng 1 triệu 2. Tổn thất cả 2 bên là 628 ngàn
binh lính tử trận. Số dân miền Bắc chừng 24 triệu, số dân
miền Nam chừng 11 triệu, khi chiến tranh kết thúc.
Cuộc viếng thăm khu Vườn Lịch sử Quốc gia Appomattox để
lại ấn tượng sâu đậm nhất là cảnh đầu hàng đã diễn ra
rất cảm động, gây bất ngờ lớn cho quân miền Nam bại
trận. Cảnh này được kể lại, tái tạo bằng nhiều tranh
vẽ, phóng sự, tường thuật tại chỗ bởi các phóng viên báo
chí hồi ấy. Chỉ tiếc rằng hồi ấy máy ảnh còn thô sơ,
nặng nề, chưa có máy quay phim, máy ghi âm.
Đại thể cuộc nội chiến Hoa Kỳ kết thúc rất độc đáo,
không giống bất kỳ cuộc chiến nào khác, rất đẹp, cảm
động, rất có hậu.
Đó là đêm 8-4-1865, đội quân chủ lực của miền Nam do
tướng Gordon chỉ huy ở trong tình trạng tuyệt vọng, Tướng
Gordon gửi báo cáo cho tướng R. Lee ở gần đó: "Chúng tôi đã
chiến đấu bằng mọi khả năng. Thưa Đại tướng, chúng tôi
không thể làm gì hơn". Tướng Lee triệu tập gấp bộ Tham mưu,
lắc đầu rầu rĩ: "Tình hình này, tôi không thể làm gì hơn
là đến gặp tướng Grant để đầu hàng". Nơi hẹn gặp nhau
là ngôi nhà nhỏ mang tên Courthouse giữa thị trấn Appomattox
gần đó.
Nửa giờ sau tướng Grant có mặt. Ông cố tình mặc cực kỳ
giản dị, không quân phục, không huân chương, không mang kiếm,
ủng đầy bùn, áo khoác đen. Tướng Lee mặc quân phục tươm
tất chào trình diện. Tướng Grant bắt tay, mời ngồi. Tướng
Lee đề nghị tướng Grant đề ra những điều kiện đầu hàng.
Tướng Grant đã nghĩ kỹ, liền thảo xong ngay rồi đưa cho
tướng Lee yêu cầu xem lại và có ý kiến gì không. Tướng Lee
đọc to, chậm rãi: "… vũ khí, đại bác, tài sản công phải
liệt kê, sắp xếp, giao nộp đủ, trừ kiếm, súng ngắn cá
nhân của sỹ quan; lừa ngựa và tư trang của sỹ quan, binh lính
được phép giữ lại. Giao nộp xong, mọi sỹ quan binh sỹ đều
được trở về nguyên quán. Họ sẽ không bị cơ quan công
quyền nào quấy nhiễu với điều kiện tôn trọng lệnh đầu
hàng và mọi luật lệ địa phương…". Lừa ngựa rất cần cho
nghề nông ở miền Nam ai mang theo được phép mang về.
Tướng Lee tươi tỉnh hẳn lên, vui mừng hiểu ra rằng quân
lính của mình không bị giam giữ như tù binh chiến tranh, không
bị làm nhục, hành hạ, cũng không ai bị ra tòa về tội phản
loạn.
Cuối cùng tướng Grant hỏi tướng Lee có cần điều gì không?
Tướng Lee cám ơn: "Thưa những điều này sẽ làm quân lính
tôi rất lên tinh thần. Chỉ có một vấn đề khẩn cấp là
chúng tôi cạn sạch lương thực …". Tướng Grant đáp ứng
ngay, ra lệnh xuất lập tức 25 ngàn khẩu phần cho đội quân
phía Nam.
Họ siết chặt tay nhau, dơ tay chào nhau để từ biệt.
Trên chiến tuyến còn khói lửa, tin chấm dứt chiến tranh lan
cực nhanh, binh sỹ miền Bắc hò hét, tung mũ, ôm nhau, hôn nhau,
nhiều nơi bắn súng loạn xạ ăn mừng chiến thắng. Đại
tướng U. Grant liền ra lệnh ngừng ngay những biểu hiện ồn
ào. Ông ra nghiêm lệnh "Quân miền Nam đã đầu hàng; Chúng ta
không được phép reo vui trên thất bại đau buồn của họ."
Ông giải thích cho toàn quân: "Chúng ta phải giữ trọn vẹn
tình anh em trong cộng đồng dân tộc Hoa Kỳ". Ông nói thêm
"Điều cả nước ăn mừng là các bang miền Nam đã trở về
lại trong Union - Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ - gồm các bang anh em
bình đẳng".
Thủ tục chấm dứt chiến tranh được cử hành sau đó 3 ngày,
vào sáng 12-4, trong một khu rừng cạnh Appomattox. Tướng
Chamberlain chỉ huy đội quân miền Bắc. Tướng Gordon, 4 lần
bị thương, chỉ huy 28 ngàn quân miền Nam đến nộp súng, đại
bác, xe cộ, quân kỳ các đơn vị…
Khi mọi việc bàn giao xong, tướng Chamberlain đột nhiên hô
lớn: "Tập họp! Nghiêm! Bồng súng! Chào!". Tiếng kèn vang lên,
thế là quân lính miền Bắc thẳng người bồng súng tay phải
đặt ngang ngực, mắt nhìn thẳng, nhiều đôi mắt đẫm lệ vì
xúc động, kính chào những người anh em miền Nam của mình
vừa buông súng.
Một bức tranh màu tuyệt đẹp hình tướng Gordon cưỡi con
ngựa trắng quỳ gối, tuốt gươm trần chúc mũi chào đội
quân thắng trận, và đội quân thắng trận bồng súng chào
tạm biệt những người anh em miền Nam của mình.
Vâng, thực tế lịch sử tháng 4 – 1865, 145 năm về trước
trên đất Hoa Kỳ là như thế. Phải là một dân tộc trưởng
thành, chuộng tình nghĩa, đậm tình nhân ái, ngấm sâu tình tự
dân tộc, mới có những cung cách xử sự cao thượng đến
vậy. Điều này giải thích vì sao một dân tộc rất trẻ, mới
hình thành có vài trăm năm, qua nội chiến bi thảm, đã cố
kết chung lòng chung sức xây dựng thành công một cường quốc
hùng mạnh bậc nhất thế giới.
Nhân dân ta, nhất là lãnh đạo đảng CS rất nên tìm hiểu sự
kiện lịch sử tháng 4-1865 trên đất Hoa Kỳ, đối chiếu với
những gì họ đã làm sau 30-4-1975, sẽ có vô vàn bài học thấm
thía và bổ ích.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4801), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét