trung lưu đang gia tăng ở Việt Nam là một cơ hội lớn cho cả
các ngân hàng quốc nội lẫn quốc ngoại, những người đang
quan sát nguồn lợi tiềm tàng trong lĩnh vực ngân hàng tài
chính cá nhân cho người tiêu dùng – Michelle Price.</em>
Lĩnh vực ngân hàng tài chính cá nhân cho người tiêu dùng tại
Việt Nam trong quá khứ đã bị hạn chế rất nhiều với phần
lớn lợi tức thu nhập trong những năm gần đây đến từ các
doanh nghiệp thương mại khổng lồ. Nhưng chỉ số chênh lệch
thấp đang lôi cuốn nhiều ngân hàng tại Việt Nam, quốc nội
lẫn quốc ngoại, mạo hiểm vào thị trường ngân hàng tài
chính cá nhân với nhiều lợi nhuận hơn.
Thị trường ngân hàng tài chính cá nhân thiếu phát triển một
cách trầm trọng của Việt Nam đang ở trong tình thế có thể
tăng trưởng nhanh chóng khác thường. Trong một xã hội 85
triệu dân, người ta tin rằng chỉ 15% trong đó có tài khoản
ngân hàng – các giám đốc ngân hàng thậm chí vẫn còn tranh
cãi về con số 15% này. Mặc dù chính quyền nhà nước VN chỉ
định tất cả viên chức chính quyền phải gửi tiền lương
của họ vào ngân hàng, các giám đốc ngân hàng tin rằng số
người thường xuyên sử dụng tài khoản vãng lai có thể thấp
xuống còn 10%. Dân số sử dụng ngân hàng ở quốc gia láng
giềng Thái Lan ngược lại có hơn 75%. Phỏng theo Viện Nghiên
Cứu Nomura thì trong năm 2006, cả thị trường toàn quốc của
Việt Nam trên trung bình chỉ có 46 máy rút tiền tự động cho
mỗi triệu người.
Khuếch trương thương mại ở mặt đối diện với người tiêu
dùng sẽ gia tăng lợi nhuận vốn đang mỏng manh và nới rộng
chỉ số chênh lệch giữa lợi tức thu nhập và lợi tức trang
trả cho khách hàng. Tiền gửi vào chiếm hơn 70% số quỹ tổng
cộng của các thương mại ngân hàng hiện nay, nới rộng
thương mại với người tiêu dùng sẽ gia tăng thu nhập cho
nguồn quỹ ổn định ít phí tổn này. Chỉ với lý do đó,
cạnh tranh trong lĩnh vực giao thương trực tiếp với người
tiêu dùng được dự đoán sẽ tăng mạnh khi các ngân hàng dự
tính gia tăng thị phần của mình trong lĩnh vực ngân hàng tài
chính cho người tiêu dùng, phỏng theo dự đoán của Cty phục
vụ đầu tư Moody's. Nhu cầu dịch vụ giao thương theo dự
đoán cũng sẽ tăng mạnh với làn sóng kinh tế, lợi tức,
thành phần trẻ trong xã hội (phần lớn dưới 30) đang gia tăng
rất nhanh. Các chủ ngân hàng cho rằng họ có đủ mọi lý do
để đi theo đường hướng đó. "Chúng tôi thấy rằng đây
là một thị trường với nhiều cơ hội lớn cho các ngân
hàng," ông Tom Tobin, chủ tịch của hệ thống HSBC ở Việt
Nam, cho biết như thế. HSBC cũng là hệ thống ngân hàng [hoàn
toàn làm chủ bởi người ngoại quốc] đầu tiên có mặt tại
Việt Nam năm 2009.
<h2>Một tảng đá lăn</h2>
Tuy nguồn lợi tiềm tàng như thế, ngân hàng tài chính cho
người tiêu dùng tại Việt Nam đã bị chặn đứng bởi một
điều luật tìm thấy trong Bộ Luật Dân Sự. Điều luật này
quy định rằng kẻ cho vay không thể cho vay với lãi suất cao
hơn 150% lãi suất của ngân hàng nhà nước. Mặc dù điều
luật này được đặt ra nhằm kết tội những hành động cho
vay cắt cổ, chính quyền VN trong những năm gần đây đã áp
dụng điều luật này trong lĩnh vực ngân hàng tài chính để
hạn chế các khoản cho vay và kiềm hãm lạm phát đang trên đà
gia tăng đến con số kỷ lục trong suốt 17 năm qua là 28.3% vào
tháng 8, 2008. Chủ tịch của hệ thống ngân hàng Citi tại
Việt Nam ông Brett Krause nói rằng trên đường dài, giới hạn
mức lãi cho vay đã được chứng minh là hữu hiệu, nhưng trong
quá trình đó nó đã trở thành một hạn chế rất lớn trong
lĩnh vực giao thương với người tiêu dùng vì nó khiến các
khoản cho vay mất đi giá trị kinh tế. Ông Brett nói rằng khi
"<em>không có cách nào để điều chỉnh mức mạo hiểm của
giá cả, điều này có nghĩa cả lĩnh vực giao thương với
người tiêu dùng bị khóa trái lại. Anh sẽ không thể nào
thiết lập một mô hình thương mại chính đáng chung quanh việc
vay vốn cho người tiêu dùng.</em>"
Với sự giúp đỡ từ Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (IMF), các ngân
hàng đã vận động không ngừng để phế bỏ điều luật hạn
chế mức lãi cho vay đối với người tiêu dùng. Trong khóa 1
của năm 2009, Ngân Hàng Nhà Nước VN đã đồng ý cho phép các
ngân hàng thương lượng lãi suất trong các món tiền cho người
tiêu dùng vay, chính thức vô hiệu hóa việc hạn chế mức lãi
suất. Ông Tobin cho biết thêm rằng "<em>điều đó cho phép
việc làm ăn bắt đầu hoạt động trở lại. Những quy định
mới cứ đến rồi đi nhằm giải quyết các vấn đề kinh tế
vĩ mô ngắn hạn hoặc trung hạn nhưng chiến lược dài hạn
thì phải cho phép thương mại tài chính cá nhân có cơ hội
phát triển.</em>"
Đối với các ngân hàng ngoại quốc hàng đầu tại Việt Nam
như HSBC, Standard Charter, và City - với nhiều tham vọng trong lĩnh
vực tài chính cho người tiêu dùng – thì năm 2009 cũng đã đem
đến một bước tiến quan trọng khác: Đó là việc chính
quyền nhà nước VN đã cho phép các hệ thống ngân hàng ngoại
quốc đặt trụ sở làm ăn tại Việt Nam, kèm việc gia nhập
WTO vào năm 2007, điều mà cả HSBC lẫn Standard Charter đã làm
ngay trong năm 2009. Vị trí mới này cho phép các ngân hàng
ngoại quốc này mở nhiều tài khoản tiền đồng VN và quan
trọng hơn nữa, có thể mở thêm nhiều chi nhánh. HSBC đã
không bỏ phí thời gian với những điều này. Năm vừa qua,
ngân hàng này đã đã mở thêm 8 chi nhánh mới và ông Tobin dự
đoán sẽ mở thêm 5 hoặc 6 chi nhánh nữa trong 2010. Ông ta nói,
"<em>nhưng sẽ không đến hàng trăm chi nhánh. Thị trường
này chưa cân xứng với mức độ phát triển nhanh như thế và
lợi ích cạnh tranh của chúng tôi không thích hợp để bước
vào thị trường một cách mạnh bạo như thế.</em>"
Khi khởi động thương mại của họ trong lĩnh vực tài chính
cá nhân vào năm 2007, hệ thống Standard Chartered chỉ có 2 chi
nhánh với dự tính sẽ thiết lập nhiều hơn, kể cả việc
kết nối thêm 300 máy rút tiền tự động trong 3 hoặc 4 năm
tới. Theo lời của ông Ashok Sud, chủ tịch của Standard
chartered tại Việt Nam, thì ngân hàng này đã gia tăng nhân lực
gấp đôi trong 3 năm qua với nhiều nhân viên mới tuyển trong
lĩnh vực tài chính cá nhân. Trong khi đó thì ngân hàng Citi
tại VN, đi theo sau với chi nhánh đầu tiên thiết lập vào năm
2009 và dự tính sẽ đặt trụ sở trong thời gian tới. Ông
Krause cho biết, "<em>chúng tôi đang trong quá trình đặt thêm
một chi nhánh nữa ở Hà Nội và bước kế tiếp sẽ là thiết
lập trụ sở. Thị trường đang ở đúng thời điểm và ở
điểm bắt đầu. Chúng tôi sẽ phát triển rất nhanh trong lĩnh
vực tài chính cá nhân.</em>"
<h2>Chú tâm vào giải thưởng</h2>
Các ngân hàng ngoại quốc từ lâu đã chú tâm vào thị trường
đang còn nguyên vẹn với nhiều hứa hẹn này. Các quan sát
viên tin rằng những ngân hàng này sẽ đóng vai trò quan trọng
trong việc thúc đẩy dịch vụ thương mại ngân hàng tài chính
cá nhân. Nhưng đồng thời các ngân hàng quốc nội cũng đang
đầu tư vào hệ thống hạ tầng cơ sở của họ trong lĩnh
vực này. Sacombank, một trong những ngân hàng cổ phần quốc
nội hàng đầu của VN do tư nhân làm chủ, cũng đang nâng cấp
hệ thống điện toán của họ để phục vụ cho sự phát
triển trong lĩnh vực thương mại tài chính cá nhân, phỏng theo
lời phó chủ tịch của ban ngoại giao Sacombank bà Trần Thị
Bình. Bà Bình cho biết thêm, "<em>Chúng tôi cũng đang nghiên
cứu để chú tâm thêm vào mỗi mặt hàng cho mỗi loại khách
hàng. Ngân hàng chúng tôi cũng đang trong quá trình nới rộng
dịch vụ trên toàn quốc và dự tính số vốn đầu tư sẽ
được thu nhập lại vào năm 2011.</em>"
Tại ngân hàng Thương mại Á Châu (ACB), ngân hàng cho vay quốc
nội lớn nhất của VN, thì ước muốn của ban quản trị rất
rõ ràng. Theo phó chủ tịch của ACB ông Đàm Văn Tuấn thì
phát triển thương mại tài chính cá nhân là một trong 2 mục
đích chiến lược hàng đầu của ngân hàng. Ông Tuấn nói,
"<em>chúng tôi muốn trở thành kẻ mạnh nhất trong lĩnh vực
cho vay đầu tư và tài chính cho người tiêu dùng.</em>" ABC
cùng với một số ngân hàng khác như ngân hàng Thương Mại Cổ
Phần Liên Việt cung cấp các khoản tiền vay không bảo hiểm
nhưng có giới hạn trong lúc việc sử dụng thẻ tín dụng cũng
gia tăng. Phỏng theo hệ thống cung cấp dịch vụ tín dụng
Visa, số thẻ tín dụng cấp phát tại VN đã gia tăng 900% trong
khoảng thời gian từ 2005 đến 2010.
Các khoản nợ nhà đất thay vào đó lại gia tăng ở tốc độ
chậm vì thói quen ưa trả dứt của người dân, ông Tobin cho
biết. Trong khi đó thì những trở ngại cơ sở hạ tầng vẫn
còn đó. Có ít nhất là 70% nước VN vẫn còn thuộc nông thôn,
có nghĩa là việc với tới phần lớn người dân ở ngoại
thành vẫn sẽ là một thử thách lớn, nhất là đối với các
ngân hàng ngoại quốc. Theo lời phân tích viên của Moody's cô
Karolyn Seet, hoạt động của các ngân hàng quốc ngoại này ở
VN vẫn còn tập trung nhiều ở Hà Nội và TP HCM và họ không
có cơ sở để cạnh tranh ngoài phạm vi này. Đây cũng có
nghĩa là các ngân hàng quốc doanh sẽ độc quyền chiếm hữu
các khu vực nông thôn, nơi mà họ đang có mạng lưới cơ sở
làm ăn lan rộng. Cô Karolyn nói rằng "<em>có nhiều cơ hội
có thể nắm lấy tại VN, nhưng trong thời hạn ngắn các ngân
hàng quốc doanh có một dây chuyền làm ăn rất lớn với nhiều
chi nhánh, họ là những đối thủ cần phải để ý
đến.</em>"
Nhưng ông Tobin thì tin rằng các ngân hàng quốc ngoại có thể
cạnh tranh bằng cách thuyết phục số khách hàng trung lưu trẻ
đang gia tăng, với nhiều nhu cầu đối với các dịch vụ quốc
tế và các giao dịch phức tạp hơn. Ông ta nói rằng "<em>có
một con số phong phú đang gia tăng thuộc thành phần trung lưu
chuyên du lịch nước ngoài và đang tìm một hệ thống ngân
hàng tiến bộ như HSBC để cung cấp các dịch vụ, tài khoản,
và những tiện lợi hiện đại trong lĩnh vực ngân hàng tài
chính. Cho nên chúng tôi xem đó là một phần quan trong có tính
chiến lược đối với chúng tôi.</em>"
Trong khi đó thì nhiều ngân hàng tư nhân tại quốc nội đã
bắt đầu lao vào các mối hợp tác nước ngoài có khả năng
giúp họ hiện đại hóa hạ tầng cơ sở máy móc điện toán
và các mặt hàng lẻ, phỏng theo lời của cô Karolyn. Điển
hình là ngân hàng Deutsche Bank (Đức) đã thu mua 10% cổ phần
của Habubank trong 2007, dẫn đến việc ngân hàng này áp dụng
chương trình quản lý những rủi ro dựa vào hệ thống quản
lý rủi ro của ngân hàng Đức, phỏng theo lời của phó chủ
tịch Habubank ông Nguyễn Tuấn Minh. Ông Minh cũng cho biết thêm
như sau: "<em>Chúng tôi đang làm việc với Deutsche Bank để
đưa ra nhiều dịch vụ cao cấp hơn</em>", kể cả dịch vụ
tài khoản vãng lai hiện nay.
Nhưng ông Minh cũng đánh dấu hỏi về việc lợi tức thu nhập
trong lĩnh vực tài chính cá nhân cho người tiêu dùng là bao
nhiêu và lên tiếng đề phòng: "<em>Tình hình hiện nay chưa
đủ để thực hiện trong khuôn khổ của luật pháp. các ràng
buộc pháp lý về trách nhiệm vẫn còn là một vấn đề lớn
và một người vay tiền có thể quỵt nợ rất dễ dàng.</em>"
Ông Krause nói rằng với sự vắng bóng của một cơ quan kiểm
soát tín dụng của người tiêu dùng, đánh giá sự rủi ro trên
khách hàng và giá trị của mặt hàng là việc rất mơ hồ,
nhưng ông cũng nói thêm rằng vẫn có thể đánh giá khách hàng
qua tiền lương của họ và nơi họ làm việc. Nhân lực cũng
là một khúc mắc và đồng thời, phí tổn hoạt động của
nhiều ngân hàng đã bị gia tăng bởi cạnh tranh giành mướn
những nhân viên có kinh nghiệm.
Cho dù vẫn còn nhiều khó khăn, một điều có thể nhìn thấy
rất rõ ràng là những cơ bản chủ yếu hiện nay đã có đủ
để chuẩn bị cho một đợt tăng trưởng trong lĩnh vực
thương mại tài chính cá nhân cho người tiêu dùng.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4390), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét