phải to lớn, béo phì, nhưng cần thiết là có sự quân bình và
điều hòa giữa mọi cơ quan trong cơ thể. Vì thế một con
người có thể trông bên ngoài rất "phát tướng" nhưng bên
trong lại có thể mang nhiều chứng bệnh hoặc tiềm năng suy
nhược có thể bị gây ra bởi chính sự "phát tướng " ấy.
Trong y học người ta thường nói đến một hội chứng của
thời đại mới mang tên là "Hội Chứng Bất Quân Bình Trong
Dinh Dưỡng" (Metabolic Syndrome). Một người mang hội chứng
nầy thường mang những triệu chứng sau đây: (1) chỉ số khối
lượng vật chất (mass body index – BMI - đo lường bởi tỉ lệ
trọng lượng (weight) trên chiều cao của một người) thường
rất cao, (2) vòng bụng to, (3) mật độ chất béo (tri-glycerine)
trong máu cao, (4) lượng đường trong máu cao, (5) áp huyết cao,
v.v... Kết quả của những công trình nghiên cứu khoa học về
hội chứng này cho thấy: người mang hội chứng nầy thường
có khả năng gấp hai lần người bình thường về những căn
bệnh tim mạch, tai biến mạch máu não, suy thận, gan hóa mỡ,
tiêu đường, và nhiều bệnh ung thư.
Căn nguyên của hội chứng bất quân bình trong dinh dưỡng gồm
ba yếu tố chính: (1) sự sung túc, dư thừa, về phương diện
vật chất nhất là trong phạm vi ăn uống, (2) sự yếu kém trên
phương diện tinh thần dẫn đến sự thiếu vận động và ít
thể dục thể thao (3) sự kém hiểu biết về những vấn đề
khoa học dinh dưỡng. Vì kém hiểu biết nên một người mang
hội chứng nầy thường lầm tưởng rằng hể cứ ăn uống cho
thật dư thừa là sẽ có nhiều sức khỏe, không cần biết
rằng phải nên ăn những chất dinh dưỡng nào và không nên ăn
quá độ những lọai thức ăn nào. Lúc đầu có thể chỉ vì
muốn ăn cho ngon miệng nhưng rồi thành thói quen, dần dần
không còn để ý đến sự làm việc cực nhọc của các cơ quan
khác trong cơ thể, xao lãng vấn đề sức khỏe. Một người
mang "hội chứng thời đại" nầy không thể được chữa
trị chỉ bằng thuốc, dù là thuốc tiên, vì còn yếu tố cơ
bản cần vượt qua là vấn đề nhận thức và tâm lý. Người
mang hội chứng nầy cần thay đổi nhận thức về việc ăn
uống, về vấn đề sức khỏe, cũng như tâm lý về cái đẹp
hay sự phát triển của cơ thể. Một con người khỏe mạnh
tòan diện cần có một tinh thần lành mạnh đi đôi với một
thân thể tráng kiện. Nếu không, sự yếu kém về văn hóa,
kiến thức, hiểu biết, có khi sẽ biến sự giàu sang, tự do
phóng túng, về phương diện vật chất, biến thành một nguy cơ
cho sức khỏe thay vì là điều kiện để phát triển nó.
Cá nhân và cơ thể vật chất của con người là thế: luật
quân bình là yếu tố cơ bản cho sự phát triển về lâu về
dài trong vấn đề sức khỏe. Thế còn xã hội? Có lẽ xã hội
cũng mang những quy luật tương tự: (1) "chỉ số khối lượng
vật chất kinh tế" (được đo lường bởi tỉ số tổng sản
lượng quốc gia trên "chiều cao phát triển" - giáo dục, y
tế, an ninh xã hội, văn hóa, nghệ thuật, môi trường, hiểu
biết về chính trị, ngọai giao, lịch sử, công bằng xã hội,
v.v.) nếu qúa cao, có khi là một nguy cơ cho "sức khỏe" của
xã hội ấy, hơn là một điều nên tự mãn; (2) "vòng bụng
to" do sự phát trỉển quá độ của các cơ quan ẩm thực du
hí khi đem so sánh với sự phát triển của các cơ quan khoa
học, nghiên cứu, sản xuất, (3) "áp huyết cao" nếu so sánh
sức ép về nhu cầu của các vấn đề lưu thông vận tải vật
chất với hạ tầng cơ sở, hay sức ép của các vấn đề
thông tin, trao đổi, bàn luận, phản biện, những tin tức,
chính sách, kiến thức, về các vấn đề liên quan đến "tinh
thần" của cả nước: sức ép ấy nếu quá cao so với khả
năng giải quyết một cách ổn thỏa những vấn đề ấy sẽ
là trường hợp của một xã hội có "áp huyết cao", (4)
Mật độ chất béo và "lượng đường trong máu" cao có thể
do nơi tỉ lệ của việc đầu tư vào dịch vụ tiêu dùng, tức
thời, nhiều hơn là sự đầu tư vào trong các công việc lâu
dài để bảo vệ môi trường thiên nhiên, tích tụ tư bản cho
công việc sản xuất (tư bản vật chất cũng như "tư bản con
người").
Căn nguyên của sự thiếu quân bình trong một xã hội mang
"hội chứng bất quân bình trong dinh dưỡng phát triển" có
lẽ cũng gồm ba yếu tố chính: (1) sự sung túc, dư thừa, về
phương diện vật chất được tạo ra bởi sự đầu tư của
nước ngoài vào những phạm vi có khả năng mang lại lợi
nhuận ngắn hạn, nhưng không chắc là sẽ để lại một
"chiều sâu" lâu dài cho sự phát triển về kinh tế của
đất nước (vì mục tiêu của sự đầu tư là để xử dụng
nguồn nguyên liệu thiên nhiên, nhân công rẻ, đồng thời tạo
ra một môi trường sống thỏai mái hầu phục vụ cho khách
nước ngòai lẩn khách tiêu dùng trong nước hơn là để phát
triển đất nước ấy), (2) sự yếu kém trên phương diện tinh
thần ở những vấn đề thuộc nổ lực cần "thể dục thể
thao" - ví dụ các vấn đề thuộc phạm vi nghiên cứu khoa
học, giáo dục, phê bình, phân tích, phản biện, tìm tòi, thi
đua, sáng tạo, tức là những việc làm nhằm kích thích cho
dòng máu dân tộc được chảy mạnh hầu có thể mang các chất
dinh dưỡng phát triển vào trong những bộ phận, cơ quan, bắp
thịt, gân cốt, cần cho sự lớn mạnh tòan diện của tòan cơ
thể, hơn là để cho nó ứ đọng nơi một vài nơi, như vòng
đai bụng, tắt nghẽn trong vài mạch máu của não, của tim, (3)
sự thiếu hiểu biết về những vấn đề thuộc khoa học
"dinh dưỡng xã hội" tức là vấn đề phát triển nói chung,
chứ không phải đơn giản chỉ là "tăng trưởng kinh tế",
sự kém hiểu biết ấy sẽ dẫn dến tình trạng nhầm lẫn
giữa sự việc "béo phì" và việc tăng trưởng và phát
triển thực sự, của một nền kinh tế có quân bình và có cơ
sở vững chắc. Vì nhầm lẫn nên thiếu phân biệt giữa vấn
đề tiêu thụ, ăn chơi, với sự đầu tư cho sự giàu sang lâu
dài và có cơ sở, dựa trên nền kinh tế sản xuất hơn là kinh
tế vay mượn, làm công, cóp nhặt. Nếu sản xuất thì cũng
chỉ là trên phương diện vật chất, nhưng thiếu sản xuất
về mặt tinh thần như óc sáng tạo tìm tòi nghiên cứu khoa
học hay phát triển nghệ thuật văn hóa.
Làm thế nào để ngăn ngừa hay điều trị "hội chứng bất
quân bình" trong dinh dưỡng hay phát triển? Trước hết,
người ta cần nên đi khám nghiệm và thử nghiệm máu thật
sớm để định bệnh. Nếu áp huyết cao, nhiều mỡ trong máu,
cao đường, đau ngực, khó thở: đây là những triệu chứng
khá rõ ràng của hội chứng. Sau đó, cũng cần nên để ý
đến vấn đề thói quen của sự ăn uống, sự (thiếu) vận
động. Sau cùng là hòan cảnh xung quanh của gia đình, xã hội.
Sự điều trị không thể chỉ dựa vào thuốc mà phải huy
động cả yếu tố tinh thần, tâm lý để thay đổi dần thói
quen, nhận thức, và hòan cảnh sinh sống, Nếu không, nếu chỉ
dựa vào thuốc thì có khi thuốc trị được các triệu chứng
đầu tiên, nhưng lại sinh ra các biến chứng khác cũng không
kém tai hại.
Một xã hội có "áp huyết cao" có thể được diễn tả
bằng các hiện tượng như việc giao thông tắt nghẽn vì áp
lực cao của các nhu cầu trao đổi kinh tế so với hạ tầng cơ
sở yếu kém và chậm phát triển. Nhưng cũng có khi, "áp
huyết cao" cũng được thể hiện bằng triệu chứng như các
đòi hỏi chính trị, xã hội, văn hóa, nghệ thuật, càng lúc
càng tăng theo chiều hướng kinh tế tăng trưởng, nhưng
"thượng tầng cơ sở" lại chỉ gồm có các cơ sở chính
trị đã lỗi thời, chậm phát triển, co cụm, đi thụt lùi,
hoặc đi ngược lại với đường hướng văn minh nhân lọai
trên thế giới. Các cơ sở văn hóa, giáo dục, nghệ thuật thì
nghèo nàn vì tựu trung chỉ đứng ở vai trò thứ yếu so với
các cơ sở kinh tế tiếp thị và tiêu dùng. Điều ấy làm cho
người dân có giảm giác như càng "ăn" và tiêu thụ cho
thật nhiều thì càng bị "tức ngực", "khó thở", chẳng
khác gì một con người đang bị áp huyết cao. Thói quen "ăn
uống quá độ" so với sự "vận động", "thể dục thể
thao" của một xã hội cũng có thể được thể hiện qua
những hình thức khác. Ví dụ như trong vấn đề giáo dục, theo
kiểu "mì ăn liến", học hành cốt là để dồn ép cho nhanh
cho nhiều những thông tin kiến thức vào đầu để cấp bằng
nhưng chẳng có thì giờ hay cơ hội để phân tích, tìm hiểu,
đặt câu hỏi, phản biện, hầu "tiêu hóa" và hấp thụ
chất dinh dưỡng trong kiến thức vào trong khả năng nhận thức
của con người. Trong vấn đề đầu tư kinh tế thì cốt cho
thật to thật vĩ đại, nhưng hòan tòan thiếu vắng một sự
"vận động" để lien kết mọi ngành, mọi cơ sở, các
địa phương và khu vực kinh tế để tạo cơ hội cho chất dinh
dưỡng có khả năng đi sâu rộng đến tòan cơ thể.
Sau cùng "hòan cảnh xung quanh" của một xã hội mang "hội
chứng bất quân bình trong phát triển" có thể chính là một
thế giới đang "tòan cầu hóa" nhưng chủ yếu là các tư
tưởng tiếp thị và sự cạnh tranh trong việc hưởng thụ,
nhiều hơn là các suy nghĩ về chiều sâu của các vấn đề
nghiên cứu khoa học, văn hóa, xã hội, chính trị, nghệ thuật.
Đông cơ cơ bản của "tòan cầu hóa" vẫn là tiêu chuẩn
lợi nhuận, và lợi nhuận chỉ đến nhiều nhất với sự buôn
bán các sản phẩm cuối cùng trong công việc sản xuất (final
product) chứ không nhất thiết là trong sự trao đổi kiến
thức, phát minh, sáng chế (nếu không muốn nói là người ta
còn cố giữ cho thật kỹ các "món hàng trí tuệ" nầy). Vì
thế, một xã hội muốn "tăng trưởng kinh tế" một cách
nhanh chóng, muốn đốt giai đọan để đi tắt đón đầu, bằng
cách đánh đổi sức lao động hoặc tài sản thiên nhiên của
mình với hàng tiêu thụ, có thể tự nghĩ rằng mình đã và
đang lớn mạnh, đang phát triển, nhưng kỳ thực, có khi chỉ
là đang "béo phì" với các căn nhà chọc trời, các nơi
nghỉ mát, các siêu thị to lớn. Chỉ khi nào đem so sánh sự
"to ngang" của một xã hội ấy với "chiều cao" và
"chiều sâu" của sự phát triển (tức là các yếu tố như
hạ tầng cơ sở vật chất của giao thông thông tin và thương
mại, thượng tầng cơ sở của các tổ chức chính trị, văn
hóa, nghệ thuật, khoa học, giáo dục) người ta mới có thể
kết luận được rằng sự "to ngang" ấy là đang phát triển
thật sự hay có khi chỉ là triệu chứng cho những căn bệnh
'áp huyêt' trong tương lai.
<em>Trương Phước Trường và Lê Vân Hướng</em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4389), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét