công ty cổ phần trong việc thực hiện cáo bạch thông tin mà
nhiều nhất là trong việc công bố báo cáo tài chính, mà từ
đó các nhà đầu tư cũng như các bên có liên quan lãnh đủ.
Một câu hỏi được đưa ra là tại sao công ty cổ phần phải
thực hiện việc cáo bạch thông tin? Việc cáo bạch thông tin
có ý nghĩa như thế nào? Nếu không cung cấp thông tin hoặc
thông tin không trung thực thì có chuyện gì xảy ra hay không?
Trong khuôn khổ bài viết này tác giả chỉ đề cập đến
nghĩa vụ cáo bạch thông tin trong giới hạn của công ty cổ
phần đã niêm yết.
<h2>Tại sao công ty cổ phần phải cáo bạch thông tin?</h2>
Nghĩa vụ này xuất phát từ một triết lí đơn giản: những
con suối nhỏ sẽ tạo thành một dòng thác lớn. Công ty cổ
phần khác với các công ty khác ở chỗ số lượng cổ đông
(người góp tiền vào công ty) không bị hạn chế. Triết lí
này tương tự như câu chuyện của cái đập thủy điện. Để
có được một lượng nước đủ nhiều có thể chạy được
tuốc bin phát điện cần phải bắt đầu từ việc dẫn những
con suối từ thượng nguồn. Bản thân từng con suối không đủ
sức để làm quay tuốc bin nhưng hàng ngàn con suối thì sức
lực thật vĩ đại.
Công ty cổ phần chính là công cụ để huy động những đồng
tiền nhàn rỗi, nhỏ lẻ trong xã hội và giao nó cho người có
tài kinh doanh để có thể sử dụng theo cách có hiệu quả
nhất. Ở Việt Nam, mệnh giá của một cổ phần là 10 ngàn
đồng. Đây là một số tiền không nhiều. Bản thân 10 ngàn
đồng không thể đem kinh doanh được hoặc nếu có đem kinh
doanh thì không phải ai cũng là người sành sỏi trong thương
trường để có thể sử dụng số tiền này một cách có hiệu
quả. Ngược lại nếu huy động hàng ngàn, chục ngàn hoặc
nhiều lần hơn thế (của 10 ngàn) thì hiệu quả cũng sẽ
tương tự như chiếc đập thủy điện mà ta vừa đề cập ở
trên.
Như vậy, trong công ty cổ phần có hai vấn đề:
<span class="underlined-text">Thứ nhất</span>: số tiền để có
thể tham gia vào công ty là không lớn. Nói cách khác mọi
người có thể tham gia vào công ty cổ phần một cách khá dễ
dàng. Xuất phát từ chỗ mỗi phần vốn (gọi là cổ phần)
để tham gia vào công ty giá trị không nhiều, do vậy để tạo
nên dòng thác tư bản lớn thì một cách tất yếu bản thân
công ty phải có những cách để thu hút càng nhiều người góp
vốn càng tốt.
<span class="underlined-text">Thứ hai</span>: Với việc góp vốn vào
công ty, bản thân người đầu tư đã chấp nhận việc giao
tiền của mình cho những người chuyên nghiệp quản lí và sử
dụng số tiền đó. Việc làm này cũng tương tự như câu
chuyện kinh doanh hàng hải của các nhà buôn thời xưa. Các nhà
buôn góp tiền cùng nhau đóng tàu để vượt biển. Bản thân
các nhà buôn là người bỏ tiền ra đóng tàu nhưng việc lèo
lái con tàu như thế nào thì được giao cho thuyền trưởng và
thủy thủ đoàn. Luật nói đây là cơ chế tách bạch giữa sở
hữu và quản lí. Thuyền trưởng và thủy thủ đoàn trong công
ty là Giám đốc (CEO) và Hội đồng quản trị.
Người xưa có câu "đồng tiền đi liền khúc ruột". Nhưng trong
trường hợp công ty cổ phần với cơ chế tách bạch giữa sở
hữu và quản lí đã cắt lìa "khúc ruột" của nhà đầu tư. Do
vậy, bản thân người đã bỏ tiền vào công ty không biết
được tiền của mình đang được sử dụng như thế nào?
Tương tự nhà buôn trên bờ không hề biết con tàu mà mình bỏ
tiền ra cho ông thuyền trưởng lèo lái đang đi đâu, về đâu
[1]. Để tạo nên cơ chế bảo vệ cho người bỏ tiền ra đầu
tư cũng như để họ có thể kiểm soát được đồng vốn của
mình luật nói nghĩa vụ của công ty là phải công bố các
thông tin về hoạt động của mình. Việc công bố thông tin này
nhằm hai mục đích:
Một là để người đã bỏ vốn vào công ty biết quá trình
sử dụng vốn như thế nào? Qua đó người bỏ vốn sẽ cân
nhắc ra các quyết định tiếp tục để vốn cho công ty sử
dụng hay thu hồi vốn về.
Hai là việc công bố thông tin sẽ là cơ sở để cho những
người có nhu cầu đầu tư biết mà lựa chọn. Việc công bố
thông tin của công ty trong một chừng mực nào đó giống như
hành vi "rao hàng" của những người bán hàng rong. Chỉ khác
một điều là khi mua hàng rong chúng ta còn "mắt thấy, tay sờ"
món hàng chứ nhà đầu tư chỉ có một cơ sở duy nhất là
thông tin doanh nghiệp để ra quyết định đầu tư.
<h2>Độ tin cậy của thông tin</h2>
Như trên đã đề cập, thông tin công bố của công ty rất quan
trọng. Khi có tiền muốn đem đầu tư vào công ty một cách
tất nhiên là nhà đầu tư phải làm công việc là "chọn mặt
gởi vàng". Quá trình lựa chọn này được thực hiện dựa
trên quá trình tìm hiểu về doanh nghiệp thông qua các thông tin
do công ty cung cấp. Về mặt tâm lí, ai cũng muốn mình đầu tư
sẽ có lời.
Do vậy, nếu thấy công ty nào làm ăn có lời thì nhà đầu tư
lựa chọn. Một cách tất yếu một món hàng mà nhiều người
muốn mua thì món hàng ấy sẽ tăng giá. Kinh tế học gọi đó
là "qui luật cung cầu". Một điều cũng hiển nhiên là thông tin
mà công ty cung cấp trong đó thể hiện tình hình công ty làm ăn
không tốt nhà đầu tư sẽ không đầu tư nữa. Do vậy theo qui
luật cung cầu "giá" tham gia vào công ty giảm. Trên thực tế
chúng ta gọi là cổ phiếu bị rớt giá.
Từ những phân tích trên, chúng ta thấy đã có cơ sở để
công ty thực hiện việc cung cấp thông tin không trung thực.
Việc cung cấp thông tin không trung thực có thể theo hai cách:
làm cho thông tin "đẹp" hơn hoặc cũng có thể làm thông tin
"xấu" đi với những toan tính riêng.
Thông tin "đẹp": Rất dễ hình dung động cơ của hành vi này.
Tác dụng của nó là "đánh lừa" người đầu tư về triển
vọng tốt đẹp khi họ đầu tư vào công ty này. Qua đó làm cho
giá cổ phiếu của công ty tăng cao hoặc ít ra là không bị
rớt giá. Nhưng quan trọng hơn là luật nói rằng nếu công ty
làm ăn thua lỗ triền miên thì công ty phải rời khỏi "sản".
Thông tin "xấu": Chúng ta hẳn sẽ băn khoăn khi nghĩ đến khả
năng này. Ai chả biết "tốt khoe xấu che"! Tuy vậy, như trên
đã bàn, khi thấy công ty làm ăn không tốt nhà đầu tư không
đầu tư làm ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Theo đó giá cổ
phiếu sẽ giảm. Như vậy người chủ động thực hiện hành vi
này sẽ bỏ tiền ra mua cổ phiếu bán ra với giá rẻ và họ
được hưởng lợi từ tình trạng này.
<h2>Luật nói sao về hành vi gian dối?</h2>
Về nguyên tắc luật nói rằng công ty phải cáo bạch thông tin
và thông tin này phải là thông tin trung thực. Để tránh
trường hợp gian lận luật yêu cầu phải có người kiểm tra
lại thông tin mà công ty cung cấp. Người có nhiệm vụ kiểm
tra lại thông tin này là các công ty kiểm toán độc lập. Tuy
vậy trong trường hợp công ty vẫn cố tình vi phạm nghĩa vụ
cung cấp thông tin một cách trung thực thì tùy theo mức độ mà
xử lí. Cụ thể công ty có hành vi gian dối sẽ bị phạt cảnh
cáo, phạt tiền, buộc chấp hành đúng quy định của pháp
luật về công bố thông tin và bồi thường các thiệt hại
(Điều 128 luật chứng khoán).
________________
[1] Cách nói của luật sư Nguyễn Ngọc Bích
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4241), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét