src="http://ledienduc.files.wordpress.com/2010/03/internet.jpg?w=300&h=233"
/><div class="textholder">"Qua internet không ai biết mày là chó" -
Ảnh: OnTheNet</div></div>
<strong>Tối thứ Năm, 18 tháng 3, bầu trời Thanh Hóa có vì sao
rụng; người Việt ở khắp phương trời giã từ một khuôn
mặt kiệt xuất.</strong>
Trong vòng 24 tiếng đồng hồ, người Việt ở đâu cũng biết
thi nhân đã qua đời, nhờ có Internet.
Và cũng nhờ có Internet, người ta mới xác nhận một lần nữa
một chuyện xưa như trái đất, người ngoài nước có điều
kiện ăn nói thoải mái hơn người trong nước, nhiều tự do
hơn người trong nước.
<strong>Dư luận trong nước</strong>
Thật vậy trên trang web của <a
href="http://w13.vnexpress.net/GL/Van-hoa/2010/03/3BA19DA2/">Vnexpress</a>
ngày thứ Sáu, 19 tháng 3, nhà thơ Phạm Xuân Nguyên cho biết
"dù sống cuộc đời rất vất vả cực nhọc, Hữu Loan là
người cứng cỏi, mạnh mẽ, ít ốm đau, bệnh tật."
Trong phần tiểu sử, trang này kể: "Hòa bình lập lại, ông
về Hà Nội làm biên tập viên báo <em>Văn Nghệ</em>, tham gia
nhóm Nhân văn Giai phẩm… Đến năm 1958, ông về quê, sống
bằng nhiều nghề như: làm ruộng, đánh cá, thồ đá… cho
đến lúc qua đời."
Trên <a
href="http://www.tuanvietnam.net/2010-03-19-huu-loan-nguoi-di-bo-nguoc-chieu">trang
web tuanvietnam</a>, tác giả Nguyễn Thụy Kha than: "Vậy là thêm
một nhà thơ đàn anh đầy hoạn nạn đã chuyển cõi."
Ở Việt Nam, Hữu Loan là người phát ngôn bi kịch Màu Tím Hoa
Sim, lần đầu tiên nói lên cảnh ngộ của nhiều người lính
trên trái đất này trong chiến tranh bằng thơ. "Và với việc
phát ngôn bi kịch này, ngược với cách tuyên truyền tụng ca
ngày đó, Hữu Loan đã chính thức là 'người đi bộ ngược
chiều' trong nhiều năm tháng của lịch sử văn học Việt
Nam."
Trên <a
href="http://bee.net.vn/channel/1982/201003/Bien-biet-Huu-Loan-1745588/">trang
web con ong</a>, Nguyễn Trọng Tạo kể lại thi nhân đã nói với
ông: nhờ có chính sách "Đổi mới" trả lại tự do sáng
tác cho các nhà văn thời Nhân văn giai phẩm, thi nhân
mới quyết định tái xuất.
Nguyễn Trọng Tạo nói với thi nhân: "Dù đổi mới rồi nhưng
thơ của bác vẫn khó in, bởi vẫn cái tinh thần thơ khái trực
thời NVGP lên án quyết liệt những tiêu cực của xã hội
(kiểu như bài thơ "Cũng những thằng nịnh hót" ông từng
viết. Thời đó người ta chưa kịp "kỷ luật" ông thì ông
đã bỏ về quê)."
Tin trên <a
href="http://www.thanhnien.com.vn/News/Pages/201012/20100319004142.aspx">báo
Thanh Niên online</a> thì chỉ có sự kiện, không có trích dẫn,
không nói lý do tại sao nhà thơ phải về quê sau khi có hòa
bình.
Trên <a
href="http://www.tienphong.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=189166&ChannelID=7">Tiềnphong
online</a>, Xuân Ba kể lại những cuộc gọi điện thoại của
ông trong khuya thứ Năm từ Hà Nội và Thanh Hóa để xác nhận
tin thi nhân qua đời.
Bần thần một hồi, Xuân Ba không biết làm gì hơn là chép
lại tiểu sử nhà thơ trong cuốn "<em>Tổng tập nhà văn Quân
đội kỷ yếu và tác phẩm".</em> Lần mở trang 649 của tập
I. Trang ấy có những dòng về nhà thơ Hữu Loan".
Xuân Ba chê phần tiểu sử này quá ít. "Kiệm lời lẫn thận
trọng quá đi. Nhưng biết làm sao? Làm cái việc tổng tập kỷ
yếu các tác giả, NXB thường có cung cách ấy".
<strong>Dư luận ngoài nước</strong>
Trên <a
href="http://www.viet.rfi.fr/viet-nam/20100319-nha%CC%80-tho-hu%CC%83u-loan-ta%CC%81c-gia%CC%89-ba%CC%80i-ma%CC%80u-ti%CC%81m-hoa-sim-da%CC%83-qua-do%CC%80i">đài
RFI của Pháp</a>, Thụy Khuê cho biết: "Đến năm 1954, sau ngày
tiếp quản thủ đô Hà Nội, Hữu Loan trở lại công tác ở
Hội Nhà Văn, làm biên tập viên cho báo Văn Nghệ. 1956, Hữu
Loan tham gia Nhân Văn Giai Phẩm. Trong thời kỳ này, bài thơ nổi
tiếng xác định phong cách Hữu Loan là bài Cũng những thằng
nịnh hót đăng trên Giai Phẩm Mùa thu, tập I.
Hữu Loan tự ý bỏ về Thanh Hoá, ông đi thồ đá, bà làm
ruộng và làm bánh, nuôi 10 người con. Không còn liên hệ gì
với chính quyền nữa. Khi bị công an phiền nhiễu, ông đánh
cả công an."
Trên <a
href="http://www.bbc.co.uk/vietnamese/culture/2010/03/100320_huuloan_orbit.shtml">đài
BBC của Anh</a> viết, "năm 2002 nhà thơ Hữu Loan kể lại lý do
vì sao Màu tím hoa sim khi đó bị 'đánh': "Lúc bấy giờ
làm Thơ là phải làm về Cộng sản, làm về Bác Hồ chứ không
được khóc cái đau riêng của mình…Cái đau khổ riêng của
con người là không được khóc".
Còn trong một tự thuật gần đây hơn, tác giả kể thêm:
"Tôi thấy đau xót, tôi làm bài thơ ấy tôi khóc, vậy mà họ
cho tôi là phản động. Tôi phản động ở chỗ nào? Cái đau
khổ của con người, tại sao lại không được khóc? Bọn họ
xúc phạm đến tình cảm thiêng liêng của tôi đối với
người vợ mà tôi hằng yêu quý, cho nên vào năm 1956, tôi bỏ
đảng, bỏ cơ quan, về nhà để đi cày. Họ không cho bỏ, bắt
tôi phải làm đơn xin. Tôi không xin, tôi muốn bỏ là bỏ,
không ai bắt được! Tôi bỏ tôi về, tôi phải đi cày đi
bừa, đi đốn củi, đi xe đá để bán".
Trên <a
href="http://www.rfa.org/vietnamese/programs/LiteratureAndArts/Huu-loan-an-undaunted-poet-part1-mlam-03202010115034.html">đài
Á châu Tự do</a> ở Mỹ, Mặc Lâm cho biết: "Ông sáng tác
những tác phẩm lên án thẳng thắn và quyết liệt đến những
tiêu cực của các cán bộ nịnh hót, đố kỵ, tham nhũng hay ám
hại lẫn nhau để thăng quan tiến chức.
Sau khi phong trào Nhân Văn Giai Phẩm bị dập tắt vào năm 1958,
Hữu Loan bị cải tạo vài năm, tiếp đó bị giam lỏng tại
địa phương suốt nhiều chục năm không được góp tiếng nói
hay tác phẩm với đời. Ông kiên cường chịu đựng nghèo khó
mà không hề cúi đầu trước thế lực của những người
trước đây là đồng chí nhưng nhìn ông với đôi mắt thù
hằn lẫn ngờ vực".
Trên <a
href="http://www1.voanews.com/vietnamese/news/vietnam/vietnam-poet-obit-react-3-19-10-88646817.html">đài
Tiếng Nói Hoa Kỳ</a> thi sĩ Du Tử Lê cho biết Hữu Loan để
lại một "di sản về nhân cách, cái cách mà anh ấy ứng xử
với đời sống, sau khi anh gặp những khó khăn, như bị trù
dập khi anh tham dự phong trào Nhân Văn Giai Phẩm."
Thi sĩ Tô Thùy Yên chia sẻ: "Tôi rất ngậm ngùi, bồi hồi
tưởng nhớ một bực tài hoa đã ra đi. Quá trình lâu dài của
ông trong trần gian này thì ông đã trải qua một cuộc đời
rất vất vả, đau khổ, bầm dập; rất là thương tội cho một
bực tài hoa như ông".
Thi sĩ Luân Hoán viết tặng Hữu Loan:
"<em>Rừng sim tồn tại muôn đời<br />
Riêng nụ thơm nhất vừa rời thế gian<br />
Xác di cư về suối vàng<br />
Danh người và nốt nhạc vàng thiên thu<br />
Trời đêm không quá âm u<br />
Nhưng nhìn bốn hướng gió mù mịt bay<br />
Vẩn vơ hát nhẩm vài giây:<br />
"Áo anh sứt…"(cả đường may) mất rồi!</em>"
Cũng trên đài VOA, <a
href="http://www1.voanews.com/vietnamese/news/mau-tim-hoa-sim-3-19-10-88626777.html">trang
blog Trịnh Hội </a>cho biết: "Còn nhớ năm nào tôi may mắn
tìm ra được nhà ông ở Thanh Hóa. Và bên hiên nhà ông đã chia
xẻ với tôi biết bao câu chuyện về quãng đường mà ông và
gia đình đã nhọc nhằn bước qua kể từ ngày ông quyết
định rũ áo từ quan ở Hà Nội để trở về quê sinh sống.
Vì ông không thể nào chấp nhận một chế độ hà khắc và
một chính sách tàn bạo của thời kỳ Nhân Văn Giai Phẩm và
Cải Cách Ruộng Đất. Để ai cũng có thể bị cho là phản
động. Để người có thể hại người. Anh có thể giết em.
Con cái sẵn sàng đấu tố cha mẹ.
Lúc ấy ông đã ăn thọ 90 tuổi. Thế nhưng tinh thần ông vẫn
còn rất minh mẫn, đôi mắt ông vẫn sáng ngời mỗi khi nhắc
lại những kỷ niệm vui buồn của ngày xưa. Lúc ông cãi tay
đôi với ông Hồ Chí Minh ngay tại Quốc Hội về những sai
phạm của chế độ đương thời. Hay khi ông phải về quê tự
làm nông, đẽo đá nuôi nấng gia đình trong cơn túng thiếu và
sự trù dập của chế độ.
Đến một chiếc xe cút kít kéo tay, ông bảo, họ cũng không cho
ông sử dụng. Và lẽ ra ông đã bị họ giết mất lâu rồi
nếu như người công an được giao cho nhiệm vụ phải xử ông
không nỡ ra tay vì ông đã làm một bài thơ rất hay nói về
làng quê của chính người công an đó."
Tuy nhiên, Trịnh Hội hơi ngây thơ khi bảo "đất nước còn
nợ nhà thơ một lời xin lỗi".
Ngoài các đài ăn tiền của nước ngoài, tờ báo <a
href="http://www.nguoi-viet.com/absolutenm/anmviewer.asp?a=110016&print=yes">Người
Việt</a> ở Cali, sống bằng quảng cáo và tiền bán báo thuật
lại Hữu Loan đã từng nói: "Tôi theo dõi những cái tình hình
chung của đất nước bây giờ là lừa đảo rối bét, ăn tham
bẩn nhất là thằng nào cũng lợi dụng trèo đầu cỡi cổ
thằng dân chứ có cái gì đâu, tức là cái đảng Cộng Sản
đấy. Cái đảng Cộng Sản mà còn lãnh đạo thì còn rối bét,
không có ai là gương mẫu hết."
Trong một lần tiếp khách, ông kể, "Trong mấy chục năm dài,
tôi về quê an phận thủ thường, chẳng màng đến thế sự,
ngày ngày đào đá núi đem đi bán, túi dắt theo vài cuốn sách
cũ tiếng Pháp, tiếng Việt đọc cho giải sầu, lâu lâu nổi
hứng thì làm thơ, thế mà chúng vẫn trù dập, không chịu để
tôi yên. Tới hồi mới mở cửa, tôi được ve vãn, mời gia
nhập Hội Nhà Văn, tôi chẳng thèm gia nhập làm gì."
<strong>Câu chuyện buồn cười</strong>
Trên <a
href="http://hoinhavanvietnam.vn/News.Asp?Cat=5&SCat=&Id=2419">trang
web của Hội Nhà văn Việt Nam</a> có bài của Hà Đình Cẩn
cũng vẫn giọng úp úp mở mở về lý do tại sao thi nhân nghỉ
chơi với đảng cộng sản, không nói bằng giọng thẳng thắn,
huỵt tẹt như các báo đài phản động nước ngoài.
Cuối bài họ Hà cũng nói mí mí:
"<em>Tôi ghé sát tai ông:</em>
<em>- Thưa bác, bác có làm thơ nữa không?</em>
<em>Hữu Loan vẫn nhìn chén rượu:</em>
<em>- Có. Nhưng toàn thơ đểu</em>
<em>Bỗng nhiên ông cất tiếng cười, cười khà khà, mãn
nguyện.</em>
<em>- Bác thử đọc vài câu thơ đểu cho con nghe với nào?</em>
<em>Hữu Loan ngồi im. Lát sau ông nói:</em>
<em>- Đọc Đèo Cả thì đọc, chứ đọc thơ đểu phí
rượu</em>"
Người ta cứ tưởng Hội Nhà văn Việt Nam gồm toàn những
người viết có câu có cú đàng hoàng; nào ngờ trước khi cho
người đọc thưởng thức bài của Hà Đình Cẩn; ai đó, có
lẽ là một quan chức to đùng của hội, đã viết lời dẫn
(châpeau) như thế này:
<em>VanVN.Net xin đau buồn báo tin: Nhà thơ Hữu Loan, sinh ngày 2-
4- 1916, tại quê nhà là thôn Vân Hoàn, [1] xã Ngọc Linh,
huyện Nga Sơn Thanh Hoá đã vĩnh biệt thế gian vào đêm hôm qua,
18 – 3 – 2010. Là lão thành cách mạng, Hữu Loan từng giữ
chức Phó chủ tịch UB Khởi nghĩa huyện Nga Sơn, Uỷ viên UB
Kháng chiến Hành chính tỉnh Thanh Hoá 1946, kiêm Trưởng ty bốn
Ty: Giáo dục, Thông tin, Công chính và Thương chính; chủ bút
báo Chiến sỹ của Sư đoàn 304 ở Liên khu IV. Sau 1954, Hữu Loan
về công tác ở Tạp chí Văn nghệ một thời gian ngắn rồi
về Nga Sơn làm nghề thợ đá,[2] nuôi một đàn con nghe
đâu những 9 – 10 người [3]. Đời sống văn học của Hà Nội
vắng Hữu Loan, bạn bè nhớ ông, cũng chỉ dám nhớ âm thầm
như Quang Dũng trong bài Nhớ Hữu (một bút danh của nhà thơ) có
câu: Một chiếc linh hồn nhỏ/ Đi về chân núi xanh…</em>
<em>Hồi trẻ, Hữu Loan tốt nghiệp tú tài, nhưng chỉ ở nhà
dạy học rồi chờ thời tham gia cách mạng. Suốt cuộc đời
dài 94 năm của mình, Hữu Loan chỉ làm độ mươi bài thơ, năm
1990 mới in thành tập "Mầu tím hoa sim." Nhưng thơ Hữu Loan
vừa có tính khai phá về thi pháp và nội dung, như Đèo cả
vẫn được coi là niềm tự hào của thi ca cách mạng còn Mầu
tím hoa sim thì được con dân cả nước đọc và đặc biệt
được đọc nhiều là giới binh lính Sài Gòn cũ, khi thơ
được phổ nhạc, nó đã làm nức nở họ – ấy là khi thơ
Hữu Loan tiếp tục lan toả sức chiến đấu, còn chính tác
giả thì cơ hàn ở cố hương nghèo.[4]</em>
<em>Nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Hội, kiêm Tổng biên tập
website và nhà văn Đặng Ái, BTV đang trên đường vào Thanh
viếng anh linh nhà thơ Hữu Loan, VanVN.Net xin đau thương báo tin
và trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc bài viết của Hà
Đình Cẩn.</em>
Xin có đôi lời về lời dẫn này:
[1] "sinh ngày 2 – 4 – 1916, tại quê nhà là thôn Vân Hoàn",
nếu đã xem quê nhà là nơi ta sinh ra thì liệu ba chữ "quê
nhà là" có cần thiết không? Còn nếu giữ thì mai mốt ta sẽ
gặp "sinh ngày …. tại không phải quê nhà là …."?
[2] Tránh không nói lý do tại sao lại về Nga Sơn làm nghề thợ
đá.
[3] Hai cái từ "nghe đâu" ở đây rất đắt. Nếu Hội Nhà
văn chơi thân với Hữu Loan thì biết chắc thi nhân sẽ có 9
hoặc 10 con. Ðàng này chỉ "nghe đâu", tức là không biết
ông ta có 9 hay 10 người con gì đó, thành thử ta cũng đủ
hiểu mức độ thân thiết của đôi bên như thế nào. Muốn có
thông tin hai chiều, đọc báo Người Việt ở Cali phía trên ta
sẽ nghe thi nhân kể "Tới hồi mới mở cửa, tôi được ve
vãn, mời gia nhập Hội Nhà Văn, tôi chẳng thèm gia nhập làm
gì".
Ðồng chí Hữu Thỉnh thật đáng hoan nghênh. Ðồng chí không
nắm chắc người ta có bao nhiêu con, người ta chẳng thèm gia
nhập hội của đồng chí, ấy thế mà đồng chí vẫn lên
đường vào Thanh viếng anh linh nhà thơ thì quả là một hành vi
cao cả.
[4] Câu "Nhưng thơ Hữu Loan vừa có tính khai phá về thi pháp
và nội dung, như Đèo cả vẫn được coi là niềm tự hào của
thi ca cách mạng còn Mầu tím hoa sim thì được con dân cả
nước đọc và đặc biệt được đọc nhiều là giới binh
lính Sài Gòn cũ, khi thơ được phổ nhạc, nó đã làm nức nở
họ – ấy là khi thơ Hữu Loan tiếp tục lan toả sức chiến
đấu còn chính tác giả thì cơ hàn ở cố hương nghèo". quả
là một câu đầy bí hiểm.
Này nhé, khi thấy "vừa có" cái này thì người đọc trông
chờ "vừa có" cái khác, đàng này chớ hề, tuyệt nhiên.
Nếu ta hy vọng sau từ "cách mạng" hoặc vài từ khác sẽ
có một dấu phết phẩy ở đây thì ta sẽ thất vọng.
Cụm từ "binh lính Sài Gòn cũ" cho thấy người viết không
hạ thấp (Ngụy) nhưng cũng không tôn trọng (VNCH).
Cụm từ kế tiếp mới thật kinh hãi "nó đã làm nức nở
họ"! Không biết người viết muốn nói binh lính Sài Gòn cũ
nằm lăn ra khóc nức nở không muốn cầm súng tiêu diệt VC
nữa?
Hay là người viết muốn nói sau khi đọc thơ Hữu Loan, binh
lính Sài Gòn cũ nức lòng chiến đấu chống lại bọn VC giải
phóng miền Nam không phải để nhận họ mà nhận hàng? Bởi vì
sau đoạn này, còn có đoạn "tiếp tục lan toả sức chiến
đấu".
Ôi, quả thực câu dẫn bài này hết sức bí hiểm, đau đầu.
Ðề nghị Hội Nhà văn giúp đỡ.
<strong>Trước khi dứt lời</strong>
Internet quả là kỳ diệu, một sự kiện xảy ra ở cách nửa
vòng trái đất thì trong vòng tích tắc, mọi người đều
biết. Ðúng là thế giới bây giờ là một ngôi làng. Internet
còn hiệu quả hơn Mõ Làng.
Nhờ có Internet con người mới nhận được thông tin nhiều
chiều, từ đó mới rút ra được nhận định riêng, hoặc
nhận ra đâu là sự thật.
Nhờ có nó, ta mới thông cảm những người viết trong nước,
vừa viết vừa run, nhiều người an ủi dù sao cũng còn đỡ
hơn trước.
Trong các chế độ toàn trị, trách nhiệm thì tập thể, vơ vét
tích lũy đầy túi thì cá nhân, người ta sợ Internet là phải
nhưng không dùng không được. Giải pháp tạm bợ là Tường
Lửa.
Bắt chước cố Tổng thống Reagan đã thách thức Liên-xô: hãy
giật sập bức tường Berlin, cùng nhau chúng thách thức Hà
Nội: hãy giật sập Tường Lửa.
<em><strong>Nguồn:</strong> Bài nhận được từ tác giả. Tựa
bài của Ledienduc's Blog.</em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4504), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét