có kế hoạch mỗi tuần sản xuất một tác phẩm, như cô tâm
sự với bạn, "để huấn luyện nhẹ nhàng cách ứng xử pháp
luật cho công chúng".
Xin cảm ơn Đoan Trang đã cho BVN trích đăng lại từ trang blog
của cô. Đọc những lời uốn nắn dẽ dàng, ta cảm thấy hình
như tác giả đã tiến gần tới mục đích mình tự đặt ra.
Chỉ có điều, những vị cao niên xin hãy tự kiềm chế, và
hãy nhớ lời khuyên đầy tính "khôn sáng" minh triết (Hoàng
Ngọc Hiến): bảy mươi học mười bảy.
Nước Mỹ hồi lập quốc cách nay ba trăm năm, trong một quốc
gia giang hồ tứ chiếng, họ huấn luyện pháp luật cho dân như
thế nào? Họ có một sáng kiến này: tất cả các cử tri, hễ
đủ 18 tuổi, thì đều nằm trong danh sách Bồi thẩm đoàn. Các
Bồi thẩm đoàn này được giao cho một quan tòa giỏi dạy cách
xử án. Liền trong bốn năm, họ được học bằng cách tham gia
các phiên xử án, và trước khi kết thúc "khóa học", mỗi
người phải được chủ tọa xử một vụ án dân sự.
Chuyện này do tác giả Alexis de Tocqueville kể trong cuốn sách
"Nền dân trị Mỹ" do nhà xuất bản Tri thức ấn hành lần
đầu năm 2007 (sắp tái bản lần thứ 3). Trong vòng ba năm, một
cuốn sách gần nghìn trang được tái bản ba lần, quả là
điều đáng xem xét. Tuy nhiên, BVN vẫn giữ quyền "không
được phép tuyên bố" về chuyện này, vì "bạn đọc tinh
lắm", chẳng cần nói cũng hiểu vì sao.
Bauxite Việt Nam</div>
Xin mượn tên tác phẩm trinh thám nổi tiếng của Julian Semyonov
(và bộ phim cùng tên), "Tass được quyền tuyên bố", để
định danh chủ đề nổi bật trong một số phát ngôn của
tuần này. Ai được quyền tuyên bố, khi nào được tuyên
bố… – đó cũng chính là một trong các khía cạnh của minh
bạch thông tin và tự do ngôn luận ở một quốc gia.
* * *
<h2>"Người dân tinh lắm…"</h2>
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng – An ninh QH Trần Đình Nhã,
nguyên là Vụ trưởng Vụ Pháp chế – Bộ Công an, khi được
hỏi về lý do dường như ông ít phát biểu, góp ý, chất vấn
tại các phiên họp QH, đã cho rằng: "Người dân tinh lắm.
Họ biết QH có nhiều diễn đàn, nhiều phương thức hoạt
động. Những hình ảnh đưa lên truyền hình chỉ là một
phần, là bề nổi của hoạt động QH mà thôi" (VietNamNet).
Ông cũng lý giải thêm hiện tượng các Chủ nhiệm, Phó chủ
nhiệm Ủy ban ít khi tham gia chất vấn Bộ trưởng: "Vì các
vị này có nhiều cơ hội gặp gỡ, tiếp xúc với các Bộ
trưởng. Có thắc mắc, chất vấn gì thì đã nói trực tiếp
rồi chăng và cũng có thể muốn nhường diễn đàn cho ĐB khác,
chứ không phải nể nang gì đâu".
Quả thật đúng như ông Nhã nói, QH có nhiều diễn đàn, nhiều
phương thức hoạt động. Đại biểu QH cũng có nhiều kênh và
hình thức để góp ý khi tiếp xúc với thành viên Chính phủ.
Tuy nhiên, trên cương vị những người được coi là đại
diện cho dân, làm theo những gì cử tri mong muốn, một trong
những hoạt động chính yếu của đại biểu QH là sự hiện
diện tích cực trong các phiên họp công khai. Đành rằng
"người dân tinh lắm", nhưng tinh gì thì tinh, báo chí –
trong đó có truyền hình – vẫn là kênh chủ yếu để dân
chúng có thể kiểm tra được một cách rất trực quan về
việc tâm tư của họ đã được đại biểu mạnh dạn phản
ánh và "đẩy đến cùng" hay chưa. Đành rằng QH có nhiều
diễn đàn, nhiều phương thức hoạt động, nhưng người dân
đâu có cơ hội được chứng kiến những kênh khác ấy?
Nhìn chung, cho dù QH và Chính phủ đều cùng một hướng đi
chung là làm tốt cho dân, cho nước, nhưng mối quan hệ giữa
họ không thể mang tính người nhà, để nếu có gì, "ta trao
đổi nội bộ".
Quyền "dân biết", "dân kiểm tra" được thực hiện một
phần ở đấy. Nếu coi một sinh hoạt hết sức quan trọng của
các đại biểu – tích cực đăng đàn và chất vấn tại các
phiên QH – chỉ "là bề nổi của hoạt động QH" như ông
Nhã nhận xét, e rằng… không ổn.
<h2>Tất cả đều "được quyền tuyên bố"</h2>
Ông Trần Đình Nhã cũng đã đáp lại câu hỏi của một nhà
báo về việc vì sao không thấy Ủy ban Quốc phòng – An ninh
phát ngôn về vấn đề biển đảo, tàu lạ xuất hiện, ngư
dân bị cướp bóc. Ông cho biết:
"Tôi đã trả lời những vấn đề đối ngoại thế này, Nhà
nước đã phân công người phát ngôn cả rồi, không phải ai
cũng "hùng hồn" tuyên bố được cả. Người phát ngôn Bộ
Ngoại giao đã thay mặt Nhà nước ta và nêu chính kiến về
điều đó. Nếu có nói, chúng tôi cũng chỉ lặp lại mà
thôi" (VietNamNet).
Ở đây, có lẽ các cử tri có một mong muốn hơi khác với
ông: ấy là, những tuyên bố hùng hồn như ông nêu, đáng ra,
phải được vang lên càng nhiều, càng nhanh càng tốt, từ tất
cả các cấp chính quyền, để thể hiện rõ ràng quan điểm
trước sau như một của nhân dân ta, Chính phủ, Đảng và Nhà
nước ta, là kiên quyết bảo vệ chủ quyền đất nước.
Ngoài ra, không nên coi chỉ một cá nhân nào đó được "Nhà
nước phân công phát ngôn" là nguồn duy nhất được khẳng
định chính kiến của một dân tộc. Thậm chí, trong cuốn Brand
America (2005), tác giả Simon Anholt và Jeremy Hildreth còn chỉ ra
rằng, để thành công về mặt đối ngoại, quốc gia phải coi
mỗi công dân của mình như một vị đại sứ không chính
thức, và có chính sách để mọi người dân đều ý thức
được điều đó – rằng họ là "người phát ngôn",
người đại diện cho thương hiệu quốc gia, v.v.
Và do vậy, trong các vấn đề lớn của đất nước, chẳng
hạn chủ quyền lãnh thổ, mỗi cấp chính quyền, mỗi người
dân, mỗi tổ chức đều có thể là "Tass được quyền tuyên
bố". Sự không thống nhất giữa các phát ngôn sẽ không
thành vấn đề nếu các chủ trương, chính sách của Nhà nước
đều nhất quán trước sau như một và được phổ biến đầy
đủ, rõ ràng tới các tầng lớp dân chúng.
Ngoại giao nhân dân khó khăn nhưng đặc sắc và hiệu quả là
ở chỗ đó…
<h2>Táo Quân cũng phải "được quyền tuyên bố"</h2>
Trả lời những ý kiến chê chương trình Táo Quân 2010 là nhạt
nhẽo, diễn viên Tự Long (thủ vai Táo Giáo dục) cho rằng,
những gì anh làm trên sân khấu đã bị cắt xén khi đưa ra
phát sóng trên truyền hình.
"Những gì tôi làm trên sân khấu là của tôi, còn phần phát
sóng lại là sản phẩm khác… Là nghệ sĩ, tôi chỉ biết làm
hết khả năng, việc còn lại phụ thuộc hoàn toàn vào biên
tập…".
Tự Long cho biết thêm: "Tôi không thể nói được trong chuyện
này đâu là đúng, đâu là sai vì có nhiều vấn đề mà tôi
không thể nói hết" (Tiền phong).
Còn người hẳn phải có câu trả lời chính xác nhất là đạo
diễn Đỗ Thanh Hải, GĐ Hãng phim truyền hình Việt Nam (VFC –
đơn vị sản xuất chương trình Táo Quân trên VTV), thì có
phần lấp lửng: "Để làm một chương trình thì có rất
nhiều yếu tố. Những chuyện như thế này, đầu năm mới, tôi
không muốn trả lời, thông cảm cho tôi" (Tiền phong).
Té ra, một chương trình hài kịch truyền hình thành công hay
thất bại không phải do tài năng của đạo diễn, diễn viên
và êkip sản xuất quyết định. Vậy còn yếu tố nào quyết
định việc hay, dở của tác phẩm? Chúng ta chẳng thể nào
biết, vì đến đây các "Táo" không được quyền tuyên bố.
Vẫn hiểu, người nghệ sĩ, người viết thường chỉ diễn,
chỉ viết, còn nhiều khi họ không được có tiếng nói, thậm
chí, không hề được biết đến đứa con tinh thần của họ,
sau quá trình "biên tập", sẽ ra sao. Khổ thay cho họ, khi tác
phẩm ra lò bị người thưởng ngoạn chê dở, nhạt, thì dĩ
nhiên họ phải chịu trận chứ không phải những người đứng
sau. Khán thính giả không làm sao biết được (và thực ra cũng
chẳng cần biết) những tiêu chí "biên tập", hoặc những
yếu tố trong hậu trường, nên cứ chán là chê. Quyền của
"người tiêu dùng" mà.
Cũng không thể cấm dư luận dựa vào những thông tin vỉa hè
rồi suy đoán rằng Táo Quân 2010 dở là do bị chịu nhiều sức
ép, "ngành nọ, ngành kia" lên tiếng can thiệp hoặc đi cửa
sau, như báo chí đã đưa.
Trong những trường hợp như thế, thái độ "mũ ni che tai",
thiếu công khai của những người có liên quan, cùng lắm chỉ
khiến sự việc chìm xuống, chứ không giải quyết rốt ráo
được một vấn đề không nhỏ: Công luận rất muốn được
minh bạch thông tin trong mọi vấn đề của xã hội, mà văn hóa
nghệ thuật không phải là ngoại lệ!
<h2>Không "đào cả rễ" tài nguyên để bán thô</h2>
Thời gian gần đây, dư luận xôn xao trước thông tin một số
tỉnh (Lạng Sơn, Quảng Ninh, Cao Bằng, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng
Nam, Bình Định, Kon Tum và Bình Dương) đã cho 10 doanh nghiệp
nước ngoài thuê đất rừng đầu nguồn dài hạn (50 năm)
trồng rừng nguyên liệu với tổng diện tích 305.3534 nghìn ha,
trong đó Hong Kong, Đài Loan, Trung Quốc chiếm trên 264 nghìn ha;
đáng kể là 87% diện tích bị cho thuê ở các tỉnh xung yếu
biên giới.
Phát biểu trong vấn đề này, GS.TS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ
trưởng Bộ Tài nguyên – Môi trường, cho rằng nếu diện tích
rừng đã cho thuê là rừng phòng hộ thì phải rút ngay giấy
phép dự án. Ông nhấn mạnh: "Chúng ta có chính sách công khai,
theo đó chúng ta phải cư xử với các nhà đầu tư nước ngoài
thật bình đẳng, khi cần lựa chọn giữa nhiều nhà đầu tư
chúng ta cũng có cách thức đấu giá đất hay đấu thầu dự
án có sử dụng đất… Trọng tâm còn lại là làm sao cho thật
công khai, minh bạch".
Ông Đặng Hùng Võ cũng nhận định: "Không thể để tài
nguyên nằm đắp chiếu nhưng cũng không thể "đào cả rễ"
lên để bán thô. Nhiều nước lớn, ví dụ như Mỹ hay Trung
Quốc đã có chủ trương đóng cửa việc khai thác khoáng sản
trong nước, tích cực mua khoáng sản thô của những nước
nghèo về để dùng hoặc dự trữ cho con cháu họ dùng.
Trong khi, các nước nghèo thì phải mang tài nguyên đi bán để
giải quyết khó khăn kinh tế trước mắt. Nước ta cần phải
cân nhắc trước hết việc quy hoạch khai thác hợp lý, phần
được khai thác sẽ phải làm theo phương thức đạt hiệu quả
kinh tế cao nhất" (Bee.net).
Như thế, mấu chốt của vấn đề là phải hết sức cân nhắc
về hiệu quả kinh tế, cũng như phải thật công khai, minh bạch
trong quá trình lựa chọn các nhà đầu tư, để có thể giảm
thiểu những rủi ro về mặt an ninh và môi sinh. Các chính
quyền địa phương đã tuân thủ những yêu cầu này chưa khi
cho thuê dài hạn những khu rừng đầu nguồn, tài sản quý báu
của quốc gia?
<h2>Lại chuyện phân biệt đối xử công – tư</h2>
Trong dự thảo về điều kiện mở ngành đào tạo ở trường
ĐH, CĐ, công bố ngày 23/2, Bộ GD-ĐT dự kiến không cho phép
trường ngoài công lập đào tạo sư phạm, luật và báo chí.
Ngay sau khi được báo chí đăng tải, lập tức dự thảo đã
gặp phải nhiều ý kiến phản đối. Ông Trần Hồng Quân, Chủ
tịch Hiệp hội các trường ĐH, CĐ ngoài công lập, nguyên Bộ
trưởng Bộ GD-ĐT, đặt câu hỏi: "Trường ngoài công lập
không đáng tin cậy và nằm ngoài tầm với của nhà nước hay
sao? Tại sao lại phân biệt đối xử giữa trường trong và
trường ngoài công lập?".
Ông Quân còn khẳng định: "Tôi cho rằng, không có lý do và
cơ sở gì để quy định các trường ĐH ngoài công lập không
được đào tạo ba ngành sư phạm, luật và báo chí. Dù chưa
phải là quy định chính thức, nhưng dự kiến như vậy chỉ
tạo sự phân biệt không đáng có giữa hai loại hình trường
này. Trong khi đó, trường công và tư chỉ khác nhau về đầu
tư, còn hoạt động đào tạo và đóng góp nguồn nhân lực cho
xã hội là như nhau".
Thực ra, khi nghe báo chí đưa tin về dự thảo trên, dù không
được biết lý do cụ thể, nhưng công luận cũng dễ nghĩ như
ông Quân, rằng dạy luật và báo chí liên quan đến "vấn
đề nhạy cảm". Tuy nhiên, ông Quân đã có lý khi lập luận
rằng, trường tư cũng thuộc tầm quản lý của Nhà nước,
cũng nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân và do đó, trên
nguyên tắc, ngoài những ngành đặc thù như quân đội, công an
(chỉ đào tạo nhân lực phục vụ cho ngành), thì không có lý
gì "độc quyền" đào tạo luật và báo chí lại phải
thuộc các trường công.
Quan điểm được thể hiện trong dự thảo như thế không chỉ
phản ánh cách nhìn cũ kỹ mang tính dè chừng, ngờ vực thời
bao cấp, mà còn bất hợp lý, bất bình đẳng, trong khi Luật
Giáo dục và chủ trương chính sách của Nhà nước là không
phân biệt trường công trường tư.
<h2>Ngày thơ dành cho thi sĩ hay công chúng?</h2>
Còn hai ngày nữa, vào rằm tháng Giêng, Ngày thơ Việt Nam sẽ
được tổ chức với những kỳ vọng và sự chuẩn bị rất
"hoành tráng", mang màu sắc đại lễ, nhân sự kiện 1.000
năm Thăng Long – Hà Nội.
Tuy nhiên, sau 6 lần tổ chức, đến nay Ngày thơ Việt Nam vẫn
chưa được xác định rõ ràng là dành cho nhà thơ hay dành cho
công chúng, và thơ cần chú trọng nội dung hay sự trình diễn.
Nhà phê bình văn học Vương Trí Nhàn nhận xét: "Dù thế
giới có hướng thơ diễn đàn, thơ quảng trường để đọc
cho công chúng nhưng theo tôi đây không phải là hướng lớn,
không thể phát triển lâu bền, còn Việt Nam xu hướng này
hiện quá phát triển… Nhiều người đến ngày thơ để đến
xem người ngâm đọc chứ không phải đến vì thơ" (Pháp
luật TP HCM).
Nhà thơ Đỗ Trung Quân thì nói thẳng: "Từ lâu nay tôi không
quan tâm đến ngày thơ. Tôi không có nhu cầu xuất hiện đọc
thơ ở đám đông. […] Thơ không nằm ở lễ hội, phải kính
thưa… Tôi muốn thơ tôi trên bàn, trên giấy, không muốn lên
sân khấu đọc thơ". Còn theo nhà thơ Lê Minh Quốc, "tất
cả hình thức trình diễn, hát thơ, ngâm thơ, đọc thơ… đều
không quan trọng", vì "thơ cần nội dung chứ không phải múa
may, trang sức và trình diễn trên sân khấu".
Những ý kiến trên xét ra đều có lý, nhưng nếu bảo tội
tại nhà thơ hoặc nhà tổ chức thì có phần khe khắt quá với
họ. Trái với những loại hình nghệ thuật khác như phim ảnh,
ca vũ nhạc…, thơ đúng là thứ đòi hỏi người đọc phải
nghiền ngẫm, suy tư để có thể tiếp nhận. Nhưng cũng chính
vì thế mà sản phẩm thơ khó đến được với người thưởng
ngoạn, nhất là trong thời điểm hiện tại khi mà cuộc sống
diễn ra quá vội vàng và công chúng thì có quá nhiều hình
thức thưởng thức văn hóa khác.
Như thế, cũng cần giúp cho các tác giả có điều kiện phổ
biến rộng rãi – hiểu theo nghĩa được đọc, được diễn,
thậm chí… rao bán, tiếp thị – thi phẩm của mình trong khuôn
khổ một hoạt động lớn, tầm quốc gia và được công luận
để tâm. Âu cũng là sự vinh danh rất đặc biệt cho thơ, một
môn nghệ thuật thể hiện rất đậm đà "hồn Việt Nam" và
vốn được xem trọng (trong lịch sử).
Vấn đề chỉ là, trong Ngày thơ, các tác giả nên "diễn
thơ" như thế nào, tiếp cận người thưởng ngoạn ra sao.
Nếu các tác giả coi đó là một ngày của riêng họ, để họ
thi thố những ý đồ nghệ thuật của riêng mình mà thôi, thì
đúng là Ngày thơ cũng khó trở thành cơ hội tương tác rộng
rãi giữa họ và bạn đọc. Nhưng… đó là việc của họ.
Cuối cùng, chí ít, Ngày thơ cũng là dịp để các độc giả
có thể gặp gỡ, giao lưu với những "thần tượng" mà
trước nay họ chỉ mới "văn kỳ thanh, bất kiến kỳ hình"
trên những trang viết.
<h2>Chặt tay "Thiếu nữ ôm hoa" cho giống Thần Vệ Nữ</h2>
Hành động ấn tượng của tuần này: Theo công an phường Hải
Châu, quận Hải Châu (Đà Nẵng), một người tên là Huỳnh
Ngọc La Quang (47 tuổi, trú tại phường Bình Thuận, quận Hải
Châu), đã có hành vi phá hoại, chặt đứt một tay bức tượng
đá "Thiếu nữ ôm hoa" được trưng bày trên đường hoa
Bạch Đằng trong dịp Tết Canh Dần.
Tại cơ quan điều tra, Huỳnh Ngọc La Quang cho rằng bức tượng
"Thiếu nữ ôm hoa" có đầy đủ cả hai tay là không đúng,
lẽ ra phải giống như tượng thần Vệ Nữ, nghĩa là phải…
cụt cả hai tay. Vì vậy, anh chàng đã về nhà vác búa ra
đường Bạch Đằng "chặt tay" bức tượng "Thiếu nữ ôm
hoa" để cho giống với tượng thần Vệ Nữ (Bee.net).
Tất nhiên, hành vi "phê bình nghệ thuật quá đà" này rõ
ràng là biểu hiện của "chủ nghĩa vandal", phá hoại công
trình nghệ thuật, vi phạm pháp luật. Tuy thế, nếu… cố nhìn
ở khía cạnh tích cực của vấn đề, thì nó cũng cho thấy
sự quan tâm của một người dân bình thường tới một tác
phẩm nghệ thuật công cộng, nhất là lại có sự so sánh với
một tuyệt phẩm của điêu khắc thế giới là Tượng Thần
Vệ Nữ. Điều này xưa nay hơi hiếm trong số đông công chúng
Việt Nam.
Vì vậy, khi có người tỏ sự quan tâm đánh giá đối với
công trình nghệ thuật, dù là dưới một hình thức "bạo
lực" như thế này, ta cũng chẳng biết có nên lấy đó làm
mừng không?
Tuy nhiên, dẫu sao chúng ta cũng không thể khuyến khích hành vi
có tính chất phá hoại nêu trên, kể cả trong trường hợp tác
phẩm bị phá không vừa nhãn ai đó… bởi cứ nếu thấy không
đúng, không đẹp, là chặt phá, thì số công trình bị hại ở
ta sẽ nhiều tới mức nào!
<em>Nguồn: trangridiculous.blogspot.com</em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4304), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét