Phạm Xuân Cần - Nhân vụ tử tù Hồ Duy Hải được hoãn thi hành án

<div class="boxcenter400"><img
src="http://luatsubaochua.vn/wp-content/uploads/2012/03/la-oe-kinsley-health-care-mandate-supreme-cour-001.jpg"
/><div class="textholder">Mô hình tranh tụng sẽ giúp giảm án oan
sai.</div></div>
Đã có quá nhiều bài viết, tranh luận đăng trên đủ các
"lề" báo chí và mạng xã hội. Nghe ra, ngoài mấy vị trong
cuộc là người điều tra, truy tố, xét xử vẫn khẳng định
mình đúng…quy trình, còn lại trên mạng tuyệt đại bộ phận
đều cho bị cáo Hải bị xử oan. Dĩ nhiên, kết tội, nhất là
tội tử hình một ai đó thì không thể lấy…biểu quyết,
như…Quốc Hội, hay như chấm hoa hậu vừa rồi. Phải dựa
trên chứng cứ và chỉ chứng cứ mà thôi, không thể nói như
bà Bà Trần Thị Nhanh (nguyên phó viện trưởng Viện KSND tỉnh
Long An - người trực tiếp tham gia quá trình điều tra và ký
cáo trạng truy tố bị can Hồ Duy Hải): "Bằng niềm tin nội
tâm và những chứng cứ thu thập được, tôi tin Hồ Duy Hải
là thủ phạm". Ở đây không có chỗ cho "niềm tin nội
tâm", dù nội tâm của bà có trong sáng đến đâu!

Việc kết tội oan ông Nguyễn Thanh Chấn và có thể còn có
một số tử tù khác trước đây, cũng như vụ án Hồ Duy Hải
hiện nay có nhiều tình tiết rất khác nhau, nhưng chúng đều
là sản phẩm của một mô hình xét xử đang tồn tại hợp
pháp hiện nay, đó là mô hình xét xử thẩm vấn, thay vì mô
hình tranh tụng. Trong mô hình xét xử thẩm vấn, mặc dù lí
thuyết không nói, nhưng thực tế hầu như không có tranh tụng,
đặc biệt tiếng nói của luật sư hoặc người bào chữa
không được tôn trọng đúng mức. Đó là chưa kể nguyên tắc
tòa án chỉ độc lập xét xử theo pháp luật không phải lúc
nào cũng được tôn trọng. Số phận con người, vì vậy đôi
khi được định đoạt bởi những lập luận mơ hồ, hoặc
không chắc chắn, thậm chí bằng cả "niềm tin nội tâm"
của các vị cầm cân nảy mực. Ngay trong vụ án Hồ Duy Hải
rõ ràng một số cái gọi là "chứng cứ" là không có thật,
các sai sót nghiêm trọng về tố tụng cũng bị bỏ qua, vì
được cho là "không ảnh hưởng đến bản chất vụ án".

Thiết nghĩ cần nhắc lại một sự kiện lịch sử, đó là Vụ
án Hồng Công, xét xử Tống Văn Sơ (Nguyễn Ái Quốc). Luật
sự Lô giơ bai đã thắng, Tống Văn Sơ đã được tự do, không
phải vì nhà cầm quyền Hồng Công không đủ chứng cứ chứng
minh các hoạt động được coi là vi phạm pháp luật khi đó
của Tống Văn Sơ, mà Tòa chấp nhận phải trả tự do cho TVS
là vì những sai phạm về thủ tục tố tụng của cảnh sát khi
bắt giữ nhà yêu nước Tống Văn Sơ – Nguyễn Ái Quốc. Tuy
nhiên, đó là trong một phiên tòa tranh tụng, còn nếu trong
phiên tòa thẩm vấn, những sai phạm về tố tụng của cơ quan
điều tra được luật sư chỉ ra, rất có thể bị VKS và Tòa
bác bỏ, vì cho rằng những sai phạm đó không ảnh hưởng
đến "bản chất vụ án".

Nên nhớ rằng vụ án Hồng Công diễn ra từ năm 1931. Tám mươi
ba năm sau, ở nước Việt mình tòa vẫn xử theo mô hình thẩm
vấn! Số liệu một đề tài khoa học cho thấy cho đến nay
hàng năm cả nước ta mới có trên dưới 10% phiên tòa hình sự
có luật sư, hoặc người bào chữa tham gia. Cứ tạm thời cho
là phiên tòa có luật sư hay người bào chữa thì có thể có
tranh tụng, như vậy hiện đang có tới trên dưới 90% số phiên
tòa hình sự còn lại ở nước Việt này không có tranh tụng.
Chưa kể, trong đó chiếm một tỷ lệ không nhỏ là luật sư
được tòa chỉ định. Riêng trong vụ án Hồ Duy Hải, vị
luật sư "bào chữa cho bị cáo", không phải ai xa lạ, mà
chính là ông trưởng phòng CSĐT đã từng điều tra vụ án này.
Cho nên, không có gì lạ, khi lẽ ra cần triệt để vận dụng
nguyên tắc "suy đoán vô tội" để cãi cho thân chủ, thì
ngài "luật sư kiêm điều tra viên" này lại về "phe"
với Viện và Tòa để kết tội bị cáo cho bằng được!

Tôi không phải là người điều tra, tuy tố hay xét xử bị cáo
Hồ Duy Hải, cũng không được và không thể nghiên cứu kĩ hồ
sơ vụ án, chỉ biết thông tin vụ án qua báo chí và mạng xã
hội, nên không thể nói Hồ Duy Hải oan hay không oan. Chỉ biết
rằng: Với những "chứng cứ" như vậy, với những vi phạm
tố tụng nghiêm trọng trong quá trình điều tra như vậy, nếu
trong một phiên tòa tranh tụng thật sự thì không một chánh án
nào có thể tuyên án, dù đó không phải là án tử!

Vậy thì để cho những vụ án oan sai không xẩy ra, để cho
những số phận như Hồ Duy Hải được định đoạt một cách
chính xác, khách quan, chắc còn nhiều việc phải làm, nhưng quan
trọng và cấp bách nhất lúc này là chuyển mô hình tòa án từ
thẩm vấn sang tranh tụng!

Hình như Hiến pháp mới đã mở con đường này?

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141214/pham-xuan-can-nhan-vu-tu-tu-ho-duy-hai-duoc-hoan-thi-hanh-an),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét