Tất nhiên tựa đề bài viết này không có ý ví giới trí
thức phản biện xã hội Việt Nam và các blogger Trương Duy
Nhất, Phạm Viết Đào, Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh bị bắt trước
đây và gần đây nhất là Hồng Lê Thọ và Nguyễn Quang Lập,
là "cừu."
Nhưng hình ảnh xương máu dân gian muôn thuở mà các thế hệ
đời sau phải mặc nhiên thừa nhận là khó có con cừu tách
đàn hoặc lẻ loi nào có thể tránh được hàm răng nanh sắc
máu của bầy sói.
<h2>Bị vồ lẻ</h2>
Một cách nào đó, lực lượng trí thức phản biện xã hội ở
Việt Nam, với đặc tính tâm lý dễ dao động, chưa đầy đặn
dũng khí và còn mong manh về kết nối, thường phải trả giá
bởi hình ảnh bị vồ lẻ.
Trừ hai blogger Trương Duy Nhất và Phạm Viết Đào bị bắt
trong bối cảnh chưa thực sự hình thành các tổ chức dân sự
độc lập, những blogger bị bắt sau này đều phải chịu nạn
khi không đứng chân trong một tổ chức dân sự nào.
Từ giữa năm 2013 khi giới chính khách bảo thủ Việt bắt
buộc phải hướng sang Washington với chuyến công du "đối tác
toàn diện" của Chủ Tịch Nước Trương Tấn Sang, một cơ
hội cỡ trung bình đã bắt đầu mở ra cho thực thể xã hội
dân sự ở Việt Nam. Khởi đầu là sự hình thành của mạng
lưới blogger Việt Nam, sau đó là diễn đàn xã hội dân sự,
tiếp theo đó là hàng loạt tổ chức dân sự độc lập khác
như Phụ Nữ Nhân Quyền, Hội Cựu Tù Nhân Lương Tâm, Văn
Đoàn Độc Lập, Hội Nhà Báo Độc Lập... ra đời. Cho đến
nay đã có gần 30 hội đoàn dân sự phi nhà nước như thế.
Kết nối mang lại sức mạnh, đặc biệt khi một tập thể
biết phát huy tính đoàn kết và khai thác những ưu thế nội
lực lẫn quốc tế của nó. Điều rất dễ hiểu là không
phải tự nhiên những người cầm quyền ở Việt Nam chấp
nhận thả đến 14 tù nhân lương tâm trong năm 2014, đông đảo
nhất từ trước đến nay, trong đó đặc biệt là Điếu Cày
Nguyễn Văn Hải, trước sức ép liên tục của cộng đồng
quốc tế và những chính phủ phương Tây. Nếu không có được
ít nhất những kênh chuyển tin từ các tổ chức dân sự trong
nước ra hải ngoại, cùng với hải ngoại vận động quốc
tế, giới hoạt động và đấu tranh cho dân chủ và nhân quyền
trong nước vẫn chỉ là ốc đảo và có thể bị xóa sổ bất
cứ lúc nào.
Đó cũng là lý do để cho rằng những trí thức có tính cách
phản biện như các ông Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh, Hồng Lê Thọ
và Nguyễn Quang Lập có thể đã sai lầm khi chọn cho mình vị
trí phần nào độc lập với các tổ chức dân sự, trong khi xã
hội dân sự ở Việt Nam đang bắt đầu hình thành tính kết
nối và bảo bọc lẫn nhau. Xa rời hoặc tách rời tập thể,
tính rủi ro đối với người hoạt động độc lập sẽ cao
hơn, thậm chí cao hơn hẳn. Một chứng minh rõ ràng cho quy luật
này là kể từ giữa năm 2013 đến nay, chưa một trí thức
phản biện có chân trong tổ chức hội đoàn dân sự nào bị
bắt.
Nhưng tất nhiên, hội đoàn dân sự dù có tổ chức chặt chẽ
vẫn không thể là lá chắn toàn vẹn. Trong trường hợp xấu,
ngay cả những người đứng đầu các tổ chức dân sự có quy
mô đều có thể bị chính quyền cho "nhập kho."
Bởi thế, hội đoàn dân sự nằm trong xã hội dân sự không
chỉ thực hiện mục tiêu phản biện xã hội, mà còn phải
bảo vệ lẫn nhau. Trong bối cảnh nền chính trị còn độc
đảng và cực đoan tư tưởng, rủi ro luôn chờ chực người
bất đồng chính kiến, mục tiêu bảo vệ lẫn nhau nhiều khi
còn đáng ưu tiên hơn mục tiêu khác. Nếu một thành viên của
tổ chức dân sự bị bắt vì hoạt động liên quan đến tổ
chức dân sự ấy, tổ chức này sẽ phải có trách nhiệm lên
tiếng và thông tin cho quốc tế qua con đường ngoại giao và
cộng đồng. Nếu tổ chức dân sự trong nước có được mối
quan hệ và liên kết với những tổ chức phi chính phủ có uy
tín trên thế giới, họ sẽ phát huy tác dụng quốc tế vận
để thành viên của họ sớm được trả tự do, hoặc nếu
phải chịu án tù thì cũng không quá nặng nề.
<h2>Tránh "xếp hàng chờ bị bắt"</h2>
Mối quan hệ giữa nhà cầm quyền và giới trí thức phản
biện ở Việt Nam hiện thời đang xấu đi. Mọi việc đã
chuyển xấu từ chuyến công du và đàm phán có vẻ không hiệu
quả của trợ lý ngoại trưởng Mỹ đặc trách về dân chủ,
nhân quyền và lao động, ông Tom Malinowski, vào cuối Tháng
Mười. Nhân vật xuất hiện ngay sau ông Malinowski là ông Dương
Khiết Trì, ủy viên Quốc Vụ Viện Trung Quốc. Không khí
"thân Trung" trở lại.
Tuy vậy và xem xét một cách khách quan các yếu tố, tinh thần
phản kháng Trung Quốc có thể không phải là nguyên cớ chủ
yếu dẫn đến việc hai blogger Hồng Lê Thọ và Nguyễn Quang
Lập bị bắt gần đây, nếu so sánh liều lượng các bài đăng
về Trung Quốc trên hai blog Người Lót Gạch và Quê Choa còn
khiêm tốn hơn khá nhiều so với một số trang mạng lề dân
khác ở Việt Nam.
Rất có thể, việc Blog Người Lót Gạch vô tình đăng lại
một số bài về tình hình nội bộ trong đảng, đặc biệt về
ngành công an cũng như liên quan đến một nhân vật công an cao
cấp - với nguồn gốc rất có thể xuất phát từ những địa
chỉ phe phái chính trị xung đột nhau - đã tạo ra một lý do
để ông Hồng Lê Thọ bị bắt. Có dư luận đã so sánh vụ
việc này với việc Blogger Cô Gái Đồ Long bị bắt hồi năm
2011 cũng vì viết về "gia đình" ngành công an.
Nhưng khác hẳn với Người Lót Gạch, blog Quê Choa hầu như
không dính dáng gì đến các bài viết nội bộ, trong khi hàm
lượng phản biện trên blog này được đánh giá chung là khá
mềm mỏng. Vậy tại sao nhà văn Nguyễn Quang Lập bị bắt?
Nguyentandung.org, một trang tin thiếu chính danh nhưng luôn trở
nên nhạy bén với những nguồn tin từ ngành công an và đặc
biệt liên quan đến các vụ "đấm đá" và bắt bớ nhân sĩ
trí thức, đã "tường thuật" một tin tức (cũng có thể
hiểu như một nhận định, hoặc khái quát hơn nữa là mang
tính "báo cáo"): "Trong một thời gian dài, ông Nguyễn Quang
Lập đã viết và đăng tải lên mạng rất nhiều bài gây chia
rẽ nội bộ lãnh đạo đảng và nhà nước, như xúc phạm, bôi
nhọ uy tín của đồng chí Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng,
nhưng lại đề cao vai trò của Chủ Tịch Nước Trương Tấn
Sang..."
Tin tức trên là rất đáng lưu tâm, lồng trong bối cảnh
trước hội nghị trung ương cuối năm 2014 - được dư luận
đánh giá là đặc biệt quan trọng về công tác nhân sự để
chuẩn bị cho Đại Hội Đảng lần thứ 12 vào năm 2016.
Nếu giả thiết mang màu sắc "cá nhân" về trường hợp ông
Hồng Lê Thọ và mang sắc tố "nội bộ" đối với nhà văn
Nguyễn Quang Lập là đúng, có thể tạm kết luận là vụ bắt
ông Lập là quan trọng và nghiêm trọng hơn vụ bắt ông Thọ.
Cũng có nghĩa là loạt bắt bớ vừa qua không phải là một cú
ra tay trực tiếp vào giới hoạt động dân chủ, mà chỉ có ý
nghĩa răn đe gián tiếp. Và khả năng nhiều sẽ không xảy ra
một đợt bắt bớ trên diện rộng.
Tuy nhiên, như đã đề cập ở phần đầu bài viết này, dù
giới bắt bớ nhắm vào mục tiêu gì thì những người bị
bắt cũng có vẻ giống như những con cừu lẻ loi.
Muộn còn hơn không, đã đến lúc những con cừu lẻ loi cần
hội tụ thành đàn theo đúng nghĩa tương hợp. Mỗi cá nhân
tranh đấu cho dân chủ đều cần tìm đến một tổ chức dân
sự độc lập phù hợp với mình.
Không thể có được xã hội dân sự hoàn thiện nếu chỉ lẻ
tẻ một số tổ chức dân sự, hoặc tệ hơn là những cá nhân
đơn lẻ "xếp hàng chờ bị bắt."
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141215/pham-chi-dung-nhung-con-cuu-le-loi-de-bi-an-thit-hon),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét