Những gì diễn ra trong những năm gần đây và nhất là trong
những ngày gần đây khiến tôi tự đặt cho mình câu hỏi này
: phải chăng đang diễn ra một quá trình tái toàn trị hóa tại
Việt Nam?
Những nghiên cứu của Hannah Arendt cho phép bà xác định rằng
khái niệm chủ nghĩa toàn trị (totalitarisme) được áp dụng cho
hai hệ thống duy nhất : hệ thống cộng sản Liên Xô dưới
thời Staline và hệ thống quốc xã Đức thời Hitler. Sau cái
chết của hai lãnh tụ toàn trị này, hệ thống toàn trị sụp
đổ, cái còn tiếp tục tồn tại được gọi là hệ thống
độc tài cộng sản.
Václav Havel không đồng ý với cách nhìn này. Trong những năm 70
của thế kỷ trước, ông dùng chữ chủ nghĩa hậu toàn trị
(post-totalitarisme) để chỉ mô hình chính trị của các nước
cộng sản Đông Âu. Nhưng điều đáng ngạc nhiên là đến
cuối những năm 80, ông sử dụng lại khái niệm « chủ nghĩa
toàn trị » của Arendt một cách hệ thống để chỉ hình thái
cộng sản Đông Âu, trong một bài viết có tựa đề là «
Histoire et totalitarisme ». Có lẽ đối với Havel, những yếu tố
toàn trị luôn là một đặc điểm cố hữu của chủ nghĩa
cộng sản.
Nếu ta đồng ý với Arendt rằng chữ « chủ nghĩa toàn trị »
chỉ phù hợp với một chế độ trong đó diễn ra việc thanh
trừng hàng loạt, giết người với số lượng lớn, và giết
những người vô tội, thì quả thật điều đó chỉ phù hợp
với Liên Xô của Staline, và nước Đức của Hitler.
Ở các nước cộng sản khác, dù số lượng người bị giết
không nhiều như ở hai quốc gia nêu trên, nhưng vẫn diễn ra
những vụ giết người hàng loạt. Ở Việt Nam, điều đó đã
xảy ra trong cải cách ruộng đất. Bao nhiêu người vô tội đã
bị giết chỉ vì thuộc thành phần địa chủ, và kể cả khi
họ không phải là địa chủ, kể cả khi họ là ân nhân của
những lãnh tụ cộng sản, họ bị giết chỉ vì cần phải có
một số lượng người bị giết cho đủ chỉ tiêu. Nếu đặt
trong guồng máy và logic của chủ nghĩa toàn trị và chủ nghĩa
cộng sản để xem xét vụ cải cách ruộng đất, ta sẽ hiểu
vì sao một việc như thế có thể xảy ra, và đã xảy ra.
Có lẽ hiện đang có một quá trình tái toàn trị hóa tiệm
tiến tại Việt Nam. Để xác định được nó bắt đầu từ
lúc nào, cần phải có nghiên cứu, nhưng rất có thể (đây
chỉ là một phỏng đoán chưa kiểm chứng) nó có nguồn gốc
từ hội nghị Thành Đô, bởi trước đó Việt Nam đã biết
đến một thời kỳ mở cửa với thành tựu trên nhiều mặt.
Tôi dẫn ra đây những sự kiện mà tôi dựa vào đó để suy
luận về một quá trình tái toàn trị hóa có thể đang diễn ra
trên lãnh thổ chúng ta.
Vụ Nhã Thuyên cho thấy sự trở về với những cuộc thanh
trừng thời kỳ Nhân văn Giai phẩm. Dù rằng, về quy mô và
tính chất không có sự tương đương, nhưng có một ý chí
quyết tâm đưa sinh hoạt văn học nghệ thuật và nghiên cứu
khoa học xã hội nhân văn trở lại thời kỳ Nhân văn Giai
phẩm, và được thực hiện tinh vi hơn, kín đáo hơn. Thậm chí
ý chí này được luật hóa bằng luật giáo dục.
Việc xuất hiện « sự tố giác của quần chúng » chính là
ngôn ngữ của thời cải cách ruộng đất. Và những người
bị bắt mới đây, Hồng Lê Thọ và Nguyễn Quang Lập, là
những người bình thường như bao nhiêu người khác. Việc bắt
bớ họ gây ngạc nhiên, gây sửng sốt bởi họ không giống Ba
Sàm Nguyễn Hữu Vinh, không giống Trương Duy Nhất và Phạm
Viết Đào ở những điểm : họ không có một tuyên ngôn rõ
ràng về quan điểm chính trị, không có quan điểm chống đối,
không trực tiếp viết bài. Blog của họ chỉ làm nhiệm vụ
đưa tin, như bao nhiêu blog khác. Thậm chí, dưới mỗi bài đăng
lại trên Quê Choa đều có ghi : « Nội dung bài viết không
phản ánh quan điểm của Quê Choa ». Tôi ghi theo trí nhớ, vì
khi vào tìm lại blog Quê Choa để kiểm tra thì không còn tìm
thấy địa chỉ của Quê Choa trên google nữa. Ngoài số lượng
người truy cập và số lượng bài giới thiệu, thì Quê Choa và
Người Lót Gạch cũng giống như rất nhiều những blog khác. Và
mọi người ngơ ngác, không hiểu tại sao hai người này bị
bắt, và do đó đã có nhiều suy luận khác nhau về nguyên nhân,
một điều bình thường trong bối cảnh chẳng có nguyên nhân
nào được đưa ra một cách chính thức.
Trước đây chính quyền chỉ bắt một người, bây giờ đã có
dấu hiệu bắt hàng loạt, và bắt những người bình thường,
theo « tố giác của quần chúng ». Đó là một dấu hiệu rõ
rệt của sự quay trở lại với thời cải cách ruộng đất.
Hẳn chúng ta chưa quên rằng cách đây ít lâu, có một triển
lãm chính thức về cải cách ruộng đất tại thủ đô, và
điều này cũng đã gây ngạc nhiên cho tất cả mọi người.
Khó có thể tìm thấy một lý do thích hợp cho việc tổ chức
một triển lãm như vậy. Nhưng chúng ta sẽ không ngạc nhiên khi
nhìn nó như dấu hiệu của một quyết tâm quay trở lại với
thời kỳ dã man nhất của chủ nghĩa toàn trị cộng sản.
Thực ra chính quyền cũng không dấu sự dã man của mình khi
chọn bắt giam hai người có tuổi và đều đang bị bệnh
nặng. Thông điệp của chính quyền là : dân chúng cần biết
rằng họ đang được lãnh đạo bởi một chính quyền đủ
khả năng đi tới tận ranh giới cuối cùng của sự vô nhân
đạo.
Khi đã đi tới chỗ bắt quả tang một nhà văn đang viết văn,
có nghĩa là đi tới chỗ bắt một người bình thường đang
làm công việc bình thường, thì có nghĩa mọi việc chẳng còn
nằm trong bất kỳ một logic nào nữa. Ai cũng có thể bị bắt
quả tang khi đang làm công việc thường nhật của mình : một
nhà giáo sẽ bị bắt quả tang khi đang đứng trên bục giảng,
một bác sĩ sẽ bị bắt quả tang khi đang khám cho bệnh nhân,
một bà nội trợ sẽ bị bắt khi đang làm bếp, và có thể
tới chỗ một ông chồng sẽ bị bắt quả tang khi đang ngủ
với vợ mình... Thật ra chẳng còn gì đáng ngạc nhiên nữa
kể từ khi hai cái bao cao su đã qua sử dụng bị bắt quả tang
đang ở trong sọt rác của khách sạn, rồi hai xe máy bị bắt
quả tang đi hàng ba... Một nhà văn bị bắt quả tang khi đang
viết văn, có lẽ sự phi lý này có nhiều thi tính nhất trong
số các sự vụ phi lý đã diễn ra!!!
Chúng ta thực sự không biết được chính quyền này có quyết
định quay trở về tới tận cái khởi điểm chết chóc của
chủ nghĩa toàn trị, lúc mà hàng loạt người vô tội bị
giết không cần lý do, không cần nguyên nhân, bị giết bởi
chính sự vô tội của họ. Chúng ta không biết được, không ai
suy đoán được.
Chúng ta đã có bằng chứng trong lịch sử để thấy sự tàn
bạo, bạo lực, bản năng giết người nằm sẵn trong con
người như thế nào, và trong những điều kiện nào đó thì
sự tàn bạo dâng lên và lây lan trên diện rộng. Bao nhiêu
triệu người Do Thái đã bị giết chỉ vì họ là người Do
Thái. Đã có bao nhiêu nghiên cứu về bạo lực, nhưng dĩ nhiên
chưa ai có câu trả lời cuối cùng.
Trên cái đà gia tăng bạo lực trong xã hội hiện nay, và với
sự gia tăng đàn áp, gia tăng bạo lực từ phía chính phủ mà
càng ngày dân chúng càng bị buộc phải chứng kiến như trong
thời gian những năm gần đây, chúng ta khó mà biết được quá
trình tái toàn trị hóa này sẽ dẫn Việt Nam tới đâu.
Chúng ta cần tiếp tục suy nghĩ nếu chúng ta còn có bộ não ở
trong đầu. Chúng ta cần cảm thấy đau đớn trước việc
những người vô tội càng ngày càng bị bắt nhiều hơn, nếu
chúng ta còn có một trái tim trong lồng ngực. Và chúng ta cần
hành động nếu cuộc sống của chính chúng ta bị đe dọa.
Quyền bảo vệ mạng sống là quyền tự nhiên mà tất cả mọi
người sinh ra đều có, đó là quyền mà không ai ban bố được
cho ai, cũng không ai tước đoạt được của ai.
Paris, 17/12/2014
Nguyễn Thị Từ Huy
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141217/nguyen-thi-tu-huy-tiep-tuc-suy-nghi-ve-nhung-vu-bat-bo-gan-day),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét