<div class="boxcenter400"><img
src="http://www.danluan.org/files/u5311/newton.jpg" /><div
class="textholder">Isaac Newton (1642-1727) là một nhà vật lý, nhà
thiên văn học, nhà triết học, nhà toán học, nhà thần học
và nhà giả kim người Anh.</div></div>
<strong>Ba định luật về cơ học của Newton có thể phát biểu
như sau:</strong>
Định luật 1: Nếu một vật không chịu tác dụng của lực
nào hoặc chịu tác dụng của các lực có hợp lực bằng
không, thì vật đứng yên sẽ tiếp tục đứng yên, đang
chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động thằng đều.
Định luật 2: Gia tốc của một vật cùng hướng với lực tác
dụng lên vật. Độ lớn của gia tốc tỷ lệ thuận với độ
lớn của lực và tỷ lệ nghịch với khối lượng của vật:
Định luật 3: Trong mọi trường hợp, khi vật A tác dụng lên
vật B một lực, thì vật B cũng tác dụng lại vật A một
lực. Hai lực này khác điểm đặt, cùng giá, ngược chiều và
cùng độ lớn.
Những phát biểu về ba định luật này được trích trong SGK
Vật lý lớp 10 chương trình nâng cao, các phát biểu khác về ba
định luật của Newton cũng có nội dung tương tự.
Vậy câu hỏi đặt ra là triết lý cuộc sống nào chúng ta có
thể rút ra được từ ba định luật trên, ban đầu có thể
chẳng có một sợi dây nào liên quan giữa triết học và ba
phát biểu về chuyển động của vật rắn này, nhưng nếu suy
ngẫm nhiều hơn, chúng ta sẽ phát hiện ra những sự trùng hợp
đến kinh ngạc. Để có thể hiểu sự liên quan đó một cách
logic, hãy lần lượt xem xét từng phát biểu.
<strong>Định luật 1</strong>
Hãy hình dung vật rắn mà phát biểu này nói đến chính là
cuộc đời của chúng ta, đối với một số người, cuộc
đời họ gần như đứng yên, đối với một số người khác,
cuộc đời họ cứ mãi chuyển động thẳng đều, giống như
một cuộc sống nhàm chán cứ diễn ra hàng ngày. Điều mà
chúng ta có thể nhận ra từ định luật đó là, nếu bạn
muốn thay đổi, nếu bạn muốn thoát khỏi con đường lặp đi
lặp lại mỗi ngày, nếu bạn muốn thoát khỏi cái "vũng
bùn" giữ chân mình tại chỗ, bạn cần một thứ gì đó gọi
là "lực tác động".
"Lực tác động" ở đây phải chăng chính là động lực,
một loại lực vô hình có thể thôi thúc bạn, có thể giúp cho
bạn đi nhanh hơn, cũng có thể khiến bạn đi chậm lại và rẽ
vào một con đường khác, kéo bạn ra khỏi cái vùng an toàn do
chính mình tạo ra. Điểm mấu chốt ở đây là, chỉ cần có
động lực – sẽ có sự thay đổi.
<strong>Định luật 2</strong>
Nối tiếp theo những gì được nhận ra ở định luật 1, khi
mà cái chúng ta đã có là động lực, là F, là những gì thôi
thúc chúng ta, bắt buộc chúng ta phải hành động.
"m" ở đây đại diện cho sức ì, cho sự trì hoãn, sự lười
biếng của chúng ta trong việc làm những hành động đó; a là
gia tốc, đặc trưng cho sự thay đổi, là những kết quả mà
chúng ta đạt được.
Một nguyên tắc đơn giản đó là với một động lực, với
một lực F không đổi: Nếu bạn càng trì hoãn, càng lười
biếng, cố tìm ra lý do để thực hiện những hành động càng
ít càng tốt, sự thay đổi của chúng ta sẽ tỷ lệ nghịch
với sự trì hoãn đó, những kết quả đạt được sẽ rất
ít, hầu như chẳng có gì thay đổi, và hệ quả là gì, chúng
ta sẽ lại chán nản, m lại càng tăng và a lại càng giảm.
Nhìn theo cách ngược lại có thể sẽ dễ hiểu hơn, hành
động càng nhiều, kết quả càng lớn; một điều thú vị là
dù chỉ với một lực F rất nhỏ nhưng nếu m nhỏ tới mức
dần tiến tới 0 thì sự thay đổi sẽ là vô cùng lớn mà
chúng ta không thể nào biết được.
<strong>Định luật 3</strong>
Phát biểu thứ 3 có vẻ khá dễ hiểu, nó đơn giản chỉ là
quy luật hai chiều của cuộc sống. Nếu bạn tác động tích
cực hay tiêu cực đối với một sự vật sự việc gì đó,
cuối cùng cũng sẽ có một tác động tích cực hay tiêu cực
tương ứng tác động vào bạn. Nếu bạn không chịu lắng nghe
một người, đừng bao giờ mong người đó sẽ lắng nghe mình.
Trong khi đang tìm kiếm về đề tài này trên mạng, tôi vô tình
tìm thấy một nhận xét rất hay của một người nước ngoài
có nickname RainersHQ trên trang web Wattpad, tôi xin để lại nguyên
văn tiếng Anh như sau:
"…I've considered Newton's third law for many years in regards to
philosophy and humanitarian work. The word I seem to have difficulty with
understanding is "opposite". For example, according to the law, if
someone were to do something viewed as "good" such as building a water
well in Africa, providing clean water for a community of 300 people, the
"opposite" action would be that 300 people somewhere else would not have
clean water; or, perhaps when something "good" is done that the universe
must balance itself with something "bad". I am not proposing that people
should do more bad so that we might have more good, but perhaps that both
good and bad are merely illusions…"
Đoạn văn trên có thể được dịch đại khái là định luật
thứ ba muốn nêu lên ý nghĩa của từ "trái ngược", nghĩa
là nếu như bạn làm một việc gì đó tốt như xây một đài
phun nước ở châu Phi có thể cung cấp nước sạch cho một
cộng đồng khoảng 300 người, thì hành động "trái ngược"
có thể là ở nơi nào đó trên Trái Đất, 300 người khác sẽ
không có nước sạch để dùng. Hoặc có thể hiểu theo một
cách khác là khi một việc tốt được thực hiện, vũ trụ sẽ
tự cân bằng nó bằng một việc gì đó không tốt, và tác
giả còn muốn nói lên rằng liệu ranh giới giữa việc tốt và
việc xấu có thật sự tồn tại?
Lời nhận xét đó chỉ là một ý kiến cá nhân, nhưng vẫn có
nhiều thứ đáng để chúng ta suy ngẫm, đó là về sự cân
bằng của cuộc sống, tìm ra được ý nghĩa của sự cân bằng
đó có thể cần rất nhiều thời gian. Vì vậy việc của chúng
ta có lẽ nên bắt đầu bằng định luật 1 và định luật 2,
khi mà tự chính bản thân chúng ta cân bằng, chúng ta mới có hy
vọng thu hẹp được những khoảng cách mà sự cân bằng của
vũ trụ tạo ra.
<em>Science and philosophy may be just the same, they are the way people
think about everything around them. While philosophers try to give their
opinions "subjectively", scientists always find the most reasonable
answer for everything.</em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141213/nguyen-hoai-nam-triet-ly-cuoc-song-tu-3-dinh-luat-cua-newton),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét