<strong>Mô hình "hậu cộng sản," Nga, Việt Nam</strong>
Giá dầu sụt giảm một cách nhanh chóng và sự lao đao của
nền kinh tế Nga là những tin tức hàng đầu thế giới trong
tuần này. Chính nhờ lúc này mà nhiều người mới được
biết rằng nước Nga, quốc gia rộng lớn nhất thế giới, hậu
thân của đế quốc Liên xô một thời vang bóng, lại sống
nhờ vào dầu mỏ với 60% ngân sách quốc gia dựa vào xuất
khẩu vàng đen. Điều đó có nghĩa là quốc gia này không sản
xuất được nhiều thứ có thể kiếm lợi, mà chỉ xuất khẩu
tài nguyên để sống không khác nhiều quốc gia kém phát triển
là mấy. Một người Nga nổi tiếng là ông Sergey Brin, người
đồng sáng lập đại công ty Google nói rằng nước Nga chỉ là
nước Nigeria nhiều dầu hỏa có tuyết phủ.
<div class="boxcenter450"><img
src="http://www.danluan.org/files/u5311/mo_hinh_doc_tai_2.jpeg" /><div
class="textholder">Công nhân với biểu tượng búa liềm trang trí
thành phố Hà Nội vào năm mới. AFP photo</div></div>
Điều gì làm cho một quốc gia khổng lồ nhiều tài nguyên lâm
vào cảnh khó khăn như thế.
Facebooker Mai Tú Ân viết:
Có nhiều tiền nhưng không lo phát triển kinh tế lâu dài,chăm
lo một quốc kế dân sinh mà chỉ lo củng cố bè đảng, để
nạn tham nhũng tràn lan, bóp nghẹt đối lập, giữ quyền sinh
sát tất cả, rồi xây dựng cái gì cũng to lớn để phùng
xòe...
Mai Tú Ân có ý nói đến những công trình hoành tráng mà nước
Nga hậu cộng sản xây dựng nên như Olympic Sochi vừa qua. Việc
xây cất những công trình hoành tráng như vậy vốn cũng có
lịch sử lâu đời từ thời mồ ma đế chế Soviet. Sau khi chủ
nghĩa cộng sản sụp đổ, nước Nga đã thất bại trên con
đường tiến lên một xã hội dân chủ pháp trị thực sự mà
lại biến thành một xã hội được cai trị bằng một thể
chế mà nhiều người coi là độc tài như Mai Tú Ân vừa nhắc.
Blogger Hiệu Minh cũng nhận xét về thể chế nước Nga hiện
tại là một nhà nước độc tài, và đó cũng chính là nguyên
nhân của sự lao đao khốn đốn ngày nay của người dân Nga:
Chế độ độc tài là môi trường kìm nén phát triển, tính
toán sai lầm khi phân bổ tài nguyên và tiền bạc dựa trên
cảm tính của một vài lãnh đạo, mà không tính toán khoa học.
Đến đây hẳn quý thính giả nhớ lại câu chuyện về những
tập đoàn quốc gia của chính nước Việt Nam, nơi nhiều vụ
án tham nhũng xảy ra trong thời gian gần đây. Và nhiều người
cũng nói là cuộc cải cách sâu rộng về kinh tế năm 1986 của
Việt Nam tương tự chính biến 1990 của nước Nga, đã không
đưa được đất nước trở thành một quốc gia pháp trị. Mô
hình độc đảng vẫn duy trì, dẫn tới những tập đoàn kinh
tế nhà nước kém hiệu quả, đồng thời tạo nên một môi
trường cực kỳ màu mỡ cho nhũng lạm. Vụ tham nhũng lớn mà
hiện nay công luận đang quan tâm lại liên quan đến người có
công việc liên quan đến việc chống tham nhũng là ông cựu
thanh tra chính phủ Trần Văn Truyền.
<div class="boxright300"><div class="quotebody"><div class="quoteopen"><img
class="quoleft" src="/misc/quoleft.png"/></div>Bộ máy Kiểm tra, Giám
sát, Thanh tra, Kiểm sát, Tòa án của đảng và nhà nước VN
cần giật mình, tỉnh giấc ngủ quá lâu và quá sâu, lập lại
trật tự và luật pháp đã bỏ lỏng hầu như tê liệt.<img
class="quoright" src="/misc/quoright.png"/> <br class="quoteclear"></div><div
class="quoteauthor">» - Ông Bùi Tín</div></div>
Ông Bùi Tín, một cựu đảng viên cao cấp của đảng cộng
sản hiện đang lưu vong tại Pháp viết rằng:
<em>Bộ máy Kiểm tra, Giám sát, Thanh tra, Kiểm sát, Tòa án của
đảng và nhà nước VN cần giật mình, tỉnh giấc ngủ quá lâu
và quá sâu, lập lại trật tự và luật pháp đã bỏ lỏng
hầu như tê liệt. Đây là đề tài bị bỏ qua trong cuộc họp
quốc hội vừa qua, cần bàn kỹ trong cuộc họp TW đảng trong
tháng cuối năm, mở đường cho việc chuẩn bị thiết thực cho
Đại hội XII đang đến gần.</em>
Lời kêu gọi lập lại luật pháp của ông Bùi Tín không phải
là hiếm trong thời gian gần đây. Và thậm chí chính những nhà
lãnh đạo cao cấp của đảng cộng sản Việt Nam cũng nói
đến trong hơn mười năm qua. Nhưng kết quả vẫn là thứ hạng
rất kém của quốc gia về sự minh bạch cũng như mức độ
cảm nhận về tham nhũng được các tổ chức quốc tế công
bố trong năm nay. Những kỳ đại hội của đảng mà ông Bùi
Tín hy vọng liên tiếp trôi qua, người ta không thấy có gì thay
đổi, mà lại thấy tự do ngôn luận vẫn bị kiểm soát, vẫn
có những vụ bắt bớ blogger, những người bất đồng chí
kiến xảy ra, và vụ mới nhất xảy ra là blogger Nguyễn Quang
Lập chủ trang Quê Choa có rất nhiều độc giả bị bắt trong
đầu tháng 12 mà nhiều người cứ ngỡ ngàng hỏi nhau rằng
ông bị bắt vì chuyện gì! Vì ông Lập là một người vốn
cẩn trọng?
Câu trả lời từ nhà văn Phạm Thị Hoài, người điều hành
trang blog Pro&Contra rằng mọi bí quyết để an toàn trong một
nhà nước chuyên chế đều vô nghĩa.
<strong>Con đường tự do dân chủ khó khăn</strong>
Trong lời kêu gọi trả tự do cho blogger Nguyễn Quang Lập, nhà
báo Huy Đức viết:
Nguyễn Quang Lập chưa bao giờ có ý định làm một anh hùng. Dù
những gì anh cống hiến ở Quê Choa là một sự hy sinh quả
cảm. Bịt miệng một tiếng nói ôn hòa như blog Quê Choa chỉ
có giá trị tự lên án. Nhà tù không phải là nơi dành cho một
nhà văn muốn bày tỏ ý kiến một cách ôn hòa. Hãy trả tự do
cho nhà văn Nguyễn Quang Lập.
Trong một lần trao đổi với chúng tôi sao khi nhà văn Nguyễn
Quang Lập bị bắt, Giáo sư Nguyễn Thế Hùng cũng phát biểu
tương tự một cách khôi hài rằng khi nhà nước Việt Nam bắt
giữ những người phản biện ôn hòa như ông Lập chính là tự
tay đập vỡ cái gương soi của mình, từ đó không thấy
được các khiếm khuyết của chính mình mà sửa đổi.
Cuộc đấu tranh vì một xã hội dân chủ tại Việt Nam bằng
ngôn luận đã và đang phát triển, cũng như đã và đang bị
đàn áp.
<div class="boxright300"><div class="quotebody"><div class="quoteopen"><img
class="quoleft" src="/misc/quoleft.png"/></div>Nêu yêu cầu Đảng CS
độc tài toàn trị tự chuyển biến thành Đảng CS dân chủ
để dân tin thì có tội gì? Vì dân thì dân theo, chống dân thì
dân chống là lẽ thường. Yêu cầu đa đảng thì có tội gì?
<img class="quoright" src="/misc/quoright.png"/> <br
class="quoteclear"></div><div class="quoteauthor">» - Cựu Đại sứ
Nguyễn Trọng Vĩnh</div></div>
Cựu Đại sứ Việt Nam tại Trung quốc Nguyễn Trọng Vĩnh
viết:
<em>Nêu yêu cầu Đảng CS độc tài toàn trị tự chuyển biến
thành Đảng CS dân chủ để dân tin thì có tội gì? Vì dân thì
dân theo, chống dân thì dân chống là lẽ thường. Yêu cầu đa
đảng thì có tội gì? Nước ta trước đây đã từng có đa
đảng mà Đảng Lao động Việt Nam vẫn giữ được vị trí
lãnh đạo. Yêu cầu tam quyền phân lập mà các nước văn minh
tiến bộ trên thế giới đều thực hiện thì có tội gì? Yêu
cầu được hưởng các quyền công dân ghi trong Hiến pháp và
hợp với Công ước Nhân quyền quốc tế thì có tội gì?</em>
Những tội trạng đó có lý do không gì khác hơn là sự kiểm
duyệt tự do ngôn luận của đảng cộng sản. Nhà văn Phạm
Thị Hoài dường như có câu trả lời cho ông Nguyễn Trọng
Vĩnh khi bà viết về chuyện kiểm duyệt ở Việt Nam:
<em>Sự tồn tại của kiểm duyệt ở đất nước này là một
bí mật ngang với sự độc quyền lãnh đạo của Đảng Cộng
sản, chỉ khác là nó chưa được đảm bảo bằng hiến
pháp.</em>
Trong bối cảnh đó, những trang blog như Quê Choa của nhà văn
Nguyễn Quang Lập, hay trang Ba Sàm của ông Nguyễn Hữu Vinh
được bác sĩ Phạm Hồng Sơn đánh giá là có một tác động
xã hội vô cùng lớn lao và tích cực. Và mọi người cũng nhớ
lại là ông Nguyễn Hữu Vinh vẫn còn nằm trong nhà tù cùng
với 33 blogger khác trên toàn cõi Việt Nam.
<div class="boxleft220"><img
src="http://www.danluan.org/files/u5311/mo_hinh_doc_tai_3.jpeg" /><div
class="textholder">Một cửa hàng bán các sản phẩm tuyên truyền
cho ĐCS tại Hà Nội. AFP photo</div></div>
Tuy thế cuộc đấu tranh giằng co giữa những người phản
biện và dấn thân cho tự do ngôn luận với nhà cầm quyền
độc đảng có vẻ như không tiến triển vì như lời bác sĩ
Phạm Hồng Sơn mô tả sau đây:
<em>Bên này, nhà độc tài ngày càng phát ra những ngôn từ,
những động tác, hình thái mới gần hơn với dân chủ nhưng
quyết không để cái gì làm tổn hại tới các thiết chế
độc tài, bên kia, người bị trị cũng ngày càng xướng ra
những phát ngôn ủng hộ dân chủ, biểu tỏ phản đối trấn
áp tự do nhưng cũng quyết không làm điều gì tổn hại tới
danh vị, đặc quyền bản thân do độc tài ban phát.</em>
Nhà văn Phạm Thị Hoài nhận xét một cách cay đắng về thái
độ của nhiều người Việt trong công cuộc đòi dân chủ và
tự do cho chính mình:
<em>Chúng ta có thể chờ đợi tất cả ở người Việt - và ở
đây đang nói đến những người còn quan tâm đến thế sự
thời cuộc - chỉ trừ sự đóng góp cụ thể và bền bỉ về
tài chính. Tất cả, dù chia rẽ trong mọi quan điểm, đều
đồng thuận trong tinh thần hưởng thụ miễn phí. Tự do, dân
chủ, nhà nước duy pháp quyền là những thứ rất tốn kém.
Điều duy nhất chúng ta không làm là những hành động cụ
thể, ở quy mô đủ rộng để có một tác động thực. Hàng
trăm nghìn độc giả của anh sẽ quen rất nhanh khoảng trống
anh để lại trên không gian ảo, như hàng trăm nghìn độc giả
của Anh Ba Sàm.
</em>
Với một cái nhìn nhẹ nhàng hơn blogger Hiệu Minh viết rằng
thói quen hình thành trong một thời gian dài dưới chế độ
độc tài gây khó khăn không ít cho công cuộc dân chủ hóa
đất nước ngày nay. Trong một bài viết về những đổi thay
ở Mông cổ, một quốc gia hậu cộng sản, Hiệu Minh viết về
tính phản biện của giới trí thức:
<em>Bởi một thời gian dài, trí thức không được nghĩ khác
những gì cấp trên cho phép. Không gian cho sáng tạo không còn
nữa, trí tuệ độc lập càng không có giá trị. Điều đó
ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển bởi không còn ai
dám nói đến cái sai của hệ thống, còn lại là lớp nịnh
hót cấp trên hoặc an phận thủ thường. Hệ lụy ấy kéo theo
vài thập kỷ chưa có cơ hội sửa được, vì tư duy đã ăn
thành lối mòn cũ kỹ.</em>
Đó là những khó khăn rất lớn cho những quốc gia đang trong
quá trình cải cách thoát khỏi chế độ độc tài mà nhiều
người Việt Nam cũng đang hy vọng là đất nước mình đang ở
trong giai đoạn đó. Họ hy vọng là vì mô hình độc tài rất
khó để sửa chữa những lỗi lầm trong điều hành và quản
lý đất nước.
Xin hãy nghe lời ông Mai Tú Ân so sánh sự sửa mình của chế
độ độc tài và chế độ dân chủ,
Những sai lầm của một nền độc tài thì khác với sai lầm
tương ứng của nền dân chủ. Nền dân chủ cũng sai lầm nhưng
bởi bản chất, bởi sự phản biện, bởi sự tự ra đi...nên
sai lầm của nền dân chủ còn có thể sửa được, luôn sửa
chữa được và ít gây hại cho quốc gia. Ngược lại sai lầm
của một nền độc tài, lãnh tụ độc tài là không thể sửa
chữa được, hoặc với một cái giá quá đắt.
Cái giá đó phải chăng chính là việc đồng rúp của nước Nga
sụt giá đến 60% chỉ trong vài tháng, và là hàng ngàn tỉ
đồng nợ xấu của các tập đoàn nhà nước Việt Nam trong
mấy năm qua?
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141224/kinh-hoa-nguy-hiem-cua-mo-hinh-doc-tai),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét