Phan Minh Ngọc - Xử lý nợ xấu nên như thế nào?

<center><img
src="http://cafef.vcmedia.vn/zoom/660_360/Images/Uploaded/Share/56293dadd36b3b0bf1358cf0b3038d37/2014/10/08/no-xau/xu-ly-no-xau-nen-nhu-the-nao.jpg"
/></center>
<strong>Nợ xấu có thực sự lớn đến mức đáng quan ngại,
đến mức nếu không có sự "vào cuộc" của nguồn lực của
chính phủ và của dân chúng (tiền quyên góp) thì nền kinh tế
sẽ sụp đổ hay không vẫn chưa rõ ràng.</strong>

Mới đây chính phủ đã chính thức đề nghị Quốc hội cho
phép sử dụng ngân sách để xử lý nợ xấu của các doanh
nghiệp nhà nước (DNNN). Trước đó nữa, ông Phan Trung Lý, Chủ
nhiệm Ủy ban Pháp luật gợi mở vấn đề dân góp tiền xử
ký nợ xấu theo kinh nghiệm của Hàn Quốc. Thống đốc Ngân
hàng Nhà nước (NHNN) cũng nói gần nói xa đến việc các quốc
gia khác sử dụng ngân sách lớn đến mức độ nào để xử
lý nợ xấu qua những con số "khủng", trong khi Việt Nam thì
không có 1% nào.

Những đề xuất kiểu như trên đã vấp phải phản ứng mạnh
từ công luận. Thứ nhất, chúng vi phạm nguyên tắc đã được
thống nhất rộng rãi trong xã hội rằng không sử dụng ngân
sách để xử lý nợ xấu. Thứ hai, người dân thường rõ ràng
chẳng liên quan gì đến, chẳng là nguyên nhân gây ra nợ xấu,
mà nay kêu gọi dân chúng quyên góp để giúp các ông chủ ngân
hàng, một trong những nguồn cơn gây nên cái họa nợ xấu, là
điều không thể chấp nhận được.

Cũng cần lưu ý rằng người dân Hàn Quốc quyên góp tiền là
để giúp Chính phủ trả món nợ đã vay của IMF để thoát
khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1998 chứ chẳng phải để
giải quyết nợ xấu.

Thứ ba, nợ xấu có thực sự lớn đến mức đáng quan ngại,
đến mức nếu không có sự "vào cuộc" của các nguồn lực
của chính phủ (ngân sách) và của dân chúng (tiền quyên góp)
thì nền kinh tế sẽ sụp đổ hay không là điều vẫn chưa rõ
ràng. Cứ theo giải trình có tính làm yên lòng người nghe của
Thống đốc NHNN trước Ủy ban kinh tế Quốc hội vừa qua thì
tình hình nợ xấu xem ra không đến nỗi... xấu khi tỷ lệ nợ
xấu chỉ khoảng vài phần trăm và tình hình xử lý nợ xấu
đang khả quan với triển vọng giảm đáng kể nợ xấu vào
cuối năm nay.

Nay đã có những đề xuất như trên có nghĩa là tình hình nợ
xấu hoàn toàn không thể lạc quan như đã được cho biết.
Trong bối cảnh của một đám cháy nhà hàng xóm có khả năng
lan ra cả xóm thì mỗi nhà cũng phải ra tay cứu giúp, dù không
trực tiếp gây ra đám cháy, việc kêu gọi dùng ngân sách hay
"phản cảm" hơn, kêu gọi dân đóng góp, là điều có thể
thông cảm được, và thậm chí cũng nên xem xét thực hiện.
Nhưng để thực hiện thì phải vạch ra những nguyên tắc và
quy trình rõ ràng, hợp lý.

Việc đầu tiên cần làm là <span class="underlined-text">phải công
khai, minh bạch hóa</span> toàn bộ các khoản nợ xấu và sẽ
thành nợ xấu (do phân loại lại nghiêm túc hơn, do không che
giấu, "treo" nữa), để biết chính xác mức độ nợ xấu có
thực trong hệ thống ngân hàng, từ đó mới có căn cứ để
bốc thuốc. Về chuyện này, xem ra có nhiều việc cần phải
làm khi NHNN thỉnh thoảng lại cho ra một con số nợ xấu khác
nhau, đôi khi gây giật mình như con số 500 ngàn tỷ mới tiết
lộ gần đây; và chính phủ vẫn cho phép treo, khoanh các khoản
nợ xấu của DNNN như Vinashin và Vinalines.

Việc cần làm thứ hai là thực hiện nguyên tắc <span
class="underlined-text">ai làm thì người đó phải chịu trách
nhiệm trước hết</span>. Nếu là các khoản nợ xấu do ngân
hàng cho vay theo chỉ đạo thì chính phủ phải chịu trách
nhiệm. Trong trường hợp này, nếu cần thiết và có thể thì
chính phủ phải dùng ngân sách để xóa nợ cho ngân hàng.

Nhưng để không tái diễn sau này sự vô trách nhiệm và yếu
kém trong quản lý, điều hành thì những cá nhân và cơ quan
chính phủ nào liên quan trực tiếp đến chỉ đạo cho vay gây
hậu quả nợ xấu cần bị xử lý, quy trách nhiệm cá nhân và
tập thể, chứ không thể đổ do lỗi khách quan, ví dụ như
khủng hoảng kinh tế. Tương tự, lãnh đạo của những DNNN nào
gây ra nợ xấu cũng cần bị quy trách nhiệm và xử lý nghiêm
túc, chứ không thể đổ tại khủng hoảng kinh tế là xong.
Với những doanh nghiệp "vô phương cứu chữa" thì phải cho phá
sản để giải quyết dứt điểm tình trạng nợ nần, chứ
không để mãi cái thây ma đó nhằm trốn trách nhiệm.

Nếu nợ xấu là do bản thân các ngân hàng và trong hệ thống
ngân hàng tạo ra thì các ngân hàng phải là người gánh chịu
hậu quả duy nhất. Thực tế, rõ ràng một phần lớn nợ xấu
là do bản thân lãnh đạo và nhân viên ngân hàng tạo ra. Nên
đương nhiên các ngân hàng phải trích lập dự phòng, cắt
giảm lợi nhuận, và nếu vẫn không đủ thì dùng cả vốn
chủ sở hữu mà xử lý. Trường hợp nếu vẫn không đủ
(vốn chủ sở hữu là âm) thì cần cho ngân hàng này phá sản
hoặc bị mua, sát nhập, hoặc NHNN tái cấp vốn và thay thế cơ
cấu cổ đông.

Về nguồn lực và cách thức xử lý, cần đảm bảo nguyên
tắc phát huy tối đa mọi công cụ hiện có, giảm thiểu việc
dùng ngân sách và tiền rót ra từ NHNN. Phần lớn các ngân hàng
hiện đều có các công ty chuyên xử lý nợ xấu (AMC) và Bộ
tài chính cũng có AMC của mình là DATC. Các công ty này nên và
phải phát hành trái phiếu để xử lý nợ xấu và mua bán nợ
theo nguyên tắc mua đứt bán đoạn và tự chủ về tài chính.
Việc đã trót tạo ra VAMC rồi thì hãy để nó hoạt động như
một AMC khác, của NHNN, chứ không nên vì mục đích để nó
tồn tại một cách có ý nghĩa hơn nhằm biện minh cho chủ
trương thành lập ra nó nên trao cho nó những quyền lực đặc
biệt mà các AMC khác không có.

Một trong những nguyên nhân làm cho các AMC và VAMC hoạt động
không hiệu quả là các ràng buộc về pháp lý liên quan đến
định giá, phát mại và mua bán lại tài sản thế chấp. Về
điểm này, cần có một số động thái về pháp lý từ chính
phủ và Quốc hội để khai thông thị trường mua bán tài sản
thế chấp nói riêng và nợ xấu nói chung, để cho tất cả AMC,
chứ không trở thành đặc quyền riêng có của VAMC như nhiều
người đang đề xuất có thể tự thân chúng giải quyết hữu
hiệu nợ xấu của các ngân hàng.

Cũng thật ngạc nhiên với đề xuất của nhiều người về vay
nước ngoài, và thậm chí sử dụng các quỹ dự trữ quốc gia
để xử lý nợ xấu. Tại sao phải vay nước ngoài khi thị
trường mua bán nợ chưa thông, khi các nguồn lực trong nước
chưa được huy động? Tại sao phải vay nước ngoài để rồi
đương nhiên trút tất cả trách nhiệm giải quyết nợ xấu
cũng như trách nhiệm trả nợ vay này lên chính phủ, lên ngân
sách?

Còn về việc sử dụng các quỹ dự trữ quốc gia, cứ cho là
chúng đang nhàn rỗi, nhưng bản thân cái tên quỹ dự trữ cũng
cho thấy chúng được lập ra và duy trì để sử dụng trong
những hoàn cảnh đặc biệt đột xuất mà không ai có thể
lường trước được khi nào những bất trắc này sẽ xảy ra.
Bởi thế thật nực cười khi đề xuất sử dụng chúng bây
giờ chỉ vì chúng đang tạm thời nhàn rỗi, chưa kể đến
chuyện sử dụng chúng lại thành "công cộng hóa" nợ xấu,
tương tự như vay nước ngoài để giải quyết nợ xấu.

Chỉ khi nào biết rõ nợ xấu thực sự quá lớn, các nguồn
lực trong nước không thể giải quyết được hữu hiệu, nền
kinh tế thực sự có khả năng rơi vào khủng hoảng và đổ
vỡ nếu nợ xấu không được xử lý rốt ráo, thì lúc đó có
thể mới phải cân nhắc đến những nguồn lực này, kể cả
kêu gọi dân chúng đóng góp (và nếu vậy thì phải đổi lấy
cho người dân một công cụ nhận nợ nào đó, chẳng hạn tạm
gọi là công trái xử lý nợ xấu v.v..., chứ không nên kêu
gọi dân quyên góp kiểu cho không!).

TS Phan Minh Ngọc
Theo Infonet

<blockquote><strong>Xê Nho NVP:</strong> Đã cố gắng giữ im lặng
một thời gian vì bận quá nhưng thấy ông Phan Trung Lý nói bậy
nên đành phải nói vài câu. Ông Lý nói (theo tường thuật của
báo chí): "Tôi thấy ở Hàn Quốc người ta coi nợ xấu là
của toàn xã hội, nên kêu gọi người dân đóng góp tiền,
vàng để giải quyết nợ xấu. Chúng ta có học tập được
không?"

Thứ nhất, chiến dịch vận động người dân Hàn Quốc hiến
tặng vàng vào năm 1998 là nhằm giúp nước này trả bớt món
nợ 57 tỷ đô-la mà IMF đã đổ ra để cứu nền kinh tế. Trả
nợ cho IMF chứ không phải là để giải quyết nợ xấu.

Thứ hai, chiến dịch này là do các tổ chức xã hội đứng ra
làm. Không có nhà nước nào đứng ra làm cái kiểu đó cả.

Thứ ba, ai cũng biết làm vậy chỉ để biểu lộ lòng yêu
nước của dân Hàn Quốc chứ tiền quyên góp chỉ là muối bỏ
biển (cuối cùng được chừng 200 triệu đô-la) so với khoản
nợ IMF nói trên. Tác dụng của nó là để người dân hiểu và
thông cảm các biện pháp khắc nghiệt của chính phủ, kể cả
đóng cửa ngân hàng.

<a href="https://www.facebook.com/nguyenvanphu/posts/10204144882815968">Theo
FB</a></blockquote>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141008/phan-minh-ngoc-xu-ly-no-xau-nen-nhu-the-nao),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!