<center><img
src="http://www.danchimviet.info/wp-content/uploads/2014/09/Bia-sach-TVT-001-370x550.jpg"
width="370"></a></center>
Sau hai hòa ước <i>Nhâm Tuất</i> (5-6-1862) và <i>Giáp Tuất</i>
(15-3-1874), Nam Kỳ trở thành thuộc địa của Pháp. Pháp bãi
bỏ giáo dục và thi cử Hán học, mở trường dạy chữ Pháp,
theo chương trình Pháp, phổ biến văn hóa Pháp. Từ đó, người
Việt ở Nam Kỳ chuyển qua học chữ Pháp, làm quen với văn hóa
Tây phương. Cũng từ đó, nhiều thanh niên bắt đầu qua Pháp du
học.
Xin chú ý đây là thời kỳ phát triển của chủ nghĩa cộng
sản (CS) sau khi Marx và Engels tung ra bản The Communist Manifesto
(Tuyên ngôn cộng sản) năm 1848. Tiếp theo là một loạt biến
cố: Đệ nhất Quốc tế thành lập năm 1864; Đệ nhị Quốc
tế thành lập năm 1889, cách mạng CS thành công ở Nga năm 1917
và đảng CS Pháp được thành lập năm 1922. Các trào lưu nầy
ảnh hưởng nhiều đến sinh viên du học.
Đợt du học đầu tiên từ Nam Kỳ có thể chia thành hai nhóm:
nhóm nhà giàu và nhóm trung lưu với nhà nghèo. Nhóm nhà giàu qua
Pháp hoặc ăn chơi, hưởng thụ, hoặc học những ngành nghề
để trở về tiếp tục bảo vệ và phát triển cơ nghiệp sẵn
có của cha ông, từ đó hình thành năm 1923 đảng Lập Hiến
(Parti Constitutionaliste), hợp tác với Pháp, nhưng cũng đưa ra
một số đòi hỏi cải cách cho tự do dân chủ.
Nhóm trung lưu và nhà nghèo phải chăm học, học giỏi mới
được du học. Ngoài những người chỉ lo học để trở về
phụ giúp gia đình, thì những sinh viên cấp tiến và thiên tả,
qua Pháp vừa học, vừa hoạt động tranh đấu cho đất nước
Việt Nam. Ngay tại Pháp, nhóm sinh viên nầy cũng chia thành hai:
Nhóm thứ nhứt gia nhập đảng Cộng Sản Pháp và theo Đệ tam
Quốc tế Cộng sản do đảng CS Liên Xô chỉ huy. Nhóm thứ hai
tuy cấp tiến thiên tả, nhưng không theo chủ nghĩa nào, hoặc
chịu ảnh hưởng của tư tưởng Trotsky, được gọi là nhóm
Đệ tứ. Cần chú ý là Đệ Tam QTCS nằm trong hệ thống đảng
CS do Liên Xô lãnh đạo, hoạt động theo lệnh đảng. Đệ tứ
QTCS chỉ là một phong trào chính trị, cấp tiến, thiên tả và
theo tư tưởng Trotsky, không thuộc đảng phái nào.
Riêng Trần Văn Thạch, ông đậu tú tài Pháp hạng ưu ở Sài
Gòn năm 1925, du học Pháp năm 1926. Tại Pháp, bên cạnh việc
học, ông còn hoạt động chính trị chống chính sách cai trị
của Pháp tại Đông Dương, nên ông bị viên quyền toàn quyền
Đông Dương ở Hà Nội là Maurice Antoine Monguillot đề nghị
với chính phủ Pháp trục xuất về nước năm 1928, nhưng nhờ
Hội Bảo vệ Nhân quyền và Dân quyền Pháp can thiệp, ông
được ở lại Pháp tiếp tục việc học.
Trần Văn Thạch tốt nghiệp cử nhân giáo khoa Văn chương
Đại học Sorbone (Paris) ngày 2-11-1929, và về nước đầu năm
1930, (Trần Mỹ Châu và Phan Thị Trọng Tuyến, <i>sđd</i>. tr.
61), trước khi xảy ra cuộc biểu tình trước điện Élysée
(văn phòng tổng thống Pháp) ngày 22-5-1930, để phản đối nhà
cầm quyền Pháp ở Đông Dương đàn áp dã man cuộc tổng khởi
nghĩa của Việt Nam Quốc Dân Đảng
Sau cuộc biểu tình nầy, chính phủ Pháp trục xuất 19 nhà
hoạt động chính trị ra khỏi nước Pháp, trong đó có nhiều
nhân vật thuộc nhóm Đệ tam Quốc tế và Đệ tứ Quốc tế.
Điểm đặc biệt là sau khi về nước năm 1930, các ông không
tham gia chính quyền Pháp, không làm quan cho Pháp, mà hành nghề
tư nhân tự mưu sinh, nhất là dạy học ở các tư thục.
Sau khi an cư, ổn định cuộc sống, từ 1933 hai nhóm Đệ tam
và Đệ tứ công khai liên kết tranh đấu, mở những cuộc
diễn thuyết, và xuất báo <i>La Lutte </i>bằng Pháp văn, vì báo
tiếng Pháp xin phép dễ ở thuộc địa Nam Kỳ. Báo <i>La
Lutte</i> có mục đích tranh đấu đòi hỏi độc lập cho đất
nước và bảo vệ quyền lợi của giới thợ thuyền, ra số
đầu ngày 24-4-1933. Xuất bản được bốn số thì báo tự
đình bản ngày 2-6-1933 sau cuộc bầu cử Hội đồng thành phố
ngày 7-5-1933. Trong cuộc bầu cử nầy, Nguyễn Văn Tạo và Trần
Văn Thạch đác cử vẻ vang. Tuy nhiên, thực dân Pháp đã tìm
cách loại hai ông ra khỏi Hội đồng ngày 12-8-1933.
Các nhà tranh đấu tiếp tục hoạt động và tái bản báo <i>La
Lutte </i>ngày 4-10-1934. Ngày nầy cũng là ngày chính thức ra mắt
mặt trận thống nhứt "La Lutte" (Tranh đấu) giữa hai nhóm
Đệ tam và Đệ tứ. Đây là sự kết hợp duy nhứt giữa Đệ
tam và Đệ tứ trong phong trào cộng sản trên thế giới. Tháng
5-1935, trong cuộc bầu cử Hội đồng thành phố Sài Gòn, các
ông Tạ Thu Thâu, Trần Văn Thạch và Nguyễn Văn Tạo, Dương
Bạch Mai trong nhóm La Lutte lại đắc cử, nhưng Pháp cũng kiếm
cách loại bỏ. Chỉ Trần Văn Thạch đủ điều kiện, còn ở
lại Hội đồng nầy. Do vậy, ông có cơ hội chứng kiến, theo
dõi và chống lại những bất công xã hội, can thiệp giúp đỡ
dân nghèo và lên tiếng trên báo chí.
Trên tờ <i>La Lutte</i>, ngoài những bài viết về chính trị
thời sự, Trần Văn Thạch phụ trách mục thường xuyên
"Petits clous" (Những cây đinh nhỏ), là "<i>mục như câu
chuyện hằng ngày trên các nhật báo bay giờ, mục châm biếm
chỉ trích chánh sách cai trị… thật là cay chua, mà tế nhị
với một bút pháp tinh vi, nhẹ nhàng mà nhức nhối cho những
kẻ nào bị Thạch châm biếm, nhức nhối khó chịu như bị
đinh đóng vào người.</i>" (Bà Phương Lan, <i>Nhà cách mạng
Tạ Thu Thâu 1906-1945</i>, Sài Gòn, Nxb. Khai Trí, 1973, tr. 223.)
Sự hợp tác Tam-Tứ ở Sài Gòn chưa được bao lâu thì vào
đầu 1937, tại Liên Xô, Stalin ra lệnh tiêu diệt những người
theo xu hướng Trotsky. Đảng CS Pháp, nhận chỉ thị của Stalin,
liền khuyến cáo nhóm CS Đệ tam Việt Nam phải chấm dứt hợp
tác với nhóm CS Đệ tứ Việt Nam. Như thế là cuộc hợp tác
CS Tam-Tứ ở Việt Nam chấm dứt và chính thức tan rã ngày
15-6-1937. (Trần Mỹ Châu và Phan Thị Trọng Tuyến, <i>sđd.
</i>tr. 77.) Chỉ còn một mình nhóm Đệ tứ điều khiển báo
<i>La Lutte</i>.
Theo chủ trương của lãnh đạo Liên Xô, năm 1939, từ Trung Hoa,
Nguyễn Ái Quốc (Hồ Chí Minh), với bí danh là P. C. Lin, ra lệnh
cho đảng Cộng sản Đông Dương (CSĐD) tiêu diệt nhóm Đệ
tứ. Ở Nam Kỳ, nhóm Đệ tứ càng bị nhóm Đệ tam chỉ trích
gay gắt hơn khi Tạ Thu Thâu, Phan Văn Hùm đắc cử chính thức
và Trần Văn Thạch đắc cử dự khuyết vào Hội đồng Quản
hạt Nam Kỳ (còn gọi là Hội đồng thuộc địa) tháng 4-1939;
trong khi Nguyễn Văn Tạo và nhóm Đệ tam thất bại nặng. Tuy
nhiên thực dân Pháp không thừa nhận các kết quả nầy.
Khi thế chiến thứ hai bùng nổ ở Âu Châu ngày 3-9-1939, Pháp
bắt những người mà Pháp cho là nguy hiểm tại Việt Nam. Trần
Văn Thạch, Nguyễn An Ninh bị bắt năm 1939. Tạ Thu Thâu, Phan
Văn Hùm, Nguyễn Văn Tạo, Dương Bạch Mai bị bắt năm 1940 và
đều bị đày đi Côn Lôn, từ 3 đến 5 năm. Mãn hạn tù Côn
Lôn từ 1943, các ông trở về đất liền, nhưng đều bị biệt
xứ và quản thúc tại gia. Trần Văn Thạch ở Cần Thơ, Phan
Văn Hùm ở Tân Uyên (Bình Dương)…
Trong khi đó, từ năm 1940, tình hình chính trị Việt Nam càng
trở nên phức tạp với sự xuất hiện của quân đội Nhật
Bản. Nhật vẫn để Pháp cai trị nhưng luôn luôn áp lực nhà
cầm quyền Pháp. Đầu 1945, khi bắt đầu thất bại, chuẩn bị
rút quân về nước, Nhật đảo chánh Pháp ngày 9-3-1945. Chẳng
bao lâu sau, ngày 14-8-1945, Nhật hoàng tuyên bố đầu hàng Đồng
minh. Quân Nhật ở Đông Dương buông súng. Mặt trận Việt Minh
(VM) do đảng Cộng Sản Đông Dương chỉ huy, nhanh tay cướp
chính quyền.
Nắm được quyền lực, VM thi hành triệt để chủ trương
giết tiềm lực trên toàn quốc, tức là giết tất cả những
ai có khả năng, dù có đảng phái hay không đảng phái, mà
không theo cộng sản. Tại Nam Kỳ, VM bắt giết hết các nhà
hoạt động chính trị, kể cả các nhân vật trong nhóm Đệ
tứ. Riêng Trần Văn Thạch bị giết ngày 23-10-1945 tại Bến
Súc, Thủ Dầu Một. (Trần Mỹ Châu, <i>sđd.</i> tr. 123.)
Ngoài quyển <i>Le Français</i> <i>correct</i> xuất bản năm 1932,
Trần Văn Thạch còn để lại rất nhiều bài báo mà ngày nay
chúng ta gọi là tạp ghi bằng Pháp văn trên tờ <i>La Lutte</i>.
Những bài báo nầy được con gái của ông là bà Trần Mỹ
Châu sưu tầm trong các văn khố ở Pháp và ở Sài Gòn, gom góp
trở lại khá đầy đủ, và do nữ văn sĩ Phan Thị Trọng
Tuyến phiên dịch qua tiếng Việt, in thành sách <i>Trần Văn
Thạch (1905-1945) – Cây bút chống bạo quyền áp bức </i>mà
quý vị đang có trong tay.
Sách gồm hai phần. Phần đầu là biên niên sử về Trần Văn
Thạch với hai bài viết của hai người con của ông, là bà
Trần Mỹ Châu và ông Trần Văn Tự. Là người trong gia đình,
tác giả đã đưa ra một số chi tiết lịch sử mới về Trần
Văn Thạch mà các tài liệu trước đây không được rõ ràng
chính xác. Những chi tiết nầy tuy không lớn lao, nhưng rất
cần thiết để đính chánh một số sự kiện lịch sử.
Ví dụ, tác giả xác định khi còn ở Patis tuy thiên tả nhưng
Trần Văn Thạch chưa phải là Đệ tứ Quốc tế. Khi về nước
và hoạt động với các nhân vật Đệ tứ, ông mới nghiên về
Đệ tứ. Tác giả cũng xác định Trần Văn Thạch về nước
đầu năm 1930, trước khi xảy ra cuộc biểu tình trước điện
Élysée ngày 22-5-1930. Điều nầy hoàn toàn khác với các tài
liệu về trước. Quan trọng nhất là nhờ tài liệu gia đình,
tác giả xác định Trần Văn Thạch bị giết ngày 23-10-1945
tại Bến Súc, Thủ Dầu Một. Trước đây, các tài liệu đều
cho rằng Trần Văn Thạch và những người Đệ tứ bị Việt
Minh đưa ra Phan Thiết giết tại sông Lòng Sông.
Phần thứ hai là các bài tạp ghi của Trần Văn Thạch trên
tờ <i>La Lutte</i>, tranh đấu chống bạo quyền, bênh vực dân
nghèo, chống lại những bất công xã hội hoặc châm chọc chế
độ Pháp thuộc. Những bài báo nầy vẽ lại bức tranh xã hội
thời Pháp thuộc một cách sinh động bằng những việc thật,
người thật, thời gian cụ thể. Càng đọc, chúng ta sẽ càng
thú vị ở chỗ là chúng ta sẽ rất ngạc nhiên là xã hội
thời Pháp thuộc không khác gì xã hội hiện nay ở trong nước.
Hai chế độ thuộc vào hai thời đại khác nhau, hai giai đoạn
lịch sử khác nhau, hai nhà cầm quyền khác nhau, lại chẳng có
gì khác nhau; cũng quan liêu, cũng thối nát, cũng bất công, cũng
bóc lột, cũng đàn áp như nhau. Nguyên do vì hai chế độ nầy
đều là hai chế độ thực dân. Một bên là <b>thực dân ngoại
lai</b>, một bên là <b>thực dân nội địa hay tự thực dân</b>
(auto-colonisation).
Tuy nhiên nếu đọc thật kỹ sách <i>Trần Văn Thạch (1905-1945)
– Cây bút chống bạo quyền áp bức</i>, chúng ta sẽ ngạc
nhiên hơn nữa, là ít nhất thời Pháp thuộc, những người
bất đồng chính kiến có quyền tỏ bày ý kiến, có quyền
tranh đấu bất bạo động, có quyền viết báo, có quyền xuất
bản sách báo, có quyền diễn thuyết, tức có quyền tự do
ngôn luận. Chẳng những thế, những người bất đồng chính
kiến còn có quyền ứng cử, tức có quyền tự do chính trị.
Đó là chưa kể những quyền tự do khác mà các bài báo của
Trần Văn Thạch cũng đề cập đến, như quyền tự do giáo
dục, không theo một chủ nghĩa nào, tự do du học; tự do cư
trú (không cần có hộ khẩu); tự do mưu sinh; tự do tôn giáo.
Đáng chú ý là dưới thời Pháp thuộc, có hai tôn giáo được
thành lập mà không cần xin phép, nhưng vẫn được tự do
truyền đạo và hành đạo là đạo Cao Đài và Phật Giáo Hòa
Hảo, trong khi ngày nay, hai tôn giáo nầy bị truy bức gắt gao
tàn bạo.
Riêng Trần Văn Thạch, đề mục "Petits clous" châm biếm,
chống đối bạo quyền, chống áp bức bất công của Pháp,
vẫn tự do đăng tải thường xuyên trên báo <i>La Lutte</i>, và
không bị tù vì những bài báo mình đã viết. Ngày nay, chuyện
nầy không thể xảy ra ở Việt Nam. Không có nhà văn hay nhà
báo nào viết bài chống CS mà không bị tù. Không có tờ báo
giấy nào đăng bài chống CS mà không bị đóng cửa. Vì vậy
trong nước lại xuất hiện báo chui, là những bài báo "chấm
com" (như gmail.com, yahoo.com, blog, hay face-book). Chấm com hiện
nay là những cây đinh nhỏ tiếp nối truyền thống của Trần
Văn Thạch.
Cuối cùng, trước khi chấm dứt, bài nầy xin ghi nhận công phu
sưu tầm, biên khảo và phiên dịch của hai tác giả Trần Mỹ
Châu và Phan Thị Trọng Tuyến. Sách <i>Trần Văn Thạch
(1905-1945) – Cây bút chống bạo quyền áp bức</i> là những
tài liệu quý giá của nhà cách mạng Trần Văn Thạch, đính
chánh những sai lầm trước đây, giúp cho mọi người hiểu
biết về xã hội và chính trị thời Pháp thuộc, về đường
lối tranh đấu bất bạo động dưới chế độ thực dân, về
những biến chuyển lịch sử một giai đoạn tuy ngắn ngủi
nhưng đầy biến động vào cuối thời Pháp thuộc. Xin hân
hạnh giới thiệu sách<i> Trần Văn Thạch (1905-1945) – Cây bút
chống bạo quyền áp bức </i>đến quý vị độc giả khắp
nơi.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140919/tran-gia-phung-tran-van-thach-1905-1945-cay-but-chong-bao-quyen-ap-buc),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét