Trong một nhà nước pháp trị, nơi mà nhà cầm quyền cai trị
xã hội bằng luật pháp, tinh thần thượng tôn luật pháp là
lẽ đương nhiên. Thượng tôn luật pháp được thể hiện ở
chỗ cả bộ máy công quyền lẫn công dân cùng "quy ước"
với nhau chỉ tuân thủ và áp dụng các đạo luật và văn
kiện lập pháp tương đương khác do quốc hội hay nghị viện
ban hành một cách minh bạch.
<div class="boxright320"><img
src="https://www.danluan.org/files/u1/sub04/1391275312_images654827.jpg"
width="400" height="266" alt="1391275312_images654827.jpg" /></div>
Tất nhiên, khi hành xử quyền hành pháp, chính phủ và các cơ
quan trực thuộc có thể soạn thảo những văn kiện lập quy
để những viên chức trong bộ máy công quyền dễ dàng thực
hiện công việc thuộc phạm vi thẩm quyền của mình. Người
dân lẽ ra không cần biết đến những văn kiện lập quy này,
đặc biệt những loại có đóng dấu "mật", vì họ chỉ
phải tuân thủ những gì do chính cơ quan mà họ trực tiếp
bầu nên soạn thảo và ban hành.
Nếu thực hiện nguyên tắc thượng tôn luật pháp thì khó có
thể chấp nhận việc một văn kiện lập pháp, như Bộ Luật
dân sự lại còn phải chờ sự hướng dẫn thi hành của nghị
định và thông tư.
Nếu thực hiện nguyên tắc thượng tôn luật pháp thì khó có
thể chấp nhận việc một văn kiện lập pháp, như Bộ Luật
dân sự hay Luật đất đai chẳng hạn, tuy đã được ngành
lập pháp ban hành nhưng còn phải chờ sự hướng dẫn thi hành
của những văn kiện lập quy như nghị định và thông tư của
ngành hành pháp. Đó là chưa kể đến một thực tế vẫn diễn
ra thường xuyên là các cơ quan công quyền, đặc biệt Chính
phủ và các Bộ, khi ban hành văn bản dưới luật nhằm hướng
dẫn thi hành một đạo luật đã tự ý áp đặt cách giải
thích luật của mình hoặc đặt ra các thủ tục mà luật không
minh định nhằm hạn chế hoặc tước bỏ quyền lợi của
người dân vốn đã được đạo luật ấy công nhận.
Trong một nhà nước pháp trị, cơ quan lập pháp và các thành
viên của nó phải chủ động soạn thảo dự án luật, chứ
không chỉ thụ động ngồi chờ các Bộ trình sẵn để tranh
luận và biểu quyết. Chính những đại biểu dân cử sẽ chủ
động tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn từ các chuyên gia trong
lĩnh vực đối tượng của đạo luật. Thực thi quyền soạn
thảo luật như vậy cũng sẽ giúp giảm thiểu tình trạng
"nghị gật" trên diễn đàn quốc hội.
Thượng tôn luật pháp còn đòi hỏi mọi văn kiện lập pháp
và lập quy đều phải tuân thủ hiến pháp. Công dân được
quyền thách thức tính hợp hiến của luật và các văn bản
dưới luật bằng việc khởi kiện trước tòa bảo hiến. Tòa
bảo hiến - dù được tổ chức như một định chế riêng
biệt hay là một bộ phận của tòa án tối cao - sẽ đảm
đương công việc bảo vệ hiến pháp và có thể đưa ra phán
quyết hủy bỏ các đạo luật, nghị định, thông tư hoặc
quyết định vi hiến.
Tình trạng thông tư và nghị định của ngành hành pháp mâu
thuẫn với các đạo luật của cơ quan lập pháp như hiện nay
chắc chắc cũng không thể tồn tại nếu có tòa bảo hiến.
Quốc hội khi đó sẽ nghiêm túc hơn khi soạn thảo luật, cơ
quan công quyền sẽ cẩn thận hơn khi điều hành quốc gia.
Không ai có thể tiếp tục tại vị để đùa với dân khi mà
hôm nay ban hành quyết định này, ngày mai lại sửa đổi, thậm
chí hủy bỏ chính quyết định đó!đạo luật và văn kiện
lập pháp tương đương khác do quốc hội hay nghị viện ban
hành một cách minh bạch.
Tất nhiên, khi hành xử quyền hành pháp, chính phủ và các cơ
quan trực thuộc có thể soạn thảo những văn kiện lập quy
để những viên chức trong bộ máy công quyền dễ dàng thực
hiện công việc thuộc phạm vi thẩm quyền của mình. Người
dân lẽ ra không cần biết đến những văn kiện lập quy này,
đặc biệt những loại có đóng dấu "mật", vì họ chỉ
phải tuân thủ những gì do chính cơ quan mà họ trực tiếp
bầu nên soạn thảo và ban hành.
Nếu thực hiện nguyên tắc thượng tôn luật pháp thì khó có
thể chấp nhận việc một văn kiện lập pháp, như Bộ Luật
dân sự lại còn phải chờ sự hướng dẫn thi hành của nghị
định và thông tư.
Nếu thực hiện nguyên tắc thượng tôn luật pháp thì khó có
thể chấp nhận việc một văn kiện lập pháp, như Bộ Luật
dân sự hay Luật đất đai chẳng hạn, tuy đã được ngành
lập pháp ban hành nhưng còn phải chờ sự hướng dẫn thi hành
của những văn kiện lập quy như nghị định và thông tư của
ngành hành pháp. Đó là chưa kể đến một thực tế vẫn diễn
ra thường xuyên là các cơ quan công quyền, đặc biệt Chính
phủ và các Bộ, khi ban hành văn bản dưới luật nhằm hướng
dẫn thi hành một đạo luật đã tự ý áp đặt cách giải
thích luật của mình hoặc đặt ra các thủ tục mà luật không
minh định nhằm hạn chế hoặc tước bỏ quyền lợi của
người dân vốn đã được đạo luật ấy công nhận.
Trong một nhà nước pháp trị, cơ quan lập pháp và các thành
viên của nó phải chủ động soạn thảo dự án luật, chứ
không chỉ thụ động ngồi chờ các Bộ trình sẵn để tranh
luận và biểu quyết. Chính những đại biểu dân cử sẽ chủ
động tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn từ các chuyên gia trong
lĩnh vực đối tượng của đạo luật. Thực thi quyền soạn
thảo luật như vậy cũng sẽ giúp giảm thiểu tình trạng
"nghị gật" trên diễn đàn quốc hội.
Thượng tôn luật pháp còn đòi hỏi mọi văn kiện lập pháp
và lập quy đều phải tuân thủ hiến pháp. Công dân được
quyền thách thức tính hợp hiến của luật và các văn bản
dưới luật bằng việc khởi kiện trước tòa bảo hiến. Tòa
bảo hiến - dù được tổ chức như một định chế riêng
biệt hay là một bộ phận của tòa án tối cao - sẽ đảm
đương công việc bảo vệ hiến pháp và có thể đưa ra phán
quyết hủy bỏ các đạo luật, nghị định, thông tư hoặc
quyết định vi hiến.
Tình trạng thông tư và nghị định của ngành hành pháp mâu
thuẫn với các đạo luật của cơ quan lập pháp như hiện nay
chắc chắc cũng không thể tồn tại nếu có tòa bảo hiến.
Quốc hội khi đó sẽ nghiêm túc hơn khi soạn thảo luật, cơ
quan công quyền sẽ cẩn thận hơn khi điều hành quốc gia.
Không ai có thể tiếp tục tại vị để đùa với dân khi mà
hôm nay ban hành quyết định này, ngày mai lại sửa đổi, thậm
chí hủy bỏ chính quyết định đó!
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/node/29123), một số đường liên kết và
hình ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận
để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn
tường lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt
tường lửa tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc
ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét