Kỳ Duyên - "Con rồng" VN còn đang... mơ ngủ

Một con người, một ngành, một lĩnh vực đã thế. Một đất
nước càng không thể tránh khỏi.Nhưng đất nước đó, nhất
định cũng sẽ đi về phía ánh sáng, nếu can đảm và chấp
nhận... đau đớn.</strong>

<strong>I</strong> - Những năm tháng này, nước Việt đang đứng
trước muôn vàn thách thức. Nhưng trung tâm của mọi câu
chuyện bàn luận trong xã hội, từ<em> thì quá khứ</em> đến
<em>thì tương lai</em>, là làm sao để nước Việt có thể thoát
khỏi tụt hậu, chấn hưng dân khí, dân trí. Để đôi chân
nước Việt vốn bị lực hút của tư duy bảo thủ, trì trệ
xơ cứng, có thể bước nhanh trên hành trình hội nhập thế
giới văn minh ở ngay <em>thì hiện tại. </em>

Một đất nước mà số phận có quá nhiều bi thương bởi
chiến tranh chống ngoaị xâm, bởi sự ấu trĩ về nhận thức,
và sự khắc nghiệt của vị thế địa lý- chính trị.

Không tìm tiếp con đường phát triển sao được? Bởi mặc dù
nước Việt đã can đảm đổi mới cơ chế quản lý vào những
năm 80, đem lại sự khởi sắc về chất lượng cuộc sống xã
hội, khiến người dân từng tràn trề niềm vui, thế giới chú
ý, hy vọng VN "hóa rồng". Nhưng "con rồng" VN đến hôm
nay vẫn đang… ngủ say, dù nước Việt đã và đang trằn trọc
đánh thức.

Bởi những thông tin kinh tế nước Việt do các tổ chức kinh
tế thế giới mới đây đo lường và thông báo, cho thấy
nước Việt đang đứng ở gần… cuối bảng của sự phát
triển giữa các quốc gia. Đó là một nỗi lo ám ảnh.

Dưới đầu đề "Việt Nam tiến chậm, các đối thủ bay
nhanh" (VietNamNet, ngày 07/9) cho biết, Diễn đàn Kinh tế Thế
giới (WEF) vừa công bố Báo cáo Năng lực cạnh tranh Toàn cầu
(GCI) 2014-2015. Những công bố của diễn đàn này khiến nước
Việt thêm một lần nữa buộc phải "ngắm mình", không thì
<em>sẽ… chẳng hay đâu</em> (mượn ý thơ của Tố Hữu)

Một điểm nổi bật là năng lực cạnh tranh của các nước
Đông Nam Á tăng khá ấn tượng. Philippines tăng 07 bậc lên vị
trí 52; Thái Lan tăng 06 bậc lên vị trí thứ 31; Malaysia tăng 04
bậc lên vị trí 20; Indonesia tăng 04 bậc lên vị trí thứ 34.
Trong khi đó, Việt Nam chỉ tăng 02 bậc, lên vị trí 68 (năm
ngoái, vị trí 70). Singapore tiếp tục duy trì vị trí á quân
trong bảng xếp hạng tổng 144 nước trên toàn thế giới.

Vòng nguyệt quế về nội lực, có lẽ xứng đáng được đặt
trên vầng trán Philippines- một đất nước mà nền kinh tế có
nhiều tiến bộ nhất kể từ năm 2010. Liên tục phải đối
mặt với siêu bão, bị mất trắng hàng chục tỷ USD, nhưng
đất nước này đã chứng tỏ cho thế giới nghị lực phi
thường của chính mình. Một dân tộc đã không "vịn" vào
thiên tai, ngược lại, biết "vịn" vào chính con người, sự
đúng đắn của chính sách, sự nỗ lực của người dân, để
đứng lên, đi qua đói nghèo, dốt nát và tụt hậu.

Trong khi đó, xét về thứ hạng, VN có nhích nhắc, tuy nhiên,
chỉ số GCI của VN không được cải thiện, vẫn chỉ 4,2/7
điểm. Chưa kể các năm trước đó, VN đã bị tụt khá nhiều
bậc, từ 59/139 năm 2010, xuống 65/142 trong năm 2011, so với vị
trí 68/144 hiện nay. Trong khi đó, khu vực châu Á- Thái Bình
Dương được báo cáo đánh giá là khu vực năng động.

Hay "Con rồng" VN còn đang cơn mơ ngủ?

Cải cách, đổi mới, thay đổi, tái cơ cấu..., là hàng loạt
các khái niệm được các chuyên gia, nhà quản lý đưa ra, sốt
ruột, lo lắng trước bước đi chậm mà cũng… không chắc
của nước Việt. Tại cuộc đối thoại trực tuyến ngày 09/9
mới đây với Tuần Việt Nam, GS Vũ Minh Khương nhìn nhận, VN
đang ở thời điểm mấu chốt phải thực hiện cải cách để
đất nước lớn lên. Lộ trình đó phải bắt đầu với một
chiến lược và một chương trình hành động với những điểm
cụ thể có thể làm được. Chỉ như vậy mới tạo ra niềm
tin và xúc cảm, khắc chế dần tình trạng nghi kỵ lẫn nhau.

Nhưng cải cách để chấn hưng và phát triển cũng là một cửa
"vũ môn", thách thức tất cả các nước đang phát triển,
chậm phát triển, không riêng gì VN.

<center><img
src="http://imgs.vietnamnet.vn/Images/vnn/2014/09/12/10/20140912101317-daidien.jpg"
></center>

Dù vậy, theo các chuyên gia, các nhà nghiên cứu về các cuộc
cải cách của nhân loại, xu hướng cải cách của khu vực các
nước đang phát triển, thì từ xưa đến nay, đã trải qua bốn
loại hình CC cơ bản. Đó là CC kinh tế, CC chính trị, CC văn
hóa và CC giáo dục. Mục đích nhân bản nhất của các cuộc CC
không hẹn mà gặp này, là đều hướng tới đưa đất nước
thoát khỏi tình trạng đói nghèo, lạc hậu, hướng tới sự
phát triển văn minh, văn hóa. Tuy nhiên cũng có một điều…
không hẹn mà gặp khác - hầu hết các cuộc CC đều thất
bại. Vì sao?

Theo chuyên gia Nguyễn Trần Bạt, khi nhìn lại các cuộc CC không
thành công ở nhiều quốc gia như Indonexia, Thailand, Argentina,
Mexico và Brazil, các cuộc CC ở các quốc gia đó đều có chung
03 nhược điểm. Đó là tính tình thế, tính nửa vời và
thiếu tầm nhìn.

<em>Tính tình thế</em> của loại hình CC kinh tế ở các nước
đang phát triển thể hiện ở chỗ, CC kinh tế được tiến
hành bởi sức ép bắt buộc của các tổ chức quốc tế, các
hiệp định song phương hoặc đa phương, mà chưa phải là cuộc
CC tự thân nội lực đòi hỏi để phát triển.

<em>Tính nửa vời</em> thể hiện ở chỗ các quốc gia này chỉ
dừng lại ở cải cách thể chế kinh tế, tập trung đổi mới
thể chế kinh tế cũ mà không quan tâm đến chiến lược phát
triển các lực lượng kinh tế, tạo môi trường cạnh tranh
sòng phẳng mang tính toàn cầu. Và quan trọng hơn, là không gắn
liền cải cách thể chế theo hướng tiệm cận nền dân chủ.

<em>Thiếu tầm nhìn</em>, thường thể hiện rõ nhất ở loại
hình CC giáo dục. Nền GD các quốc gia này không coi con người
là trung tâm của quá trình GD, các nhà CCGD tách rời đời sống
hiện thực, vừa không có kinh nghiệm thực tiễn, vừa không có
năng lực dự báo tương lai.

Vậy, điều kiện nào bảo đảm các cuộc CC thành công? Chuyên
gia Nguyễn Trần Bạt cho rằng, đó là yếu tố đồng bộ. Theo
nghĩa, chính là sự xuất hiện đúng lúc, đúng thời điểm
của mỗi cuộc CC trong sự kết hợp hữu cơ, nhịp nhàng giữa
các cuộc CC đó.

<center><img
src="http://imgs.vietnamnet.vn/Images/vnn/2014/09/12/10/20140912101531-sanxuat.jpg"
></center>
<center><em>Ảnh: doanhnghiep.vn</em></center>

Soi vào "tấm gương" 03 nhược điểm lớn của các loại
hình CC mà các quốc gia trên thế giới đã tiến hành, có thể
thấy hành trình đi lên của nước Việt có những điểm
"nhang nhác", nhưng cũng có những điểm khác biệt rất rõ.

Như một quy luật tất yếu của sự vận động để phát
triển, nước Việt nhiều năm nay rục rịch bàn tới rất
nhiều về sự đổi mới. Mà tái cơ cấu kinh tế, CC hành
chính, CC tư pháp, CCGD… bỗng không hẹn đều gặp nhau, hướng
tới thay đổi chất lượng phục vụ dân sinh, đáp ứng đòi
hỏi của thời cuộc và đất nước.

Tái cơ cấu kinh tế, về bản chất cũng có thể coi là một
sự CC về tổ chức, cấu trúc lại các tập đoàn, các DNNN,
cổ phần hóa để tạo ra sự tự chủ, tự chịu trách nhiệm
trong kinh doanh, không ỉ vào thế lực "con đẻ" của Nhà
nước như trước. Cũng tức là từng bước tạo ra môi trường
kinh doanh mang tính cạnh tranh sòng phẳng, để các tài năng kinh
doanh có điều kiện thỏa sức.. chí làm trai.

Tái cơ cấu kinh tế không chỉ là điều kiện cho kinh tế thị
trường được <em>trả lại tên cho em</em> một cách đúng
nghĩa, một điều kiện cho VN sắp sửa tham gia TPP (Hiệp định
đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương), mà đây
cũng chính là đòi hỏi bức bách của sự tăng cường nội
lực nước Việt. Đã đến lúc nền kinh tế thị trường phải
tạo ra một sân chơi sòng phẳng, bình đẳng cho các khu vực,
các thành phần kinh tế trổ tài. Chứ không thể là một sân
chơi kiểu "vũ hội hóa trang", cho các DNNN núp bóng Nhà
nước để chỉ làm lợi cho một nhóm nhỏ lợi ích nhóm, lợi
ích cục bộ, bất cần đất nước tụt hậu, và đời sống
dân khốn khó ra sao.

Đó cũng là một sự… sòng phẳng lịch sử.

Gắn liền với công cuộc tái cơ cấu kinh tế, không thể không
có sự CC về cơ chế quản lý, CC nền hành chính, nền tư pháp
nhiều khuyết tật, cũng như CCGD- lĩnh vực quan trọng nhất
tạo nguồn nhân lực tương lai cho nước Việt. Nhưng làm thế
nào để các cuộc CC đó thành công?

Hóa ra, những bài học cay đắng của năm xưa, về nông nghiệp,
nhưng vẫn vô cùng bổ ích cho những cuộc CC tương lai của
nước Việt. Đó là tư duy nước Việt phải mềm dẻo, sáng
suốt, nhận thức đúng những giá trị văn minh, văn hóa mang
tính phổ quát của nhân loại để tiến hành CC theo hướng
tiệm cận dân chủ, tránh giáo điều, xơ cứng, ấu trĩ, đã
từng khiến cho quá khứ nước Việt tổn thương, rơi nhiều
nước mắt.

***************

II - Và cho dù tái cơ cấu kinh tế còn rất chậm, vẫn có
những con người dũng cảm, cách đây hơn 20 năm, đã dám đi
tiên phong tự "phủ định sự độc quyền" của tập đoàn
kinh tế mà mình là thống soái. Câu chuyện của vị quan chức
đó khiến cho người viết bài và bạn đọc của Tuần Việt
Nam thực sự trân trọng. Đất nước này đang rất cần những
tập đoàn kinh tế biết tự "phủ định mình" như thế,
để nền kinh tế nước Việt có thể tự… khẳng định chính
mình.

Đó là câu chuyện của ông Mai Liêm Trực, nguyên Thứ trưởng
Bộ Bưu chính Viễn thông, người đã mở cửa ngành BCVT, xóa
thế độc quyền của chính ngành mình.

Thực sự, ông hoàn toàn có thể ăn ngon ngủ yên trên vị thế
quyền lực của mình- Tổng Giám đốc VNPT năm 1995, giai đoạn
mà ngành BCVT đang ăn nên làm ra, lại là ngành đi đầu trong
việc tiếp cận với cái mới- đưa công nghệ số hóa vào VN,
tạo ra những bước tiến vượt bậc, trong khi hơn 90% thế
giới vẫn đang dùng công nghệ cũ.

Cái mới bao giờ cũng có mãnh lực hấp dẫn.

Nhưng "cái mới"- xóa độc quyền - lại không hề chiếm
được thế thượng phong, nơi mà sự độc quyền kinh doanh luôn
mang lại lợi ích nhóm. Vì thế, cái mới này đi vào nền kinh
tế thị trường nước Việt quả là vất vả, long đong. Cũng
vì thế, công bằng mà nói, sự đổi mới, thay đổi của các
tập đoàn, DNNN, trong đó có ngành BCVT không thể tách rời
bước đi chung của kinh tế đất nước.

<center><img
src="http://imgs.vietnamnet.vn/Images/vnn/2014/09/12/10/20140912103752-doanhnghiepnhanuoc.jpg"></center>
<center><em>Ảnh: Vũ Điệp</em></center>

Đó là khi áp lực đổi mới ngành này, giống như quy luật
vận động của các quốc gia tiến hành CC kinh tế, mà chuyên
gia Trần Bạt đã tổng kết ở trên, còn được tác động
bởi ngoại lực- Hiệp định Thương mại Việt- Mỹ đang đàm
phán để ký kết, VN chuẩn bị tham gia WTO.

May mắn với ông Mai Liêm Trực, là khi đó ông có được chỗ
dựa từ những nhà lãnh đạo lớn có tư duy thực sự cởi
mở, mềm dẻo, nhạy bén luôn ủng hộ cái mới, với tầm nhìn
xa trông rộng, đã ủng hộ ông, ủng hộ việc mở cửa ngành
BCVT.

"Vật cản" đáng sợ, không phải chỉ là tâm lý tiếc nuối
thời kỳ vàng son, mà với ông, còn là những ý kiến, tư
tưởng giáo điều- <em>không cẩn thận sợ mất cả CNXH.
</em>Người viết bài bỗng nhớ câu đùa hóm hỉnh của GS Hồ
Ngọc Đại:<em> Nhiều vị không sợ mất vợ, mà chỉ sợ
"mất lập trường"</em>

Cái nỗi sợ không hề mơ hồ đó, đã từng ngự trị trên ngai
vàng tư duy, khiến cho không ít người nhụt trí, khiến cho
những người bảo thủ, ngại đổi mới, sợ đổi mới có
điểm tựa vững chắc.

Nhưng ông đã dám bước qua lời nguyền bảo thủ vô lý. Bởi
lợi ích cho người dân, cho sự phát triển vẫn mạnh hơn lời
nguyền xơ cứng, và trì trệ nhân danh. Dù chính ông thú nhận,
cũng phải mất một chút thời gian để thích nghi với tư duy
mới đó.

Giã từ "vũ khí quyền lực" giờ trở về đời sống
thường dân, ông bảo ông <em>có một niềm hạnh phúc rất
giản dị. Đó là mỗi ngày mở cửa bước ra đường, thấy anh
xe ôm, chị đồng nát, cô bán rau trước cửa nhà đang cầm
chiếc điện thoại trò chuyện với ai đó. </em>

<em>Những lúc như thế càng củng cố niềm tin chắc chắn rằng
quyết định xóa bỏ độc quyền trong ngành Bưu chính Viễn
thông (BCVT) là đúng đắn.</em>

Nhưng có niềm thanh thản thì cũng có không ít điều day dứt.
Khi ông đặt câu hỏi: <em>Có nhiều người, đặc biệt đứng
đầu các bộ, ngành độc quyền luôn miệng nói rằng thị
trường viễn thông, xăng dầu, điện lực… là những lĩnh
vực nhạy cảm, nên cần có thời gian để xóa bỏ độc
quyền. Chúng ta đã tiến hành cổ phần hóa 20 năm nay rồi mà
mọi việc vẫn bộn bề. Và nếu nói là nhạy cảm, thì còn gì
nhạy cảm hơn thị trường gạo? Nhưng sự thật thị trường
gạo đã tự vận hành rất tốt đó thôi. Thế mà chúng ta thì
lại quá mất thời gian với việc thảo luận… tào lao. Trong
khi việc đáng làm thì không làm. </em>

Ai có thể trả lời câu hỏi này cho ông nhỉ? Chả lẽ, các
lợi ích nhóm?

Người viết bài tâm đắc nhất câu nói này của ông:<em> Không
có bất cứ sự độc quyền nào là tốt cả. Vì cạnh tranh là
động lực để phát triển xã hội. Phải mở cửa dân mới
được nhờ. Không mở cửa dân chỉ có thiệt.</em>

Có một câu triết lý sâu sắc: <em>Thà đốt lửa lên còn hơn
là ngồi nguyền rủa bóng tối.</em>

Đã có nhiều người không muốn đốt lửa, lại còn yêu thích
bóng tối- bóng tối của sự độc quyền.

Còn ông, ông đốt lửa, và đi về phía ánh sáng.

Để dân tộc phát triển, sự thay đổi là can đảm và… đau
đớn.

Một con người, một ngành, một lĩnh vực đã thế. Một đất
nước càng không thể tránh khỏi.

Nhưng đất nước đó, nhất định cũng sẽ đi về phía ánh
sáng, nếu can đảm và biết chấp nhận… đau đớn.



***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140914/ky-duyen-con-rong-vn-con-dang-mo-ngu),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét