Helen Clark - Sự tàn bạo của công an Việt Nam

<strong>Nạn đàn áp sách nhiễu trầm trọng hơn nhiều so với
việc bỏ tù những người viết blog</strong></em>

<div class="boxleft300"><img
src="http://phiatruoc.info/wp-content/uploads/2012/12/Viet-Trung-4.jpg"
/><div class="textholder"></div></div>Đúng vào thời điểm bất lợi
cho Việt Nam khi đang tìm kiếm một thỏa thuận với Mỹ về
việc cung cấp vũ khí, bản báo cáo đầy đủ về sự tàn bạo
của công an và nỗi bất an của công chúng do tổ chức Human
Rights Watch ở New York phát hành, đã soi chiếu vào các lạm
dụng sách nhiễu "rộng rãi" trong hệ thống Tư pháp.

Bản báo cáo cho biết có ít nhất là 24 trường hợp tử vong
và vô số trường hợp đánh đập khi bị công an giam giữ từ
năm 2010 và năm 2014. Trong đó, có 14 trường hợp tử vong mà cơ
quan hữu trách nhận trách nhiệm,10 trường hợp đổ lỗi cho
bệnh tất hoặc tự sát. Mặc dù không nói chuyện trược tiếp
được với các nạn nhân vì sợ họ sẽ gánh chịu các hậu
quả khác, Human Rights Watch nói rằng đây là cuộc điều tra quan
trọng đầu tiên về loại thông tin này.

Trong tháng Tám, TNS Mỹ John McCain và Sheldon Whitehouse tuyên bố
sẽ thúc đẩy Quốc hội Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm về việc bán
vũ khí sát thương cho quốc gia Đông Nam Á này. Các tổ chức
vận động nhân quyền khác dự kiến sẽ gây áp lực lên cả
Việt Nam và Mỹ để ép buộc Hà Nội phải thay đổi cách cư
xử với giới bất đồng chính kiến và thường dân. Việc
công khai báo cáo của Human Rights Watch đã giúp phần hiệu quả
vào các áp lực này.

Rất nhiều thông tin từ bản báo cáo lấy nguồn từ phương
tiện truyền thông do nhà nước kiểm soát, bản báo cáo cũng
ghi nhận là các nhà báo và báo chí cũng đối diện với những
khó khan vì tính chất nhạy cảm của chủ đề.

Hà Nội thường xuyên bị tấn công về các thánh tích nhân
quyền nghèo nàn. Kể từ khi Myanmar tự do hóa, một số nhà
bình luận nước ngoài cho rằng Việt Nam hiện nay là nơi tồi
tệ nhất trong lĩnh vực nhân quyền.

Vấn đề nhân quyền luôn được nêu ra trong hầu hết các
chuyến viếng thăm của viên chức Mỹ, trọng tâm là các quyền
tự do ngôn luận, tự do thông tin và việc bắt giữ những
người bất đồng chính kiến. Các quyền khác chỉ thi thoảng
được đề cập đến, ví dụ như quyền không thể bị công an
đánh chết khi vi phạm nhẹ về giao thông như lái xe gắn máy
không có mũ bảo hiểm.

Nạn công an tham nhũng, tàn bạo và kém hiệu quả là sự thật
lập đi lập lại, đôi khi còn tốn kém và thậm chí đẫm máu
đối với đại đa số công dân Việt Nam. Bản báo cáo năm 2013
của Bộ Ngoại giao Mỹ về nhân quyền có viết: "Các lạm
dụng sách nhiểu nhân quyền cụ thể gồm những việc như công
an cảnh sát tiếp tục ngược đãi nghi phạm... bao gồm cả
việc sử dụng sức mạnh gây chết người cũng như các bản
án tù khắc nghiệt. .. Ảnh hưởng chính trị, nạn tham nhũng
và thiếu hiệu quả tiếp tục làm sai lệch đáng kể hệ
thống tư pháp."

Giới bất đồng chính kiến và các blogger thường nêu các vấn
đề như thế. Tuy nhiên đối với những người ở bên ngoài
đang lên án thành tích nhân quyền của chế độ, quan tâm của
họ về các vấn đề ấy thường đứng sau việc họ bị cầm
tù. Cựu đảng viên Đảng Cộng sản Vi Đức Hồi ở Lạng Sơn
đã tiểu thuyết hoá một vụ bắt giữ, sau đó là việc đánh
đập và cái chết của anh Nguyễn Văn Khương 21 tuổi ở Bắc
Giang, Hà Nội trong năm 2010. Sự việc anh Nguyễn Văn Khương
không phải là một hành vi chống đối liều lĩnh, báo chí
truyền thông địa phương đã đưa tin về cái chết của anh và
đã có một cuộc phản đối lớn trong đám tang của anh. Vì
việc này và những việc khác nữa, ông Hồi bị bản án tám
năm tù, sau đó giảm xuống năm năm.

Cái chết gây phẫn nộ của anh Khương không phải là duy nhất
trong các tiêu đề trên báo chí chính thống của Việt Nam. Năm
2011, Trịnh Xuân Tùng, 53 tuổi đã dính líu vào một cuộc cãi
nhau ở bến xe Giáp Bát, Hà Nội sau khi công an tìm cách phạt
người tài xế xe ôm vì để hành khách không đội mũ bảo
hiểm.

Vụ cãi nhau nhanh chóng trở nên nghiêm trọng, khi con gái vào
thăm trong trại giam, ông Tùng than là mình bị tê liệt và tám
ngày sau thì ông qua đời. Trịnh Kim Tiến, con gái ông đã phản
đối và treo biểu ngữ bên ngoài cửa hàng của gia đình để
phản đối cho sự vô tội của cha mình và sau đó cô thực
hiện cuộc phản dối tiếp tục trên trực tuyến.

Chỉ riêng trong năm qua, Bộ Ngoại giao Mỹ đã báo cáo về chín
cái chết trong tù. Trong hầu hết các vụ án, nếu công an có
bị truy tố thì thường không phải là tội sát nhân, một tội
trọng, mà với tội danh nhẹ để được hưởng án nhẹ hơn.

Một vụ việc khác về quyền chính trị, cưỡng chế và cướp
đất, từng khiến giới viết blog, các công dân – và cả các
viên chức cao cấp nhất của chính phủ khi ấy - phải quan tâm.
Đầu năm 2012 Đoàn Văn Vươn, một nông dân nuôi cá, bằng vụ
khí tự chế, đã đẩy lùi một lực lượng công an xông vào
đất trại trục xuất ông và gia đình.

Có đến hơn 100 công an trong vụ việc và dù ông Vươn và thân
nhân phải ra hầu toà, (các loại súng cầm tay không được
công nhận ở VN) nhưng điểm nổi bật ở đây chính là có
việc chiếm đoạt đất đai và tham nhũng ở trong nước và các
lực lượng công an, đã và được phép thực thi việc chiếm
đoạt bất hợp pháp ấy.

Công chúng đông đảo ủng hộ ông Vươn, gây lo lắng đến
mức Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phải ra lệnh điều tra,
cuối cùng đã khám phá ra nhiều hành vi bất thường trong vụ
cưỡng chế đất. Một số quan chức địa phương đã bị
trừng phạt, nhưng số cá bị thiệt hại khi công an đến san
bằng nhà đất của ông Vươn không hề được bồi thường.

Trong một cuộc biểu tình khác về đất đai ở ngoại thành Hà
Nội vài tháng sau đó, 1.000 dân làng đã đối mặt với khoảng
3.000 cảnh sát cơ động, nổi tiếng với quân phục màu ô liu
đậm của họ cùng trang bị thiết bị chống bạo động và
súng AK47. Các cảnh quay nhanh chóng tải lên YouTube và gây phẫn
nộ tương tự. Chính phủ cho rằng tất cả đã bị các "thế
lực thù địch" (một mô tả gán ghép) dàn dựng nên, điều
này cho thấy các nhà hoạt động dân chủ, có thể truy cập
đáng kể vào nhiều nguồn thông tin và tốt hơn so với các bộ
phận quay phim chính thức của nhà nước.

Tối thiểu là hai trường hợp này cũng đã cho thấy sự liên
can của những người rõ ràng là đại diện của nhà nước,
ngay cả khi phần lớn họ vẫn còn vô trách nhiệm. Đó là
những thanh niên không (hoặc đôi khi hoàn toàn không) chính
thức làm việc cho nhà nước, một loại "lực lượng dân
phòng" được xử dụng để đe dọa người nông dân canh tác,
những ai không chịu giao nộp đất đai hoặc để đánh phá các
cuộc biểu tình về đất đai, đòi hỏi lương bổng của công
nhân.

Vào tháng Tám năm nay chính phủ đã làm một số việc để thay
đổi. HRW và các tổ chức khác đã thận trọng hoan nghênh
Thông tư 28, do Bộ Công an ban hành, có tiêu đề là "Quy định
về công tác Điều tra Hình sự trong Công an Nhân dân". Thông
tư này được xem là một cải thiện nhưng vẫn còn đôi chút
chưa triệt để với những lỗ hổng và bất thường (như
việc phân loại người bị tình nghi là tội phạm). Thông tư
cấm "việc bức cung. .. hoặc sử dụng các biện pháp trừng
phạt".

Một nguồn chuyên môn, ẩn danh tuyệt đối, từng nói chuyện
với Asia Sentinel đã cho biết "Việc tra tấn là tiêu chuẩn hành
xử của công an khi những người trẻ tuổi bị bắt vì các
tội phạm có thực. Công an thường đánh đập các bị cáo
để "khuất phục" và tất cả các đồn công an đều có giữ
các vũ khí bằng điện để dọa nạt tù nhân khiến họ phải
thú tội - ngay cả dù không làm gì sai trái."

Tuy nhiên, nguồn tin ấy cũng ghi nhận rằng mặc dù có bạo
lực trên diện rộng, Hà Nội đã cho thấy ý nguyện chính trị
muốn cải thiện tình hình mặc dù đó là từ "các viên cao
cấp của chính phủ", những người muốn nhìn thấy sự thay
đổi.

Dù trong một hệ thống chính trị thứ bậc như ở Việt Nam,
các mệnh lệnh từ trên thường đi xuống dưới rất nhanh
chóng, tuy nhiên việc thực hiện ở hạ tầng, tại các thành
phố nhỏ có thể mất thời gian. Thường thì, như HRW ghi nhận,
các công an thấp nhất dưới phường xã, là các thủ phạm và
cần phải được huấn luyện đào tạo nhất.

Công dân Việt Nam cùng có chung nỗi sợ hãi phổ biến khi bị
công an chú ý. Tất nhiên giới bất đồng chính kiến là đặc
biệt rủi ro nhất nhưng hầu như bất cứ ai đi quá giới hạn
đều có thể bị tổn thương. Những câu chuyện về sự tàn
bạo và tống tiền của công an được lan truyền rộng rãi, và
trong những năm gần đây đã nổi bật trên các phương tiện
truyền thông do nhà nước kiểm soát và trở thành một thứ
dịch bệnh trong các blog và các bài viết trên phương tiện
truyền thông xã hội.

Chính phủ đã phản đối bản báo cáo của HRW trên báo chí anh
ngữ của Bộ Ngoại giao. Điều này là không có gì ngạc nhiên;
một bản báo cáo của Báo cáo viên đặc biệt LHQ về tự do
tôn giáo tháng trước cũng bị đối xử tương tự. Tuy nhiên,
các bản án nghiêm khắc đã được ban ra, một trưởng công an
vừa nhận án tù 17 năm trong khi các cấp thấp hơn của ông bị
từ 6 đến 12 năm.

Ông Trương Trọng Nghĩa, phó Chủ tịch hội Luật sư Việt Nam
nói với phiên điều trần của Ủy ban Tư pháp Quốc hội,
"nạn tra tấn vẫn còn tồn tại; [những người điều tra]
đối xử với nghi phạm như kẻ thù của họ...Phán quyết sai
trái, đe dọa và tra tấn gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đến
bản thân chế độ. Con cháu [nạn nhân] sẽ quy trách nhiệm cho
chúng ta."

Bản báo cáo của HRW có hũu ích không ? Giới chuyên môn cho
rằng có: "Họ (chính phủ VN) sẽ rất không vui vì bản báo
cáo này, nhưng họ sẽ phải lưu ý đến vấn đề"

<em>Tác giả Helen Clark là một cây bút tự do ở Úc, người đã
trải qua nhiều thời gian ở VN để nghiên cứu về tình trạng
nhân quyền ở đấy. </em>


***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140920/helen-clark-su-tan-bao-cua-cong-an-viet-nam),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!