<center><img
src="http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/vietnam-s-pivot-09152014212545.html/dempsey-defensenews.com.gif/image"
width="560" /></center>
<em><center>Tướng Martin Dempsey và tướng Đỗ Bá Tỵ, hai Tổng
Tham Mưu Trưởng Mỹ-Việt diện kiến tại Hà Nội, tháng 8-2014
</center></em>
<strong><h3>Bối rối trong chiến lược</h3></strong>
Chiến lược quốc tế của Việt Nam xoay chuyển đầy ấn
tượng. Trong nhiều năm Hà Nội đã hy vọng có thể xoay sở
được trước mưu đồ bá quyền khu vực của Trung Quốc, tự
tin đủ sức cho Bắc Kinh thấy khả năng ngăn đe. Các quan chức
của Hà Nội xây dựng mối quan hệ tương tác với các đồng
nhiệm phía Bắc Kinh, đồng thời theo đuổi quan hệ hữu nghị
với tất cả các nước, nhất là các nước láng giềng ASEAN,
nhưng không liên minh với một ai.
Chiến lược đó bị rối bời mấy tháng nay. 100 tàu Trung
Quốc đủ loại yểm trợ giàn khoan 1 tỉ đô la hoạt động
cách bờ biển Việt Nam 130 hải lý, nằm trọn bên trong lãnh
hải đặc quyền kinh tế của Việt Nam rộng tới 200 hải lý
từ bờ biển. Hà Nội phản ứng bằng 30 điệp văn ngoại giao,
Trung Quốc bác bỏ hết, từ chối cả chuyến thăm của Tổng
bí Thư Nguyễn Phú Trọng.
Ủy viên Quốc Vụ Viện Dương Khiết Trì đến Hà Nội hôm 18
tháng 6, chẳng một lời xin lỗi mà còn nhiếc móc Việt Nam vì
đã phản đối giàn khoan và để những cuộc biểu tình chống
Trung Quốc vuột tầm kiểm soát. Truyền thông Trung Quốc mô
tả chuyến đi của ông Dương như để cho Việt Nam một cơ
hội "tự kiềm chế trước khi quá muộn".
<strong><h3>Tham vọng đại dương: không lạ</h3></strong> Việc
Trung Quốc bố trí giàn khoan nước sâu chẳng phải điều đáng
ngạc nhiên. Ít nhất từ 2009 Bắc Kinh đã nhắm thành tựu
quyền bá chủ thực tế trên biển Đông. Khu vực dầu khí
ngoài khơi của Việt Nam trở thành mục tiêu chính.Các công ty
đa quốc đầu tư mạnh ở Trung Quốc BP và ConocoPhilipps bị
Bắc Kinh đe dọa, đã từ bỏ quyền khai thác trong hải phận
Việt Nam vào năm 2009 và 2012. Năm 2011, tàu Trung Quốc sách
nhiễu tàu khảo cứu của PetroVietnam.Năm sau, Tập đoàn dầu
khí biển khơi CNOOC mời các công ty ngoại quốc đấu thầu
quyền khai thác 9 lô dầu khí trong khu vực tự nhận và chồng
lấn trên khu vực đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Cuối tháng 7 năm nay, tại Việt Nam tràn ngập tin đồn Bộ
chính trị ĐCSVN đã bỏ phiếu 9 thuận 5 chống, nghiêng về
lập trường chống Trung Quốc. Lại có tin Hội nghị Trung ương
Đảng bất thường đã chuẩn y chủ trương mới của Bộ chính
trị. Nhưng thực ra tin đồn chỉ phản ảnh ước muốn của
công chúng vốn hận và chống Trung Quốc mạnh hơn cả giới
lãnh đạo của họ. Bắc Kinh và Hà Nội vẫn là bè bạn, trên
lý thuyết. Bộ trưởng Công An Lê Hồng Anh (Ủy viên Bộ chính
trị, Bí thư Trung ương Đảng), nhân vật thân Trung Quốc có
thế giá, được tiếp đón đúng nghi thức ở Bắc Kinh vào
giữa tháng 8. Dịp này rõ ràng Trung Quốc đã cảnh cáo phía
Việt Nam về những ý hướng không thân thiện.
<div class="boxleft300"><img
src="http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/vietnam-s-pivot-09152014212545.html/yangJiechi-BinhMinh-philsta.gif/image"
/><div class="textholder">Uỷ viên QVV Dương Khiết-Trì và Ngọai
trưởng Phạm Bình Minh trước khi vào hội nghị tại Hà Nội
ngày 18 tháng 6, 2014- Courtesy of philstar.com</div></div> <strong><h3>Hai
bước chiến thuật</h3></strong> Tuy thế, rất có thể Việt Nam
sẽ sớm thực hiện một kế sách 2 mặt để thay đổi đường
lối.
Bước 1: lìa Trung Hoa
Thứ nhất, Việt Nam kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế, mong
đạt phán quyết rằng sự xác quyết của Bắc Kinh về "chủ
quyền lịch sử" đối với gần toàn bộ biển Đông là bất
hợp pháp, và Bắc Kinh không được phép thi hành kế sách của
họ. Năm ngoái Hà Nội đã cân nhắc hành động này, khi
Philippines mời Việt Nam cùng tham gia để kiện Trung Quốc ra tòa
Luật biển Liên Hiệp Quốc. Hà Nội không tham gia. Nhưng hôm 14
tháng 5, hai tuần sau khi Bắc Kinh đặt giàn khoan, Thủ tướng
Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng nói với báo chí quốc tế rằng
chính phủ đang suy xét hành động pháp lý. Gần cuối tháng 7,
Đại học luật khoa thành phố Hồ Chí Minh triệu tập một
hội nghị có nhiều khuôn mặt nổi tiếng tham dự theo yêu cầu
của chính phủ, để tham vấn giới chuyên môn về chiến lược
pháp lý.
Bước 2: Mỹ đã mở nửa vòng tay
Thứ nhì, Việt Nam có thể thiết lập một mối quan hệ quân
sự và ngoại giao thâm thiết hơn với Hoa Kỳ -- không phải
một liên minh chính thức nhưng là mối tương tác dựa trên
quyền lợi chung khi cùng ngăn chặn bá quyền Trung Quốc ở
biển Đông. Phó Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng Phạm Bình Minh
sẽ là nhân vật trung tâm của những nỗ lực này. Mấy ngày
sau khi Trung Quốc đặt giàn khoan, Ngoại trưởng Hoa Kỳ John
Kerry đã mời ông Minh thăm Washington. Chuyến đi sẽ diễn ra
trong hạ tuần tháng 9 này.
Trước chuyến thăm của ông Phạm Bình Minh, Giám đốc Á châu
sự vụ của Hội đồng An ninh quốc gia Hoa Kỳ Evan Medeiros đã
lặng lẽ thăm Hà Nội vào cuối tháng 7. Các Thượng nghị sĩ
John McCain và Sheldon Whitehouse lập tức nối gót, rồi hai tuần
sau đến lựợt Đại tướng Martin Dempsey, Tổng tham mưu
trưởng quân đội Mỹ, đến Việt Nam. Chuyến đi 4 ngày của
đại tướng Dempsey được truyền thông Việt Nam tường thuật,
phổ biến sâu rộng. Thượng Nghị Sĩ McCain và tướng Dempsey
đều cho biết Washington sẵn sàng nới lỏng lệnh cấm chuyển
giao vũ khí sát thương cho quân đội Việt Nam. Cả hai đều nói
tới sự cần thiết của việc "Việt Nam tăng tiến nhận
thức về lãnh vực hàng hải".
<strong><h3>Lối thoát kiềng Trung Quốc: TPP</h3></strong> Một số
nhà quan sát biện luận rằng một khi tách xa khỏi Bắc Kinh về
chính trị, Việt Nam có thể gây nên một trận chiến kinh tế
với Trung Quốc mà Việt Nam không thể nào chịu đựng. Nhưng
mối sợ đó chỉ là bị thổi phồng. Việt Nam xuất khẩu than
đá, dầu nhiên liệu, gỗ, và sản phẩm nông nghiệp sang Trung
Quốc, nhậpkhẩu hàng cơ khí và sản phẩm tiêu thụ rẻ tiền;
khoản này của mối quan hệ thương mại song phương không chỉ
thất quân bình, mà cả hai nước đều có thể sẵn sàng kiếm
được nhiều thị trường khác cho những món hàng đó. Nếu có
vấn đề, thì vấn đề nằm ở phần linh kiện điện tử,
hàng dệt may, khóa kéo (zippers), nút áo, phụ tùng đóng giày do
Trung Quốc đưa sang để Việt Nam lắp ráp, rồi tái xuất
khẩu: Những thương vụ nhập khẩu này dù tạo nên thâm hụt
mậu dịch khổng lồ cho Hà Nội, nó vẫn được bù đắp trên
mức thâm hụt rất nhiều do Việt Nam bán những thành phẩm
giày dép, dệt may, hàng điện tử sang châu Âu, Nhật Bản, Hoa
Kỳ và những nước khác trên thế giới. Chỉ mất một hai năm
là có thể tái lập chuỗi giao thương đầy giá trị này trong
trường hợp Trung Quốc tức giận đến mức cắt đứt quan hệ
thương mại.
Nhưng tại đây, một lần nữa, Hoa Kỳ có vẻ như lại mở ra
một giải pháp xoay chuyển đầy tiềm năng: Hiệp ước Đối
tác Xuyên Thái Bình Dương TPP, mà Việt Nam đã tham gia thương
lượng từ 2009. Việt Nam là nước kém phát triển nhất trong
số 12 quốc gia đối tác thương lượng, nhưng vẫn có thể
thấy mức xuất khẩu tăng vọt thêm 1 phần ba khi hiệp ước
có hiệu lực.
<strong><h3>Giải quyết mâu thuẫn về nguyên tắc </h3></strong>
<div class="boxleft300"><img
src="http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/vietnam-s-pivot-09152014212545.html/mccain-305-882014-hanoi-eng.gif/image"
/><div class="textholder">TNS. Hoa Kỳ John McCain thăm Việt Nam ngày
8-8-2014- Courtesy of english.vietnamnet.vn</div></div>Hà Nội muốn Hoa
Kỳ dỡ bỏ lệnh cấm mua bán vũ khí sát thương, nhưng Mỹ
đặt điều kiện Hà Nội phải cải tiến cách đối xử với
những người bất đồng chính kiến. Đây chạm phải vấn đề
nguyên tắc đối với cả hai chính phủ. Có khoảng cách lớn
giữa đòi hỏi của Hoa Kỳ rằng chế độ Việt Nam tôn trọng
quyền chính trị căn bản, đối chiếu với quan niệm của các
lãnh tụ Cộng Sản Việt Nam rằng khoan nhượng cho sự kích
động dân chủ là đặt một mối đe dọa hiện thực cho hệ
thống (cai trị) của họ.
Dù sao chăng nữa, trong vấn đề tự do chính trị, Hà Nội,
Washington, hay cả hai, phải tiến đến thỏa hiệp nếu muốn
bước tới, nhưng không nước nào còn chỗ xoay sở cho việc
này. Nhiều dân biểu Hoa Kỳ sẽ âu lo trước việc đón Hà
Nội vào vòng tay, dù họ nhìn nhận rằng chặn đứng bá quyền
khu vực là điều lợi cho cả hai nước.
Về phía Hà Nội, quan niệm của Bộ chính trị ĐCSVN về trật
tự chính trị đã hạn chế khả năng thỏa hiệp trong lãnh
vực nhân quyền. Nhưng nếu Hà Nội không thể cam kết mở
rộng phạm vi tham gia chính trị, (một thể chế đa nguyên), hay
Washington không thể có nhãn quan xa hơn hiện giờ, thì mối quan
hệ chiến lược vốn được thương thảo lâu nay sẽ vẫn
ngoài tầm tay.Đó là một yêu cầu khó khăn với nền hành pháp
Obama. Ở biển Đông, Bắc Kinh không còn "trỗi dậy trong hoà
bình" – thay vào đó, đã trở thành một kẻ bắt nạt láng
giềng. Việt Nam, dù với đường lối chính trị khó chịu cố
hữu, vẫn là nước duy nhất ở Đông Nam Á có khả năng chống
lại, và nếu được khích lệ đúng cách, sẽ sẵn lòng chống
lại anh khổng lồ dữ tợn Trung Hoa.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140916/david-brown-viet-nam-xoay-truc-ve-dau),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét