Gửi các bạn sinh viên những trăn trở của một người trẻ
tuổi,
Giờ này có thể bạn đang ngủ rất ngon. Tôi thì không dù
đồng hồ chỉ đúng 5h sáng. Mấy nay cứ trăn trở nhiều thứ,
thức khuya lắm! Nhiều khi cũng thắc mắc không biết mình có
phải 25 tuổi không? Thấy mình già so với tuổi quá.
Đây không phải là một chủ đề to tát hoặc mới mẻ gì,
nhưng tôi trăn trở nên chia sẻ, thế thôi!
Tôi nhớ trong một tác phẩm nào đó của nhà văn Phan Việt có
đoạn: <em>"Nếu có một thời điểm nào đó trong cuộc sống,
mà chúng ta cần phải và nên bị dúi xuống bùn lầy tăm tối,
tốt nhất hãy chọn lúc 18 – 25 tuổi, lúc mà bạn có cả sức
khỏe lẫn sự dẻo dai, cả hưng phấn lẫn thất vọng, cả
niềm tin sắt đá lẫn sự ngoan cố mù quáng, cả sự hiểu
biết bằng bản năng và trực giác chưa bị pha tạp lẫn sự
tăm tối vì mơ hồ nhận thấy những lực cản của xã hội.
Nghĩa là có tất cả mà lại chẳng có gì vững chắc"</em>.
Tôi hoàn toàn đồng ý với suy nghĩ của tác giả. Tôi đặt
tên cho khoảng thời gian ấy là Tuổi Trẻ. Chẳng phải dưới
18 hoặc trên 25 thì không trẻ nữa, nhưng tôi thấy 8 năm ấy
mới thật sự là đẹp nhất của giai đoạn tuổi trẻ. Ở cái
tuổi ôm trọn thời sinh viên này, lẽ ra các bạn phải dấn
thân thật nhiều, trằn trọc, suy tư thật nhiều về cuộc
đời, về xã hội, về dân tộc,… thậm chí mất ăn mất
ngủ, thao thức đêm dài.
Có quá nhiều câu chuyện kể về những con người sinh ra trong
hoàn cảnh nghèo khó, cùng cực để rồi họ có động lực
vươn lên thành công. Tôi từng đọc và cả tiếp xúc với
những con người ấy và tôi nghĩ: <em>"Nếu ở trong hoàn cảnh
đó, mình cũng sẽ có động lực vươn lên như họ thôi"</em>.
Hoặc cũng không thiếu những câu chuyện về những người
thành công được sinh ra trong một nền tảng gia đình rất
tốt, ba mẹ đều thành công và họ ý thức được tầm quan
trọng của việc đầu tư vào giáo dục cho con cái. Tôi cũng
biết và tiếp xúc với nhiều người thuộc nhóm này, rồi tôi
cũng từng nghĩ: <em>"Gia đình họ có điều kiện và nền
tảng như vậy, việc họ thành công không có gì đáng ngạc
nhiên cả"</em>. Nếu bạn cũng có những suy nghĩ giống như
tôi cho hai trường hợp trên, thì tôi chia sẻ rằng đó chỉ là
sự biện hộ thôi. Cả hai nhóm người trên đều đáng ngưỡng
mộ và trân trọng bởi họ đã nỗ lực vươn lên trong cuộc
sống. Tôi thì thuộc nhóm người ở giữa và tôi nghĩ mình
giống đa số các bạn. Nói một cách văn vẻ đây là nhóm
người <strong>mắc kẹt ở mức trung bình về nhiều
mặt</strong>. Gia đình tôi không giàu, nhưng cũng không quá nghèo
(tuy là hơi nghèo vào cái thời đất nước còn khó khăn, gia
đình nào cũng vậy thôi). Tôi học không xuất sắc, nhưng cũng
không dở. Tôi không tự ti, nhưng cũng chẳng tự tin về mình
lắm. Tôi không có nhiều mối quan hệ trong cuộc sống, nhưng
cũng có không ít bạn bè,… Tôi nói như vậy chỉ để muốn
chia sẻ với bạn rằng ai cũng có thể vươn lên cho dù xuất
thân trong hoàn cảnh gia đình như thế nào, thành tích học tập
ra sao, thông mình vừa vừa, thông minh kiệt xuất, hay ngu si
đần độn,… Chỉ cần một tư duy đúng đắn, nuôi dưỡng
khát vọng lớn và dám dấn thân lăn xả từng việc nhỏ bằng
tất cả trách nhiệm của mình. Ai cũng có thể vươn lên!
Cứ mỗi lần tiếp xúc với các bạn sinh viên là tôi lại đau
đáu trong lòng. Những câu hỏi các bạn đặt ra cho tôi nhiều
khi khiến tôi phát bực nhưng phải làm chủ cảm xúc để giữ
thái độ bình tĩnh. Hoặc cũng không ít lần khi nghe hỏi xong,
tôi chỉ biết cười trừ vì thật sự không biết phải trả
lời sao cho thỏa đáng nữa. Tôi xót xa không biết tại sao
những câu hỏi ấy lại được nêu lên dù biết là không nên
vùi dập từ trong trứng nước, cần khuyến khích dám đặt câu
hỏi khi có thắc mắc vì đó là cách rất hay để học hỏi.
Nhưng thông qua những câu hỏi ấy, tôi thấy một thực trạng
tư duy kém cỏi, thiển cận và bị động đang ăn sâu vào trong
nhiều bạn sinh viên.
Trong một lần tọa đàm thân mật với khoảng 20 bạn sinh viên
đến từ nhiều trường đại học khác nhau, có một bạn sinh
viên năm cuối khối ngành kinh tế hỏi tôi rằng: <em>"Anh ơi,
trong 4 năm học đại học, em không tham gia hoạt động hoặc đi
làm thêm gì hết, vậy thì bây giờ em điền cái gì vào CV để
xin việc đây anh?"</em>. Khi tôi hỏi ngược lại những người
tham dự hôm ấy là ai cũng ở trong tình trạng giống vậy, thì
quá ngạc nhiên là khoảng 60% cánh tay giơ lên. Trời ơi! Tôi
chỉ muốn hét thật to với nhóm bạn trẻ đó (may là tôi giữ
được sự bình tĩnh để từ tốn chia sẻ): <em>"Các em ơi,
sao các em đi tìm một thứ mà chắn chắn là không có trên
đời này vậy? Các em muốn thành công mà không phải trả giá?
Các em muốn học giỏi mà không có những đêm thức trắng vùi
đầu vào đèn sách sao? Làm gì có cái thứ đó trên đời
này"</em>. Tôi đang nói đến một tư duy vô cùng nguy hiểm ở
các bạn sinh viên,<strong> tư duy mì ăn liền</strong>. Cái gì
cũng muốn có ngay kết quả mà không phải bỏ công sức. Cái
gì cũng muốn người ta mang đến dâng cho mình, ngồi rung đùi
mà hưởng trái ngọt.
Khi huấn luyện một khóa học với chủ đề "Sẵn sàng cho
sự nghiệp", tôi ngạc nhiên khi thấy có khá nhiều bạn sinh
viên mong muốn bước vô khóa học để được nghe về cách
trả lời phỏng vấn, cách viết CV sao cho hay, cách làm sao để
thi đậu vào chương trình MT (Management Trainee – đây là một
cuộc thi nhằm tìm kiếm những tài năng trẻ của các tập
đoàn đa quốc gia rất được giới sinh viên quan tâm). Nói chung
là các bạn cần những cái có thể xài được liền, tạo kết
quả ngay tức thì. Thực dụng không có gì là xấu cả, tuy
nhiên nó chỉ phát huy hiệu quả khi bạn có một nền tảng
nhận thức vững chắc về sự nghiệp, về tư duy lãnh đạo,
về phong cách làm việc, về văn hóa ứng xử nơi công sở,…
Hay nói một cách khác là nội lực của bạn có mạnh thì kỹ
năng mới phát huy tác dụng. Khi hỏi thăm thì tôi biết được
các bạn rất ít tham gia vào những hoạt động xã hội, các
câu lạc bộ đội nhóm và nỗ lực vươn lên nhiều vai trò
lãnh đạo khác nhau. Vậy mà ai cũng muốn thi đậu vào MT? Tôi
giả sử các bạn may mắn trả lời phỏng vấn tốt để vào
được chương trình này, thì liệu bạn có "sống" và tỏa
sáng được trong đó hay không là điều bạn cần suy nghĩ. Tôi
rất tâm đắc với cách nhìn nhận của Chuyên gia giáo dục
Giản Tư Trung rằng <strong>"Ta là sản phẩm của chính
mình"</strong>, vậy thì cái sản phẩm BẠN ngày hôm nay có
cạnh tranh được với những "đối thủ" khác về tư duy,
nhận thức, thái độ, kiến thức, kỹ năng,… hay không? Đối
với đồ ăn thì người ta cũng ráng suy nghĩ cho ra những
phương cách "mì ăn liền" để đáp ứng với đỏi hỏi
ngày càng gắt gao và cạnh tranh của xã hội, nhưng với thành
công thì làm sao có thể như vậy được?
Tư duy thứ hai là <strong>tư duy đòi hỏi</strong>. Các bạn đòi
hỏi nhiều quá, nhiều hơn những gì các bạn bỏ ra. Các bạn
sinh viên đa số đều rất tự tin về kiến thức của mình,
đó là con dao hai lưỡi. Tự tin là tốt, nhưng tự tin bao nhiêu
thì cần phải nỗ lực chui rèn bản thân không ngừng. Các bạn
đang dán cái mác "ĐẠI học" quá lớn vào mình để kết
luận rằng kiến thức đã đủ cho công việc và mình có quyền
đòi hỏi công ty phải trả mức lương tương xứng với 4 năm
dùi mãi kinh sử trên ghế nhà trường. Có nhiều bạn khi tôi
hỏi về công việc bạn mong muốn sau khi ra trường, bạn mô
tả muốn làm việc cho các tập đoàn đa quốc gia với thu nhập
ít nhất là 800 USD/tháng. Tôi hỏi tiếp: <em>"Vậy em có cái
gì để người ta phải trả em 800 USD/tháng?"</em>. Bạn…
cứng họng!
Các bạn ơi, mơ lớn là tốt. Bạn muốn mức lương bao nhiêu
cũng được, không những 800 USD/tháng, mà thậm chí 8000 hay
80.000 USD cũng được. Nhưng, bạn cần phải trả lời câu hỏi
là bạn có cái gì để người ta phải trả cho bạn mức lương
đó? Bạn có nghĩ công việc photocopy cũng có thể làm xuất
sắc hơn bình thường được hay không? Bạn phải thay thế tư
duy đòi hỏi bằng một tinh thần cống hiến hăng say, không
ngại việc, không chê việc, làm với tất trách nhiệm và
chuẩn mực cao nhất để đổi lại kinh nghiệm và sự tín
nhiệm. Chứng minh cho họ thấy đi đã, khoan đòi hỏi, rồi
bạn sẽ được trả công xứng đáng sau này.
Ngoài ra, các bạn chỉ muốn nhận mà <strong>không muốn trả
giá</strong>. Từ "giá" ở đây tôi muốn nói ở cả nghĩa
bóng lẫn nghĩa đen. Tôi diễn thuyết cho sinh viên khá nhiều,
cái gì miễn phí thì bạn đến đông lắm. Nhưng cái gì cần
một khoản đầu tư để học hỏi sâu hơn thì hình như với
bạn nhiêu đó "hàng" miễn phí là đủ rồi. Bạn chê mắc,
bạn tiếc tiền, bạn thấy không cần thiết. Rồi thì sau này
cái giá mà bạn thật sự sẽ trả còn đắt hơn nhiều. Bạn
tiếc tiền đầu tư vào bản thân thì xem như bạn cũng tiếc
thành công.
Cuối cùng, điều khiến tôi trăn trở nhiều nhất ở các bạn
sinh viên là các bạn <strong>không có một khát vọng
lớn</strong>. Cách đây hai tuần, tôi kết hợp với một tổ
chức nhân sự uy tín để tổ chức một khóa huấn luyện dành
cho những sinh viên đã qua chọn lọc, nhằm mục đích trang bị
cho các bạn cách tư duy của một nhà lãnh đạo tương lai. Khóa
huấn luyện kết thúc rồi nhưng dư âm của nó khiến tôi trằn
trọc mãi. Tôi băn khoăn, lo ngại về Tuổi Trẻ hiện nay, lứa
tuổi mà tôi cũng thuộc về. Rồi Việt Nam chúng ta sẽ ra sao
khi mà những con người chủ nhân tương lai của đất nước
lại có những suy nghĩ và biểu hiện như vậy? Trách ai bây
giờ đây? Tôi không dám vơ đũa cả nắm, bởi tôi tin rằng
vẫn có rất nhiều bạn trẻ đang từng ngày nỗ lực vươn lên
với những khát vọng lớn lao, phục vụ trước hết cho đất
nước, sau đó mới đến bản thân mình. Nhưng tôi muốn dấy
lên một thực trạng đáng báo động ngày nay ở một số
lượng lớn các bạn sinh viên: các bạn suy nghĩ nhỏ quá. Đó
là chỉ mong làm sao có đủ tiền sống mỗi ngày; làm sao có
thể thi đậu tốt nghiệp tốt nghiệp nếu không sẽ bị ba mẹ
la; làm sao để có thể tìm được một công việc ổn định
sau khi ra trường; làm sao có thể tự lo được cho bản thân sau
khi tốt nghiệp,… Tôi cũng từng như vậy, y chang các bạn
thôi. Nhưng bạn ơi, bạn cần biết rằng điều đáng sợ nhất
của một đất nước không phải là nghèo nàn về tài nguyên
khoáng sản; không phải là đất nhỏ ít dân; mà điều đáng
sợ nhất là đất nước ấy chỉ tập hợp những con người
không dám khát vọng lớn, không dám ước mơ lớn. Ai cũng muốn
nước mình giàu mạnh, ai cũng muốn Việt Nam có thể vươn ra
tầm châu lục, thậm chí là sân chơi toàn cầ; nhưng ai cũng suy
nghĩ nhỏ nhặt, ai cũng chỉ nghĩ cho riêng cho bản thân mình
thôi thì làm sao có thể cùng nắm tay nhau đi lên được đây?
Bạn có thể trông chờ điều gì trong khi mỗi ngày mình chỉ
biết la cà những quán café, quán nhậu, những thú vui cho quên
đời quên sầu, giết thời gian. Tôi thật sự lo, lo lắm các
bạn ạ!
Than vãn rồi cũng thế thôi, bây giờ cần phải làm gì đây?
Câu hỏi này quả là rất rộng và quá khó với tôi. Nhưng nếu
chỉ được chọn một điều duy nhất để chia sẻ với sinh
viên, trong giới hạn kinh nghiệm và hiểu biết của mình, tôi
muốn nói rằng các bạn cần phải <strong>CHỦ ĐỘNG</strong>.
Các bạn còn bị động quá, điển hình là mỗi khi tọa đàm
(tức là một dạng hỏi đáp chia sẻ kinh nghiệm), tôi hỏi là
có ai có câu hỏi gì không thì chỉ một sự im lặng đáng sợ
xuất hiện. Tôi hỏi tại sao thì các bạn nói rằng đến đây
để được nghe anh chia sẻ gì đó. Các bạn ơi, cần phải thay
đổi tư duy ngay đi, CHỦ ĐỘNG lên. Đừng ngồi đó mà mong
người ta đem thành công đến với bạn. Đừng chỉ biết nộp
đơn rồi cầu mong nhà tuyển dụng gọi điện và mời bạn ký
hợp đồng. Đừng mỗi ngày chỉ có đến trường rồi quay về
nhà mà mong mình sẽ tỏa sáng trong sự nghiệp sau này. Đừng
kêu than oán trách việc giáo dục đại học thế này thế kia,
thiếu thực tiễn, toàn lý thuyết,… Ai cũng có công việc và
trách nhiệm của họ thôi. Nhiệm vụ của bạn là học và hãy
biết nỗ lực học một cách chủ động. Nó xuất phát từ ý
thức "Ta là sản phẩm của chính mình" để chuyển vai trò
đầy tớ sang vai trò ông chủ của quá trình học. Chính bạn
mới là người đề ra những cái mình cần học dưới sự
hướng dẫn của thầy cô hoặc những người trước, rồi nỗ
lực học tập bằng phương pháp học sáng tạo. Sự học cũng
cần mở rộng cách nhìn nhận. Không phải cứ phải có cái
bàn, cái ghế, quyển vở, cây bút thì mới gọi là học. Học
ở bất kì đâu, học từ bất kì ai. Chỉ cần một cái đầu
rộng mở, chịu khó quan sát, trao đổi, đánh giá, phân tích,
thắc mắc là được. Thay đổi cả hệ thống thì khó, nhưng
thay đổi bắt đầu từ chính bản thân mình thì ai cũng làm
được, chỉ là bạn có muốn hay không thôi?
Vài trăn trở của một người trẻ tuổi gửi đến Tuổi
Trẻ. Giai đoạn 18 – 25 thật đẹp, đừng phung phí thời gian
để biến mình thành một thế hệ lu mờ của xã hội.
5h sáng ngày 3/7/2012
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140801/vu-tri-duc-the-sinh-vien-ban-can-gi),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét