Hoàng Hường - Giấc mơ du học, sau Harvard rồi... đi đâu?

<strong>Gần đây, báo chí Việt Nam thường phát sốt với những
tin tức kiểu như bạn A được vào Harvard, bạn B được vào
Stanford. Nhưng mọi câu chuyện luôn dừng lại ở việc vào
được Harvard như cái đích tối cao, rất ít khi thấy thông tin
thực sự về việc vì sao một bạn muốn vào Harvard.</strong>

LTS:<em> Nếu những năm 1970s, 1980s, các thầy bói xem chỉ tay
rồi phán "anh, cô có số xuất ngoại" thì người được bói
khấp khởi hoặc là trong tương lai sẽ được đi xuất khẩu
lao động; hoặc đi học ở Liên Xô và Đông Âu. Trước đó,
rất nhiều lớp trí thức Việt được đào tạo bài bản bên
Pháp. Hiện nay trong xu thế toàn cầu hóa, du học sinh Việt đã
có mặt trên hầu hết các nước tiên tiến trên thế giới,
nói đủ các ngôn ngữ, du nhập về nước các nền văn hóa,
kinh tế khác nhau.</em>

<em>Việc có một hay nhiều đứa con đang du học ở những
nước phát triển được coi là tiêu chí thành đạt của các
gia đình Việt Nam hiện tại. Xu hướng đang tăng này bắt đầu
từ những nguyên nhân nào, sẽ tác động ra sao đến vào sự
đổi thay xã hội và nền giáo dục Việt nói chung.</em>

<em>Tuần Việt Nam mở chuyên đề "Trao đổi, dịch chuyển và
'tị nạn' giáo dục" với sự tham gia của các chuyên gia, cựu
du học sinh, những người có nhiều trải nghiệm giáo dục của
Việt Nam và quốc tế.</em>

<strong>Bài 1: Giấc mơ du học, sau Havard rồi... đi đâu?</strong>

Nhà văn Phan Việt tên thật là Nguyễn Ngọc Hường. Chị là
tác giả của các tác phẩm - Phù phiếm truyện (2005); Tiếng
người (2008); Nước Mỹ, nước Mỹ (2009); Một mình ở châu Âu
(2013) và Xuyên Mỹ (2014).Chị cũng là đồng sáng lập tủ sách
Cánh Cửa Mở Rộng.

Phan Việt tốt nghiệp Đại học Ngoại thương năm 2000, sau đó
sang Mỹ học Thạc sĩ Báo chí và Truyền thông, học tiếp
chương trình Thạc sĩ thứ hai và lấy bằng Tiến sĩ công tác
xã hội tại ĐH Chicago, Mỹ, hiện là Phó giáo sư, giảng dạy
tại đại học South Carolina (Mỹ).

<center><img
src="http://imgs.vietnamnet.vn/Images/vnn/2014/07/27/18/20140727180005-23.jpg"
></center>
<em><center>Ảnh do nhân vật cung cấp</center></em>

</td></tr></tbody></table>Trở về Việt Nam vào mùa hè này, ngoài
các công việc liên quan đến sách, Phan Việt đưa một đoàn
sinh viên và giáo sư Mỹ sang học về công tác xã hội tại
Việt Nam, kết nối để Đại học South Carolina ký kết các văn
bản hợp tác với ba trường Đại học lớn tại Việt Nam; tổ
chức một hội thảo quốc tế về công tác xã hội trong chăm
sóc sức khỏe tâm thần; và vẫn đều đặn tới các bệnh
viện tâm thần để thực hiện một nghiên cứu.

Cuộc trò chuyện giữa PV Tuần Việt Nam và TS Phan Việt diễn ra
tại một ngôi chùa ở ngoại thành Hà Nội, nơi chị đang sống
để làm nghiên cứu và cũng tranh thủ dạy tiếng Anh cho chư
tăng và người đến chùa.

<strong>Hãy cho họ thấy bạn khác biệt</strong>

<em>Chị có thể chia sẻ gì về quyết định đi Mỹ du học
của chị hơn chục năm về trước? Đi học ở nước ngoài khi
đó có phải là một trào lưu không?</em>

Tôi đi Mỹ ngay sau khi tốt nghiệp trường Ngoại thương. Lúc
đó chuyện đi du học ở Mỹ cũng hiếm mà người Việt chủ
yếu đi học ở Úc, Châu Âu, hoặc các nước Châu Á. Thường
thì học bổng hay dành cho các bạn đoạt giải Olympic, giải
quốc gia, quốc tế, hoặc là đã làm việc một thời gian để
thành lãnh đạo trẻ.

Tôi không thuộc những diện này, cũng không có gì nổi bật
về thành tích, nhà lại cũng không có điều kiện, nhưng tôi
biết là tôi rất muốn đi du học. Đọc các tài liệu du học
thì tôi thấy các trường ở Mỹ tuyển sinh viên khác các
nước khác.

Có vẻ họ nhìn giáo dục như một vụ đầu tư kinh doanh cho
nên họ sẵn sàng mạo hiểm nhiều hơn các nước khác. Bỏ ra
mấy trăm ngàn USD cho một sinh viên là một sự đầu tư mạo
hiểm mà. Nếu bạn chứng minh được với họ là bạn có đam
mê và có khả năng trở thành một người tạo ra sản phẩm
hoặc giá trị riêng biệt cho xã hội thì họ sẽ chấp nhận
đầu tư vào bạn.

Mất khoảng hơn một năm làm hồ sơ thì tôi được nhận đi
học thạc sỹ về truyền thông.

<em>Ấn tượng khi so sánh hai hệ thống giáo dục Việt – Mỹ
của chị thế nào?</em>

Ấn tượng đầu tiên là học ở Mỹ không có cảm giác khổ.
Ở Việt Nam thì việc học là trung tâm cuộc sống của một
đứa trẻ và gia đình đứa trẻ, từ lớp một đến hết
đại học, rất cực nhọc.Tôi vẫn còn nhớ cảm giác của ba
năm cấp ba; nói chung là triền miên học, triền miên luyện thi,
bắt đầu từ lớp 10.

Sang Mỹ học 10 năm, tôi chưa bao giờ gặp lại cái gì gần
gần như vậy.Vấn đề không phải là ở chuyện tần số lớp
học đâu. Cái chính là ở Việt Nam, tôi học vì một sự sợ
hãi vô mình là mình phải vào trường tốt, cụ thể là
trường Ngoại thương. Ở Mỹ thì tôi học vì mình chọn; mình
có thể thành thực nói là "tôi thích học ngành này lắm".

Thực sự là tôi học 2 bằng thạc sỹ, một bằng tiến sỹ ở
Mỹ nhưng tôi không thấy khổ và có cảm giác sợ như lúc học
ở Việt Nam.

Còn khác thế nào: như tôi nói, đã học 10 năm, rồi đi dạy 4
năm ở Mỹ thì tôi thấy người Mỹ coi giáo dục như là một
ngành công nghiệp sản sinh tri thức và nhân lực nên cách học
và dạy ở Mỹ thực dụng lắm. Họ hướng thẳng vào những
gì có thể khiến sinh viên ra trường là trở thành người lao
động giỏi, thành người tạo ra các giá trị gia tăng liên
tục. Họ đo kết quả mỗi môn học cũng như toàn bộ chương
trình rất rõ ràng, dựa trên thay đổi về kiến thức, hành vi,
và giá trị sống của sinh viên.

Ở cốt lõi, người Mỹ không quan trọng việc dạy học sinh
nghĩ thế này là <em>đúng</em>, thế kia là <em>sai</em>; cũng
không dạy sinh viên nên <em>nghĩ về cái này, cái kia</em>, mà mà
họ dạy học sinh phương pháp <em>nghĩ như thế nào.</em> Còn
nội dung cụ thể của suy nghĩ thì họ cho sinh viên được một
sự tự do khá lớn. Lúc tôi là sinh viên và bây giờ là giáo
viên, lớp học bên đó thường rất ít hành vi giảng, chủ
yếu là thảo luận, tranh luận, thử nghiệm, trình diễn, xem,
nghe, quan sát, tương tác thực sự…

Cũng vì có quan điểm coi giáo dục là một ngành công nghiệp
nên giáo viên tuy được xã hội Mỹ coi trọng một cách tương
đối nhưng trước hết là người làm công ăn lương được xã
hội trả tiền để làm việc, thế thôi. Họ không nghiễm
nhiên được hưởng bất cứ sự tôn kính nào cả; họ cũng
phải bị đánh giá chất lượng công việc, được trả lương
dựa theo cơ chế thị trường. Quan hệ giữa sinh viên và giáo
viên rất bình đẳng. Các trường thì có sự tự chủ rất
lớn, gần như hoàn toàn, về chương trình dạy cũng như về
tài chính; cho nên mọi thứ sẽ lấy chất lượng đo lường
được làm tiêu chí.

<center><img
src="http://imgs.vietnamnet.vn/Images/vnn/2014/07/27/18/20140727180005-24.jpg"
></center>
<center><em>Ảnh do nhân vật cung cấp</em></center>

</td></tr></tbody></table><strong>Học Tây rồi về... làm gì?</strong>

<em>Có phải đó là nguyên nhân khiến nhiều gia đình Việt Nam
tìm mọi cách đưa con đi "tị nạn giáo dục", theo cách nói
phổ biến hiện nay, cho dù đắt đỏ, dù phải hy sinh nhiều
thứ?</em>

Cũng không hẳn đâu. Nhiều người cho con đi học không phải
vì nền giáo dục ở Tây mà là vì cái sẽ xảy ra tại Việt
Nam sau khi một đứa trẻ có bằng Tây trở về, ví dụ "có
bằng tây về Việt Nam sẽ tốt".

Cái họ nghĩ đến khi gửi con đi Tây là <strong>Việt Nam
</strong>chứ không phải Tây. Tính toán như vậy cũng không có
gì sai, nhưng tôi thấy là họ thường tính toán dựa trên
những nhận định về Việt Nam hiện tại chứ không phải dựa
trên nhận định về một Việt Nam <em>có-thể-là</em> hay một
Việt Nam với những giá trị mới mà con cái họ chính là
người góp phần kiến tạo, thậm chí là người khai phá, mở
đường.

Không nhiều người, kể cả phụ huynh lẫn sinh viên, nghĩ đến
những câu hỏi mấu chốt này: Tôi muốn gì, tôi muốn trở
thành ai, tôi muốn di sản của mình là gì, để làm được
điều đó thì con đường tối ưu cho tôi là gì? Tôi có cần
phải đi Tây mới làm được điều đó hay có con đường khác
tốt hơn? Nếu tôi đi Tây thì trường nào, học với ai, sẽ cho
tôi kết quả tối ưu?

Tôi định sẽ đi học như một sự phản ứng với những ấu
trĩ tôi thấy ở Việt Nam và tôi học để có thể tận dụng
sự ấu trĩ đó hay là tôi muốn học vì tôi yêu tri thức, tôi
muốn biết sự thật về thế giới, vì tôi muốn thay đổi cái
tôi đang thấy.

Tôi lấy ví dụ như gần đây, báo chí Việt Nam thường phát
sốt với những tin tức kiểu như bạn A được vào Harvard,
bạn B được vào Stanford. Các bài viết thường hay tập trung
kể xem A hay B và gia đình bạn đã vất vả và quyết tâm thế
nào để vào được Harvard nhưng mọi câu chuyện luôn dừng
lại ở việc vào được Harvard như cái đích tối cao.

Tôi thì nghĩ vấn đề không phải là vào được Harvard; vấn
đề nằm ở chỗ bạn vào Harvard để làm gì, bạn có biết vì
sao bạn muốn vào đó, chỗ đó có phải chỗ tối ưu để bạn
làm được điều bạn muốn làm, trở thành người bạn muốn
trở thành hay không?

<em>(Còn nữa)</em>

<strong>Hoàng Hường </strong>


***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140728/hoang-huong-giac-mo-du-hoc-sau-harvard-roi-di-dau),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Gửi tự động từ

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Đăng Nhận xét (Atom)