<blockquote><strong>Lời dịch giả:</strong> Nhân chuyến thăm Việt
Nam ngày 18/06/2014 của Dương Khiết Trì, Ủy viên Quốc vụ
viện Trung Quốc, Thụy My xin lược dịch hai đoạn ngắn có
liên quan đến nhân vật này trong hồi ký « Hard Choices »
(Những lựa chọn khó khăn) của cựu Ngoại trưởng Mỹ Hillary
Clinton, bản tiếng Pháp mang tên « Le Temps des décisions » (Thời
điểm quyết định) vừa được phát hành cách đây đúng một
tuần, ngày thứ Tư 11/6.</blockquote>
<center><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhu7yCeAPLXdRuGO8MSvlsAV_QOrFDYieGF56BdRjlGpbWijEjvKCWH08Jc-WWg1LxF9LlvEzp0KDgIeJJfIqqeJ1Lck5hSPxPGANDxTqs4VR8sDdQLB_EkxUApm-TgSwwm3OhWhYHtHx8/s1600/hillary_livre_1.jpg"
width="580" /></center>
<center><em>Bà Hillary Clinton và tác phẩm "Hard Choices" mới xuất
bản.</em></center>
… Ngoại trưởng Dương Khiết Trì (Yang Jiechi) đã dần leo lên
từng thang bậc trong ngành ngoại giao, ban đầu ông ta chỉ là
phiên dịch. Tiếng Anh hoàn hảo của ông giúp chúng tôi có thể
trò chuyện thật lâu, đôi khi nói liên hồi, trong nhiều cuộc
điện đàm và hội nghị. Dương Khiết Trì hiếm khi vượt quá
sự thận trọng ngoại giao, nhưng đôi khi tôi cũng có thể
nhận ra tính cách thật sự của ông ta.
Một hôm, ông nói với tôi là khi còn nhỏ ở Thượng Hải,
lớp học của ông không được sưởi ấm khiến ông run cầm
cập, tay lạnh cóng không giữ được cây bút. Quá trình đi lên
từ phòng học lạnh giá ấy đến Bộ Ngoại giao là một sự
tự hào khủng khiếp cho những tiến bộ của Trung Quốc.
Đó là một con người dân tộc chủ nghĩa thâm căn cố đế,
và chúng tôi có những lần tranh luận căng thẳng, đặc biệt
về những chủ đề nhạy cảm như Biển Đông, Bắc Triều Tiên
và tranh chấp chủ quyền lãnh thổ với Nhật Bản.
Trong những cuộc đối thoại gần nhất năm 2012 vào đêm khuya,
Dương Khiết Trì không ngớt ca ngợi dài dòng vô số thành tựu
và sự ưu việt của Trung Quốc, nhất là sự thống trị trong
môn điền kinh. Lúc đó là khoảng một tháng sau Thế vận hội
Luân Đôn, và tôi lịch sự nhắc ông ta, Hoa Kỳ mới là quốc
gia giành được nhiều huy chương nhất.
Dương trả lời, « sự xuống dốc tạm thời » trong Olympic
của Trung Quốc là do sự vắng mặt của nhà vô địch bóng rổ
Yao Ming vì bị chấn thương. Ông ta cũng nói đùa là nên lập ra
« Thế vận hội ngoại giao » với những môn tranh tài như «
số kilomet đã đi qua », như vậy Mỹ sẽ có thêm ít nhất một
huy chương.
<center><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhBXRpod0FSSJshz9UvLroc3dITeARrQf-6uefbvCU8z38BOLVkBB-JKTbRTekyUJ7ouc2N9yzwEq2xl7Rh4P_mxikNdQ0bAGGkH3FepUDZlNX4pPbiBM-MSVay10exeyMreIYlRwsAIYM/s1600/dkt_ntd_2.jpg"
width="580" /></center>
<center><em>Dương Khiết Trì và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng
tại Hà Nội ngày 18/06/2014</em></center>
Chiều ngày 22/07/2011, Diễn đàn khu vực ASEAN khai mạc tại Trung
tâm Hội nghị Hà Nội, với các thảo luận chính thức về
thương mại, biến đổi khí hậu, nạn buôn người, vũ khí
hạt nhân, Bắc Triều Tiên và Miến Điện. Dù vậy, vào ngày
thứ hai trong lúc các cuộc hội thảo tiếp diễn, một chủ
đề duy nhất chiếm lĩnh tâm trí mọi người: Biển Đông!
Các bất đồng về lãnh thổ, đã mang sẵn bề dày lịch sử,
dân tộc chủ nghĩa và vai trò kinh tế, đã trở thành một vấn
đề thử nghiệm cốt lõi: liệu Trung Quốc sẽ sử dụng sức
mạnh đang lên của mình để thống trị một khu vực ảnh
hưởng đang bành trướng, hay là khu vực sẽ tái khẳng định
rằng các tiêu chuẩn quốc tế cũng phải được áp dụng ngay
cả cho các nước mạnh nhất?
Các chiến hạm đối đầu tại các vùng biển tranh chấp, báo
chí kích thích tình cảm dân tộc trong toàn vùng, và các nhà
ngoại giao cố hăng hái ngăn cản xung đột nổ ra. Tuy nhiên,
Trung Quốc luôn nhấn mạnh đây không phải là đề tài thích
hợp cho một hội nghị khu vực.
Đêm hôm ấy, tôi tập hợp ông Kurt Campbell và ê-kíp phụ trách
châu Á để nghiên cứu kế hoạch cho ngày mai. Những gì chúng
tôi có trong đầu đòi hỏi một nỗ lực ngoại giao khéo léo,
phải vận dụng mọi công sức thực tiễn đã bỏ ra trong khu
vực từ một năm rưỡi qua. Chúng tôi mất nhiều tiếng đồng
hồ để hoàn chỉnh bản tuyên bố tôi sẽ đọc hôm sau, và
điều chỉnh sự phối hợp với các đối tác.
Ngay khi mở màn phiên họp ASEAN, vở kịch đã bắt đầu. Việt
Nam là người phát pháo. Mặc cho Trung Quốc phản đối ý định
thảo luận về Biển Đông trong khuôn khổ hội nghị, Việt Nam
đã nêu ra vấn đề tranh chấp. Rồi lần lượt từng bộ
trưởng các nước đứng lên bày tỏ mối quan ngại và khuyến
cáo sử dụng giải pháp đa phương và hợp tác để giải
quyết các bất đồng lãnh thổ. Sau khi Trung Quốc phô trương
cơ bắp và khẳng định sự thống trị của mình trong suốt hai
năm, các nước khu vực đã phản ứng. Thời cơ đã đến, tôi
ra hiệu xin phát biểu.
Tôi tuyên bố, Hoa Kỳ không đứng về phía nào trong mọi tranh
chấp. Nhưng chúng tôi ủng hộ giải pháp đa phương được
đề nghị, với sự tôn trọng luật quốc tế và không có
việc cưỡng bức, hay đe dọa sử dụng vũ lực. Tôi nhiệt
liệt khuyến khích các quốc gia trong khu vực bảo đảm việc
tự do di chuyển trên Biển Đông, và cùng soạn thảo một bộ
quy tắc ứng xử để ngăn chặn những xung đột.
Hoa Kỳ sẵn sàng tạo điều kiện cho tiến trình này, vì chúng
tôi coi tự do hàng hải tại Biển Đông là « lợi ích quốc gia
» của Mỹ. Từ ngữ này được chọn lựa cẩn thận để chơi
xỏ lại khái niệm « lợi ích cốt lõi » mà Trung Quốc trước
đó không lâu đã gắn liền với yêu sách bành trướng lãnh
thổ trong khu vực này.
<center><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiTvf3FmrtlQHtCfg31p_5E8dVu5Gq5WnyBTwTi2jwnBYCbOTlH0uyC_JLFq-Hg4sk1jkG5-akotfATqVKi0LNDQPJ1MGHfmFdY87yoaUXDTpai4w1poZUIrXtfMlcYEQlwCndOjbvDGoo/s1600/dkt_npt_3.jpg"
width="580" /></center>
<center><em>Dương Khiết Trì và Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng
tại Hà Nội, 18/06/2014.</em></center>
Đến cuối tuyên bố, tôi thấy Dương Khiết Trì giận tái cả
mặt ! Ông ta yêu cầu ngưng phiên họp một tiếng đồng hồ
trước khi trả lời. Khi trở lại, nhìn thẳng vào mắt tôi,
Dương Khiết Trì bác hẳn chủ đề Biển Đông và cảnh báo
mọi can thiệp từ bên ngoài. Rồi quay sang những người láng
giềng châu Á, ông ta nhắc lại rằng Trung Quốc « là một
nước lớn, lớn hơn tất cả những nước có mặt ở đây
cộng lại ». Trong khuôn khổ hội nghị này, đó không phải là
một lý lẽ thuyết phục.
Sự đối đầu ở Hà Nội không giải quyết được những bất
đồng trên Biển Hoa Đông và Biển Đông – hiện vẫn đang
mạnh mẽ và nguy hiểm vào lúc tôi viết những dòng này. Nhưng
trong những năm sau đó, các nhà ngoại giao khu vực vẫn xem hội
nghị trên là một bước ngoặt, đối với tư cách lãnh đạo
của Mỹ tại châu Á cũng như với cú sốc chống lại tham
vọng thái quá của Trung Quốc.
Khi trở về Washington, tôi cảm thấy tin chắc hơn vào chiến
lược và vị trí của chúng tôi tại châu Á. Lúc mới bắt
đầu năm 2009, nhiều nước trong khu vực nghi ngại về sự cam
kết và bền bỉ của chúng tôi. Tại Trung Quốc, một số
người tìm cách thủ lợi từ cảm tưởng này. Chiến lược
xoay trục được hình thành để xóa tan những nghi ngờ ấy.
Trong một lần nói chuyện với Đới Bỉnh Quốc, ông ta đã
thốt lên : « <em>Tại sao các vị không 'xoay trục' đi chỗ
nào khác ngoài khu vực này?</em> »
Tôi đã vượt qua nhiều cây số, nghe được nhiều bài diễn
văn ngoại giao được diễn dịch một cách vụng về mà tôi
chưa bao giờ tin lại có thể xảy ra. Nhưng điều này đã
được đền bù. Chúng tôi đã ra khỏi được hố thẳm hồi
mới lập chính phủ Obama, đã tái khẳng định sự hiện diện
của Hoa Kỳ trong khu vực.
Những năm tiếp theo mang đến những thử thách mới, từ việc
lãnh đạo đột ngột thay đổi ở Bắc Triều Tiên cho đến
việc so găng với Bắc Kinh về số phận một nhà ly khai khiếm
thị tị nạn ở đại sứ quán Mỹ. Cũng có những cơ hội
mới cần nắm lấy.
Những tia lửa nhỏ tiến triển tại Miến Điện sẽ làm bùng
lên trận cháy của một sự chuyển đổi đầy kịch tính, mang
lại hứa hẹn dân chủ ở trung tâm một đất nước xưa nay
đóng cửa. Và một phần nhờ vào nỗ lực kiên định của
chúng tôi để thiết lập lòng tin lẫn nhau cũng như thói quen
hợp tác, quan hệ với Trung Quốc sẽ tỏ ra bền bỉ hơn nhiều
người đã dám hy vọng.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140619/thuy-my-ba-hillary-clinton-noi-ve-duong-khiet-tri-va-bien-dong),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét