Nói đến nhà báo, bất kể là nhà báo VN hay phương Tây, ai
cũng nghĩ ngay đến câu nói "nhà báo nói láo ăn tiền". Cách
nói láo của nhà báo thì thiên hình vạn trạng, từ việc thay
đổi câu chữ của người phát biểu, nhét chữ vào miệng
người ta, đặt phát biểu vào không đúng bối cảnh, cắt câu
văn làm cho lời phát biểu hay bài viết rất ngô nghê, dựng
chuyện có thành không (và ngược lại), vặn vẹo sự thật,
v.v. Thời đại điện tử còn có tình trạng sửa hình ảnh,
thậm chí nguỵ tạo hình ảnh.
Một trong những bài báo trên báo chí VN gần đây thuộc vào
loại "favorite" của tôi là bài "Huyền thoại tay không
'quật ngã' trực thăng UH–1 của Mỹ" (1). Bài phóng sự đăng
vào năm 2012, viết về một anh hùng vũ trang tên là Bùi Minh
Kiểm, tay không mà ghì được chiếc máy bay trực thăng UH-1
xuống mặt đất, rồi đồng đội ông bắn thẳng vào buồng
lái, làm cho giặc lái chết tươi và máy bay nổ tan xác luôn.
Phải nói là một đoạn mô tả rất sinh động. Tôi tra trên
Google thì thấy đây là loại máy bay quân sự, nặng khoảng 4.3
tấn, và động cơ có công suất 520 kW. Thử hỏi một người
bình thường như chúng ta làm sao có thể ghì lại chiếc máy bay
nặng và tương đối powerful như thế. Vậy mà ông Kiểm làm
được! Chẳng những ghì máy bay xuống làm cho nó loạng
choạng, rồi cháy tan xác! Ông phải là superman – siêu nhân,
chứ không thể là người bình thường được. Tôi nghĩ ai đó
nên dịch bài báo này để các hãng phim Hollywood mời ông đóng
phim siêu nhân tập X.
Mà chưa hết đâu, thành tích của ông còn khủng hơn việc kéo
trực thăng nữa. Nhà báo viết tiếp (theo lời kể của ông):
"Gần 10 năm (1966-1975), Đoàn pháo binh 575 đã đánh hơn 500
trận, tiêu diệt 6.000 tên địch với hàng ngàn sĩ quan, phá
hủy 780 máy bay, 1.000 xe quân sự, 200 khẩu pháo các loại, thiêu
cháy 50 triệu lít xăng dầu và rất nhiều phương tiện chiến
tranh hiện đại của Mỹ."
Thiệt tình, không còn lời nào để khen tặng những thành tích
kinh thiên động địa trên. Với thành tích như thế thì Mĩ nó
thua VN là phải rồi.
Có lẽ chính nhà báo (người viết bài) cũng không tin vào thông
tin của ông "anh hùng" đó kể. Và, đây chính là điều tôi
thấy ở phần lớn giới kí giả VN: thụ động. Ý tôi muốn
nói là trong phỏng vấn họ chỉ ghi chép những gì người
được phỏng vấn nói, mà không hỏi cho rõ về thông tin.
Chẳng hạn như trường hợp ông Kiểm đó, hình như nhà báo
chẳng vặn lại hỏi bằng cách nào mà ông có thể kéo chiếc
máy bay 4000 kg xuống mặt đất trong khi cái muscle strength của
một người đàn ông bình thường chỉ có thể đạt 100 kg là
cao. Hay như tiêu diệt hơn 6000 tên địch trong 10 năm, tức là
mỗi năm giết chết 600 người hay trung bình 2 người/ngày.
Nhưng chiến trận đâu xảy ra mỗi ngày. Nếu địch chết 6000
người thì phe ta chết bao nhiêu? Làm sao biết được chúng là
sĩ quan hay lính thường?
Khi phỏng vấn các cán bộ cao cấp (cỡ bộ trưởng này nọ)
họ hầu như để cho mấy người này độc chiếm diễn đàn,
chứ không hề hỏi lại hay dồn người trả lời vào một thế
phải nói cho rõ hay phải trả lời câu hỏi chứ không nên lòng
vòng. Còn phỏng vấn giới khoa học thì các kí giả VN hầu như
chẳng nói được gì, để cho mấy ông bà khoa học tha hồ
"nổ". Còn giới kí giả phương Tây thì rất khác. Mấy ông
bà chính khách mà trả lời không rõ hay mù mờ, họ có thể
dồn hỏi: "Tell me: yes or no" (nói cho tôi biết: có hay là
không). Họ có khi thách thức thông tin của giới khoa học đưa
ra, và đòi phải có minh chứng. Thế mới là nhà báo chứ. Còn
kiểu làm báo bên VN tôi nghĩ thiếu tính chuyên nghiệp. Thật
ra, nhìn thấy mấy nhà báo trẻ đi theo mấy quan chức cao cấp
với cái máy chụp hình nhỏ tí tẹo dành cho con nít thì đã
thấy tính thiếu chuyên nghiệp như thế nào. Có người thì
nhìn qua tôi cứ tưởng họ đi chụp hình thi hoa hậu chứ không
phải là phóng viên.
Trong ngành y có nguyên lí evidence based medicine (y học thực
chứng), có nghĩa là thực hành y khoa dựa vào chứng cứ. Chứng
cứ phải đáng tin cậy và chính xác. Tôi không rõ bên báo chí
có cái evdence based journalism hay không. Nếu có thì tôi nghĩ
những mô tả trong bài báo trên thuộc vào loại rất đúng với
tựa đề của bài báo: huyền thoại.
________________
(1)
http://phunutoday.vn/kham-pha/huyen-thoai-tay-khong-%E2%80%9Cquat-nga%E2%80%9D-truc-thang-uh%E2%80%931-cua-my-11931.html
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140623/nguyen-van-tuan-tinh-chuyen-nghiep-cua-nha-bao),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét