Nguyễn Quốc Khải - Làm Thế Nào Để Bảo Vệ Người Lao Động Việt Nam?

Quyền lao động gần đây trở thành một đề tài được bàn
cãi đến rất nhiều vì nó là một điều kiện quan trọng đang
được thương thuyết giữa 12 quốc gia trong khuôn khổ Hiệp
Ước Hợp Tác Xuyên Thái Bình Dương (Trans-Pacific Partnership)
thường được gọi tắt là TPP. Lao động chiếm riêng một
chương trong thương uớc này. Lao động là một thành tố của
sản xuất, có ảnh hưởng mạnh mẽ đến giá thành của hầu
hết các sản phẩm và dịch vụ. Do đó lao động rất quan
trọng đối trong lãnh vực cạnh tranh thương mại.

Việt Nam muốn gia nhập TPP. Một trở ngại cho điều mong muốn
này là Việt Nam không tôn trọng quyền lao động căn bản của
chính những công nhân Việt Nam, như quyền được thành lập
công đoàn độc lập, quyền thương lượng tập thể, và quyền
đình công. [1] Trong khi chờ đợi nhà nước Việt Nam cài tổ
chính sách lao động, chúng ta thử bàn đến vần đề làm thế
nào để bảo vệ ngưởi lao động Việt-Nam.

<h2>Tại Sao người lao động Việt-Nam cần được bảo vệ?</h2>

Tổng Liên Đoàn Lao Động Việt-Nam là một cơ quan của Đảng
CSVN với mục đích là kiểm soát chứ không phải bảo vệ
người lao động. "Tổng Liên Đoàn Lao Động Viêt Nam đã bất
lực trong việc bảo vệ quyền lợi vật chất và tinh thần
của người lao động trong khu vực kinh tế tư nhân." [2]
Người lao động Việt-Nam không được phép thành lập nghiệp
đoàn độc lập và còn bị bắt buộc phải đóng một số
tiền lương vào quỹ hoạt động của TLĐLĐVN.

<center><img src="http://www.danluan.org/files/u1/sub03/image001_37.jpg"
width="600" height="400" alt="image001_37.jpg" /></center>
<center><em>Hình (CAMSA): Công nhân Việt Nam xuất khẩu lao động
làm việc trong điều kiện thiếu thốn tại nước ngoài không
được nhà nước Việt Nam bảo vệ. </em></center>

Những đại diện của công đoàn cơ sở các doanh nghiệp
thường làm việc cho chủ nhân và được ưu đãi nên thường
bênh vực giới chủ nhân thay vì bảo vệ người lao động.
Thủ tục xin phép tổ chức đình công rườm rà và đòi hỏi
nhiều thời gian. Hơn nữa, đại diện địa phương của Đảng
CSVN mới có quyền quyết định cho phép đình công nhưng những
viên chức này lại thường nắm giữ chức vụ cao cấp trong
công ty. Vì những lý do này, trên thực tế người lao động
không thể tổ chức biểu tình đình công một cách hợp pháp.
Hàng ngàn cuộc biểu tình và đình công "bất hợp pháp" đã
xẩy ra. Nhà nước đã bắt giam một số người lao động lãnh
đạo và đe doạ những người lao động khác tham dự các cuộc
biểu tình và đình công này.

Trong nhiều lãnh vực, Luật Lao Động Việt-Nam bênh vực quyền
lợi người lao động nhưng chỉ có giá trị trên giấy tờ.
Việc thi hành rất tồi tệ một phần vì ngân sách thiếu hụt
và không đủ số thanh tra lao động am tường luật lệ.

Khả năng thương thuyết tập thể của người lao động
Việt-Nam thấp vì họ không được đoàn ngũ hóa và chưa
được huấn luyện. Nếu thực hiện được một cuộc thương
thuyết thành công nào, nhóm người lao động độc lập cũng
không thể ký khế ước với chủ nhân vì không có tư cách
pháp lý.

<h2>Người lao động Việt-Nam hiện nay phải chịu đựng những
hậu quả nào?</h2>

"Song song với việc phát triển khu vực kinh tế tư nhân là
sự phát triển đội ngũ người lao động lao động ở khu vực
này. Trong 20 năm qua giai cấp người lao động Viêt Nam đã lớn
mạnh không ngừng về số lượng, trình độ tay nghề cũng ngày
càng được nâng cao không thua kém người lao động [tại] các
nước trong khu vực."

"Nhưng, một nghịch lý là cuộc sống vật chất và tinh thần
của người lao động Viêt Nam vẫn rất cơ cực. Người lao
động thường xuyên bị chủ ức hiếp, đe dọa sa thải, thậm
chí đánh đập, làm nhục mà không có ai bênh vực, bảo vệ.
Hàng hóa do người lao động sản xuất, xuất khẩu, đựợc
đánh giá cao về chất lượng, nhưng mức lương của người lao
động Việt Nam lại thấp nhất so với các nước trong khu vực
có cùng trình độ tay nghề. Phần lớn người lao động không
được bảo hiểm y tế, ốm đau không được chăm sóc thỏa
đáng, thậm chí còn phải đi làm trong lúc đau ốm vì sợ chủ
đuổi việc. Cuộc sống của người lao động khu vực kinh tế
tư nhân không được quan tâm đúng mức."

"Chính vì vậy, trong những năm qua đã có hàng ngàn cuộc
đình công với hàng trăm ngàn người tham gia đòi cải thiện
đời sống và điều kiện làm việc. Nhưng, những yêu sách,
những đòi hỏi chính đáng của người lao động vẫn chưa
được đáp ứng. Người lao động vẫn phải sống và làm
việc trong vòng kiềm tỏa của giới chủ mà không được một
tổ chức nào bênh vực, bảo vệ." [3]

<center><img src="http://www.danluan.org/files/u1/sub03/image004_6.jpg"
width="576" height="384" alt="image004_6.jpg" /></center>
<center><em>Hình (CAMSA): TS Nguyễn Đình Thắng (BPSOS) và Ô.
Nguyễn Quốc Khải (CAMSA) duyệt xét hồ sơ trước khi chấp
thuận đơn xin điều đình của một công ty Hong Kong với CAMSA
khi bị kiện về việc bóc lột trên 1,600 công nhân Việt Nam
tại Malaysia. </em></center>

<h2>Chiến lược bảo vệ người lao động Việt-Nam </h2>

Xét về mặt chiến lược, quyền lợi của người lao động là
một vấn đề kinh tế và xã hội. Chiến lược tranh đấu và
bảo vệ quyền lợi của người lao động cần phải dựa trên
năm nguyên tắc sau đây: [4]

1. Yểm trợ người lao động Việt-Nam thành lập và phát triển
công đoàn độc lập và tạo sức mạnh qua khả năng kinh tế
và thương thuyết tập thể.

2. Hợp tác với các công đoàn độc lập trong việc tranh đấu
và bảo vệ quyền lợi căn bản và chính đáng của người lao
động và giải quyết những tranh chấp với giới chủ nhân.

3. Cộng tác với các công đoàn độc lập để ảnh hưởng
đến chính sách quốc gia nhằm tạo việc làm và bảo vệ
người lao động.

4. Cộng tác với những đoàn thể phi chính phủ, những tổ
chức quốc gia và quốc tế trong việc bảo vệ người lao
động Việt-Nam.

5. Tôn trọng tuyệt đối nguyên tắc đấu tranh bất bạo
động.

<h2>Những biện pháp bảo vệ người lao động</h2>

Những tổ chức nhân quyền và lao động cần vận động dư
luận quốc tế chú trọng đến tình trạng bất công người lao
động Việt-Nam phải chịu đưng. Cần vận động các tổ chức
lao động quốc tế công nhận và yểm trợ các công đoàn độc
lập ở Việt Nam, bênh vực quyền tự do thành lập và tự do
tham gia hội đoàn. Nếu người lao động được tự do gia nhập
công đoàn và nếu công đoàn bênh vực quyền lợi của người
lao động thì công đoàn mới có thể lớn mạnh được.

Ngoài ra, những tổ chức nhân quyền và lao động cần hỗ trợ
công đoàn độc lập về mặt pháp lý, tài chánh, và các
phương tiện khác nếu có. Với sự trợ giúp của các chính
phủ, các nhà lập pháp, và quần chúng tiêu thụ, những tổ
chức nhân quyền và lao động áp lực các doanh nghiệp, đặc
biệt là những công ty có vốn đầu tư nước ngoài, để giới
chủ nhân tuân theo luật lao động Việt-Nam và những tiêu
chuẩn lao động quốc tế. Vận động thành lập những quỹ
bảo vệ người lao động để có sẵn phương tiện tài chánh
hầu trợ giúp công đoàn độc lập khi cần thiết. Những tổ
chức nhân quyền và lao động thành lập và hợp tác với các
nhóm luật sư trong và ngoài nước để sẵn sàng yểm trợ pháp
lý miễn phí cho người lao động Việt-Nam. Truy tố những công
ty nước ngoài về việc lạm dụng người lao động Việt-Nam
như trường hợp American Samoa Daewoosa.

Ngoài những biện pháp cấp thiết để bảo vệ người lao
động kể trên, trong dài hạn, những tổ chức nhân quyền và
lao động cũng như các cơ quan lao động của chánh quyền cần
giúp thành lập các nhóm y tế để theo rõi môi trường làm
việc của người lao động Việt-Nam tại các doanh nghiệp, trợ
giúp các công đoàn độc lập thiết lập một mạng tin tức
để phổ biến tài liệu liên quan đến hoạt động của các
công đoàn độc lập.

Những biện pháp khác bao gồm yểm trợ những người lãnh
đạo công đoàn độc lập tham dự những khoá huấn luyện và
hội nghị quốc tế về lao động. Chúng ta ủng hộ chính sách
xuất khẩu lao động, nhưng đòi hỏi nhà nước Việt-Nam tạm
thời ngưng phát triển chương trình này cho đến khi chấm dứt
được mọi hình thức lạm dụng và bóc lột người lao động,
chống lại việc buôn người dưới hình thức xuất khẩu lao
động qua các tổ chức ở trong và ngoài nước và việc đối
sử phi pháp đối với người lao động Việt Nam ở nước
ngoài.

Những tổ chức nhân quyền và lao động hợp tác với những
tổ chức thiện nguyện khác để thực hiện những công tác
giúp người lao động xuất khẩu lao động tương tự như
những việc Vietnamese Migrant Workers & Brides Office của LM Peter
Nguyễn Văn Hùng tại Đài Loan trước đây và Liên Minh Bài Trừ
Nô Lệ Mới tại Á Châu (Coaltion to Abolish Modern-day Slavery in Asia
- CAMSA) đang làm.

Họ cũng cần tiếp tay với những tổ chức nhân quyền quốc
gia và quốc tế chống lại việc cưỡng ép lao động, sử
dụng lao động trẻ em và tù nhân, kỳ thị nam nữ, khác biệt
chủng tộc và tôn giáo tại cơ sở làm việc. Họ cần ủng
hộ và hợp tác với những công đoàn độc lập về việc ấn
định mức lương tối thiểu. Đây là một biện pháp cần
thiết để chống lại sự bóc lột của giới chủ nhân trong
một nước phi dân chủ, luật pháp lỏng lẻo, tham nhũng lan
rộng, chưa có một nền kinh tế thị trường và công đoàn
độc lập tự do chưa được vững mạnh. Hơn nữa, nhà nước
CSVN chủ trương dìm lương tối thiểu để thu hút đầu tư.
Những biện pháp thiết thực khác bao gồm khuyến khích các nhà
đầu tư bỏ vốn vào những dự án sử dụng nhiều nhân công
và đặc biệt tại vùng nông thôn để tạo việc làm, hỗ trợ
việc cải tổ sâu rộng khu vực nhà nước, đòi hỏi dẹp bỏ
những xí nghiệp quốc doanh thua lỗ còn sử dụng phung phí tài
nguyên quốc gia và phát triển khu vực tư nhân để gia tăng
việc làm cho dân.

<h2>Kết luận</h2>

Những nhu cầu trên đây rất lớn lao so với phương tiện giới
hạn của các tổ chức nhân quyền và lao động. Trong hoàn
cảnh hiện nay, những tổ chức thiện nguyện này cần ưu tiên
thực hiện những biện pháp phù hợp với khả năng hiện hữu.
Khi lớn mạnh với thời gian và sự trợ giúp của các đoàn
thể và công đồng người Việt ở khắp nơi trên thế giới,
những tổ chức thiện nguyện sẽ có nhiều phương tiện hơn
để thực hiện những biện pháp khác.

Vào đầu năm nay, một tổ chức có tên là Liên Đoàn Lao Động
Việt Nam Tự Do được tuyên bố thành lập. Tuy nhiên tổ chức
này cũng không do công nhân bầu lên và do đó không thực sự
đại diện cho công nhân Việt Nam. Ngoài ra, những người chủ
trương bị quốc tế dị nghị là dùng công đoàn cho mục tiêu
chánh trị, nên không được một số tổ chức lao động quốc
tế hỗ trợ. Một số thành viên bị chánh quyền địa phương
câu lưu và trục xuất và một số bị đối phương sát hại.
[5, 6]

Một tổ chức bênh vực lao động đứng đắn phải chú trọng
đến quyền và lợi ích thiết thực của người lao động như
lương bổng, bảo hiểm, số giờ làm việc, giờ phụ trội,
môi trường làm việc an toàn, thực phẩm, v.v. Nếu núp sau
người lao động để mưu đồ chính trị cho phe nhóm của mình
sẽ gây nguy hại cho chính những người lao động mà họ tuyên
bố muốn giúp đỡ.

Đại diện 17 tổ chức Xã Hội Dân Sự Việt Nam vào ngày 8
tháng 6 vừa qua đã lên tiếng ủng hộ công đoàn độc lập do
công dân Việt Nam ở trong nước thành lập và điều hành.

"Công đoàn độc lập phải là tổ chức xã hội do chính công
nhân thành lập, thật sự hướng đến công nhân, lấy công
nhân làm trung tâm và bảo vệ quyền lợi thiết thực của mỗi
công nhân trong từng nhà máy, xí nghiệp."

_____________________

[1] Nguyễn Quốc Khải, "Việt Nam khó được vào TPP vì vi
phạm quyền lao động quốc tế căn bản," Washington-DC,
03-02-2014

[2] Nguyễn Minh Cần, "Tuyên Bố Thành Lập Công Đoàn Độc
Lập Việt Nam," Warszawa, 20.10.2006.

[3] Nguyễn Minh Cần, "Tuyên Bố Thành Lập Công Đoàn Độc
Lập Việt Nam," Warszawa, 20.10.2006.

[4] Nguyễn Quốc Khải, "Chiến lược và chiến thuật bảo vệ
công nhân Việt Nam," Washington-DC, 23-20-2006.

[5] Nguyễn Đình Thắng, "Công Đoàn Phải Thực Sự Bảo Vệ
Quyền và Lợi Ích của Công Nhân," Mạch Sống, 11-06-2014.

[6] Ít nhất đã có ba người bị sát hại khi tham gia những
hội nghị do những nhóm lao động trá hình này tổ chức.


***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140620/nguyen-quoc-khai-lam-the-nao-de-bao-ve-nguoi-lao-dong-viet-nam),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!