<center><img
src="http://gdb.voanews.com/266A7395-74D3-46C5-9CE9-1A4EA3FC3CD6_w640_r1_s_cx16_cy5_cw84.jpg"
width="560" /></center>
Trên hệ thống tuyên truyền của nhà nước Việt Nam, khi khẳng
định quyền lãnh đạo độc tôn và tuyệt đối của đảng
Cộng sản, người ta thường cho, một, đa đảng và cùng với
đa đảng, quyền đối lập là điều không cần thiết; và hai,
thậm chí, cho mọi sự đối lập đều là phản động, hơn
nữa, phản quốc.
Những luận điệu như vậy vừa không chính xác vừa lừa
bịp.
Dân chủ có nhiều hình thức khác nhau nhưng bản chất của nó
bao giờ cũng là một: công nhận, bằng luật pháp và trên thực
tiễn, quyền lựa chọn, tham gia và kiểm soát của công dân
đối với những quyết định quan trọng có ảnh hưởng đến
mọi người. Sự lựa chọn chỉ có ý nghĩa khi có hai hoặc
nhiều khả năng khác nhau. Do đó, không thể có sự lựa chọn
trong cơ chế độc đảng. Không có sự lựa chọn, người ta
cũng không thể tham gia và cũng không thể kiểm soát. Không có
ba yếu tố ấy, người ta cũng không có cả tự do.
Ở Anh, từ thế kỷ 19, sau đó, ở các quốc gia thuộc khối
Thịnh vượng chung (Commonwealth of Nations), người ta đặt ra danh
hiệu "<a
href="http://www.voatiengviet.com/content/doi-lap-va-doi-lap-trung-thanh/1842735.html"
target="_blank">đối lập trung thành</a>" để hợp thức hóa
quyền đối lập cả về phương diện chính trị lẫn phương
diện đạo đức. Ở các quốc gia dân chủ khác ở Tây phương,
không có khái niệm đối lập trung thành, nhưng trên thực tế,
người ta vẫn thừa nhận và bảo vệ quyền đối lập, xem đó
như một biểu hiện chính, hơn nữa, điều kiện căn bản của
dân chủ.
Đối lập có bốn chức năng chính:
Thứ nhất là phản biện các chính sách do chính phủ đưa ra.
Về phương diện nhận thức luận, nếu mọi người đều có
nguy cơ sai lầm thì mọi chính sách của mọi chính phủ cũng
đều có nguy cơ sai lầm. Phản biện cần thiết vì nó làm hạn
chế nguy cơ sai lầm ấy. Về phương diện chính trị, bất cứ
chính sách nào cũng có lợi cho một thành phần nào đó, và
ngược lại, gây bất lợi cho một hoặc nhiều thành phần
khác. Ngay chuyện đơn giản như quyết định tăng ngày nghỉ
lễ trong năm, một mặt, có thể khiến mọi người vui; mặt
khác, lại làm giới chủ nhân khổ sở vì họ vẫn phải trả
lương cho nhân viên trong những ngày nghỉ lễ ấy. Vai trò của
đối lập ở đây là cân bằng quyền lợi của các thành phần
khác nhau trong xã hội. Không có đối lập, trong những trường
hợp như thế, chính phủ rất dễ thiên lệch và trở thành
bất công, và trên hết, trở thành thiếu dân chủ.
Thứ hai là kiểm tra các hoạt động của chính phủ cũng như
các thành viên trong chính phủ. Bản chất của chính trị là
quyền lực. Bản chất của chính phủ là việc thực thi quyền
lực. Nhưng bản chất của quyền lực lại là vô giới hạn.
Người có quyền lực không bao giờ tự giác về các giới hạn
của quyền lực của mình. Trong lịch sử không hiếm người
lên cầm quyền từ thiện ý và thiện chí dân chủ nhưng khi
nắm được quyền lực rồi lại trở thành những tên độc
tài, và để bảo vệ sự độc tài của mình, trở thành tàn
bạo. Vai trò của đối lập là thường xuyên kiểm soát chính
phủ để một mặt, chính phủ giữ được tính chất khả
kiểm (accountability) và từ đó, sự minh bạch (transparency), hai
điều kiện thiết yếu của dân chủ; mặt khác, ngăn chận
mọi nguy cơ lạm dụng và thao túng quyền lực vốn là tiền
đề của độc tài.
Thứ ba là nối liền xã hội và chính trị. Bất cứ đảng
cầm quyền nào cũng có nguy cơ tách rời dân chúng. Cầm quyền
càng lâu nguy cơ ấy càng lớn. Đối lập, ngược lại, để
phát triển và có sức mạnh, cần phải luôn luôn vận động
quần chúng, cất lên tiếng nói của quần chúng. Qua các cuộc
vận động ấy, nó xã hội hóa công dân vào các sinh hoạt
chính trị dân chủ. Sự đối đầu thường xuyên của chính
phủ và đối lập, do đó, sẽ duy trì mối quan hệ tốt đẹp
và lành mạnh giữa chính trị và xã hội. Nó thổi sinh khí cả
cho chính trị lẫn cho xã hội. Sinh khí ấy không những bảo
vệ đạo đức cầm quyền mà còn bảo vệ cho cả đạo đức
công dân: bất cứ ai cũng có ý thức sâu sắc là mình đang
sống với người khác và cần thỏa hiệp với người khác
để tạo nên một xã hội hài hòa và phát triển.
Thứ tư là chuẩn bị thay thế chính phủ để lên cầm quyền.
Nếu mục tiêu chính của dân chủ là nhằm hạn chế quyền
lực, dấu hiệu của sự hạn chế ấy được đo lường,
trước hết, ở tính chất nhiệm kỳ của chính phủ: Không có
ai hay đảng phái nào có thể cầm quyền vĩnh viễn hoặc quá
lâu. Để việc chuyển tiếp quyền lực được êm thắm,
người ta phải củng cố vai trò của các lực lượng đối
lập. Ở các quốc gia theo hệ thống chính trị Westminster của
Anh, người ta xem lực lượng đối lập như một thứ chính
phủ, gọi là chính phủ trong bóng tối (shadow government) hoặc
chính-phủ-đang-chờ-cầm quyền (government-in-waiting). Chính phủ
trong bóng tối cũng có nội các, cũng có bộ trưởng này bộ
trưởng nọ. Các chức vụ ấy đều có lương, hơn nữa, những
người nắm giữ các chức vụ ấy còn được tạo điều kiện
để tiếp cận các nguồn thông tin thuộc loại tối mật của
quốc gia. Được chuẩn bị kỹ lưỡng như vậy, khi lên cầm
quyền, người ta không bị ngỡ ngàng, và do đó, chính trị
quốc gia không rơi vào khủng hoảng.
Với bốn chức năng ở trên, đặc biệt, hai chức năng đầu
tiên, các lực lượng đối lập đóng góp vào việc xây dựng
đất nước và bảo vệ các giá trị của đất nước không
thua kém gì chính phủ, những kẻ đang cầm quyền. Theo dõi các
cuộc thảo luận có khi rất căng thẳng giữa chính phủ và các
phe đối lập ở các nước dân chủ Tây phương, người ta dễ
có cảm tưởng như chứng kiến sự chia rẽ và dễ cho sự chia
rẽ ấy dẫn đến nguy cơ làm suy yếu quốc gia, nhưng trên
thực tế, không phải. Những sự thảo luận ấy chỉ làm quốc
gia họ mạnh hơn, ngay cả khi chúng làm quốc gia tạm thời suy
yếu, từ đó, thất bại trong một trận chiến nào đó (ví dụ
chiến tranh Việt Nam) thì trên tổng thể chúng vẫn có lợi:
chúng bảo vệ được tính chất tự do và dân chủ, một đặc
trưng và là một giá trị của chế độ. Chiến thắng của
chế độ dân chủ trên chế độ độc tài Mác xít vào cuối
thập niên 1989 và đầu thập niên 1990 chính là chiến thắng
của những giá trị cao quý ấy.
Trong ý nghĩa vừa nêu, người ta có thể nói: đối lập, khi
hạn chế nguy cơ sai lầm cũng như nguy cơ trở thành độc tài
của chính phủ, là yêu nước. Trong khi chính phủ thường chỉ
nhắm đến việc củng cố quyền lực và quyền lợi của đất
nước, các phe đối lập lại thường tập trung bảo vệ các
giá trị cao quý và phổ quát làm nền tảng cho văn hóa chính
trị của đất nước.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20140207/nguyen-hung-quoc-doi-lap-can-thiet-va-la-yeu-nuoc),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét